luận bàn về tác phẩm tây du ký


BÀNVỀTÂYDUKÝcủaNgôThừaÂn

TỳKheoThíchChơnThiện




 Tênsách:BÀNVỀTÂYDUKÝcủaNgôThừaÂn
 Tácgiả:TỳKheoThíchChơnThiện
 NhàxuấtbảnTônGiáoHàNội2000
 Nguồn:ThưviệnHoasen
 Làmebook:Cotyba
 Ngàyhoànthành:20-03-2008

Lờinóiđầu.
CHƯƠNGMỘT
I.TỔNGQUÁT
II.HÌNHẢNHGIÁOLÝPHẬTGIÁOBẮCTRUYỀNÐƯỢC
PHẢNẢNHQUATÂYDUKÝ.
1/Quacácnhânvậtchính(tổngquan)
2/Cácnhânvậtchínhcủapháiđoànthỉnhkinh.
III. CÁC HÌNH ẢNH BIỂU TƯỢNG KHÁC NHAU GIỚI
THIỆUPHẬTHỌCTRONGTÂYDUKÝ
1.VềđôimắtvàngcủaTềThiênÐạiThánh
2.Biểutượngcủahồithứ14
3.Biểutượngcủahồithứ26
4.Biểutượngcủahồithứ27
5.BiểutượngvềHồngHàiNhi,LasátvàNgưuMaVương(Hồi
42,60và61)

6.Biểutượngcủahồithứ54,64và72
7.Biểutượngcủahồithứ58
8.Kếsáchđốitrịácma.
9.VềđạođứcPhậtgiáo.
10.Thêmvàiđiểmphiếmluận
IV.KẾTLUẬN
CHƯƠNGHAITưtưởngPhậthọcvàcácquanniệmvề
nhânsinhvàxãhộicủaNgôThừaÂnbiểuhiệnquaTâyDu
Ký
CHƯƠNG BA Ngô Thừa Ân, hay Tây Du Ký với vấn đề
mộtnềnvănhóahậuhiệnđại.
I.Nhìnchung
II.Sựthậtcủaconngườivàcuộcđời.
III.MộtnềngiáodụcDuyênkhởi.
IV.TriếtlýGiáodục
V.Mẫungườigiáodụccủanềngiáodụcmới“hậuhiện
đại”
Lờinóiđầu.
Tập:BànvềTâyDuKýnàyviếtsaukhiđàitruyềnhìnhThànhphốHồChíMinhtrìnhchiếubộphim
“TâyDuKý”.DươngKhiếtđạodiễn.TậpnàyđượcsoạngiảxelàHoaNgọclan,tậpBa;tiếptheoHoa
NgọcLan,tậpMột,xuấtbảnnăm1998.NhàXuấtbảnThànhphốHồChíMinh;HoaNgọcLan,tậpHai,
xuấtbảntháng03năm2000,NhàXuấtbảnTônGiáo.
Soạngiảchỉmongrằngkhitậpsáchnàyđếntayquýbạnđọcthìchỉlà:
“Lờiquêchắpnhặtdôngdài,
Muavuicũngđượcmộtvàitrốngcanh”.
(TruyệnKiềucâu3253-3254)
Rấtmongnhậnđượcsựthôngcảmrộngrãitừquýbạnđọc.
Soạngiảcẩnbút,
TỷkheoThíchChơnThiện
CHƯƠNGMỘT


I.TỔNGQUÁT
GầnđâyÐàitruyênhìnhhìnhThànhphốHồChíMinhchiếubộphimTâyDuKý,DươngKhiếtđạo
diễn,đãđemlạinhiềucảmgiácsinhthúchongườixem.Nhiềubàibáo,nhiềulờibìnhphẩmvàdưluậnvà
dưluậncủaquầnchúngvềbộphimsôinổi,đặcbiệtcủaluồngdưluậnlàsựlẫnlộngiữagiátrịcủapháp
sưHuyềnTrang,thiềnsưvừalànhàPhậthọc,nhàdịchthuật,vớigiátrịcủaÐườngHuyềnTrangtrongbộ
phimTâyDuKývàÐườngHuyềnTrangtrongtiểuthuyếtTâyDuKýcủaNgôThừaÂn.Dưluậncũnglẫn
lộngiữagiáolýPhậtgiáođíchthựcvớigiáolýPhậtgiáođượcphảnảnhquabộphimhayquatiểuthuyết
TâyDuKý.

NgườiviếtbàinàythiểnnghĩngườiPhậttửcầnxácđịnhnhậnthứcrằng:
PhápsưHuyềnTrangcủalịchsửPhậtgiáoTrungHoalàcóthực,làmộtthiềnsưthôngrõKinh,
Luật,LuậnPhậtgiáo,làmộtnhàPhậthọclỗilạc,làmộtnhàdịchthuậttàidanh,đãduhọcởẤnÐộvà
chiêmbáiPhậttíchtạiđósuốt17năm,sauđótrởvềTrungQuốcdịchcácKinh,Luậntrongsuốt18năm
thìmất.CuộcđờivàsựnghiệpxuấtthếcủaPhápsưcógiátrịđộclậpvớiTrầnHuyềnTrangtrongphim
ảnh,vàđộclậpvớiTrầnHuyềnTrangtrongtiểuthuyếtTâyDuKý.

KhôngthểcăncứvàoTrầnHuyềnTrangtrongtiểuthuyếthayphimảnhvớinhiềutìnhtiếthưcâuđể
đánhgiáPhápsưTrầnHuyềnTrangcóthựctronglịchsử.ỔnđịnhnhậnthứcnhưthếđểngườiPhậttửkhỏi
phảiphiềnnãotrướcnhữngdiễnxuấthaydiễnđạtkémphầngiảithoátcủanhânvậtTrầnHuyềnTrang
trongphimảnhhaytrongtiểuthuyết.
-Tươngtự,ngườiPhậttửcầnổnđịnhnhậnthứccủamìnhvềsựkhácbiệtgiữagiáolýPhậtgiáođích
thựcvớigiáolýPhậtgiáođượcphảnánhcóchỗthiếutrungthựcquaphimảnhhaytiểuthuyếtđểkhỏiphải
bănkhoăntrongviệctìmlờilẽbiệnminhthếnàythếkhác.

-NgườiviếtcũngcảmthấyrằngngaycảkhingườiPhậttửđãổnđịnhnhậnthứccủamìnhvềPhápsư
HuyềnTrangđíchthựcthìvẫnkhôngtránhđượccảmnhậnkhóchịutrướchìnhảnhÐứcPhật(diễnxuất
trongphim)chụpNgũhànhsơnxuốngmìnhTônNgộKhông(bấygiờđãlàTônNgộKhôngsaungàythụ
giáovớiTôngiảTuBồÐề)hơinặngnề(thiếunéttừbi)rồiliềnxoaylạivuivẻnhìnHằngNgahátmúa,và
trướchìnhảnhTôngiảÐạiCaDiếp,TôngiảANan,đạiđệtửcủaÐứcPhật,lôithôiđộtráicâyvàlôi

thôiđòi“hốilộ”đầynétphàmphu.HaihìnhảnhấythậtlàxalạđốivớiPhậtgiáovàthậtkhóhiểuđốivới
ngườiPhậttửhiểuđạo!HìnhảnhhốilộấydiễnrahệtnhưtrongtiểuthuyếtcủaNgôThừaÂn,điềumà
ngườiviếtbàinàynghingờkhôngphảilàđoạnsángtáccủaNgôThừaÂn,mộttiểuthuyếtgianổidanhcó
mộtkiếnthứcPhậthọcsâusắcđãđượcbiểuhiệnquabảntruyệnTâyDuKý.
-TrởvềtiểuthuyếtTâyDuKýcủaNgôThừaÂn.ÐọcxongTâyDuKý,ngườiviếtliềnkhởitưởng:

*Sựnghiệpduhọc,phiêndịchvàtuhànhcủaphápsưHuyềnTranglàvĩđại,đãđểlạinhiềusự
ngưỡngmộtrongquầnchúngPhậttửhậulai,vànhiềuhứngkhởitrongcácnhànghiêncứu,dịchthuậtvà
sángtácvănhọcvềsau.QuầnchúngngưỡngmộphápsưquavănhọctruyềnkhẩuNGÔTHỪAÂNđã
hứngkhởiđếnđộdựngthànhbộtiểuthuyếtTâyDuKýbấthủ.
*NgôThừaÂnhẳnvàviếtvềnhữnggìtronggiáolýPhậtgiáođãtạonênphápsựTrầnHuyềnTrang
vàsựnghiệpvĩđạicủangười.Ðólàconđườngtutậpthoátlymọinỗikhổđautrầnthế,cáinỗikhổđau
đangđènặngcuộcđờicủaNgôThừaÂnvàxãhộiTrungHoaphongkiếnđươngthời.

