Lời Nói Đầu
Viện kiểm sát thực hành quyền công tố và kiểm sát việc tuân theo pháp luật
trong hoạt động tư pháp là chức năng hiến định của ngành kiểm sát nhân dân.
Qua đó góp phần bảo vệ pháp chế Xã hội chủ nghĩa, bảo vệ tài sản của Nhà
nước, của tập thể và các quyền lợi ích hợp pháp của công dân. Trong phạm vi
chức năng của mình, Viện kiểm sát còn có trách nhiệm phối hợp với cơ quan
hữu quan trong việc phòng ngừa tội phạm và giáo dục pháp luật.
Viện kiểm sát thực hành quyền công tố và kiểm sát việc tuân theo pháp luật
trong tố tụng hình sự nhằm đảm bảo mọi hành vi tội phạm đều phải được xử lí
kịp thời, việc khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án đúng người, đúng tội,
đúng pháp luật, không để lọt tội phạm và người phạm tội, không làm oan người
vô tội. Vì thế, Nhà nước đòi hỏi Viện kiểm sát giám sát, thực hiện và bảo đảm
một nền tố tụng văn minh, công bằng, khách quan, trong sạch, đúng pháp luật và
có hiệu lực, hiệu quả.
Trong những năm gần đây, Viện kiểm sát Thành phố Ninh Bình đã phát huy
có hiệu quả chức năng nhiệm vụ của mình, đáp ứng được yêu cầu thực tiễn đấu
tranh và phòng chống tội phạm trong thời kì phát triển của đất nước, phù hợp
với nhiệm vụ lâu dài và nhiệm vụ chiến lược của Đảng và Nhà nước đề ra. Viện
kiểm sát thành phố thực hành quyền công tố và kiểm sát việc tuân theo pháp
luật trong tố tụng hình sự đúng pháp luật, phát hiện nhanh chóng, xử lí công
minh, kịp thời mọi hành vi phạm tội, không để lọt tội phạm, thể hiện sức mạnh
Nhà nước đối với tội phạm và ngừa tội phạm. Đồng thời Viện kiểm sát phối hợp
với cấp Đảng uỷ chính quyền, Đoàn thể, tổ chức chính trị xã hội trên địa bàn
Thành phố chú trọng và có những biện pháp tác động, khuyến khích, tuyên
truyền và giáo dục công dân nghiêm chỉnh chấp hành pháp luật và tôn trọng quy
định của địa phương đảm bảo ổn định trật tự an toàn xã hội.
Tuy nhiên, song song với sự phát triển mạnh mẽ trên mọi lĩnh vực, những mặt
trái của cơ chế thị trường dẫn đến tình hình diễn biến tội phạm ngày một phức
tạp Viện kiểm sát Thành phố gặp phải không ít khó khăn trong quá trình kiểm
sát điều tra đưa vụ án ra xét xử. Do đó, Viện kiểm sát Thành phố luôn nêu cao
tinh thần trách nhiệm, chủ động, tự giác đấu tranh và phòng ngừa tội phạm, xử
lý nghiêm minh kịp thời không bỏ lọt tội phạm, không làm oan người vô tội.
Qua thời gian thực tập thực tế tại Viện kiểm sát nhân dân thành phố Ninh
Bình, với kiến thức được học trong nhà trường và được sự giúp đỡ của lãnh đạo
Viện, cán bộ Kiểm sát viên em viết chuyên đề :“ Viện kiểm sát nhân dân
Thành phố Ninh Bình thực hành quyền công tố, kiểm sát việc tuân theo pháp
luật trong tố tụng hình sự ”. Hy vọng qua chuyên đề này em có thể phần nào
làm rõ trách nhiệm, nhiệm vụ quyền hạn của Viện kiểm sát hiện nay thông qua
Viện kiểm sát nhân dân Thành phố Ninh Bình. Do thời gian thực tế còn hạn chế,
chuyên đề thực tập của em không tránh khỏi những thiếu xót. Em kính mong
được sự góp ý của thầy cô để chuyên đề của em được hoàn thiện. Em xin chân
thành cảm ơn!
