Tư tưởng hồ chí minh với sự nghiệp xây dựng con người việt nam phát triển toàn diện phần 2

Chufafng V
TU TUONG HO CHI MINH v £ QUAN NIEM V A
GIAI PHAP XAY DUNG CON NGUCH VIET NAM
PHAT TRI^N TOAN DI$N
Nhan thiic ro ban chat con ngiidi noi chung cung nhii ban
chat con ngiidi mdi xa hoi chu nghia noi rieng la tien de cho
viec nhan thiic ve van de xay diing con ngiidi mdi xa hoi chu
nghia theo tii tiidng Ho Chi Minh. Nhii tren da noi, van de
hinh thanh va phat trien con ngiidi mdi xa hoi chu nghia co
sii gan bo hiiu cd vdi sii nghiep cach mang xa hoi chu nghia
theo quan diem cua chu nghia Mac - Lenin. Cho nen, khi noi
den viec xay diing con ngiidi mdi xa hoi chu nghia theo tii
tiidng Ho Chi' Minh diidng nhien phai quan triet ca hai binh
dien: binh dien ca nhan con ngiidi va binh dien xa hoi, noi con
ngiidi song va hoat dong. Ca hai mat do, Ho Chi' Minh deu co
nhiing quan diem kha r5 rang. Khi noi den Dang, Nha niidc,
dan toe va noi chung la nhiing van de xa hoi, Ho Chi Minh
khong bao gid xem la bat bien khong bao gid thay doi. Ngiidi
luon de cao vai trd lanh dao cua Dang, khang dinh Dang ta
that la vi dai khi Dang hoan thanh sii menh each mang giai
phong dan toe, khi nhiing dang vien cua Dang to ra giidng
mau, san sang xa than vi niidc, dam quyet tii cho To quoc
quyet sinh. Nhiing, dong thdi Ngiidi cung canh bao r&ng:
“M ot dan toe, mot dang va moi ngiidi, ngay horn qua la vi dai,
co siic hap dan ldn, khong nhat dinh hom nay va ngay mai
van diidc moi ngiidi yeu men va ca ngdi, neu long da khong
trong sang niia, neu sa vao chu nghia ca nhan” 1
.

1. Ho Chi' Minh: Sdd, 1.12, tr.557.
78

Noi ve con ngifdi mdi. Ho Chi' Minh cang doi hoi y thUc
viidn len khong ngifng. Ngiidi luon luon y thiic rang con
ngiidi mdi khong phai tif nhien ma co, khong phai tii nhien
no den. Do la ket qua cua ca qua trinh hoc tap, tu diidng
suot ddi doi vdi moi ngifdi, dong thdi do cung la san pham
cua xa hoi, cua tap the, ndi con ngiidi g in bo cuoc ddi cua
minh vdi sii nghiep cach mang, vdi tii do va hanh phuc cua
nhan dan. Con ngiidi mdi theo tii tiidng Ho Chi' Minh chi co
the ra ddi trong dieu kien xa hoi doi hoi nhiing nhu cau ma
con ngiidi co the dap ling diidc trong thdi dai cua minh. Do
cung chinh la nhu cau cua con ngiidi phat trien toan dien,
con ngiidi thay minh da du tam tri tue de chinh phuc diidc
tii nhien va xa hoi, de xay diing mot xa hoi cong bang, van
minh “trong do sii phat trien tii do cua moi ngiidi la dieu
kien cho sii phat trien tii do cua tat ca moi ngiidi” nhii Mac,
Angghen da tCfng dii bao.
Van de la lam the nao de co mot xa hoi nhii the, mot xa
hoi dam bao cho sii phat trien tii do cua moi ngiidi la dieu
kien cho sii phat trien tii do cua moi ngiidi. Do la qua trinh
phat trien cua lich sti xa hoi loai ngifdi trai qua cac phifdng
thiic san xuat nhii quan diem cd ban cua chu nghia duy vat
lich s\i macxit. Do cung la qua trinh con ngiidi phat trien tri
tue, trai qua cac nen van minh cho tdi hien nay. Hai qua
trinh do dien ra song song, tac dong lan nhau, h6 trd cho
nhau, tao dieu kien cho con ngiidi ngay cang tiep can vdi
nhiing bi an khong chi trong xa hoi nhii Mac da phat hien ra,
ma con ca nhiing bi an trong gidi tii nhien hiiu cO va vo cd,
khien cho khoa hoc, ky thuat va cong nghe ngay cang phat

trien mot cach sau s ic va rong khap. Chinh la nhd khoa hoc ky thuat va cong nghe phat trien manh me, nhat la tii khi
phat trien manh cac nganh khoa hoc - ky thuat thong tin
79


dien tii. khoa hoc - ky thuat sinh hoc. khoa hoc - ky thuat vat
lieu va nhieu linh viic khoa hoc - ky thuat quan trong khac,
da khien cho con ngiidi day nhanh to'c do phat trien kinh te
va tien bo xa hoi. Sii tien bo cua khoa hoc ky thuat. sii gia
tang cac gia tri cua kien thiic cung nhii sii toan cau hoa nhieu
mat cua ddi song xa hoi dang dat ra cho con ngiidi rat nhieu
van de phai giai quyet trong thdi dai chung ta. Do la mot
thiic te qua r5 rang khong ai khong thay. Nhiing lam the nao
de khac phuc diidc nhiing van de nan giai co tinh toan cau ay
lai khong phai de dang, ma nguyen nhan thiidng do chinh
con ngiidi gay nen. Cho nen, hdn bao gid het, van de xay diing
con ngudi mdi phu hdp vdi yeu cau cua thdi dai hien nay cang
ckn phai dat ra. Vay lam the nao de xay diing diidc nhiing
con ngiidi mdi do?