*Tácgiảđãbiểutượnghóalộtrìnhtutậpgiảithoát,theoPhậtgiáo,bằnghìnhảnhbốnthầytrò
ÐườngTăngvàconngựatrắngđiTâyTrúcthỉnhkinhvớitámmươimốtkhổnạn.
Trongbàiphiếmbànnày,ngườiviếtchỉbànđếncácbiểuhiệngiáolýPhậtgiáotảnmạnquacác
nhânvậtvàcáccảnhnạn,màkhôngđivàocácquanniệmnhânsinh,xãhộivàlạicàngkhôngbànđếnvăn
phongbútphápcủatácgiả.
II.HÌNHẢNHGIÁOLÝPHẬTGIÁOBẮCTRUYỀNÐƯỢCPHẢNẢNHQUATÂY
DUKÝ.
1/Quacácnhânvậtchính(tổngquan)
BảngliệtkêcácKinh,Luật,LuậnmàÐườngtăngthỉnhvềTrungQuốc,theoNgôThừaÂn,làthuộc
giáolýBắctruyền.VớicácnhànghiêncứuPhậthọcvữngvàngnhưNgôThừaÂnmớinhậnratưtưởng
BátNhãlàcộtsốngcủagiáolýBắctruyền.CácbảnkinhtiêubiểuvàphổbiếnnhấtcủagiáolýBátNhãlà
BátNhãTâmKinhvàKimCươngBátNhã.VìthếNgôThừaÂnđãchọnlựavàgiớithiệucácnétgiáolý
tinhyếucủahaibảnKinhấyvàocuốntiểuthuyếtthờidanhTâyDuKý.

*TạngKinhBátNhã(ngót700cuốn)dophápsưHuyềnTrangdịch.BảnBátNhãTâmKinhlàbản
Kinhmàphápsưthườngđọctụng,ngaycảnhữnglúccấpnạnnhưtạisamạcGobi-theođúngsửliệu-

BảnkinhnàylàtinhyếucủatưtưởngBátNhãđãđượctácgiảđưavàotiểuthuyếtlàmtriếtlýchocuộc
Tâydu.
Hồithứ19(củaTâyDuKý)viếtrằng:
“ÐôngVânSan,NgộKhôngthuBátGiới,
NúiPhùÐồ,TamTạngnhậnTâmKinh”.

ÐườngTăngtạiđâyđượcthiềnsưÔSào(hóathâncủaBồTát)truyềndạybàiBátNhãTâmKinh
(NhàxuấtbảnVănhọc,HàNội.1982)nhưlàvũkhíđểchiếnthắngvượtquacácáchnạn.
*ÐọccuộchànhtrìnhTâydu,ÐườngtăngthườngtụngniệmbảnBátNhãTâmKinh-vàthường
đượcTônNgộKhôngnhắcnhở-đểthắngvượtcácsợhãi,âulo.

*CuốiđườngTâydu,ÐườngTăngđượchóathânPhậtdùngchiếcthuyềnBátNhã(khôngđáy)chở
quasôngmêđếnbờbênkiacủaPhậtcảnh.Bướcvàothuyền,ÐườngTăngliềnthoátxác:đượcphápthân
thanhtịnhvôtướng,vàđểlạichiếcsắcthân,nhưmộtxácchết,nổibềnhbồnggiữasóngnướcsinhtử.
*Suốtđườngthỉnhkinh,pháiđòanTâyduluônluônđượcBồTátQuánThếÂmtheosátcứuđộ.
QuánThếÂmtheolàtêncủavịBồTátmởđầubảnBátNhãTâmKinh,vịBồTátdovìthấyrdoxNăm
uẩn(sắc,thọ,tưởng,hành,thức-nghĩalàconngườivàvũtrụ)làkhôngcótựngãmàvượtquahếtthảy
khổách,đivàosinhtửtựtạicứuđổchúngsinh.

Nhưthế,tạiđâyđãcóthểkếtluậnrằng:NgôThừaÂnđãdiễnlạinộidungBátNhãTâmKinh(hay
tưtưởngtinhyếucủaBátNhã)vàhànhtrìnhđểchứngđắctrítuệBátNhãquatoànbộtiểuthuyếtTâyDu
KýmàmỗibướcđicủapháiđoànthầytròÐườngTănglàmỗibướcđitiếngầngiảithoát.
2/Cácnhânvậtchínhcủapháiđoànthỉnhkinh.
NếuhiểumỗinhânvậtcủapháiđoànthỉnhKinhlàmộtbiểutượngđộclập,riênglẽthìkhómànắm
đượctoànmạchtưtưởngnhấtquáncủaNgôThừaÂn,chúngtasẽlúngtúngtrongviệctìmhiểucácảnh
tượnggiáolýPhậtgiáotrảikhắptoàntruyện.
ThựcsựcuộchànhtrìnhTâydulàmộthànhtrìnhgiảithoátcủamỗingườimuốnthoátrakhỏimọi
nỗikhổđaucủasinhtử.NhânvậtthầytròÐườngTănglàbiểutượngcácphầntốtâmthứccủamộttâmhồn
ÐườngTăng.
VềÐườngTăng

ÐườngTănglàtiếngnóicủahạnhnguyệngiảithoát,củabinguyệnđộsinh,vàsauhếtlàtiếngnóicủa
chotimtrầnthế.
Tiếngnóiấylàlinhhồncủanghĩasống,nhưÐườngTănglàngườidẫnđầuđoànthỉnhkinh.Ðâylà
khônglàtiếngnóicủatrítuệ,củakhốióc,nênthườngthiếukhảnăngphânbiệtchánhtà,hưthực,thườngbị
mắcvàocạmbẩycủaácma.Tiếngnóicủacontimấycầnđượcsoisángbởitiếngnóithiềnđịnhvàgiới
đứcnhưlàÐườngTăngcầnđếnbamônđồphòtá(sẽbàntiếp)
VềTônNgộKhông(TônHànhGiả)
*TônNgộKhônglàbiểutrưngchoChánhkiếnvàChánhtưduy(Thánhtuệuẩncủamỗihànhgiả,là
trítuệVôngãthấyrõmọihiệnhữulàVôngã,vôthườngvàdẫnđếntanrã,khổđau.Trítuệấykhácvớitrí
tuệsinhdiệt.NólàvôsinhnêntácgiảNgôThừaÂngiớithiệuMỹhầuvươngđượcsinhratừtrứngđá,
kếttinhcủatúkhítrờiđất.TrítuệấytựbiếttìmđườngđirakhỏisinhtửnhưMỹhầuvươngbiếttìm
đườngđếnvớiđạiđệtửcủaÐứcPhật(TôngiảTuBồÐề)đểhọcđạobấtsinhbấtdiệt.
*TôngiảTuBồÐềlàđệnhấtlydục,lyái(còncónghĩalàđệnhấtrờichấpthủhếtthảycácngã
tướng)tronghàngđệtửcủaÐứcPhật-theoKinhKimCangBátNhã-ÐạovàMỹhầuvươngđượctruyền
dạythấyrõVôngãtướng(haykhôngtướng)củavạnhữuvàtựtâmrờixamọithamái.Nắmđượcsởđắc
ấythìliềntựtại,ởngoàimọikhổđau.SựkiệntựtạinàyđãđượcNgôThừaÂnbiểuhiệnqua72phép
thầnthôngbiếnhóacủaphápmônÐịa-sát.
Trítuệnàylàcaonhấtđểđiđếntrítuệgiảithoátsaucùng,khôngcòntrítuệnàokháccaohơn,nên
đượcgọilàVôsưtrí.VìthếTôngiảTuBồÐềcấmTônNgộKhôngtiếtlộdanhtánhcủaThầydạyđạo
choTônNgộKhông.
Ðạtđượctrítuệxalìakhổđauấy,MỹhầuvươngnhậnđượcphápdanhTônNgộKhông.chữTôn
theolờicắtnghĩacủaTôngiảTuBồÐề,nếuxóabộkhuyểnbêncạnhthìthànhchửTử(con)vàchữHệ
(trẻcon).Nhưthếtrítuệgiảithoátsaucùng,màchưalàtrítuệgiảithoátsaucùng,trítuệnàycầnđượctu
tậpthêmGiớivàÐịnh.
*Trítuệ,tựthânnólàđộng,tháođộng,vìthếTônNgộKhôngmangthântướnggiốngkhỉ.Cáiđộng
củatrítuệcầnđượcthuầnhóavànuôidưỡngbằngđịnhtâmvàsựthựchànhgiớihạnh.Ðịnhtâmsẽrửa
sạchcáiđộngcủaý,giớiđứcsẽrửasạchcáiđộngcủatrítuệcầnđượcthuầnhóavànuôidưỡngbằngđịnh
tâmvàsựthựchànhgiớihạnh.Ðịnhtâmsẽrửasạchcáiđộngcủaý,giớiđứcsẽrửasạchcáiđộngcủa
thân,khẩu.Chưađủ,cónhữngthờiđiểmmanhđộngcủatrícầnphảinhờđếnđạiđịnhđểchếngựnhưlà
TônNgộKhôngcầnphảiđộitrênđầuchiếcvòng“Khẩncônhi”(còngọilàvòng“Kimcô”hayvòng

