Nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng Một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng trong công tác chủ nhiệm lớp ở trường.

Chuyên đề: Một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng trong công tác chủ
nhiệm lớp ở trường.
1. Lý do chọn chuyên đề:
Hiện nay, công cuộc công nghiệp hoá , hiện đại hoá đất nước đang là một tất
yếu của sự phát triển, nó trở thành làn sóng mạnh mẽ tác động đến mọi mặt của
đời sống xã hội. Kinh nghiệm cũng như thực tiễn đã chỉ ra rằng công nghiệp hoá ,
hiện đại hoá có mối quan hệ chặt chẽ với sự nghiệp GD & ĐT.
Có thể nói rằng GD& ĐT là yếu tố tác động mạnh mẽ đến quy mô, tốc độ
cũng như sự thành công của sự nghiệp công nghiệp hoá , hiện đại hoá đất nước
.Rõ ràng để thực hiện thành công sự nghiệp công nghiệp hoá , hiện đại hoá đất
nước thì yếu tố con ngưòi là then chốt .“Vì lợi ích mười năm trồng cây vì lợi ích
trăm năm trồng người”. Câu nói của Bác Hồ đã thấm nhuần vào đường lối của
Đảng và nhà nước ta. Trong xu thế phát triển của đất nước, Đảng và nhà nước ta
đã khẳng định “Giáo dục là quốc sách”, GD&ĐT là nhân tố quyết định sự phát
triển của đất nước . Vì đối tượng của GD&ĐT chính là đào tạo ra nguồn nhân lực
cho đất nước . Mục tiêu của GD&ĐT là đào tạo những con ngưòi toàn diện để đáp
ứng nhu cầu phát triển của đất nước .Để thực hiện được mục tiêu này , đối với bậc
học THCS thì người giáo viên chủ nhiệm giữ một vai trò đặc biệt quan trọng .
Học sinh là đối tượng dễ bị ảnh hưởng của môi tường xã hội . Đặc biệt là đối
tượng HS THCS dễ bị lôi kéo vào các tệ nạn xã hội bởi vì sự suy nghĩ của các em
chưa được chính chắn, đây là lứa tuổi khó bảo các em luôn muốn thể hiện bản thân
mình là người lớn, không thích làm theo sự sắp đặt của người khác… trong thời
đại bùng nổ thông tin thì điều đó lại càng dễ dàng . Do đó đội ngũ các thầy giáo
(cô giáo) làm công tác chủ nhiệm lớp đang phải đối mặt với những khó khăn . Cụ
thể là :
1.1. Về học sinh :
- Do đặc thù tâm sinh lí của học sinh của học sinh THCS.
- Do ảnh hưởng của phim ảnh, games nên trong vui chơi thường xảy ra bất
hoà giữa các em.
- Các em mê chơi games nên quên học tập và rèn luyện ở nhà …dẫn tới ảnh
hưởng đến việc học tập của các em do gần trường có nhiều tiệm game.

- Do ảnh hưởng từ gia đình: nhiều PHHS xử sự kém văn hóa làm ảnh hưởng
không nhỏ đến kĩ năng giao tiếp, đạo đức của học sinh.
- Thực tế cho thấy có rất nhiều học sinh ngoan , chăm học,…Nhưng số học
sinh chưa ngoan cũng không ít . Bất cứ trường học nào , lớp học nào cũng có học
sinh chưa ngoan, lười biếng trong học tập . Lớp học do tôi làm chủ nhiệm cũng
không ngoại lệ . Đó là một thách thức , khó khăn của người giáo viên chủ nhiệm
lớp .
1.2. Về phía giáo viên :
- Kinh nghiệm giáo dục làm công tác chủ nhiệm của một số giáo viên còn
hạn chế .
- Một số giáo viên chưa quan tâm nhiều đến việc giáo dục toàn diện học sinh
trong nhà trường , giáo dục ngoài giờ lên lớp chưa được chú trọng .
- Khi được phân công chủ nhiệm lớp thì công việc tìm hiểu nhân cách , tâm lí
, hoàn cảnh của học sinh còn xem nhẹ , chậm chạp, qua loa , chiếu lệ .
- Công tác phối hợp với các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường
thiếu đồng bộ , chặt chẽ .
- Tiết sinh hoạt tập thể, sinh hoạt lớp 15 phút đầu giờ chưa được chú trọng
đúng mức , từ đó giáo viên chưa đánh giá hết các điểm mạnh , hạn chế của từng
học sinh để thúc đẩy tiềm năng vốn có của học sinh và khắc phục những hành vi
sai, uốn nắn và giáo dục các em kịp thời .
1.3. Về phía phụ huynh học sinh :
- Trình độ dân trí ở địa phương còn thấp , đa số phụ huynh học sinh là người
lao động và buôn bán nhỏ , công việc làm ăn bận rộn nên ít có thời gian quản lí ,
kiểm tra và đôn đốc nhắc nhở việc học hành của con em mình .
- Số ít phụ huynh học sinh mang tư tưởng “Khoán trắng” cho nhà trường . Họ
coi việc giáo dục học sinh là trách nhiệm của nhà trường , của các thầy giáo (cô
giáo) .
Bên cạnh đó hoạt động giáo dục nhân cách cho học sinh chưa được chú trọng
đúng mức . Biểu hiện của nó là công tác phối hợp giữa các lực lượng giáo dục
trong và ngoài nhà trường thiếu đồng bộ , biện pháp giáo dục học sinh của đội ngũ