1.
Q u a n n ie m v e v ie c “tr o n g n g iid i” h a y c h ie n ltfofc
c o n n g iid i c u a H o C h i M in h
Tii cho y thiic diidc vi tri, vai tro quyet dinh cua con ngiidi
doi vdi sii nghiep cach mang d niidc ta, Ho Chi Minh coi van
de xay diing con ngiidi mdi nhii mot nhiem vu quan trong bac
nhat, co y nghia quyet dinh trong cong tac can bo va trong
xay diing Dang ta. Ngiidi nghi rat sdm ve chien liidc con
ngiidi ma theo cach noi cua Ngiidi la viec “trong ngiidi” . The
hien mot cach sue tich y tiidng mang tinh chien liidc do, nam

1958, noi chuyen tai 16p hoc chinh tri cua cac giao vien cap II
va III toan mien Bac, Ngiidi noi: “Vi ldi l'ch miidi nam thi phai
trong cay, vi ldi Ich tram nam thi phai trong ngiidi” . Ngiidi da
dat van de “trong ngiidi” cho toan Dang, toan dan ta nhii mot
nhiem vu mang tinh quy luat cua cach mang.
Nhan thay tam quan trong cua van de “trong ngiidi” , Ho
Chi Minh da noi nhieu, noi ky, ndi di noi lai, noi vdi nhieu doi
80


tiidng khac nhau tii trung lidng den dia phiidng, tif trong
Dang ra ngoai Dang, tir cac cu gia den cac chau thieu nien va
nhi dong hau nhii d dau va luc nao Ngiidi cung nghi va noi
den viec xay diing con ngiidi, dac biet chu trong den viec xay
diing con ngudi mdi xa hoi chu nghia. Cho den khi viet ban Di
chuc, Ho Chi Minh van khong quen nhac toan Dang, toan
dan ta ve viec boi diidng the he cach mang cho ddi sau. Sau
khi n h ic Dang ta cjin phai cham lo giao due dao diic cach
mang cho thanh nien, dao tao ho thanh nhiing ngiidi thiia ke
xay diing chu nghia xa hoi viia “hong” vifa “chuyen”, Ho Chi
Minh noi: “Boi diidng the he cach mang cho ddi sau la mot
viec rat quan trong va rat can thiet” . Co the noi, do la ldi can
dan tam huyet nhat doi vdi Dang ta trong viec gin giii va
phat huy thanh qua cach mang da dat diiOc.
Van de xay diing con ngiidi mdi cung nhii viec boi diidng
cac the he cach mang cho ddi sau la nhiing van de dac biet
quan trong va co quan he gan bo vdi nhau. Neu khong xay
diing diidc con ngiidi mdi tile nhiing con ngiidi dang co mat va
giut vai trd quyet dinh tren cac linh viic cuoc song va cong tac,
thi kho ma boi diidng diidc cac the he cach mang cho ddi sau.

Nhiing tam giidng cua con ngiidi mdi la nhiing bai hoc cd siic
thuyet phuc nhat doi vdi viec bdi diidng cac the he cach mang
cho ddi sau. Ngiidc lai, viec cham lo bdi diidng cac the he cach
mang cho ddi sau se tao ra nhiing con ngiidi mdi ke tuc sii
nghiep cach m ang theo dinh hiidng dung dan. Day la nhiing
van de cd y nghia chien liidc cua cach mang, no giii vai trd
quyet dinh sii thanh cong cua cach mang.
The he nhiing ngiidi sinh ra cung thdi vdi Ho Chi Minh,
diiOc Ngiidi dao tao, bdi diidng thanh nhiing con ngiidi mdi,
da hoan thanh sii menh cach mang cua minh mot cach ve
81


vang, dila dat niidc ta tCf mot ntfdc no le thanh mot nildc doc
lap, tu do, co vi the tren the gidi. NhQng the he cach mang
noi tiep trong thdi dai Ho Chi Minh cung to ra xUng dang
vdi vi tri con ngiidi mdi xa hoi chu nghia, da hoan thanh mot
cach xuat s ic nhiem vu cua minh va hien nay ho dang giG
vai tro quyet dinh sii nghiep doi mdi toan dien dat nildc, dila
nildc ta vao con diidng cong nghiep hoa, hien dai hoa vi muc
tieu dan giau, nil6c manh, xa hoi cong bang, dan chu, van
minh. Cac the he cach mang tiep theo lieu co bao ve va phat
huy diidc nhiing thanh qua cach m ang ma cac the he ldp
trtfdc de lai hay khong, khong the xem la viec tat nhien hoac
chac chan, neu khong tiep tuc sU nghiep cua Ho Chi Minh
ve van de “trong ngiidi” hay chien lildc con ngiidi, trong do
viec boi dudng the he cach mang cho ddi sau chiem vi tri
quan trong.
R5 rang, giGa cac the he bao gid cung co sU tac dong lan
nhau bang sU neu gilOng, sii giao due trile tiep va bang ca

nhGng nguyen tac to chGc, bien phap til tiidng va nhat la sU
tac dong cua van hoa dao dGc, loi song, tac phong... Ho Chi
Minh khong chi quan tam den the he cung thdi vdi minh ma
Ngiidi con quan tam nhieu den cac the he tiep sau. Ngiidi chu
y den cong tac thanh nien, thieu nien va nhi dong vdi mot
thai do vGa yeu thiidng, do liidng, vGa nghiem tuc va than
trong. Ngiidi can dan: Phai uon cay tG luc cay non, diing de
tam hon cac chau bi van due vi chu nghia ca nhan. NgUdi noi
y do khi nghi den mot so" thanh, thieu nien da co dong cd
khong dung khi phan dau vao Doan hay vao Dang, hoac
muon trd thanh ngiidi can bo ma lai nghi sai ve yeu cau ddi
vdi ngiidi can bo cach mang. Dieu do chiing to, Ho Chi Minh
da sdm thay nhGng bieu hien cua chu nghia ca nhan phat
smh til ldp ngiidi con rat non tre. Do cung la nguyen nhan
82


xuat hien nhiing thanh. thieu nien hii hong, tuy chi la mot ty
le nho nhiing khong the coi thiidng. Triidc day, noi den hien
tiidng thanh, thieu nien hii hong chi la viec de phong, nhiing
ngay nay, trong qua trinh phat trien kinh te thi triidng va md
cvfa, giao liiu hoi nhap ve van hoa, hien tiidng thanh, thieu
nien hii hong da thanh moi lo ngai cho toan xa hoi. Cho nen,
viec Ho Chi' Minh liiu y toan Dang va xa hoi quan tam den
viec uon cay tif luc cay non, giao due tre em tii luc con be,
that la sang suot.
Trong sii nghiep xay diing con ngiidi, can liu tien den viec
cham lo giao due, dao tao cac chau thieu nien, nhi dong d nha
triidng cung nhii d ngoai xa hoi. Day la sii bat dau cua viec
“trong ngiidi” . Uon cay tii luc cay non, giao due tre em tii luc