“địnhtâm”)vàcầnđượcchếngựbởi“địnhtâmchú”(haychúKhẩncônhi)củaBồTátQuánThếÂm.
*KhimàtrítuệấychưađượcGiới,ÐịnhchếngựvànuôidưỡngthìnósẽbịNămuẩn(hayvũtrụ,
cuộcđời)khốngchếvớivôlượngphiềnnão.ÐâylàhìnhảnhmàTônNgộKhôngbịNgũhànhsơnchụp
lênmìnhnămtrămnămmà không trăn trởđược.Ðólà cái họađại náoThiêncung củaTề Thiên Ðại
Thánh,dovìÐạiThánhthấyrõcáihư,cáirởm(vàcảdỏmnữa)củatrêntrờivàdướithế,khôngchịu
đượcmàđạináo,đậpphá,đạpđổ.
*Ðườnggiảithoátchưadừnglạiởđây.NgộKhông(haytrítuệ)cầntiếptụcvàođạiđịnhvàlòng
đạibi,cầnphảitutậpnhiềulầnnữa.nghĩalàNgộKhôngphảitinhtấnlênđườngthựchànhgiảithoát.Bấy
giờNgộKhôngcóthêmmộtpháphiệunữalàHànhGiả.
*TrítuệcủaTônHànhGiả(nặngphầntựđộ)cầnphảiđượctutậpcùngvớibitâmđộsinh(phầnđộ
thacủaÐườngTăng)thìmớithiệnxảo,mớitiếngầngiảithoáttốihậu.Cũngthế,bitâmcầnđượctrítuệ
Vôngãdẫnđường,nếukhôngthìdễlạcđạo.TácgiảNgôThừaÂndiễnđạtđiểmgiáolýnàyquasựxây
dựnghainhânvậtÐườngTăngvàTônHànhGiả.KhinàomàÐườngTăngkhôngngheTônHànhGiảthì
pháiđoànTâydutrởnênbuồnbãảmđạmnhưmộtpháiđoànđưama(nhưcảnhquỷHoàngBàohãmhại
ÐườngTăngsaukhiNgộKhôngbịđuổivềnúiHoaQuả).

*Ngườitugiảithoátrờixatrítuệmộtbướcthìbịhọaliềnmộtbước.Cầnphảithườngxuyêngiữ
chánhniệmhay“nhưlýtácý”đểtránhcácnạnởamMộc“Tiên(hồi64):ÐườngTăngmắcvàocảnhmê
thơ,rượuvàtình.Bấygiờ,khiTônHànhGiảxuấthiệnkịpthờithìmacảnhliềntanbiến,ÐườngTăngra
khỏisựđắmtrướcnộithọvàngoạithọ.
VềTrưbátGiới(TrưNgộNăng)
*TheoPhậtgiáoBắcvàNamtruyền,thiềnđịnhđểchếngựcáiđộngcủatuệvàcủatâmcầnđượctu
tậptrêncănbảnphạmhạnh.VìthếhànhtrìnhgiảithoátcầncócôngphuthựchànhThánhgiớiuẩn,như
pháiđoànTâyducầncómặtTrưBátGiới(bátgiớilàtámgiớicănbảncủangườixuấtgia).
*TrưBátGiớivốnlàThiênBồngNguyênsoái,dovìsaymentiêntửu,dụcáitrỗidậyquấyrồiHằng
Ngamàbịđàyxuốnghạgiớivớithânmìnhthôlậu.TrưBátGiớiquảlàhiệnthâncủadụcvọng,củasự
buônglungthân,khẩuhành.khiBátGiớitrởthànhmônđệcủaÐườngTănglàkhiđoànTâyduthểhiện
côngphuhànhtrìgiớiuẩnđểchếngựdụcvọngvàtẩytrừthân,khẩunghiệp.TácgiảTâyDuKýđãkhéo
xâydựngnhânvậtTrưBátGiớithamăn,thamngủnghĩvànóinăngthôlậunhưlàtậpkhísinhtửcònlại
đểtrênconngườixuấtthế,tậpkhínàycầnđượctẩyrửakhỏiTâmgiảithoátvàTuệgiảithoát.


*TánhcủaTrưBátGiớithườngkhônghợpvớiTônHànhGiảlàcũngdovìsựcómặtcủatậpkhí
sinhtửấy.LúcnàoGiớiđượctutậpcùngvớiTuệthìcôngphugiảithoátổnđịnh,lúcnàogiớirờikhỏituệ
thìcôngphugiảithoátrốiloạn.HệtnhưnhữnglúcTrưBátGiớihòathuậnvớiTônHànhGiảthìpháiđoàn
Tâyduêmả,nhữnglúcTrưBátGiớinghịchýTônHànhGiảthìpháiđoànTâydulâmnạnlớn.
*NhưngTrưBátGiớicũnglậpđượcnhiềucôngtrênđườngthỉnhKinh.ÐâylàýnghĩaBồTátQuán
ThếÂmđặtphápdanhNgộNăngchoBátGiới.Khimàdụcvọnghướngvềgiảithoát,thìdụcvọngtrở
thànhmộtsứcmạnhgiảithoátcầnthiếtchohànhgiả.
*Nhữngđoạnđườngtuđểchiếnthắngdụcvọnglànhữngđoạnđườngdụcái,hữuáivàvôhữuáimà
hànhgiảphảivượtqua.KhiTrưBátGiớitheophòÐườngTănglàkhidụcvọngchuyểnthànhgiảithoát
màkhởiđầulàbỏdụcái(TrưBátGiớirờikhỏinhànhạcgiaCaoLão)đểtiếnđếncắtlìadụcái,hữuái
vàvôhữuái.Tạiđây,hìnhảnhcủaTrưBátGiớilàhìnhảnháinghiệpcòntồnđọng(tùymiên)trongtâm
thứcÐườngTănghaytrongtâmthứccủamộthànhgiảtrênđườngvềgiảithoát.

NgôThừaÂnxâydựngvaitròTrưBátGiớilànóilênrằng,theoPhậtgiáo,khicótrítuệVôngã
(chánhkiếnvàchánhtưduy)vàbinguyệngiảithoátđộsinh,hànhgiảcầnphảitutậpGiớiuẩn,Ðịnhuẩn
vàTuệuẩnchođếnthờiđiểmgiảithoátsaucùng,tanhếttậpkhísinhtử(trừhếtcácsanhy).
VềSaNgộTịnh
*Vaitròcủagiớilàchếngựcáiloạnđộngcủathânhànhvàkhẩuhành;riêngcáiloạnđộngcủatâm,
tríthìphảicầnđếncôngphuthiềnđịnh.Vìthế,pháiđoànTâyducầnkếtnạpthêmnhânvậtSaNgộTịnh
(Tịnhcónghĩalàđịnhtâm).NgộTịnhlàbiểutượngcủacôngphututậpThánhđịnhuẩn.Vìthế,nhânvật
NgộTịnhtrầmlặng,chuyênchú,cầnmẫnvàổnđịnhsuốtcuộchànhtrìnhTâydu.
*NhândịptậpGiới,hànhgiảmớicótâmđịnhnêntácgiảTâyDuKýđãkếtnạpNgộTịnhsauNgộ
NăngvàlàmsưđệNgộNăng.

*SaNgộTịnhvốlàQuyểnLiêmđạitướngởnhàtrời,dovìchếchchoángrượutrời,đánhmấtchánh
niệm,làmđổlyngọcmàbịđàyxuốngtrầngian(dụcgiới).KhiđitheoÐườngTănglàkhiNgộTịnhthiết
lậplạichánhniệmtỉnhgiác,hànhtrìđịnhuẩn.
*ÐịnhuẩngắnliềnvớiTuệuẩn,theoPhậtgiáo,khôngcóđịnhthìkhôngcótuệ,khôngcócótuệthì
khôngcóđịnh.Dovậy,NgôThừaÂnđãvẽnênmộttìnhhuynhđệthắmthiếtgiữaNgộKhôngvàNgộ

Tịnh.SaNgộTịnhlàhìnhảnhbiểuhiệntrạngtháitâmlýổnđịnhcủahànhgiảtrênđườngvềgiảithoát,tạo
thêmsựsángsuốtcủatrítuệvàtâmthứcnhưcólầnNgộTịnhđãmáchnướcchoNgộKhôngloạitrừ
ÐườngTănggiả.
VềTiểuLongMaõ
*TiểuLongMãlàconTâyHảiNgaoNhuận(giữaTrờivàÐất),dovìkhởiniệmnghịchýcha,châm
lửađốtngọcminhchâutrênđiện,bịthiênđìnhxửtộichết,saunhờBồTátQuánThếÂmcứuvớtkhỏitội
chờngàyphòtáÐườngTăngsangTâyTrúc.

*ÐâylàmộtnhânvậtẩnkíncủapháiđoànTâydumànếuthiếusựchútâm,chúngtasảnxuấtkhông
pháthiệnra.KhiTiểuLongMãlênđườngđiTâydulàkhihiếutâmbắtđầuđượctutậpchođếnkhithành
bitâmvàgiảithoáttâm.CấutrúcthêmnhânvậtTiểuLongMãvàopháiđoànTâydulàNgôThừaÂn
muốngiớithiệucôngphututậpGiới,Ðịnh,Tuệđượcthựchiệntrêncănbảnhiếutâm,nhưgiáolýPhật
giáotừngdạy:“Tâmhiếulàtamtu,hạnhhiếulàhạnhtu”vàÐiềuthiệnlớnnhấtlàchíhiếu,điềuáccùng
cựclàbấthiếu”.
VớiPhậtgiáo,đạibitâmchỉlàsựpháttriểnrộng,sâucủahiếutâm,vìthếTiểuLongMãlàcon
ngườicưỡicủaÐườngTăngchođếnLôiÂmtự.