các thầy cô giáo làm công tác chủ nhiệm cũng thiếu nhất quán .
Từ những vấn đề trên, bản thân luôn trăn trở, day dứt trong công tác chủ
nhiệm của mình. Điều đó , khiến tôi luôn suy nghĩ tìm tòi để nâng cao khả năng
công tác của mình. Nhiều biện pháp đã được tôi luôn nghĩ đến và thử nghiệm. Tất
cả những gì tìm tòi và áp dụng thành công, tôi xin được trình bày với đề tài “Một
số biện pháp trong công tác chủ nhiệm lớp” nhằm góp phần nâng cao hiệu quả đào
tạo trong nhà trường .
2. Nội dung cơ bản của chuyên đề:
2.1. Cơ sở lí luận:
Những năm gần đây nền giáo dục của nước ta có nhiều sự thay đổi và biến
động không ngừng , nhưng Đảng và nhà nước vẫn đặc biệt quan tâm đến sự
nghiệp “trồng người” . Vì vậy mỗi người giáo viên chủ nhiệm phải có nhận thức
hết sức đúng đắn về vai trò của người thầy , người cô trong lớp học . Người giáo
viên chủ nhiệm lớp cũng như người chỉ huy ngoài chiến trường , muốn dành thắng
lợi thì người đó phải biết tổ chức , bao quát , xử lí các tình huống mới dành được
thắng lợi . Đối với người giáo viên chỉ đạo , điều khiển lớp , không chỉ dạy các em
về kiến thức , văn hoá mà còn dạy các em về nền nếp , cách sống , cách làm người
và làm chủ tương lai của đất nước . Cũng cần nói thêm là với lứa tuổi học sinh bậc
THCS thì sự nhận thức của các em còn non trẻ, sự tư duy chưa đạt tới đỉnh cao ,
các em cần có người hướng dẫn chỉ đạo cho các em đi vào nền nếp để các em dần
trở thành người sống có ích trong xã hội, đó chính là người giáo viên chủ nhiệm
lớp .
2.2. Thực trạng :
Tuy nhiên thực trạng hiện nay , công tác chủ nhiệm chưa đạt được hiệu quả
cao về nền nếp , công tác tổ chức lớp học và các hoạt động khác . Để khắc phục
tình trạng này thì trước hết mỗi thầy giáo (cô giáo) cần nhận thức rằng người giáo
viên chủ nhiệm lớp hết sức quan trọng trong việc hướng dẫn , chỉ đạo lớp và đào
tạo thế hệ trẻ theo mục đích giáo dục toàn diện . Người giáo viên chủ nhiệm lớp
đóng rất nhiều vai trò : Vừa là thầy dạy học vừa là người cha , người mẹ và cũng
có lúc phải là người bạn tốt nhất của các em .Từ đó có thể uốn nắn các em theo