con be, khong chi la dieu can thiet doi vdi cac bac cha me ma
cung rat quan trong trong viec thiic hien chien liidc con ngiidi
va viec xay diing con ngiidi mdi. Theo nha giao due hoc
M akarenco, doi vdi mot con ngiidi len 8 tuoi mdi nghi den viec
giao due, ong da cho la muon. Huong chi day lai la viec uon
nan ca mot ldp ngiidi, mot the he, nham tao ra mot ldp ngiidi
co ly tiidng cach mang, co hieu biet chi'nh tri, co kien thiic van
hoa, khoa hoc va nhat la dung cam va sang tao trong chien
dau, san xuat, cong tac, lai cang phai co chien liidc tii rat
s6m. Do la viec cua toan xa hoi, cua Dang va Chinh phu,
khong chi the hien trong chinh sach doi vdi giao due, dao tao,
ma co the noi la trong toan bo chien liidc con ngiidi.
Ho Chi M inh luon to ro tam long liu ai, nang niu, tran
trong nhiing tai nang, du chi m6i nhu len nhii nhiing m am
non, song Ngiidi cung rat coi trong viec giao due dao diic,
khong bo qua nhiing thoi hii, tat xau, du chi m6i chdm nd.
Ngiidi to ra khoan dung, do liidng vdi moi ngiidi, nhiing
Ngiidi cung rat nghiem khac vdi nhiing thoi hii tat xau trong
83


can bo, dang vien. Cho den luc sap tu: gia coi ddi. Ngiidi van
khong quen viec dau tranh chong chu nghia ca nhan. Ngiidi
da viet bai bao quan trong N ang cao dao diic cach mang, quet
sach chu nghia cd nhan dang tren bao Nhan dan ngay 3-21969, nghia la triidc liic Ngiidi qua ddi vGa tron bay thang.
Dieu do chiing to Ho Chi Minh coi van de dao diic cach mang
va viec chong chu nghia ca nhan co tam quan trong nhii the
nao trong viec “trong ngiidi” .
Tom lai. trong chien liidc “trong ngiidi” , Ho Chi Minh
quan tam den moi mat, chu y tii cac chau thieu nien, nhi

dong den nhiing ngiidi cao tuoi, chu trong sii phat trien ca tai
va diic cua moi con ngiidi, nhiing quan trong hdn, Ngiidi dac
biet chu y den viec neu giidng cua ngiidi ldn doi vdi cac chau,
cua can bo, dang vien doi vdi quan chiing, cua cap tren doi vdi
cap diidi, cua bo" me doi vdi con cai... ma ban than Ngiidi la
mot tam giidng trong sang tuyet vdi khien cho cac the he con
ngiidi mdi Viet Nam deu co the soi vao Ngiidi de thay minh,
lien he vdi minh, hoc d Ngiidi nhiing bai hoc quy gia nhat,
pho thong nhat nhiing cung co the noi la kho nhat, neu long
da minh con van viidng nhiing tham vong ca nhan.

2.
V a i trd c u a g ia o d u e, d a o ta o tr o n g v ie c x a y dvfng
c o n ngifcfi V ie t N a m p h a t t r ie n to a n d ie n
Ban than khai niem “trong ngiidi” , da bao ham y nghia
giao due, dao tao. Trong chien liidc con ngiidi, Ho Chi Minh
dac biet chii y den cong tac dao tao con ngiidi mdi. Ngay tii
khi rdi Pari ve niidc, trong thii giii cac ban chien dau cua
minh, Ho Chi Minh da noi ro y dinh: “Trd ve niidc, di vao
quan chung, thiic tinh ho, to chiic ho, doan ket ho, huan
luyen ho, diia ho ra dau tranh gianh tii do, doc lap”. Sau do,
ca qua trinh chuan bi sii nghiep cach mang, khi d Lien Xo
84


cung nhu khi ve den Trung Quoc gan bien gidi To quoc Viet
Nam. khong luc nao NgUdi khong nghi den viec dao tao ngUdi
cach mang bang nhieu hinh thUc khac nhau. nhu gUi dao tao
d trUdng PhUdng Dong (Lien Xo). to chUc thanh ldp huan
luven trUc tiep, viet sach lam tai lieu cho viec truyen ba chu

nghia Mac - Lenin... Tac ph&m noi tieng Diidng cach menh la
tap hdp nhiing bai giang cua NgUdi trong cac 16p huan luyen
thanh nien Viet Nam do NgUdi trUc tiep chi dao. Ke lai niem
tu hao va vui sUdng nhat cua minh trong viec thUc hien tU
tUdng “trong ngudi” co y nghia chien lUdc do, nam 1961, tai
Dai hoi lan thU III cua Doan Thanh nien lao dong Viet Nam,
NgUdi ke lai rang: “TU nam 1925, ngay khi m6i thanh lap,
Hoi Thanh nien Cach mang dong chf da lo dat vien da dau
tien de chuan bi cho to chUc thanh nien sau nay. Luc do, Hoi
bat dau nuoi day 10 thieu nien Viet Nam...
TU cho chi co mot Ly Tu Trong den ngay nay chung ta co
78 van doan vien Doan Thanh nien Lao dong hang hai ra sUc
giup Dang xay dung chu nghia xa hoi va dau tranh thong
nhat To quoc. Tien bo do lam cho Bac rat vui sUdng va tre lai.
No lam cho long Bac phdi phdi nhu hoa nd mua xuan” 1
.
Nhd cham lo sdm den viec giao due, boi dudng va dao tao
nhUng con ngUdi co y thUc cach mang, Ho Chi Minh da xay
dung dUdc ca mot ldp ngUdi tham nhuan chu nghia yeu nUdc
tren mot tam cao mdi, thong nhat tinh than dan toe vdi long
thUdng veu nhUng con ngUdi cung kho, thong nhat chu nghia
yeu nUdc truyen thong vdi chu nghia quoc te vo san. Do la
nhiing mau ngiicfi chien si cach m ang mang the gidi quan va
nhan sinh quan mdi. ma sau nay Ho Chi Minh goi ho la

