Y đức và quan hệ thầy thuốc và bệnh nhân

Y Đức và Quan hệ
Y Đức và Quan hệ
Thầy thuốc - Bệnh nhân
Thầy thuốc - Bệnh nhân




BS Đỗ Hồng Ngọc
BS Đỗ Hồng Ngọc
Trưởng Bộ môn KHHV & GDSK
ĐHYK Phạm Ngọc Thạch










Tại sao nghề Y được xã hội
Tại sao nghề Y được xã hội


tôn trọng?

tôn trọng?


Một nghề đặc biệt !
Một nghề đặc biệt !


Huấn luyện đặc thù
Huấn luyện đặc thù
(xã hội hóa nghề nghiệp)
(xã hội hóa nghề nghiệp)


Thiên hướng (Vocation)
Thiên hướng (Vocation)
Kiến thức khoa học: Y học
Kiến thức khoa học: Y học
Phục vụ nhân lọai: Y đức
Phục vụ nhân lọai: Y đức




Một số nguyên tắc (giá trị)
Một số nguyên tắc (giá trị)
cơ bản của Y đức
cơ bản của Y đức

Làm điều có lợi nhất cho bệnh
Làm điều có lợi nhất cho bệnh

nhân (
nhân (
Beneficence
Beneficence
)
)


* Luôn làm điều tốt đẹp nhất cho
* Luôn làm điều tốt đẹp nhất cho
người bệnh. Tuy nhiên có khi mâu
người bệnh. Tuy nhiên có khi mâu
thuẩn: Bệnh nhân từ chối, không hợp
thuẩn: Bệnh nhân từ chối, không hợp
tác.
tác.


* Cần xem xét năng lực của bệnh
* Cần xem xét năng lực của bệnh
nhân, nếu có vấn đề tâm thần, tâm
nhân, nếu có vấn đề tâm thần, tâm
lý, thì mời chuyên gia tham khảo.
lý, thì mời chuyên gia tham khảo.


Một số nguyên tắc (giá trị)
Một số nguyên tắc (giá trị)
cơ bản của Y đức
cơ bản của Y đức


Trước hết, không làm điều có hại
Trước hết, không làm điều có hại


(
(
Non-maleficence).
Non-maleficence).




(Primum
(Primum
non nocere, First, do no harm)
non nocere, First, do no harm)
•
So sánh lợi hại (risk/benefit ratio).
So sánh lợi hại (risk/benefit ratio).
•
Tùy kinh nghiệm và kiến thức. Dựa
Tùy kinh nghiệm và kiến thức. Dựa
trên bằng chứng (evidence-based).
trên bằng chứng (evidence-based).
Tham khảo. Học hỏi không ngừng.
Tham khảo. Học hỏi không ngừng.
•
Thảo luận kỹ với bệnh nhân và gia
Thảo luận kỹ với bệnh nhân và gia

đình, hội chẩn chuyên gia v.v…
đình, hội chẩn chuyên gia v.v…


Một số nguyên tắc (giá trị)
Một số nguyên tắc (giá trị)
cơ bản của Y đức
cơ bản của Y đức

Tôn trọng sự Tự chủ (
Tôn trọng sự Tự chủ (
Autonomy)
Autonomy)


* Quyền quyết định chọn hay từ
* Quyền quyết định chọn hay từ
chối một phương thức điều trị của
chối một phương thức điều trị của
bệnh nhân- giả định bệnh nhân có
bệnh nhân- giả định bệnh nhân có
đủ năng lực để ra quyết định.
đủ năng lực để ra quyết định.


* Quyền tự chủ của bác sĩ.
* Quyền tự chủ của bác sĩ.


Một số nguyên tắc (giá trị)

Một số nguyên tắc (giá trị)
cơ bản của Y đức
cơ bản của Y đức

Bảo mật (Confidentiality):
Bảo mật (Confidentiality):


•
Bảo vệ quyền riêng tư (privacy) của người
Bảo vệ quyền riêng tư (privacy) của người
bệnh. Đôi khi gặp khó khăn với gia đình.
bệnh. Đôi khi gặp khó khăn với gia đình.


Truyền thông hiệu quả để tránh chuyện
Truyền thông hiệu quả để tránh chuyện
không hay.
không hay.


(Trừ trường hợp bệnh lây truyền qua
(Trừ trường hợp bệnh lây truyền qua
đường tình dục, vết thương do súng đạn,
đường tình dục, vết thương do súng đạn,
năng lực lái xe, phá thai ở trẻ vị thành
năng lực lái xe, phá thai ở trẻ vị thành
niên…)
niên…)

Một số nguyên tắc (giá trị)
Một số nguyên tắc (giá trị)
cơ bản của Y đức
cơ bản của Y đức

Công minh (
Công minh (
Justice).
Justice).


Không kỳ thị
Không kỳ thị


(Non- discrimination).
(Non- discrimination).



Tôn trọng nhân phẩm
Tôn trọng nhân phẩm


(
(
Dignity)
Dignity)

Một số nguyên tắc (giá trị)
Một số nguyên tắc (giá trị)
cơ bản của Y đức
cơ bản của Y đức

Nói sự thật (Telling the truth)
Nói sự thật (Telling the truth)




Tùy mỗi nền văn hoá.
Tùy mỗi nền văn hoá.


Mỹ: chọn cách nói thật cho bệnh
Mỹ: chọn cách nói thật cho bệnh
nhân biết. Giấu chẩn đoán sẽ gây
nhân biết. Giấu chẩn đoán sẽ gây
stress và lo âu hơn là nói thẳng để
stress và lo âu hơn là nói thẳng để
có biện pháp đối phó.
có biện pháp đối phó.