Phần I
Cơ sở lí luận và nhận thức chung về thực hành quyền công tố, kiểm sát việc
tuân theo pháp luật trong tố tụng hình sự
I. Mục đích, phạm vi, phương pháp nghiên cứu.
1. Mục đích :
- Đánh giá, phân tích tình hình thực hành quyền công tố và kiểm sát việc tuân
theo pháp luật trong tố tụng hình sự trên địa bàn Thành phố.
- Đề xuất một số biện pháp cơ bản nhằm giải quyết vấn đề thực hành quyền
công tố và kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng hình sự trong giai
đoạn hiện nay.
2. Phạm vi :
- Về không gian : chuyên đề tiến hành nghiên cứu, khảo sát tình hình thực
hành quyền công tố và kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng hình sự
trên địa bàn Thành phố Ninh Bình.
- Về thời gian : chuyên đề phân tích thực trạng thực hành quyền công tố và
kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng hính sự trong những năm gần
đây và hiện tại.
-Về nội dung : chuyên đề chú ý nghiên cứu chi tiết thực trạng thực hành
quyền công tố và kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng hình sự từ đó
tìm ra những tồn tại chưa được giải quyết trong những năm qua, đưa ra những
kiến nghị và những giải pháp cụ thể.
3. Phương pháp :
Trong đề tài em xin đưa ra một số phương pháp nghiên cứu sau đây :
- Thu thập tài liệu liên quan đến vấn đề thực hành quyền công tố và kiểm sát
việc tuân theo pháp luật trong tố tụng hình sự trong những năm qua.
- Sử lí, phân tích số liệu từ đó tổng hợp xây dựng báo cáo, tìm ra những tồn
tại, đưa ra kiến nghị và những giải pháp.
II. Cơ sở pháp lí của việc thực hành quyền công tố, kiểm sát việc tuân theo
pháp luật trong tố tụng hình sự.
Là một hệ thống cơ quan trong bộ máy nhà nước, Viện kiểm sát nhân dân
được hình thành gắn liền với nhiệm vụ cách mạng của Nhà nước trong mỗi giai
đoạn, góp phần đấu tranh chống mọi hành vi phạm tội nhằm bảo vệ lợi ích dân
tộc, chế độ xã hội, quyền và lợi ích chính đáng của nhân dân. Chính vì thế :
Căn cứ vào điều 137 Hiến pháp 1992 sửa đổi quy định :
“ Viện kiểm sát nhân dân tối cao thực hành quyền công tố và kiểm sát các
hoạt động tư pháp, góp phần đảm bảo cho pháp luật được thực hành nghiêm
chỉnh và thống nhất. Các Viện kiểm sát địa phương, Viện kiểm sát quân sự thực
hành quyền công tố và kiểm sát các hoạt động tư pháp trong phạm vi trách nhiệm
do luật định”.
Căn cứ điều 1 Luật tổ chức Viện kiểm sát nhân dân năm 2002 quy
định :
“Viện kiểm sát nhân dân thực hành quyền công tố và kiểm sát các hoạt động
tư pháp theo quy định của Hiến pháp và pháp luật”.
Điều 23 Bộ luật tố tụng hình sự quy định :
“1. Viện kiểm sát thực hành quyền công tố trong tố tụng hình sự, quyết định
việc truy tố người phạm tội ra trước Toà án.
2.Viện kiểm sát kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng hình sự có
trách nhiệm phát hiện kịp thời vi phạm pháp luật của Cơ quan tiến hành tố tụng,
người tiến hành tố tụng và người tham gia tố tụng, áp dụng những biện pháp do
bộ luật này quy định để loại trừ việc vi phạm pháp luật của những cơ quan hoặc
cá nhân nay.