1. Ho Chi Minh: Sdd, t.10, tr.304-305.
85


nhiing con ngiidi mdi xa hoi chu nghia. Ho la nhiing dang

vien cong san, nhiing doan vien thanh nien lao dong, nhiing
chien si trong quan doi va cong an nhan dan, nhiing cong
nhan, nong dan giidng mau trong san xuat va chien dau. Ho
da lam nong cot dan dkt quan chung dau tranh gianh thang
ldi trong Cach mang Thang Tam nam 1945 va tien hanh
thanh cong hai cuoc khang chien trUdng ky gian kho chong
thUc dan Phap va de quoc My, gianh doc lap va thong nhat
cho To quoc. Ho la nhUng con ngUdi binh thudng tU trong
nhan dan ma ra, nhUng da thUc sU giac ngo cach mang, kien
cUdng trong dau tranh, san sang hy sinh tat ca ke ca tinh
mang cua minh cho To quoc, cho nhan dan.
Sau khi cach mang thanh cong, dat nUdc da co doc lap, tu
do, Ho Chi Minh van tiep tuc sU nghiep “trong ngUdi” bang
nhGng hinh thUc va bien phap khac nhau. NgUdi dac biet chu
y den viec dao tao can bo, dang vien cGng nhu viec xay diing
con ngUdi mdi noi chung trong hoat dong thUc tien n h im ren
luyen ho trong thUc te chien dau va san xuat. Ho Chi Minh
rat coi trong tac dung cua giao due va moi trUdng xa hoi doi
vdi con ngUdi trong viec hinh thanh nhan cach. Trong thUc te,
NgUdi da danh nhieu thdi gian va tam huyet cho su nghiep
giao due, dao tao con ngUdi mdi xa hoi chu nghia. Song, d day
cung can phai hieu cho dung quan diem giao due, dao tao cua
Ho Chi Minh.
Xuat than tG mot gia dinh nha Nho, Ho Chi M inh hieu
rang nhGng quan niem ve tinh ngUdi cung nhu ve giao due
cua Khong giao, tuy co mat tich cUc nhu tin r in g con ngUdi co
the va can phai dUdc day do va tu than mdi nen ngudi tot,
nhung cGng co nhGng mat lac hau, tham chi phan dong, nhu
chia con ngUdi thanh hai loai: ngUdi hien, ke dG, dang quan
tG, ke tieu nhan, con doi vdi phu nG thi cho la loai ngUdi kho

86


day (phu nhan nan hoa). Ho Chi Minh cung cho r in g “hien,
dijf phai dau la tinh san, phan nhieu do giao due ma nen” .
Nhung, khac vdi quan niem cua Khong giao. Ho Chi Minh
khong nhiing khong chia con ngiidi thanh hai loai theo d in g
cap ma cung khong tuyet doi hoa giao due theo quan niem
cua chu nghia duy vat may moc nhii Mac da tiing phe phan
luan diem giao due cua Phoidbac nhii da noi d tren. Ho Chi
Minh bao gid cung gan lien viec giao due, dao tao con ngUdi
vdi hoat dong thiic tien va lay ket qua trong hoat dong thUc
tien lam thiidc do tac dung cua giao due, dao tao con ngiidi.
Theo Ngiidi, con ngiidi chi co tham gia vao hoat dong thiic
tien, gop phan cai tao xa hoi mdi dong thdi tii cai tao dufdc
minh. Ngiidi can dan can bo: “Noi tom lai, cach lam viec, cach
to chUc, noi chuyen, tuyen truyen, khau hieu, viet bao, v.v.
cua chung ta, deu phai lay cau nay lam khuon phep:
“Tii trong quan chung ra. Ve sau trong quan chung".
Ve quan niem giiia vi tri ca nhan va vai trd quan chung,
Ho Chi M inh co quan diem r5 rang, diit khoat r in g “bat ky
viec to viec nho, he them diiu ldi, trii dieu hai cho quan
chung, giup quan chung gidi quyet van d i kho khan, tang ket
qua cua viec lam, tang siic san xuat cua xa hoi, danh do siic
dp biic cua quan thu, do deu la sang kien"1. Ngiidi khong
quan niem sang kien la cai gi do qua cao xa den miic quan
chung khong hieu, khong lam theo diidc, doi hoi ngiidi co tai
gioi dac biet mdi co sang kien. Ngiidi cho r in g “ddn chu, sang
kien, hang hdi, ba dieu do co quan he vdi nhau” . Bdi le, bat cii
ngiidi nao cung tii nhan dan ma ra, khong co loai ngiidi nao

diing cao hdn nhan dan, nhan dan la tuyet doi, co siic manh

1. Ho Chi Minh: Sdd, t.5, tr.244.
87


vo tan, con moi ngiidi chi la tiidng doi, co siic manh han hiiu.
Trong nhan dan, co the co ngiidi the nay, ngiidi the khac,
muon mau muon ve, co ca mat tot va mat xau. mat thien va
mat ac... nhung noi chung van la mot khoi thong nhat ma d
do moi ngiidi chi la nhiing thanh vien, neu biet to chutc ho lai
se tao nen siic manh. Vi the, neu ngiidi nao do co chut tai
nang muon tach minh khoi nhan dan de diing tren vi tri cao
hdn nhan dan thi s6m muon ngiidi do cung se trd thanh kieu
ngiidi anh hung ca nhan va ho kho tranh khoi co luc phan lai
nhan dan hoac mot bo phan trong nhan dan.
Ho Chi Minh that xiing dang vdi vi tri ngiidi anh hung va
thiic te Ngiidi da diidc the gidi thufa nhan la ngiidi anh hung
giai phong dan toe, danh nhan van hoa the gidi. Nhung, do la
do nhan dan ta cung nhii nhan dan the gidi suy ton Ngiidi,
con ban than Ngiidi thi chiia bao gid til nhan minh la anh
hung. Khong phai ngau nhien Ho Chi Minh lai thiidng hay
nhan manh vai trd cua tap the, cua quan chung, nhiing
khong phai la tap the cua so dong cong lai, cung khong phai
la quan chung thieu to chiic, ma la tap the va quan chung
gom nhiing con ngiidi giac ngo that sii, co tai nang that sii, co
y thiic ve minh, ve cong dong dan toe va nhan loai. Day la
mot y tudng co y nghia triet ly het sUc sau s&c ve vi tri con
ngiidi trong xa hoi. Cung khong phai n g lu nhien, mac du rat
xiing dang la mot anh hung kiet xuat cua dan toe, Ho Chi