*Quanhânvậtthứnămnày,NgôThừaÂnđãnóilênđượcsựđềcaohiếuđạocủaPhậtgiáo,vàsự
quantâmcủaPhậtgiáođếnviệcxâydựngmộtnhâncáchđạođứcchomộtxãhộitốtđẹpchoconngười.
Tạiđây,chúngtacũngthấyrằngcuộcđờiđangcầnđếnPhậtgiáonhưTiểuLongMãcầnđếnbàntaycứu
độcủaBồTátQuánThếÂm.
VềLôiÂmTựvàtámmươimốtáchnạn
*LôiÂmtựlàmộtdanhtừrấtbiểutượng.Nóbiểutượngháomộtthếgiớicóngônngữchânthậtnói
lênđượcchântướngcủavạnhữu,nhưlàtiếngsámsétsiêuvượtlêntrêncácâmthanhtrầnthế-thứâm
thanhcủahữuniệm,hữungã.VìthếTôngiảÐạiCaDiếpvàTôngiảANanthoạtđầuđãtraochoÐường
TăngcácbảnKinhvôtự,bởivìvôtựmớithựclàChânKinh.Nhưngkhókhănthay,trầngiankhôngđọc
đượcKinhvôtự:NhưLaiđãphảidạytraoKinhhữutựdovậykhôngnóilênđượcthựctướng.Hànhgiả
phảihànhGiới,Ðịnh,Tuệvàtâmđạibimớithểnhậnđượcthựctướng.Ðâylàcôngphuđánhthứcdậy
gaicstínhvốncótrongmỗihànhgiảnhưsấmsétđánhthứcmìnhrakhỏicơnmêcủa81cảnhgiớitâm.
81cảnhgiớitâmấylàgì?

NgôThừaÂnđãkhéodựnglêntámmươimốtcảnhnạnphảivượtquatrênđườngTâydu.TheoPhật
giáo,cómườicảnhgiớihiệnhữu,đólàPhật,BồTát,Duyêngiác,Thinhvăn,Trời,Người,A-tu-la,Ðịa
ngục,NgạquỷvàSúcsinh.MuốnđếncảnhgiớiPhật,hànhgiảphảiđiquachíncảnhgiớicònlại.Mỗi
cảnhgiớicóđủchíncảnhgiớitâmcònlạiấy,thànhthửcótấtcả81cảnhgiớitâmsaibiệtcònlại(9x9).
MỗicảnhgiớitâmnàyđềuchemờPhậttrí,nhưconsuốinướcđổxuốngbaocheđộngThủyLiêmởHoa
Quảsơn,màhànhgiảcầntẩyrửa.Côngviệctẩyrửa81cảnhgiớitâmấychínhlànỗlựccủapháiđoàn
Tâyduvượtqua81áchnạnvậy.
III. CÁC HÌNH ẢNH BIỂU TƯỢNG KHÁC NHAU GIỚI THIỆU PHẬT HỌC
TRONGTÂYDUKÝ
ÐọcTâyDuKýchúngtabắtgặprấtnhiềuhìnhảnhbiểutượngvàngônngữbiểutượng,biểutượng
hóagiáolýPhậtgiáo.chúngtasẽcódịpthíchthúchiasẻvớicáchứngkhởisángtáccủatácgiả.
Tronggiớihạncủabàiphiếmluận,ngườiviếtkhôngcóthamvọngtrìnhbàyxuyênsuốttừđầuđến
cuốitruyệncáchìnhảnhvàngônngữbiểutượngấy,màchỉđiểmxuyếtvàinétchấmphágọilàđểđáplễ
dưluậncủađạichúngsaukhibộphimTâyDuKýđượcchiếutrênmànảnhnhỏcủaÐàitruyềnHìnhthành
phốvừaqua.
1.VềđôimắtvàngcủaTềThiênÐạiThánh
-Mỹhầuvươngđặcbiệtcóđôimắtvàngsángchói,chiếusuốtquacáccungTrờilàmNgọcHoàng
rĩngđộng,kinhngạc.Ðôimắtvàngấyphânbiệtrõchínhtà,hưthật.Ðôimắtvàngấyđãrànrụanướcmắt
trướccảnhđờivôthường,khổđauđitìmđườnghọcđạobấtsinhbấtdiệttừTôngiảTuBồÐềtạimộttrú
xứxaxăm.ÐôimắtvàngấyđãlàlinhhồncủacuộchànhtrìnhthỉnhKinhmàthiếunóthìtứcthờiphái
đoànrơinàomanạn.

Ðôimắtvàngấylàgì,nếukhôngphảilàbiểutượngcủatrítuệBátNhã,củagiáolýtrítuệBátNhã
củaPhậtgiáo?
-NhưgiáolýPhậtgiáođã“dựngđứngdậynhữnggìbịquăngngãxuống,mởranhữnggìbịchekín”,
đôimắtvàngcủaMỹhầuvươngđãthấyvàđãlàmchochúngtathấycáisựthậtmộngmị,bấttoàn,hưdối
từâmphủđếnThiêncung.CuộcđạináocủaTềThiênÐạiThánhtạiLongcungvàThiêncunglàsựđánh
thứcdậysựthậtấychochúngsinhtạiđóthấyrõlốirakhỏivôthường,khôngthậtđểđivàonguồngiải
thoátchânthật.VìvậychiếcthiếtbổngnặngnghìncâncủaÐạiThánhTềThiên,biểuhiệnsứcmạnhcủa
đôimắtvàng,làchiếcgậyđánhthứcmàkhôngphảinổiloạn,làxâydựngmàkhôngphảiđậpphá.Chiếc

gậysắtấyđậpphácácnguyênnhângâyrađaukhổchocuộcđờivàxâydựnganlạc,hạnhphúccủavô
sinh.Chỉđôimắtvàngtuyệtvớikiaxuấthiệntrongtiểuthuyếthaytruyệnphimlàđủđểchúngtađánhgiá
caotiểuthuyếtấy,phimấy.

HầunhưsuốtthờigiantheodõicuộchànhtrìnhthỉnhKinh,chúngtađãbịcuốnhútbởicáinhìnchính
xácvàbởitháiđộtựchủtrướccáchiểmnạnvàtrướcmọicámdỗcủaTônHànhGiả.Mỗicáinhìn,mỗi
bướcđicủaHànhGiảnhưvanglọnglờiKinhBátNhã:
“ Dĩvôsởđắc,cốBồ-đề-tát-đỏayBátNhãBaLaMật-đa,cốtâmvôquáingại,vôquáingạicố,vô
hữukhủngbố,viễnlyđiênđảomộngtưởng,cứucánhNiếtbàn’.
2.Biểutượngcủahồithứ14
Ởhồithứ14này,sáutêncướpđườnglà“mắtnhìnmừng”,“tainghegiận”,“mũingữithích”,“lưỡi
nếmnghĩ”.“thânvốnlo”,và“ýthấymuốn”đónÐườngTăngvàTônHànhGiả.TônHànhGiảđãdễdàng
đánhchếtchúng,vàđãthẳngthừngthưasưphụÐườngTăng:“Thưasưphụ,đệtửkhôngđánhchếtchúng
thìchĩngsẽđánhchếtsưphụ”.Câunàycónghĩalà:

“Nếuđệtửkhôngđánhchếtcáctâmphiềnnão(mừng,giận,ưathích,hammuốn,lobuồn )khởilê
từsáucănthìđệtửsẽđánhmấtlýtưởnggiảithoátđộsinh”.
Sáutêncướpđườngkialàbiểutượngchosắc,thinh,hương,vị,xúcvàpháp.Nếuthiếugiáctỉnhchế
ngựchúng,thìchúngsẽđộtnhậpsáucăn(tai,mắt,mũi,lưỡi,thânvàý)gâyragiặcphiềnnão,khổđau.
Ðánhchếtchúnglàbiểuhiệnmạnhmẽquyếttâmgiảithoátvànhiếpđượcphầnthôđộngcủathânhành,
khẩuhànhvàýhành.Ðâylàcôngphugiảithoátbướcđầuvậy.
3.Biểutượngcủahồithứ26
TạiNgũTrangQuán,trúxứcủavịđạiÐịatiênTrấnNguyênTử,TônHànhGiảăntrộmbaquảnhân
sâmvànổicơnthịnhnộđánhbậtgốcrễcâynhânsâmvôcùngquýbáucủangười.Câynhânsâmlàloại
kinhcăncómặttừkhithiênđịamớikhaitích,quýnhấttrongvườncâycủavịđạiÐịatiên.Vìthế,Trấn
nguyêntử,vớithầnthôngvôlượng,đãbắtgiữtrọnpháiđoànTâydu.TônHànhGiảphảinhiềuphenchiến
đấuvấtvả,rồiđếnÐôngHảicầuBồTátQuánThếÂmdùngCamlồthủyhồisinhcâynhânsâmmớithoát
nạn.