3. Viện kiểm sát thực hành quyền công tố và kiểm sát việc tuân theo pháp
luật trong tố tụng hình sự nhằm đảm bảo mọi hành vi phạm tội đều phải được xử
lý kịp thời; việc khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án đúng người, đúng
tội, đúng pháp luật, không để lọt tội phạm và người phạm tội, không làm oan
người vô tội”.
III. Nhận thức chung.
Viện kiểm sát thực hành quyền công tố và kiểm sát việc tuân theo pháp luật
trong tố tụng hình sự được hiểu :
Thực hành quyền công tố là nhân danh Nhà nước để truy tố và buộc tội đối
với những người có hành vi gây nguy hiểm cho xã hội trên cơ sở quy định Bộ
luật tố tụng Hình sự. Quyền công tố được thực hiện từ khi có quyết định khởi tố
vụ án hình sự và kết thúc khi bản án của Toà án có hiệu lực thi hành. Thực hành
quyền công tố nhằm đảm bảo việc xét xử đúng pháp luật, nghiêm minh, kịp thời.
Kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng hình sự là kiểm sát việc khởi
tố của cơ quan điều tra; kiểm sát hoạt động điều tra; kiểm sát xét xử của Toà án;
kiểm sát việc thi hành các bản án có hiệu lực pháp luật.
Thực hành quyền công tố, kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng
hình sự thuộc hai phạm trù khác nhau nhưng có mối quan hệ với nhau, nằm
trong một thể thống nhất biện chứng, đan xen, có tác dụng hỗ trợ, tác động qua
lại lẫn nhau. Như vậy, việc kiểm sát có hiệu quả là điều kiện để đảm bảo cho
hoạt động thực hành quyền công tố của Viện kiểm sát được đúng đắn và ngược
lại, công tác thực hành quyền công tố có hiệu quả sẽ tạo điều kiện cho hoạt động
kiểm sát phát hiện kịp thời những vi phạm pháp luật bảo đảm : không để người
nào bị khởi tố, bị bắt, bị tạm giữ, tạm giam, bị hạn chế quyền công dân, bị xâm
phạm tính mạng, sức khoẻ, tự do, danh dự và nhân phẩm một cách trái pháp luật,
không để lọt tội phạm và không làm oan người vô tội.
Phần II
Thực trạng, nguyên nhân và những biện pháp giải quyết trong vấn đề thực
hành quyền công tố, kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng hình
sự.
I. Thực trạng vấn đề thực hành quyền công tố, kiếm sát việc tuân theo pháp
luật trong tố tụng hình sự.
Trong những năm gần đây, theo số liệu báo cáo tổng kết năm của Viện kiểm
sát nhân dân Thành phố Ninh Bình, tỷ lệ tội phạm tuy có giảm nhưng vẫn còn
một số tội phạm có chiều hướng ngày một ra tăng.
Trong báo cáo tình hình vi phạm pháp luật, tội phạm và hoạt động công tác
kiểm sát năm 2005 của Viện kiểm sát nhân dân Thành phố Ninh Bình như sau :
*Kiểm sát quản lý tin báo tin tố giác tội phạm kiểm sát việc khởi tố:
Trong năm đã quản lí, phân loại, xử lí được: 301 tin.(tăng 57 tin so với năm
2004)
Đã giải quyết :
+ Khởi tố hình sự : 254 vụ.
+ Không khởi tố hình sự : 31 vụ.
+ Xử lý hành chính : 1 vụ.
+ Chuyển nơi khác : 6 vụ.
Còn 9 vụ đang xác minh giải quyết.
* Khâu kiểm sát điều tra :
Tổng số vụ thụ lý kiểm sát điều tra : 291 vụ = 300 bị can.
Trong đó, cũ 25 vụ = 29 bị can; mới 266 vụ = 271 bị can ( có 10 vụ tỉnh chuyển
về, 01 vụ án phục hồi điều tra ).
- Đã giải quyết : Kết thúc điều tra đề nghị truy tố 175 vụ = 245 bị can.
- Chuyển nơi khác giải quyết : 7 vụ = 02 bị can. (án kinh tế )
- Đình chỉ 02 vụ = 03 bị can.