M inh khong bao gid tii nhan minh la anh hung. Ngiidi muon
danh danh hieu cao quy do cho nhan dan.
Nhan noi den van de nay, chung toi lien tUdng den mot y
kien kha sau sac da tiing nhac nhd ngUdi ddi de phong cac
anh hung trong lich sii, khi ma dia vi cua ho qua cao se co
kha nang lam chim quan chung, lam chim to chiic, gay hoa
ldn cho quoc gia. Ngiidi ta nhac den mot cau noi noi tieng cua
88


nha viet kich DUc Becton Bretsd trong vd kich Galile co hai
cau md d&u, mot cau la ldi cua hoc trd Galile: “Mot nUdc
khong co anh hung thi that bat hanh biet bao!” . Mot cau la
ldi dap cua Galile: “Khong! Mot nUdc c&n co anh hung mdi la
bat hanh!” 1 Phai chang, Ho Chi Minh tuy khong noi theo
.
triet ly do nhiing da hanh dong theo triet ly sau sac do. Doi
vdi Ngiidi, viec dao tao, ren luyen va nang cao dong dao
nhiing con ngUdi binh thudng len vi tri ngiidi anh hung trong
thUc tien chien dau va san xuat, cung chinh la mot yeu cau
xay dUng con ngUdi m6i, khong phai tap trung vao viec xay
dUng mot so it con ngUdi mdi thanh nhUng anh hung ca nhan
ma la quang dai quan chung nhan dan. Bdi vi, theo NgUdi,
chi co nhUng con ngUdi mang chu nghia anh hung cach
mang do mdi thUc sU la con ngUdi mdi. Chi co nhUng ngUdi
nhu the, sU nghiep cach mang m6i dam bao dUdc thanh qua,
m6i that sU triet de, that sU vi dan. Cho nen, khi ndi “ra ngd
gap anh hung” trong xa hoi ta cung co nghia la thUa nhan
lich sii da sang trang, chuyen tti thdi dai xem anh hung ca
nhan la vi tri trung tam sang thdi dai dan la chu, dan chu

mdi la vi tri trung tam. Moi ngUdi dan tU vi tri ngUdi chu
deu co the trd thanh anh hung thUc sU, anh hung theo nghia
den b in g xUdng bang thit, bang nhUng viec lam phi thUdng
trong mot xay dting do dan lam chu.
Dudng nhien, noi nhu vay khong co nghia la phu nhan vi
tri anh hung trong lich sii ma chi muon nhan manh vai tro
nhan dan trong viec xay dting con ngUdi m6i. Y nghia triet ly
cua van de nay la d cho, mot mat thUa nhan vai tro cua giao
due doi vdi viec xay dung con ngUdi mdi, nhung mat khac lai

1. Xem: Tieu Thi My: Miiu Itfdc Dang Tieu Binh, Nxb. Chinh tri
quoc gia, Ha Noi, 1996, tr.390.
89


khong diidc tuyet doi hoa giao due, bien nhting ngUdi giti
trong trach giao due thanh ldp ngUdi khac co dac quven dac
ldi nhu mot d in g cap cao dUng tren moi ngUdi, ban phat chan
ly cho moi ngUdi. Do chi la mot quan niem duy vat may moc
ma thuc chat la duy tam ve vai tro cua giao due. Cho nen,
Mac mdi noi “nha giao due cung phai dUdc giao due” .
Co the k h in g dinh rang, Ho Chi' Minh da co nhieu cong
lao trong viec giao due, day do nhUng can bo, dang vien va
nhan dan ta trd thanh nhUng con ngUdi mdi. NgUdi da de lai
nhieu bai hoc quy gia ve giao due, dao tao cho ca the he
nhting con ngUdi mdi Viet Nam trong sU nghiep each mang
cua dan toe ta. Dac biet noi bat nhat phai ke den hai tac
pham noi tieng cua NgUdi: DiCdng cach menh va Sita doi loi
lam viec. O hai tac pham do, NgUdi da neu ra mot cach can
ke tU kinh nghiem cong tac den tu cach ngUdi can bo, dang

vien, tU cac van de ly luan den nhUng bai hoc trong thuc
tien cong tac va chien dau. NgUdi that xUng dang vdi danh
hieu ngUdi thay, ngUdi cha cua nhieu the he con ngUdi mdi d
Viet Nam. Song, mat khac, viec hieu cho dung y nghia cua
giao due, dao tao doi vdi viec xay dUng con ngUdi mdi theo tU
tudng Ho Chi M inh cung la mot van de phai quan tam.

3.
V e d o i ttftfn g v a n o i d u n g x a y d tfn g c o n ngtfefi
V ie t N a m p h a t t r ie n to a n d ie n
Ve doi tUdng va noi dung xay dUng con ngUdi mdi, con
ngUdi phat trien toan dien, Ho Chi' Minh da co quan niem rat
cu the ve chuan mUc dao dUc mdi doi vdi hau het cac tang ldp
nhan dan. Hau nhu, doi vdi tat ca cac tang ldp nhan dan ta,
tU cac cu phu lao den cac chau thieu nien, nhi dong, tti ngUdi
can bo, dang vien den ngUdi chien si trong quan dpi, tti ngUdi
cong an nhan dan den ngUdi cong nhan, nong dan, ca nam
90


gidi va nti gidi... Ho Chi' Minh deu de ra nhting yeu cau cu the
ve chuan muc dao diic cach mang. O day. chi neu mot so thi
du de thay ro quan niem ve doi tUdng va noi dung xay dUng
con ngudi mdi cua Ho Chi' Minh. Chang han. doi vdi tu cach
ngUdi cach menh noi chung. NgUdi doi hoi:
“Tii minh phdi:
Can kiem.
Hoa ma khong tu.
Ca quyet siia loi minh.
Can than ma khong nhut nhat.

Hay hoi.
Nhan nai (chiu kho).
Hay nghien ctiu, xem xet.
Vi cong vong tu.
Khong hieu danh. khong kieu ngao.
Noi thi phai lam.
GiU chu nghia cho vting.
Hy sinh.
It long ham m uon ve vat chat.
Bi mat.
Doi ngiidi phdi:
Vdi tUng ngUdi thi khoan thU.
Vdi doan the thi nghiem.
Co long bay ve cho ngUdi.
TrUc ma khong tao bao.
Hay xem xet ngUdi.
91


Lam viec phai:
Xem xet hoan canh ky cang.
Quyet doan.
Dung cam.
Phuc tung doan the” 1
.
Doi vdi luc lUdng vu trang, NgUdi noi: “Quan doi ta trung
vdi Dang, hieu vdi dan, san sang chien dau hy sinh. vi doc lap
tu do cua To quoc va vi chu nghia xa hoi, nhiem vu nao cung
hoan thanh. kho khan nao cung vUdt qua, ke thu nao cung
danh thang” .