Tạiđây,NgũTrangQuánlàbiểutượngcủaNgũhành,lúctheienđạikhaitíchlàbiểutượnglúcâm

dươngmớitượng.Âmdươngphốihợpvớingũhành,theođạoNho,sinhravạnhữu.Câynhânsâmvìthế
làbiểutượngchonguồngốccủacácpháphữuvi.Thếlà,ởđâyTônHànhGiả,vớitrítuệVôngãcủa
mình,đãcókhảnănglàmbậtgốccácpháphữuvi(Tamgiới),nhưngvìtậpkhísinhtửcònnhiềunênthân
tâmcònphảichịuhệlụytrongsinhtử,nhưpháiđoànTâyduđangbịgiamgiữtạiNgũTrangQuán.
NướcCamlồcủaBồTátQuánThếÂmlàbiểutượngchonướcphạmhạnhlấytừtrítuệBátNhãBa
LaMậtcủaBồTát,làthứnướcdậptắtlửaái,lửathủ,vôminh,làthứnướccủavôsinh,siêuvượtsinh
diệt.Dovìsiêuvượtsinhdiệtnênnóthiếtlậpđượcsinhdiệt,làmhồisinhđượccâynhânsâm.
PhápPhậtcaolàởchỗnày.PhápPhậtthoátlysinhtửlàởchỗnày.
XâydựngcảnhnạnNgũTrangQuánlàNgôThừaÂnmuốngiớithiệunétgiáolýđặcthùvôtỉcủa
Phậtgiáovàvừachỉđườngchohànhgiảpháđổtâmsinhdiệtcủacácngãtưởng(ngãtưởng,nhơntưởng,
chúngsinhtưởng,thọgiảtưởng,pháptưởng,phipháptưởng,tưởngvàphitưởng).
4.Biểutượngcủahồithứ27
Tạiđây,nữyêutinhBạchCốtbalầnquyếthạiÐườngTăng,balầnhóahiệndânlànhđểđánhlừa
lòngtừbicủaÐườngTăng,nhưngcảbalầnđềubịTônHànhGiảpháthiệnđánhchết.Sựkiệnnàykhiến
ÐườngTăngphẫnnộHànhGiả.BátGiớilạixúcsiểmvớiÐườngTăng,bảorằngTônHànhGiảđãácý
giếtchếtbangườilươngthiệnmàthưadốivớiÐườngTănglàbaconquỷ.ÐườngTăngquyếtđịnhđuổi
TônHànhGiảvềHoaQuảsơn.Ðọctruyệnvàxemphimđếnhòinàyaicũngxúcđộngđếnchảynướcmắt,
cũngthởngắnthandài:Ôi!thậtlàbithương!Thậtlàbikịch!

HậuquảcủabikịchtrêndoÐườngTăngmêmờkhôngthấyrõhư,thật,vàdolòngganhghét,đốkỵ,
xúcsiểmcủangườisưđệcònđầyvôminh,TrưBátGiới.
ÐâylàchỗdiễnđạttàitìnhcủaNgôThừaÂnvàdiễnxuấttuyệtvờicủaphimảnh.

-NữmaBạchCốtlàbiểutượngcủacácvọngtâmsinhkhởitừtham,sân,simàgiáolýcókhichỉnói
vắntắtlàáitâm.
Lầnthứba,TônHànhGiảđánhchếtBạchCốtTinhlàbiểutượngchoviệctutậpđoạntrừvọngtâm
phảithựchiệnnhiềulần(ởPhạnVăn,sốbamớilàsốnhiều).Lạinữa,trongthiềnquán,hànhgiảchỉthấy
vàđoạnvọngtâmkhinódiệt,chưađủ;thấyvàđoạnvọngtâmkhinótồntại,cũngchưaổn;khicầnphải
thấyvàđoạnvọngtâmkhinókhởinữa,chođếnlúcnàyvọngtâmmớithậtsựđượcdiệttrừ.Ðâylàýnghĩa
rấtchuyênmônvềPhậthọc(thiềnđịnhPhậtgiáo).


Dựngnêncảnhbikịchnày,NgôThừaÂnmuốnnóilênmộtsựthậtgiáolýPhậtgiáorằng:nếuhành
giảtutậpGiớivàtutậptừtâmmàthiếutrítuệgiảithoátthìcôngphututậpgiảithoátchỉlàcácxácsống
khônghồn,ảmđạm,vôcùngảmđạm:KhôngcótrítuệVôngãthìsẽkhôngcógiảithoátvàkhôngcóđạo
Phật.
Tạiđây,chúngtađâudámnghĩrằngtiểuthuyếtTâyDuKýcủaNgôThừaÂnđầyhưcấulàthần
thoại,nhảmnhí?
5.BiểutượngvềHồngHàiNhi,LasátvàNgưuMaVương(Hồi42,60và61)
TheodõihànhtrìnhcủapháiđoànTâydu,chúngtathấyrằngcứmỗilầnvượtquađượcmộtmanạn,
làmỗilầnpháiđoàntiếnthêmmộtbướcgầngiảithoátsinhtử;mỗilầnkẹtvàomộtmanạnlàmỗilầnphát
hiệnrachỗngưngtrệcủatâmthứcgiảithoátcủapháiđoàn,cũnglàchỗngưngtrệtâmthứccủahànhgiảtu
tập.

-HồngHàiNhiđãbắtgiamÐườngTăng,NgộNăng,NgộTịnhvàTiểuLongmã.NgộKhôngcũng
chiếnbạitrướcvòngxelửacủaHồngHàiNhi.Vòngxelửaấybiểutượngcủalửathamvàlửasân,thếlực
mạnhnhấtcủamagiáo.NgộKhôngthìkhôngtham,cótrítuệ,nhưngcòncáiđộngcủasânnênđãbịvòng
lửacủaHồngHàiNhiđốtsém,màkhôngthểdậptắtđượcvòngxelửa,dùđãvậndụngnhiềuthứthần
thông.NgộKhôngđãphảicầuviệnBồTátQuánThếÂmthuphụcHồngHàiNhimớithoátnạn.
Ngangđây,NgôThừaÂnđãgiớithiệuvớingườihọcPhậtvàhànhgiảithoátrằng:cầnphảivậndụng
thiềnquánsâuxavềtrítuệVôngãthìhànhgiảmớidậpđượctham,sân,sivàquyếnthuộccủachúng.Cái
ngưngtrệcủagiảithoáttạiđâylàdohànhgiảhànhGiớichưathuần(ýnghĩaBátGiớibịtrói),Ðịnhchưa
vững(ýnghĩaNgộTịnhbịgiam)vàTuệchưaổn(ýnghĩaNgộKhôngsuýtbịđốt).Từđâyhànhgiảcầntu
tậppháttriểnmạnhthêmGiới,Ðịnh,vàTuệ.

-ỞhồimượnquạtBatiêuđểdậptắthỏadiệmsơntrênđườngTâydu,NgộKhôngbịbàLa-sátphất
mộtquạtbịđẩyđixamườivạndặm.SaunhờBồTátVănThùchouống“địnhphongđơn”mớivôhiệu
hóatácdụngcủaquạtBatiêu,mớivậndụngđượckếsáchchếngựbàLa-sát.
QuạtBatiêulàtượngtrưngbátphongởđời(khen.Chê,mừng,giận,danhvọng,lợidưỡng,được
mất).Támthứấythườnglàmgiaođộngtâmthứcngườitu,nếuthiếugiáctỉnhvàthiếuđịnhlực.Vìvậykhi
uốngvào“địnhphongđơn”nghĩalàkhitâmđịnhđãvững,thìhànhgiảthoátđượcnạnquạtBatiêu,hàng

phụcđượcnhiềuthứvọngtâm.
QuađượcnạnnàylàpháiđoànTâyduđiđượcnữađoạnđườnggiảithoátvềTâyTrúc,tựtạiđược
trướccácthịphi,bỉ,thử,danhvọngvàlợidưỡngởđời.Thànhquảgiảithoátnàythậtlàđángkể!