Một số nguyên tắc (giá trị)
Một số nguyên tắc (giá trị)
cơ bản của Y đức
cơ bản của Y đức


Ký kết thỏa thuận (Informed
Ký kết thỏa thuận (Informed
Consent)
Consent)


* Liên quan đến quyền
* Liên quan đến quyền
tự chủ
tự chủ
của
của
bệnh nhân. Đồng ý hay không
bệnh nhân. Đồng ý hay không
phương thức điều trị này hay khác,
phương thức điều trị này hay khác,
xét nghiệm, thủ thuật v.v…
xét nghiệm, thủ thuật v.v…


* Thông tin đầy đủ, rõ ràng.
* Thông tin đầy đủ, rõ ràng.


Một số nguyên tắc (giá trị)
Một số nguyên tắc (giá trị)
cơ bản của Y đức
cơ bản của Y đức


Xung đột quyền lợi (Conflicts of
Xung đột quyền lợi (Conflicts of
interest)
interest)


* Nhiều loại xung đột quyền lợi.
* Nhiều loại xung đột quyền lợi.


* Quan hệ với hãng dược, huê hồng,
* Quan hệ với hãng dược, huê hồng,
bảo hiểm…
bảo hiểm…


* Không để tiền bạc hay lợi ich khác
* Không để tiền bạc hay lợi ich khác
xen vào ảnh hưởng.
xen vào ảnh hưởng.




Một số nguyên tắc (giá trị)
Một số nguyên tắc (giá trị)
cơ bản của Y đức
cơ bản của Y đức

Quan hệ tình dục (Sexual

Quan hệ tình dục (Sexual
relationships)
relationships)


với bệnh nhân hay người nhà có thể
với bệnh nhân hay người nhà có thể
bị tước bằng cấp, khởi tố hình sự.
bị tước bằng cấp, khởi tố hình sự.


Một số nguyên tắc (giá trị)
Một số nguyên tắc (giá trị)
cơ bản của Y đức
cơ bản của Y đức

Điều trị vô ích Medical (Futility/
Điều trị vô ích Medical (Futility/
Non-beneficial care)
Non-beneficial care)


* Bệnh nhân đã chết lâm sàng, hết
* Bệnh nhân đã chết lâm sàng, hết
thở, tim ngưng đập nhưng vẫn dùng
thở, tim ngưng đập nhưng vẫn dùng
máy móc làm hô hấp nhân tạo.
máy móc làm hô hấp nhân tạo.

* Khó khăn trong nhiều trường hợp.
* Khó khăn trong nhiều trường hợp.


* Nếu bệnh nhân có nêu ý nguyện
* Nếu bệnh nhân có nêu ý nguyện
trước thì dễ cho gia đình và bác sĩ.
trước thì dễ cho gia đình và bác sĩ.


Một số nguyên tắc (giá trị)
Một số nguyên tắc (giá trị)
cơ bản của Y đức
cơ bản của Y đức

Y học sinh sản (Reproductive
Y học sinh sản (Reproductive
Medicine)
Medicine)


* Thụ tinh nhân tạo.
* Thụ tinh nhân tạo.
Để lại mấy con?
Để lại mấy con?
Cấy cho người khác?
Cấy cho người khác?


* Phá thai. Sanh đẻ theo yêu cầu.

* Phá thai. Sanh đẻ theo yêu cầu.


Một số nguyên tắc (giá trị)
Một số nguyên tắc (giá trị)
cơ bản của Y đức
cơ bản của Y đức

Niềm tin tôn giáo (Religious
Niềm tin tôn giáo (Religious
Beliefs)
Beliefs)


* Phá thai, tế bào gốc…
* Phá thai, tế bào gốc…


* Truyền máu…
* Truyền máu…


Một số nguyên tắc (giá trị)
Một số nguyên tắc (giá trị)
cơ bản của Y đức
cơ bản của Y đức

Nghiên cứu y khoa (Medical
Nghiên cứu y khoa (Medical
Research)

Research)




* Tuyên ngôn Helsinki và WHO
* Tuyên ngôn Helsinki và WHO


Các vấn nạn thường gặp
Các vấn nạn thường gặp

An tử (Euthanasia)
An tử (Euthanasia)

Lang băm (Medical malpractice)
Lang băm (Medical malpractice)

Tác dụng kép (Double effect)
Tác dụng kép (Double effect)

Truyền thông kém (Lack of
Truyền thông kém (Lack of
communication).
communication).


Các vấn nạn thường gặp
Các vấn nạn thường gặp


Công nghệ di truyền.
Công nghệ di truyền.

Nghiên cứu (thử thuốc lâm
Nghiên cứu (thử thuốc lâm
sàng).
sàng).

Tiếp cận dịch vụ y tế
Tiếp cận dịch vụ y tế
(Accessibility of health care)
(Accessibility of health care)

Cấy ghép tạng.
Cấy ghép tạng.

V.v…
V.v…


Các nguyên tắc chính trong
Các nguyên tắc chính trong




Nghĩa vụ luận y khoa
Nghĩa vụ luận y khoa
1)
1)

Tôn trọng sinh mạng con người
Tôn trọng sinh mạng con người


Trước hết là không gây hại!
Trước hết là không gây hại!
Công minh
Công minh


Không phân biệt đối xử
Không phân biệt đối xử
Tôn trọng nhân phẩm
Tôn trọng nhân phẩm


Giữ bí mật nghề nghiệp
Giữ bí mật nghề nghiệp




2) Tôn trọng sự tự chủ
2) Tôn trọng sự tự chủ
(Autonomy)
(Autonomy)
Về phía bệnh nhân
Về phía bệnh nhân
Về phía thầy thuốc
Về phía thầy thuốc

Y khoa là một nghề tự do
Y khoa là một nghề tự do


Đứng trước lương tâm
Đứng trước lương tâm