- Tạm đình chỉ : 48 vụ = 03 bị can.
Quyết định nhập 15 vụ án vào 04 vụ.
Còn phải giải quyết 44 vụ = 47 bị can.
Viện kiểm sát còn phải giải quyết : 180 vụ = 251 bị can.
- Cũ 05 vụ = 06 bị can.
- Mới 175 vụ = 245 bị can.
- Đã ra quyết định truy tố 179 vụ = 245 bị can.
- Còn phải giải quyết 01 vụ = 02 bị can.
* Kiểm sát xét xử hình sự :
Tổng số vụ Toà án thụ lý kiểm sát xét xử : 194 vụ = 285 bị cáo.
Trong đó, cũ 14 vụ = 34 bị cáo. Mới 180 vụ = 251 bị cáo.
Đã đưa ra xét xử 172 vụ = 248 bị cáo
Còn lại chưa xét xử 22 vụ = 37 bị cáo.
* Kiểm sát thi hành án hình sự :
Tổng số bị án phải thi hành : 229 bị án. (cũ 02, mới 227 )
Đã ra quyết định thi hành án đối với 13 bị án bị phạt tiền.
Đã thi hành 211 bị án đều là số mới.
Trong đó : + Phạt tù : 175 bị án.
+ án treo : 34 bị án.
+ Cải tạo không giam giữ : 02 bị án.
Còn chưa thi hành án 05 bị án ( cũ 02, mới 03 ) đều bị phạt tù. Lý do cả 05
bị án đang trong thời gian được hoãn thi hành án.
Năm 2006 :
* Kiểm sát quản lý tin báo tin tố giác tội phạm kiểm sát việc khởi tố :
Trong năm đã quản lý, phân loại, xử lý được 317 tin ( tăng 16 tin so với năm
2005 ).
Đã giải quyết :
+ Khởi tố hình sự : 233 tin.
+ Ra quyết định không khởi tố : 45 tin.
+ Xử lý hành chính : 04 tin.
+ Chuyển nơi khác : 12 tin.
Còn 23 tin đang xác minh giải quyết.
* Kiểm sát điều tra :
Tổng số vụ án cơ quan điều tra thụ lý giải quyết 283 vụ = 328 bị can.
Cũ 43 vụ = 47 bị can.
Mới 233 vụ = 266 bị can, tỉnh chuyển về giải quyết 05 vụ = 13 bị can, phục
hồi điều tra 02 vụ = 02 bị can.
Đã ra quyết định nhập 06 vụ = 0 bị can vào 01 vụ = 02 bị can trong vụ án
khác.
Chuyển tỉnh giải quyết 05 vụ = 0 bị can
Như vậy, tổng số vụ còn phải giải quyết 271 vụ = 328 bị can.
Đã giải quyết : + Đình chỉ 01 vụ = 0 bị can.
+ Tạm đình chỉ 53 vụ = 01 bị can.
Kết thúc điều tra đề nghị truy tố 162 vụ = 251 bị can.
Còn phải giải quyết 55 vụ = 76 bị can.
Viện kiểm sát phải giải quyết : 163 vụ = 253 bị can.
Cũ 01 vụ = 02 bị can.
Mới 163 vụ = 253 bị can.
Đã ra quyết định truy tố 162 vụ = 250 bị can.
Tạm đình chỉ 0 vụ = 01 bị can.
Còn phải giải quyết 01 vụ = 02 bị can.
* Kiểm sát xét xử :
Tổng số vụ Toà án thụ lý kiểm sát xét xử 184 vụ = 287 bị can.
Trong đó : Cũ 22 vụ = 37 bị can.
Mới 162 vụ = 250 bị can.
Đã đưa ra xét xử 170 vụ = 265 bị can.
Tạm đình chỉ xét xử 01 vụ =01 bị can.
Còn lại chưa xét xử 13 vụ = 21 bị can.
* Kiểm sát thi hành án :
Tổng số bị án phải thi hành 247 bị án ( cũ 05, mới 242 ).