-Cũngởhồinày(60và61),sáchlượcchiếnđầucủaTônHànhGiảlàđánhthẳngvàođầunãocủa
maquân,chuingayvàobụngLa-sátmàquậyphá.La-sátchỉcònmộtcáchchọnlựa:đầuhàng.Ðâylàý
nghĩathiệnxảocủacácpháptucủađạoPhật,luônluônloạitrừvọngniệmtừgốcrễ,từđầunguồn.
-ÐốivớinhânvậtNgưuMaVương,TônHànhGiảđãhóaraNgưuMaVươnggiảđểgạtLa-sátlấy
quạtBatiêu,nhưngchínhNgưuMaVươngđãtươngkếtựukếbiếnhóaraNgộNănggiảđểlấylạiquạtBa
tiêutừtayHànhGiả.HànhGiảđãphảibuônglờithan:“mìnhlàngườibắtrậnthiệnxảolạixuixẻođểbị
rắncăn”.
Ðâylàbiểutượngcủapháptuhành“Tùyquán”củathiềnđịnh.Hànhphápnàyhànhgiảcầncẩntrọng
giữchánhniệm,hễthấtniệmthìrơivàovọngtâmvàbịtróibuộcvàovọngtâm.Cầnphảiluônluônbiếtrõ
tâmmìnhđangởđâuvànólàgì(quyếnthuộccủatham,sân,sihayvôtham,vôsân,vôsi).
6.Biểutượngcủahồithứ54,64và72
Mộtnhàquânsự,khiđánhmộtđồn,bótđịchthìthườngphảicókếsách:côngđồn,chặnviện.Saukhi
chặnviệnxongthìcônghãmđồn,nếukhôngthìsẽlưỡngđầuthọđịch.Cũngvậy,hànhgiảtrênđườnggiải
thoátcầnphảidẹpgiặctrongvàđánhgiặcngoài.Khihàngphụcđượcgiặc“Lụctặc”và“Bátphong”ở
ngoàithìhànhgiảtậptrungvàotrongđểdiệtgiặcnội.Ðấylàcôngviệcchếphục,loạitrừdụcái,hữuái
vàvôhữuái.Vềdụcái,thìcóthểdùngđịnhtâmđểnhiếp,nhưngcònhữuáivàvôhữuái,thìphảidùngtrí
tuệđểtrừ.ChúngtahãytiếptụctheodõicuộchànhtrìnhTâydu.
-Hồithứ54diễnracảnhnữvươngnướcTâyLươngthiếtthayêuÐườngTăng.ÐườngTăngđãhoàn
toàntựchủtrướcmốitìnhđẹpvàlạnày.ÐâylàbiểutượngÐườngTăngchếphụcđượcDụcái.
-Hồithứ64xẩyracuộctìnhthơmộnggiữathơ,nhạcvàtiêntửucủaHạnhTiên.Mốitìnhnhẹnhàng
nhưmỗitìnhởThiêngiới,nhưnghiểmhọacũngkhốcliệt.TạiđâyÐườngTăngvẫntỉnhtáo,nhưngxem
drathếtựvệđãcóchiềunguyhiễm,sinhtửthầygầnkề.MaynhờTônHànhGiảcứugiá.Ðâylàýnghĩa
biểutượng:chỉcótrítuệVôngãởtrongthiềnđịnhmớicắtđứtđượchữuái.Ammộctiên(ởhồi64này)
quảlànơiđángnhớcủaÐườngTăng!
-Hồithứ72xẩyraởđộngBàTy.TạiđâyÐườngTăngmộtmìnhtựdấnthânvàosàohuyệtcủabảy
tiêncônhềnnhệntuyệtđẹp,nhữngtiênnươngthườngtắmgộiởsuốitrờiTrạcCấu(suốirửasạchcáccấu

bẩncủadụcái).CáctiênnươngnàykhôngnghĩgìđếnchuyệnmâymưamàchỉmuốnănthịtÐườngTăng.
Bảyyêunhềnnhệnlàbiểutượngcáitinhtếcủaái,đólàvôhữuái.Vìthế,chúngchiếnthắngđược
NgộNăng,nhưngbịtiêudiệtbởiHànhGiả.
Bảyyêunhềnnhệncũnglàbiểutượngcủathấttình(hỷ,nộ,ai,lạc,ái,ố,dục).Vớithấttình,côngphu
củaGiớikhôngthểchiếtphục(nênBátGiớibịtrói)màchỉcótrítuệloạitrừ.
BảyyêunhềnnhệnlạidựavàosứcmạnhcủangườisưhuynhBáchNhỡnmaquânmàtácquái.Bách
NhỡnmaquâncótàphápphunrasứcnóngvàkhóimùchekíncảtrờiđấykhiếnNgộKhôngthúcthủ.Ngộ
KhôngphảicầucứuBồTátTỳLamdụcđộcKimluyệntừánhsángmặttrờiđểchếtrịBáchNhỡnma
quân.
BáchNhỡnmaquânvìthếlàýnghĩabiểutượngcủavôminh(simê,phóngrakhóimùchấpngãvà
lửadục,chỉchịukhuấtphụctrướctrítuệthuầnphụccủaTỳLamBồTát(biểutượngbằngcâykimluyệntừ
mặttrời).

ÐâylàhiểmnạnkhósquacủaTônHànhGiả.
7.Biểutượngcủahồithứ58
“HailòngxáotrộncảCànkhôn
Mộtthếkhótuthànhtịchdiệt”
CáicảnhhaiTônHànhGiảxuấthiệntrongngônngữvàhànhđộnggiốnghệtnhaugâyxáotrộncảtrời
đất,thiênđìnhvàBồTátđềukhôngphânbiếtđược,chỉcóNhưLaimớivạchrõchântướngcủaTônHành
Giảgiả.

Ðâylàmộtcảnhdiễnđạtvềmộtcảnhtâmrấttếnhị.
NgôThừaÂntạiđâyđanggiớithiệurằngchântướngcủacácphápchỉcóthểđạtđượcbằngthậttrí,
Phậttrívàsựthậtluônluônởngoàicácngãtướng,nhưKinhKimCangdạy:“Phàmcáigìlàngãtướngthì
hưvọng”(Phàmsởhữutướnggiathịhưvọng).Hệtnhưtrườnghợptrướchaichútiểucuốnsáo,mộtthiền
sưkêulên:“Mộtđược,mộtmất”.

Hồithứ58nàycũngnóilênrằnggiátrịchânthậtcủaconngườicũngởngoàicáctướngtrạng,rời
khỏitướng“nhịthủ”(chấpcónăngvàsở).ChấpvàotrítuệVôngãcũnglàchấpthủ,sẽngănngạigiải
thoát,nhưpháiđoànTâydukhóxửtrướchaiTônHànhGiảvậy.

8.Kếsáchđốitrịácma.
DọccuộchànhtrìnhTâydu,TônHànhGiảphảiđươngđầuvớinhiềuloạiácma,đươngđầuvới
nhiềuloạivũkhítànđộc,TônHànhGiảvậndụngđủ72phépthầnthôngdựavàobốnkếsáchchính:

-Kếsáchkhắcchế:Dùngkhắcchếđểđốitrịnhưdùngnướcđểdậptắtlửa,dùnggàđểdiệtrết.
-Vàotậnhangcọpđểbắtcọpcon:TônHànhGiảthườngchuingayvàobụngácmađểquấyphá.

-Tậndiệtácmađểtrừhậuhoạn.
-KhisửdụngthầnthôngthấtbạithìcầuviệnNhưLai,BồTát.

(đâylàýnghĩavậndụngtrítuệBátNhãthâmsâu).
Bốnkếsáchtrêncũnglàbốnphươngphápmàngườitusửdụngđểloạitrừcácvọngniệm.
9.VềđạođứcPhậtgiáo.
-SuốttậptruyệnTâyDuKý,bêncạnhcácgiáolýPhậtgiáovừađượcđềcậpởtrên,NgôThừaÂn
thườngnóiđếnnhânquả,nghiệpbáovàkhuyếnkhíchhànhthiệnnhưtrongcảnhvuÐườngduđịaphủ,
tronghồi71,vuaChuTửbịnạn,tronghồi87nóivềchuyệncôngchúabịyêumađánhtráo.v.v

-Tácgiả,dướihìnhthứcnhậndiệnbổnsinh,thườngvạchrõchântướngcủacácyêu,ma,quỷ,quái
đềulàgốcthúvậtcả,lànhữnggìgớmtởmcầnđượctránhxa.
10.Thêmvàiđiểmphiếmluận
-CóýkiếnđánhgiárấtthấptiểuthuyếtTâyDuKýchỉvìtácgiảNgôThừaÂnxâydựngcácnhân
vậthoàntoànlàhuyềnhoặchưcấu.

Ngườiviếtbàiphiếmluậnnàythìđánhgiángượclại.Khôngphảivìtínhhuyềnhoặcvàhưcấumà
đánhgiáthấpcuốntruyện,bởivìchínhhuyềnhoặcvàhưcấulàchấtliệucủasángtácvănhọc,tiểuthuyết.
Ðiềuquantrọnglàtìmxemcuốntiểuthuyếtcónóilênđượcnhữnggiátrịsốngnàokhông?Câuchuyệnlịch
sửViệtNamvềLạcLongQuânvàÂuCơ.v.v khôngphảiđầyhưcấu,thầnthoạiđósao?CáctậpViệt
ÐiệnULinhTậpvàLĩnhNamChíchQuáicủavănhọcViệtNamcũngcùngtínhchấthưcấuvàthầnthoại
ấy,aidámbảorằngkhôngcógiátrị?
-CóýkiếnchorằngTâyDuKýlàchuyệnhoangtưởng,cấutrúcrốirắm,khónhậnranhữnggìtác