Doi vdi giai cap cong nhan, Ho Chi Minh ndi: ‘T om lai, ve
dao dUc vo san, cong nhan phai hieu minh la chu xi nghiep,
chu nUdc nha, hieu lao dong la ve vang, phai giU gin cua
cong, chong tham o lang phi, phai bao ve ky luat lao dong,
phai thi dua lam tot, nhieu, mau, re. Cai thien sinh hoat phai
dUa tren cd sd tang gia san xuat va thuc hanh tiet kiem ” .
Vdi tri thUc, NgUdi ndi: “Cac ban la bac tri thUc. Cac ban
co cai trach nhiem nang ne va ve vang, la lam gUdng cho dan
trong moi viec. Dan ta da dau tranh mot cach rat dung cam.
Le tat nhien gidi tri thiic phdi hy sinh dau tranh, dung cam
hcfn nita de lam gUdng cho nhan dan” .
Den tham TrUdng Nguyen Ai Quoc2, ndi dao tao can bo
trung cao cap cho Dang, Ho Chi Minh ghi d trang dau So
vang truyen thong cua trUdng nhu sau:

1. Ho Chi' Minh: Sdd, t.2, tr.260.
2. Nay la Hoc vien Chi'nh tri quoc gia Ho Chi' Minh.
92


“ Hoc de lam viec.
lam ngUdi,
lam can bo.
Hoc de phung sii Doan the.
giai cap va nhan dan,
To quoc va nhan loai.
Muon dat muc di'ch, thi phai
can, kiem, liem, chinh,
chi cong, vo tii” 1
.

Viet thii gUi can bo. co giao, thay giao, cong nhan, hoc
sinh, sinh vien bat dau nam hoc mdi. Ngiidi can dan: “Th&y
va trd phai luon luon nang cao tinh than yeu To quoc, yeu chu
nghia xa hoi, tang ciidng tinh cam cach mang doi vdi cong,
nong, tuyet doi trung thanh vdi su! nghiep cach mang, triet de
tin tudng vao si/ lanh dao cua Dang, san sang nhan bat ky
nhiem vu nao ma Dang va nhan dan giao cho” .
Vdi cong an nhan dan, Ngiidi neu 6 dieu ve tii cach ngUdi
cong an cach menh la:
“Doi vdi tii minh, phai can, kiem, liem, chinh.
Doi vdi dong sii, phai than ai giup dd.
Doi vdi Chinh phu phai tuyet doi trung thanh.
Doi vdi nhan dan, phai kinh trong, le phep.
Doi vdi cong viec, phai tan tuy.
Doi vdi dich phai kien quyet, khon kheo.
Noi tom lai la nhiing dao diic va tii each ma ngiidi cong an
cach menh phai co, phai giii cho dung...”2.

1. Ho Chi' Minh: Sdd, t.5, tr.684.
2. Ho Chi' Minh: Sdd, t.5, tr.406-407.
93


Doi vdi cac chau thieu nien. nhi dong. Ngiidi de ra 5 tieu
chuam:
1. Phai sieng hoc,
2. Phai giut sach se,
3. Phai giui ky luat,
4. Phai lam theo doi song m6i.
5. Phai thudng yeu giup dd cha me. anh em.

Tom lai, doi vdi tat ca cac tang ldp khac trong nhan dan
nhii phu nut, phu lao, thudng binh... Ngiidi deu neu r5 nhiing
yeu cau ve chuan mile dao diic cu the phu hdp vdi dac diem
va dieu kien cua moi gidi, moi liia tuoi. moi nganh nghe...
Thay ro vi tri quan trong cua can bo. dang vien, “muon
viec thanh cong hay that bai. deu do can bo tot hoac kem”,
nhat la trong viec xay diing con ngiidi mdi. trong nhieu bai
viet va bai noi cua minh, Ho Chi Minh khong chi neu ro
nhiing chuan mile dao diic can thiet cua ngiidi can bo, dang
vien ma con nhan manh mot cach khai quat thanh nam tmh
tot: nhan, nghia, tri, dung, liem. NgUdi dac biet luu y moi
quan he giiia can bo, dang vien vdi quan chung. Ngiidi noi:
“Chung ta phai ghi tac vao dau cai chan ly nay: ddn rat tot.
Luc ho da hieu thi viec gi kho khan may ho cung lam diidc.
hy sinh may ho cung khong sd. Nhiing triidc het can phai
chiu kho tim du cach giai thich cho ho hieu rang: nhiing viec
do la vi led ich cua ho ma phai lam” ... “Sii lanh dao trong moi
cong tac thiet thiic cua Dang, at phai tii trong quan chung ra,
trd lai ncfi quan chung"1.

1. Xem: Ho Chi' Minh: Sdd, t.5. tr.246.
94


Neu mot so thi du tren ve doi tUdng va noi dung xav dung
con ngUdi mdi. con ngudi phat trien toan dien theo tu tudng
Ho Chi' Minh, chung ta co the rut ra dieu gi?

TrUdc het, chung ta thav ro Ho Chi' Minh quy tu dUdc tat
ca cac tang ldp nhan dan. khong trU mot gidi nao, deu cd the