quỹ đạo của mình . Giáo viên có chỉ đạo , quản lí lớp tốt thì mới dẫn đến việc
giảng dạy tốt .Khi mọi hoạt động của lớp đã đi vào nền nếp thì việc học tập của
các em chắc chắn sẽ tốt hơn. Làm thế nào để công tác giáo dục của giáo viên chủ
nhiệm đạt được hiệu quả ?
2.3. Biện pháp thực hiện:
Giáo dục là một quá trình lâu dài , trong đó người giáo viên chủ nhiệm phải
áp dụng nhiều biện pháp , từ khâu tổ chức , giáo dục, đến tác động vào từng cá
nhân và tập thể . Quá trình đó cũng không phải diễn ra trong một hai ngày mà là
quá trình tác động lâu dài , thường xuyên . bằng kinh nghiệm nhiều năm trong
công tác chủ nhiệm và giáo dục học sinh , tôi xin trình bày một số biện pháp nhằm
nâng cao hiệu quả giáo dục toàn diện cho học sinh lớp 8 nói riêng và học sinh bậc
học THCS nói chung cụ thể như sau :
2.3.1. Nhận lớp chủ nhiệm - Tìm hiểu nắm vững tình hình học sinh :
Đối tượng giáo dục của giáo viên chủ nhiệm nói riêng và nhà trường nói
chung là học sinh . Người giáo viên chủ nhiệm lớp muốn nâng cao chất lượng và
hiệu quả giáo dục của lớp mình thì giáo viên phải có những biện pháp cụ thể phù
hợp với lứa tuổi , đặc điểm tâm sinh lý , nhân cách của từng học sinh trong lớp .
Vì vậy, khi nhận phân công của BGH nhà trường nhận lớp chủ nhiệm . Trước hết
giáo viên phải tìm hiểu hoàn cảnh , đặc điểm tâm sinh lý , nhân cách , những ưu
điểm , hạn chế của từng học sinh thông qua các biện pháp sau :
- Gặp giáo viên chủ nhiệm cũ để nắm bắt tình hình chung, tình hình của một
số học sinh trong lớp (như học sinh giỏi , học sinh cá biệt , học sinh có hoàn cảnh
đặc biệt,…) .
- Tiếp tục nghiên cứu quá trình học tập của từng học sinh thông qua bài thi ,
bài kiểm tra và kết quả học tập của học sinh năm trước qua sổ học bạ , phiếu liên
lạc .
- Trao đổi trò chuyện trực tiếp hoặc gián tiếp với học sinh thông qua các buổi
sinh hoạt tập thể , hoạt động ngoại khoá hoặc trong các giờ ra chơi .
- Thăm hỏi gia đình học sinh nhất là những học sinh có hoàn cảnh khó khăn ,
những học sinh cá biệt , trò chuyện với phụ huynh tìm hiểu hoàn cảnh , năng lực

sở trường của học sinh để từ đó có biện pháp giáo dục tích cực .
- Tham mưu với lãnh đạo trường tổ chức họp phụ huynh học sinh đầu năm để
cập nhật thông tin về học sinh lớp mình .
- Cập nhật những thông tin đã tiếp cận , ghi chép cụ thể những thông tin của
từng học sinh lớp mình vào nhật ký chủ nhiệm lớp . Từ đó có những biện pháp
giáo dục phù hợp như : Biểu dương , khen ngợi hay phê bình hàng tuần nhằm thúc
đẩy sự tiến bộ của học sinh .
Nắm bắt được các thông tin về hoàn cảnh , đặc điểm tâm sinh lý , nhân cách ,
những ưu điểm , hạn chế của từng học sinh , đây là những cơ sở rất quan trọng
trong suốt quá trình giáo dục học sinh , từ đó giáo viên mới xây dựng kế hoạch
chủ nhiệm và có những phương pháp giáo dục phù hợp nhằm thúc đẩy nâng cao
hiệu quả giáo dục học sinh lớp mình .
2.3.2. Xây dựng kế hoạch chủ nhiệm :
Kế hoạch chủ nhiệm là bước thiết kế lộ trình thực hiện nội dung giáo dục
mang tính khoa học , giúp cho giáo viên chủ nhiệm lớp tiến hành tổ chức , giáo
dục học sinh một cách chủ động , có mục đích rõ ràng .
Trên cơ sở nắm bắt tình hình học sinh và sự chỉ đạo của lãnh đạo nhà trường ,
ngay từ đầu năm học , giáo viên chủ nhiệm phải xây dựng kế hoạch chủ nhiệm
năm học chi tiết cụ thể . Kế hoạch chủ nhiệm cần xác định rõ mục tiêu , chỉ tiêu
các mặt giáo dục học sinh theo từng tháng , học kì , cả năm học và đặc biệt đề ra
những biện pháp cụ thể nhằm đạt mục tiêu đề ra . Những biện pháp giáo dục phải
phù hợp với đặc điểm riêng của lớp , của từng học sinh trên cơ sở các thông tin đã
thu thập . Chú trọng việc giáo dục toàn diện và đồng thời cũng nâng cao , phát huy
những điểm mạnh của các em để từng bước nâng cao chất lượng giáo dục .
2.3.3. Xây dựng bộ máy tổ chức lớp :
Việc xây dựng bộ máy tổ chức lớp học sẽ tạo ra nhân tố rất quan trọng , tích
cực để giáo viên chủ nhiệm quản lý lớp , giáo dục học sinh một cách chủ động .
Xây dựng bộ máy tổ chức lớp tốt sẽ đẩy mạnh các hoạt động phong trào thi đua
của lớp , của trường và đồng thời phát huy vai trò tự quản của mỗi học sinh và của
tập thể lớp , góp phần giáo dục toàn diện cho các em .