giảmuốnnói.
Nhưchúngtađiềubiết,mỗiloạingônngữchuyênchởmộtýnghĩariêngvàmộtcáchdiễnđạtriêng.
Ngônngữkhoahọcthìkhácngônngữngoạigiao,khácvớingônngữthica,vàhiểnnhiênlàkhácvớingôn
ngữtiểuthuyết.Ngônngữtiểuthuyếthiệnthực;ngônngữtiểuthuyếtQuỳnhGiaothìkhácvớingônngữtiểu
thuyếtkiếmhiệpcủaKimDung,vàkhácvớingônngữbiểutượngcủaTâyDuKý.
Chínhdựavàongônngữvàhìnhảnhbiểutượngmangýnghĩa,NgôThừaÂnmớicùnglúcnóilên
đượcnhiềuýnghĩatôngiáo,xãhộivàconngười.Ðâylàthứngônngữphongphúýtưởnglàmchocuốn
tiểuthuyếttrởnênhấpdẫnhơn.Cũngchínhtừthứngônngữnàymàdưluậnđãdấylênnhiềucuộctraođổi,
tranhcãisôinổivềTâyDuKýtrongmấythángqua,vàcóthểkéodàitrongnhiềuthángđến.Mỗingườicó
mộtcáinhìnriêngvềTâyDuKý,vàbiếnhóabộtruyệnTâyDuKýcủaNgôThừaÂnthànhTâyDuKý
củamình,nhưlàTônNgộKhôngphùphépthổilôngbiếnhóaravôsốTônNgộKhôngvậy.Nóitheothuật
ngữcủaPhậtgiáo,hiệnnaycóđếntámvạnbốnnghìnýkiếnkhácnhauvềTâyDuKý.
IV.KẾTLUẬN
Phầnbàntrênđâychỉlàvàinétchấmphá,điểmxuyết.ChúngtacóthểtìmthấyởtiểuthuyếtTâyDu
KýcủaNgôThừaÂncónhiềuphảnảnhtưtưởngPhậthọccógiátrị,nếuhiểunămnhânvậtcủapháiđoàn
Tâydulàbiểuhiệncủachínhmộtconngườitrênđườngvềgiảithoátsinhtử.Conngườiđócóthểlà
ÐườngTăng,cóthểlàTônNgộKhông,màcũngcóthểlàbấtcứmộtngườinàotrongquákhứ,tronghiện
tạihaytrongtươnglai.Tấtcảcácmanạnđềulàcảnhgiớicủatâmthức,xẩyratrongtâmthứccủahành
giả,dotácđộngtừnộitâmhoặctừngoạigiới.

TônNgộKhôngsaukhihọcxongđạovôsinh,từgiảTôngiảTuBồÐềtrởvềđộngThủyLiêmlà
đắcđạogiảithoátítnhấtlàquảthứnhấtcủadòngThánh(quảTuÐàHoàn).Quảvịgiảithoátnàymới
đoạntrừthânkiến,nghivàgiớicấmthủ,cònphảitiếptụctuhànhđểđoạntrừbảykiếtsửcònlại:dục,sân,
hữuái,vôhữuái,mạn,trạocửvàvôminh,nhưđãđượcbiểuhiệnquacácmanạntrênđườngphòÐường
TăngđếnLôiÂmtự.Vớitâmthứcnày,NgộKhôngđãvượtquachuyệntáisinhvềđịangục,ngạquỷ,súc
sinh,vàkhôngrơivàodụcáicủacõiNgườivàcõiTrời(trờidụcgiới).VìthếtácgiảNgôThừaÂndiễn
đạtquảchứngấybằngcáccuộctunghoànhhiênngangcủaTềThiênÐạiThánhởÐịaphủ,Longcungvà
Thiênđình.Ýnghĩađạinàolàthếchứkhôngphảilàýnghĩađậpphámàngườiđờithườnghiểu.Theophò
ÐườngTănglàýnghĩaNgộKhôngtiếptụctutậpgiảithoátđểchứngđắcbaquảthánhcònlạivàhànhBồ
TáthạnhtheogiáolýBắctruyền.

Cáchồicònlạicủabộtruyệnmàngườiviếtbàiphiếmluậnnàychưabànđếncầnđượcghinhậnlà
chưabànđến.Nhữnghồiấycóthểlậplạinhữnghồicũbàngcácsựkiệnmới,theotinhthầnhuấnluyện
tâmlýcủaPhậtgiáo:mỗiquảvịchứngđắccầnđượctutậpnhiềulầnchothuầnthụctrướckhiđiđếnmột
chứngđắcmới.

Lạinữa,dùbấtcứnộidunggiảithoátnàomàNgôThừaÂnbànđếnđềuđượcbaogồmvàocon
đườngtutậpGiới,Ðịnh,TuệvàbinguyệnđộsinhcủahàngBồTát,tấtcảkhôngthểđirakhỏiconđường
truyềnthốnggiảithoátấy,nhưTềThiênÐạiThánhkhôngthểnhảyrakhỏibàntaycủaÐứcPhật.
Ðểkếtthúcphầnphiếmluậnnày,ngườiviếtxinghilạicảmnhậncủamìnhkhiđọctruyệnTâyduvà
khixemphimTâydurằng:CảhaithờiấytôiđềubịchụpphủlêntâmthứcnétbuồnbãcủaMỹhầuvương
trướccuộcsốngvôthường,tôiđềubịámảnhbởicácmanạnmạnhđếnđộtôicứngỡrằngcócáigìthật
hưảochungquanhcácdungsắcvàchungquanhcuộcsốngcủamình,vàcómộtảnhhưởngnàođóthuhút
tôivềphíangaychính,nhânái,hiệnthựcvàtrítuệ.Tôitựnghĩ:cuộcsốngsẽbắtđầuhạnhphúcnơinào
cụm“NgũHànhsơn”tungvỡ.
CHƯƠNGHAI
TưtưởngPhậthọcvàcácquanniệmvềnhânsinhvàxãhộicủaNgô
ThừaÂnbiểuhiệnquaTâyDuKý
(Bàntừnghồitruyện)
Hồithứ1
Hồi1:“Gốcthiêngnẩynở,nguồnrộngmở
Tâmtánhtutrì,đạosinhlớn”
I.TưtưởngPhậthọc.
-TheoPhậtgiáo(cảNamvàBắctruyền),thếgiớihệnàygồmcóbốnchâuthiênhạ:NamThiệnBộ
Châu,BắcCâuLôiChâu,ÐôngThắngThầnChâuvàTâyNgưuHóaChâu.Bốnchâuấynằmchungquanh
núiTu-di(Sumeru)rấtlớn,sừngsữnggiữađạidương.TácgiảTâyDuKýđãmởđầutruyệngiớithiệunơi
sinhcủaMỹHầuVươngtạinúiHoaQuảtựanhưlàvịtrínúiTu-dikia,vàxemlànơi“mạchTổcủamười
châu”.TừngữHoaQuảlàtừbiểutượngquyluậtvậnhànhnhânquảcủahiệntượnggiới,thếgiớisinhdiệt
củanhịnguyêntính(Dualism),củasựphânbiệtrõrànggiữađụcvàtrong,chủthểvàđốitượng.Ðâylà
quyluậtvậnhànhmàgiáolýPhậtgiáogiớithiệu.Nóthuộcgiáolýtrítuệ,giúpconngườipháttriểntrítuệ.
MỹHầuVươngsinhratừtrứngđánhưđãđượcđềcậpấy,bởivìtheoquyluậtnàythìnhânquảphải

cùngloại(đáthìphảisinhrađá,khỉthìsinhrakhỉ).Nóikhácđi,MỹHầuVươnglàbiểutượngcủatrítuệ
(chánhkiếnvàchánhtưduy)hayThánhtuệuẩntronggiáolýPhậtgiáo,màtiêubiểulàđôimắtrựcsáng
làmkinhđộngđếnThiênđìnhcủaMỹHầuVương.ÐâylàđôimắtthấyrõsựthậtVôngã,Vôthường,Khổ
vàKhôngcủahiệntượnggiới.Sựthậtđólàmkinhđộng,đảolộncáithấythườnghằng,hữungãcủachúng
sinhởtrênTrờivàdướiThế.

-TrítuệVôngãđósẵncótrongtâmcủamỗingười,theoNgôThừaÂn,mhưmộtgiangsơnđãsoạn
sẵntrongđộngThủyLiêmdànhchoMỹHầuVương.SựthậtVôngã,Vôthường,KhổvàKhôngcũngthế,
làsựthậtcủasinhdiệt,nằmngayhiệntượnggiớinhưđộngThủyLiêmnhưlàđanggiớithiệubốnphápấn
củagiáolýPhậtgiáo.
-Tạisaoconngườikhôngthấyđượcsựthậtvềbốnphápấnấynơithếgiớichungquanhmình?Tại
saoloàikhỉkiakhôngkhámphárađộngThủyLiêmvẫnthườnghiệndiệntạiđó,trướcmắtchúng?-Hỏi
tứclàtrảlờivậy.Chínhthácnướcđổmạnhđãchekhuấtkhỏicáinhìnhờihợtcủađànkhỉ,hệtnhưlòng
thamái,chấpthủngãđãchekhuấttâmconngườikhỏisựthậtVôngã,Vôthường,KhổvàKhông.Ởgiáo
lýPhậtgiáo,dòngthácđổmạnhgọilàdòngbộclưu,biểutượngchodòngnướcÁi,dòngthủ,dòngsinhtử.
Tạiđây,NgôThừaÂnđangthậtsựkiếntrúcđộngThủyLiêmtheogiáolýnhàPhật.