phan dau thanh nhUng con ngUdi mdi xa hoi chu nghia. Tuy
theo tUng doi tUdng, NgUdi de ra nhUng yeu cau ve noi dung
xay dUng con ngudi mdi, khien cho ai cung thay dUdc sU quan
tam cua NgUdi, ai cung thay minh la ngUdi co l'ch cho xa hoi,
cho dan toe, do dd ho thay quyen ldi cua minh, niem hanh
phuc cua minh. Bang viec quan tam den moi ngUdi binh
thudng nhat la doi vdi nhUng con ngudi cung kho, dUdi day
cua xa hoi, Ho Chi Minh da khdi day d ho niem tu hao chinh
dang cua ngudi dan da thuc sU trd thanh ngUdi chu dat nUdc.
Nhd dd, ho thay minh khong chi co quyen ma phai cd trach
nhiem vdi dan toe, vdi dong bao cua minh, ma trUdc day dudi
che do thUc dan, phong kien ho khong dam nghi den. Ro
rang, bang each loi cuon moi thanh vien cua xa hoi vao sU
nghiep chung cua dat nUdc, cua dan toe, Ho Chi Minh da
nang cao vi the con ngUdi Viet Nam tU ngUdi dan mat nUdc
thanh ngUdi chu dat nUdc, tU con ngUdi cdn nhieu mat lac
hau do xa hoi cu de lai thanh con ngUdi mdi thed kip nhUng
ddi hoi mdi cua dan toe, cua thdi dai.
Mat khac, ndi den noi dung xay dUng con ngUdi mdi xa hoi
chu nghia la ndi den nhting yeu cau ve dao dtic va tai nang
doi vdi mdi thanh vien cua mot dan toe doc lap, mot dat nUdc
da cd tu do ma d dd ngUdi dan da thuc sU lam chu. Nhting yeu
cau dat ra trong viec xay dUng con ngUdi mdi khong phai bat
cti luc nao va moi ngudi deu nhu nhau. Trong cach mang dan
toe dan chu, khi dat nUdc cdn phai chien dau gianh doc lap
95


dan toe va thong nhat To quoc. Ho Chi Minh nhan manh tinh
than chien dau dung cam chong ke thu. nhung d mot moi

trUdng khac nhu doi vdi sinh vien, hoc sinh. N'gUdi lai nhan
manh tinh than hoc tap de trd thanh ngUdi co tai. co ich cho
xa hoi. Tuy theo tUng ddi tUdng, tUng dac diem ddi vdi mdi
ldp ngUdi, Ho Chi Minh neu len nhUng chu&n mUc rieng de
moi ngUdi deu cd the phan dau trd thanh con ngUdi mdi xa
hoi chu nghia. Ca ddi vdi nhUng thudng binh. NgUdi cung de
ra nhUng dieu ma trong hoan canh kho khan ho van cd the
phan dau trd thanh con ngUdi mdi. Cai vi dai d Ho Chi Minh
la d cho, NgUdi quy tu dUdc tat ca moi ngudi ve phia cach
mang, khdi day mat tich cUc cua con ngUdi, khien cho moi
ngudi deu cd the phan dau trd thanh ngudi cd ich cho xa hoi,
thanh nhUng con ngUdi mdi va theo NgUdi, dd chinh la niem
hanh phuc doi vdi con ngUdi.

4.
P h iicfn g p h a p x a y d iin g c o n n g iid i V ie t N a m p h a t
t r ie n to a n d ie n
De xay dUng nhUng con ngUdi mdi, phat trien toan dien,
Ho Chi Minh khong chi chu y den nhUng van de thuoc noi
dung ma NgUdi cdn rat quan tam den nhUng van de thuoc
phUdng phap xay dUng con ngUdi. NgUdi dac biet chu y den
phUdng phap neu gUdng, thong nhat gitia ldi ndi va viec lam,
giUa ly luan vdi ket qua trong thuc te. Ngudi ndi: “Ndi chung
thi cac dan toe phUdng Dong deu giau tinh cam, va doi vdi ho
mot tam gUdng song cdn cd gia tri hdn mot tram bai d iln van
tuyen truyen” 1. GUdng mau trong viec lam. trong cuoc song...
khong chi la noi dung cua dao dUc ma cung la phUdng phap
giao due, dao tao con ngUdi. Ho Chi Minh ddi hdi moi can bo,

1. Ho Chi Minh: Sdd, t.l, tr.263.

96


dang vien phai giidng mau triidc qu&n chung, neu giidng tot
de quSn chung noi theo. NgUdi noi: “TrUdc mat quan chung,
khong phai ta cti viet len tran chti “cong san” ma ta dUdc yeu
men. Quan chung chi quy men nhting ngUdi co tU cach dao
dtic. M uon hudng d in nhan dan, minh phai mUc thudc cho
ngUdi ta bat chudc”.
Xuat phat tti phUdng phap neu gUdng trong viec xay dUng
con ngUdi mdi, Ho Chi Minh de ra chu trUdng viet sach ve
ngUdi tot, viec tot. Luc dau, NgUdi yeu cau cac bao cua Dang
va cua cac doan the md ra muc Ngiidi mdi, viec mdi n h im neu
len nhting gUdng ngUdi tot, viec tot trong phong trao thi dua
yeu nUdc d cac cap, cac nganh. Ve sau, NgUdi chu trUdng viet
ve Ngiidi tot, viec tot, ma theo NgUdi goi nhu the dung hdn,
nh&m neu gUdng nhting chien cong noi bat, vang doi va ca
nhting viec lam tuy nho, binh thUdng, nhUng ich nUdc ldi dan
va co tac dung neu gUdng khong nho. NgUdi noi: “Tting giot
nUdc nho tham vao long dat, chay ve mot hudng mdi thanh
suoi, thanh song. Biet bao nhieu giot nUdc nho hdp lai mdi
thanh bien ca. M ot pho tUdng hay mot lau dai cung phai co
cai nen rat vting chac mdi dting vting dUdc. NhUng ngUdi ta
de nhin thay pho tUdng va lau dai ma khong chu y den cai
nen. Nhti the la chi thay cai ngon ma quen mat cai goc!” 1
.
Dieu do chting to, Ho Chi Minh khong chi neu gUdng b in g
nhting sU viec anh hung vang doi ma con tim cach nang niu,
tran trong tting viec tot, ngUdi tot d dau cung co, nganh, gidi
nao, dia phUdng nao, ltia tuoi nao cung co. Tti do, NgUdi

khong chi neu dtidc nhting gtidng ngtidi tot, viec tot ma con
loi cuon dUdc rat dong dao nhan dan, ke ca cac cu gia va chau
nho, dua nhau lam viec tot, ngUdi tot. Do cung la cach khdi