Để xây dựng được bộ máy tổ chức lớp tốt , người giáo viên chủ nhiệm căn cứ
trên các thông tin đã cập nhật về số lượng học sinh của lớp , đặc điểm tâm sinh lý ,
hoàn cảnh gia đình , năng lực tổ chức quản lý và học lực của học sinh , bầu chọn
cán sự lớp và dàn đều số học sinh giỏi , khá , trung bình , yếu , cá biệt trong từng
tổ . Để bầu cán sự lớp đạt hiệu quả - hoạt động tốt , giáo viên chủ nhiệm cẩn tham
khảo ý kiến của giáo viên chủ nhiệm cũ bởi họ là người nắm rõ khả năng của các
em học sinh .
Cán sự lớp phải là những học sinh có đầy đủ các tố chất về tổ chức , học lực
giỏi , khá , năng nổ , có khả năng quy tụ , đoàn kết trong tập thể .
Khi chọn ban cán sự lớp , cố gắng bảo đảm ở mỗi địa bàn cư trú có một thành
viên của ban cán sự lớp . Làm được như vậy thì trong quá trình hoạt động giáo
viên có thể dễ nắm tình hình học sinh trong lớp thông qua các em .
Khi tiến hành chia tổ , giáo viên chủ nhiệm cần tạo sự đồng đều trong tổ . Có
nghĩa là mỗi tổ sẽ có các đối tượng học sinh có học lực , ý thức chấp hành nội quy
khác nhau . Nói cách khác , mỗi tổ phải đảm bảo nhiều đối tượng : có học sinh yếu
, học sinh giỏi ,học sinh ở địa bàn xa – gần , có học sinh ngoan , học sinh cá biệt ,
… làm được như vậy thì trong quá trình học tập các em có thể hỗ trợ nhau trong
học tập , trong lao động ,…
Sau khi kiện toàn bộ máy tổ chức lớp , giáo viên chủ nhiệm tổ chức bồi
dưỡng phương pháp làm việc cho cán sự lớp . Để phát huy kịp thời , nhanh chóng
đưa lớp đi vào hoạt động có nền nếp , giáo viên chủ nhiệm phải hoàn thành công
việc này trong tuần thứ hai của năm học .
2.3.4. Lập sơ đồ lớp học :
Sắp xếp chỗ ngồi cho học sinh tuy dễ nhưng sắp xếp như thế nào cho hiệu
quả lại không dễ chút nào . Để lập sơ đồ lớp tốt , giáo viên chủ nhiệm dựa vào các
căn cứ sau :
+ Học lực của học sinh : Xen kẽ học sinh yếu kém với học sinh khá giỏi
+ Thể chất của học sinh : Học sinh thấp ngồi trước, cao ngồi sau, mắt yếu
ngồi gần bảng .
+ Nhiệm vụ của ban cán sự lớp : Tổ trưởng (lớp trưởng) thường ngồi giữa