Chỉcó Mỹ HầuVương sinh ra từ đá, từ tú khícủa trời đất, mà không sinhtừdụcvọng(hay từ
nghiệp),mớicótrítuệVôngãpháthiệnrasựthậtvôthường,khổđau.MỹHầuVươngđãdàndụanước
mắt,sầunãothấylửavôthườngđangbốccháychungquanhcuộcsống,lolắngtìmlốithoátrakhỏikhổ
đau.Tấtcảđànkhỉcònlạithìvẫnnhởnnhơvớiniềmhạnhphúcnhỏtrướcmắt.ThấyrõsựthậtVôthường
làdấuhiệucủađạotâmphátkhởi,vàlàdấuhiệucủasựthấyrõconđườngrakhỏisựtróibuộccủavô
thường,nhưmộtchúkhỉđãphátbiểumuộnmàngrằng:“Ðạivươngloxanhưthếlàđạotâmngàiđãphát
khởirồiđấy”vàđãgiớithiệuvớiMỹHầuVươnghiệnnaytạicõiđờinày,ởnơiđộngcổ,núiTiêncóba
đấngPhật,Tiên,ThầnThánhlàthoátkhỏisinhdiệt,luânhồi(thậtralàPhật,BồTát,DuyênGiácvàA-la-
hán);từđóMỹHầuVươngrađi,tìmđếnđạiTôngiảTuBồÐề,mộtđạiđệtửcủaÐứcPhật,đểhọcđạo
giảithoátcủaTamthừagiáo(BồTát-thừa,DuyênGiácthừa,ThinhVănthừa)vàNhấtthừagiáo(Phật
thừa).Ðâylàđiểmgiáolýrấtđạithừa(Phậtgiáopháttriển).
-Cómộtnếpsốngthanhđạm,rờikhỏiphiềnnãohằngngày,vàhiếuhạnhcủamộtbáctiềuphuở
trướccổngvàotrúxứcủaTôngiảTuBồÐềmàMỹHầuVươngcangợi,vuimừngkhithấy,nhưlàdấu

hiệucủaquêhươnggiảithoátcómặtgầnkề.ChínhbáctiềuphuchỉđượcchoMỹHầuVươngđếnyếtkiến
bậcđạosư.TạiđâyNgôThừaÂngiántiếpgiớithiệuhiếuđạocũnglàmộtphầnthểhiệncủađạogiải
thoát,tươngưngvớiPhậtgiáo.

-SựthậtmàMỹHầuVươngsẽhọctừTôngiảTuBồÐềvàsẽchứngngộlàsựthậtVôngãtướngcủa
cácpháp(cònđượcgọilàVôngãtínhhayVôtựtínhhoặcKhôngtính).Sựthậtấyđượchémởtừmẫuđối
thoạiđầutiêngiữaTôngiảTuBồÐềvàMỹHầuVươngmangđầyhươngvịcủamộtcảnhkhaitâmcủa
mộtthiềnsư:
“TôngiảTuBồÐềhỏi:
-Tínhdanhngươilàgì”
-Conkhôngcótínhgìcả Nhấtsinhkhôngcótính.

-Khôngphảilàtínhtình.Tínhdanhbốmẹnhàngườikìa?
(Ðâylàhỏivềbảnlaidiệnmục)

Thếrồi,TôngiảTuBồÐềchophápdanhlàTônNgộKhông(đãđềcậpởphầntổngluận).
ÐạogiảithoátkhỏicộinguồncủamọikhổđaumởnguồntừNgộKhôngnày,vàđạoấycómặttrong
tâmcủamỗingười,nhưTôngiảTuBồÐềthườngcómặtở“Tànguyệttamtinh”động(Tànguyệttamtình
làchữtâmgồmcómộtnétnhưvànhtrăngvàbachấm).TácgiảTâyDuKýđãgiớithiệuđúngconđường
tutậpcủaPhậtgiáolàconđườngtrởvềchínhmìnhđểtutậptâm,huấnluyệntâmvàgiảithoáttâm.Con
đườngnàyrấtlànhânbảnvàrấtlàhiệnthực.

II.QuanniệmcủaNgôThừaÂnvềconngười
-NếuvềmặtPhậthọc,pháiđoànTâydubiểuthịcácphầntốtâmlýcủamộttâmthứcđivềgiảithoátkhỏi
sinhtử,thìvềmặttươngđốicủađờisốngxãhộipháiđoànTâydulàbiểuhiệnsựcấutrúccủanhântính
(personality)thểhiệnsựhòađiệugiữatimvàóc,giữatiềmthức,siêuthứcvàýthức,giữacánhânvàxã
hội.
Tạiđây,MỹHầuVươnglàbiểutượngcủakhốióc(haylýtrí).Lýnàyvốncómặttrongtâmmỗi
ngườivàcókhảnăngcóthểmởrộngravôhạnnhưýnghĩaMỹHầuVươngtìmđườngđirakhỏithếgiới
hữuhạncủasinhtử.Khảnăngvôhạnấyđãđượcnềngiáodụchiệnđạichứngtỏ.

-Khốióc,haynguồnhiểubiếtcủaconngười,nhưđạoNhoquanniệm(nóiđúnglàquanniệmcủa
KhổngTử)cóbadạnghiểubiếtgọilà“sinhnhitrihọcnhitrivàkhốnnhitri”biểuhiệnrakhácnhauở
mỗiconngười.ỞMỹHầuVươngsinhralàđãtựbiết(sinhnhitri);rồitìmthầyhọcđạo(họcnhitri);sau
đólàlênđườnghànhđạo,chiếnthắngácma(khốnnhitri)
-Tiếngnóicủalýtrílàtiếngnóicủasựngaychính,tìnhđồngloại,củaóctổchức,củasựdựphòng
tốtđẹpchotươnglai,củasựcôngbằng,vàcủasựphânbiệtminhbạchphải,trái,tốt,xấu,nhưsựhiểubiết
củachínhcánhânMỹHầuVương.Lýtrígiữvaitròhướngdẫnmọihànhđộngcủaconngười,nhưđôimắt,
hệtnhưTônHànhGiảhướngdẫnpháiđoànTâydu.Chúngtasẽtiếptụckhảosátvaitròcủalýtrítrong
cáchồikếtiếp,theoquanniệmcủatácgiảNgôThừaÂn.
III.Quancủatácgiảvềxãhội.

-Mộtxãhộitốtđẹp,anlạc,hạnhphúc,theotácgiảphảilàmộtxãhộitháibình(khôngchiếntranh),
độclậpvớicácsứcmạnhthốngtrịnhưxãhộikhỉởđộngThủyLiêm.
-Xãhộiấycầnđượctổchứctốtvềanninhkinhkinhtế,nhưxãhộiởnúiHoaQuảởtrongvịthếan
toànvàphongphúthựcphẩm.
-Xãhộiấyphảiđượclãnhđạobởingườicóđủtài,đứcdodânchọnlựanhưMỹHầuVương,mà
khôngphảidotuổitáchaydòngdõi.QuanniệmnàycủaNgôThừaÂnđượcviếtratừthếkỷthứXVIcủa
xãhộiphongkiếnTrungHoaquảlàmộtquanniệmđầydânchủvàtiếnbộ.Ðâylàmôhìnhxãhộimànhân
dânlàmchủ,bảovệđượcquyềnsốngcủanhândân.
Hồithứ2
Hồi2:“Thấulẽbồđề,vàochínhquả
Dứtcănmaquỷ,rõnguyênnhân”
I.VềtưtưởngPhậthọc.
-HồithứhailàHồihọcđạovàhànhđạocủaTônNgộKhông.TônNgộKhôngđãhọc,bànluận,và
hành“Tamthừagiáo”và“Nhấtthừagiáo”suốtbảynămliền,nhưNgôThừaÂngiớithiệu:
“ DiễnđủTamthừagiáo
Lúcdiễnthiềnmôn,khigiảngđạo
Banhàhợplạinghĩathêmcàng”
TrongthờigiannàyTônNgộKhônglàmcôngtáccủamộtngườixuấtgia,chấptácvàthựchànhvăn
tuệ,tưtuệvàtutuệđểnuôidưỡngtrítuệgiácngộKhôngtánh(Vôngãtánh)củacácpháp.NgôThừaÂn

đãvẽnênthờigiantutậpnàyrànhrẽhệtnhưmộtnhàPhậthọcchínhgốc.Ðộngcơvànguyệnvọngxuất
giacủaTônNgộKhônglàđểgiảithoáthếtthảyphiềnnão,khổđaucủasinhtửrấttươngưngvớigiáolý
củaPhậtgiáo.NgôThừaÂnđadẫndắtTônNgộKhôngđiđúngtiếntrìnhGiới,Ðịnh,Tuệgiảithoátkhiến
chongườiđọcTâyDuKýkhôngcònnghingờgiátrịcủabộtiểuthuyếtnàymàtrọngtâmlàgiớithiệucon
đường(haylộtrìnhtutậpgiảithoátcủađạoPhật).Chúngtahãytiếptụctheodõi.