hoặc ngồi sau tổ (lớp) .
+ Ý thức của học sinh : học sinh nói chuyện nhiều , không chú ý học thì cho
ngồi trước .
2.3.5. Các hoạt động giáo dục của giáo viên chủ nhiệm :
Đây là nhiệm vụ quan trọng , vì mục tiêu của hoạt động giáo dục là giáo dục
toàn diện cho các em có đủ tri thức và chuẩn mực hành vi đạo đức phù hợp với
mục tiêu yêu cầu của lớp học do Bộ Giáo Dục & Đào Tạo ban hành . Trên cơ sở
kế hoạch , chỉ tiêu đặt ra thông qua hội nghị cán bộ công chức cần thực hiện nhiệm
vụ năm học của lớp , người giáo viên chủ nhiệm cần có biện pháp giáo dục tác
động tích cực đến từng học sinh của lớp mình để đạt được các mục tiêu đó .
Việc giáo dục toàn diện cho học sinh là vấn đề vô cùng cần thiết , trước hết
người giáo viên chủ nhiệm phải khơi dậy và giúp học sinh xây dựng mối quan hệ
lành mạnh , trong sáng , đoàn kết , yêu thương , giúp đỡ lẫn nhau trong học tập và
rèn luyện đạo đức.
Tổ chức các phong trào thi đua của trường , lớp . Chỉ đạo cho ban cán sự lớp
phân công nhiệm vụ cho từng thành viên , mỗi thành viên đều thấy trách nhiệm
của mình với tập thể để từ đó cố gắng hết khả năng của bản thân để hoàn thành
nhiệm vụ được phân công.
Từ các phong trào thi đua của trường , lớp , giáo viên cần khơi dậy ý thức ,
khát vọng vươn lên trong học tập và chăm lo , quan tâm đến việc giúp học sinh
nâng cao chất lượng học tập các môn văn hoá . Đây là nhiệm vụ trọng tâm của
giáo viên chủ nhiệm lớp .
Thảo luận qua các buổi sinh hoạt lớp về phương pháp học tập các bộ môn
văn hoá , đặc biệt giúp các em nâng cao phương pháp tự học , tự nghiên cứu .
Thường xuyên kiểm tra việc chuẩn bị bài đối với học sinh thông qua các buổi
sinh hoạt 15 phút đầu giờ hay tổ chức cho các em tự kiểm tra bài với nhau . Theo
dõi việc thi đua giữa các tổ . Tổ chức cho các em tự đánh giá kết quả thi đua của
các tổ sau mỗi tuần , tháng , học kì để các em có động lực thi đua trong học tập và
các phong trào tổ chức của trường , lớp .
Giáo viên chủ nhiệm cần phối hợp chặt chẽ với các lực lượng đoàn thể trong

nhà trường , gia đình , xã hội để trao đổi giáo dục học sinh về mọi mặt . Thường
xuyên tìm tòi , đổi mới phương pháp về cách tổ chức và giáo dục các em nhằm
giúp các em tiến bộ trong học tập và rèn luyện đạo đức .
2.3.6 Phối hợp chặt chẽ với gia đình , các tổ chức đoàn thể trong và ngoài
nhà trường:
Để quản lí và giáo dục học sinh chặt chẽ , giáo viên chủ nhiệm phối hợp chặt
chẽ với tổ chức Đoàn – Đội, tôn trọng tổ chức đoàn thể , tham gia đầy đủ các hoạt
động của Đội , thống nhất nội dung chương trình và phương pháp giáo dục giữa
các tổ chức Đoàn – Đội trong nhà trường . Đặc biệt giáo viên chủ nhiệm lớp cần
có sự liên hệ chặt chẽ với gia đình học sinh nhất là đối với những học sinh cá biệt
để theo dõi và có những biện pháp giáo dục phù hợp .
3. Một số kiến nghị:
- Người giáo viên phải có tấm lòng yêu thương học sinh , sống gương mẫu ,
chân thành , gần gũi học sinh , có lòng vị tha bao dung , công bằng với các em .
Không thành kiến với các em , nhìn nhận và đánh giá các em khách quan , vô tư .
Động viên và tạo niềm tin cho học sinh có học lực trung bình , yếu phấn đấu vươn
lên trong học tập và rèn luyện .
- Có kế hoạch và phương pháp giáo dục tốt , phát huy vai trò và niềm tin
phấn đấu vươn lên trong học tập của các em .
- Có kế hoạch cụ thể chi tiết , khoa học , kế hoạch phải bám sát với tình hình
thực tế của lớp , trường từ đó đề ra những giải pháp phù hợp , sát thực
- Phối hợp chặt chẽ với các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trưòng .
- Biết lắng nghe ý kiến của đồng nghiệp , của phụ huynh , của học sinh,…
- Bản thân phải luôn có ý thức rèn luyện tự học , tự bồi dưỡng để từng bước
nâng cao nghiệp vụ chuyên môn , năng lực tổ chức và hoạt động giáo dục .
Trên đây là kinh nghiệm của bản thân trong quá trình làm công tác chủ nhiệm
và giáo dục học sinh . Chắc chắn không tránh khỏi những hạn chế , mặc dù đã có
những thành công nhất định trong công tác giáo dục học sinh , rất mong nhận
được những đóng góp của đồng nghiệp để bản thân từng bước hoàn thiện mình ,
góp phần nâng cao hiệu quả trong việc thực hiện nhiệm vụ “Trồng người” – một

nhiệm vụ đầy vinh quang nhưng cũng vô cùng nặng nề .
Thạnh Bình, ngày 04 tháng 09 năm 2014
Người thực hiện

Voõ Thị Thu Sương