1. Ho Chi' Minh: Sdd, t.12, tr.549.
97


day nhiing tiem nang tot dep nhii tinh th in veu nUdc, dao
diic trong sang, th u in phong my tuc von san co 6 ngiidi Viet
Nam chung ta.
B in g nhiing viec lam mdi, tich ciic muon hinh muon ve cua
hang chuc trieu ngudi ch ic ch in khong chi tao ra mot so it
nhiing con ngudi mdi, ma ca xa hoi cung se doi mdi. Nhiing
giidng ngiidi tot lam viec tot muon hinh muon ve do se la chat
lieu quy de xay diing con ngiidi mdi xa hoi chu nghia. Phiidng
phap lay giidng tot trong quan chung nhan dan de giao due
q u in chung la mot phiidng phap giao due rat sinh dong, rat sau
s ic va ch ic ch in co siic thuyet phuc ldn. Do cung la each thiic
hanh dudng loi q u in chung trong cong tac giao due, dao tao.
Cung vdi phiidng phap neu giidng ngiidi tot, viec tot, Ho
Chi M inh con co cach nhin ngiidi viia bao dung, viia sau sac,
chu yeu nhin mat tot cua con ngUdi va tim cach khdi day mat
tot do. Ngiidi noi: “M oi con ngUdi deu co thien va ac d trong
long. Ta phai biet lam cho p h in tot d trong moi con ngUdi nay
nd nhu hoa mtia xuan va p h in xau bi mat d in di, do la thai
do cua ngudi cach mang. Doi vdi nhiing ngUdi co thoi hu tat
xau, trU hang ngudi phan lai To quoc va nhan dan, ta cung
phai giup ho tien bo bang cach lam cho cai p h in thien trong
con ngtidi nay nd de day ltii p h in ac, chU khong phai d&p cho

tdi bdi. Lay gUdng ngUdi tot, viec tot de h in g ngay giao due
lin nhau la mot trong nhGng cach tot nhat de xay diing
Dang, xay dting cac to chUc cach mang, xay dung con ngtidi
mdi, cuoc song mdi” 1. Dieu do noi len thai do nhat quan trong
tu tudng Ho Chi Minh doi vdi con ngudi noi chung, doi vdi
viec xay diing con ngtidi mdi noi rieng. Dieu do cung noi len
sti nhat quan ve quan diem giao due, dao tao cua Ho Chi

1. Ho Chi' Minh: Sdd, t.12, tr.558.
98


Minh tu1noi dung den phUdng phap. the hien quan diem tat
ca vi dan. do dan va cua dan.
Con ngUdi mdi xa hoi chu nghia du quan trong den miic nao
cung la nhUng con ngUdi tii trong nhan dan, gan lien vdi nhan
dan. Trong xa hoi mdi, khong co ap bile boc lot, ai cung co the
vUdn tdi dinh cao cua dao diic each mang, do do ai cung co the
trd thanh con ngUdi mdi. Ho Chi Minh cho rin g: “Nhiing gtidng
thanh hien ngay xtia chi co may chuc va la chuyen nUdc ngoai,
chuyen tiidng tUdng ra. Con thanh hien ngay nay bao gom
hang trieu con ngUdi co that trong nhan dan Viet Nam ta, d
trong nha hay ra ngo deu co the gap diidc. Do la nhiing anh
hung, dung si, chien si thi dua. Do la hang trieu “ngtidi tot viec
tot” dang chong My, ciiu niidc, xay diing chu nghia xa hoi,
dang cung nhau viet nen nhiing trang sU vo cung oanh liet
ma con chau ta se mai mai tii hao” 1.
Tren day, chi la mot so luan diem cd ban trong tu tiidng
Ho Chi Minh xoay quanh 4 van de co quan he den viec xay
diing con ngUdi mdi xa hoi chu nghia. Do la cac van de: chien

lUdc “trong ngUdi” , quan diem giao due. dao tao con ngUdi mdi
cua Ho Chi Minh, doi tUdng va noi dung xay dUng con ngUdi
mdi va quan niem ve phUdng phap xay dung con ngiidi mdi xa
hoi chu nghia. Ca bon van de neu tren deu co tim quan trong
ma hien nay trong qua trinh tien hanh sU nghiep doi mdi dat
nUdc, no van m ang y nghia thdi sti cap bach. Hdn ntia, co the
noi, chua bao gid van de xay dting con ngUdi Viet Nam phat
trien toan dien lai dat ra mot cach cap thiet nhu hien nay.
Vay, van de xay dUng con ngUdi Viet Nam phat trien toan
dien dat ra trong boi canh hien nay khi dat nUdc da budc vao
thdi ky day manh cong nghiep hoa, hien dai hoa nhu the nao.

1. Ho Chi Minh: Sdd , t.12, tr.558-559.
99


Chitfcfng VI
TU TUONG HO CHI MINH v £ VAN d £
X AY DUNG CON NGUCJI V I$ T NAM PHAT TRIEN
TOAN DIEN TRONG BOI CANH HI$N NAY
Bu:6c vao the ky mdi, thien nien ky mdi, mot mat doi hoi d
con ngiidi sii phat trien toan dien va chi co phat trien toan
dien con ngiidi mdi theo kip thdi dai cach mang khoa hoc va
cong nghe dang phat trien tang toe nhii hien nay; mat khac,
con ngutdi phai doi mat vdi nhiing van de mdi dat ra nhii van
de moi sinh, moi triidng, van de ton giao va toe ngiidi, van de
te nan xa hoi ngay cang gia tang, van de dan so" phat trien
qua nhanh va rat nhieu van de khac dang phat sinh, khien
cho con ngiidi nhii diing triidc nhiing mau thuan to ldn va het
siic gay g it. Qua nhii dieu du bao cua Angghen khi ong trfch

cau ndi that chi ly cua Morgan nhan dinh ve thdi dai van
minh nhii sau; “TW tue cua loai ngiidi hoang mang va boi roi
trUdc vat sang tao cua chinh minh. Nhiing tuy vay, cung se
den ngay ma ly tri cua loai ngiidi se du manh de chi phoi cua
cai, ma ly tri cua loai ngtidi se quy dinh nhting quan he giiia
nha nildc va tai san ma nd bao ho, cung nhii se quy dinh
nhting gidi han cho cac quyen cua nhting ngiidi sd hiiu. Ldi
ich cua xa hoi phai tuyet doi cao hdn ldi ich ca nhan, va can
phai tao ra nhting moi quan he cong bang va hai hoa giiia hai
ldi Ich do. Song, neu nhii sii tien bo v ln la quy luat cua tiidng
lai, cung nhii nd da tting la quy luat cua qua khti thi viec chi
ddn th u in tim kiem cua cai khong phai la muc dich cuoi cting
cua nhan loai... Su diet vong cua xa hoi dang dting sting sting
trUdc mat chung ta mot cach de doa nhu la sii ket thuc cua
100


mot qua trinh lich sG ma cua cai la muc dich cuoi cung va
duy nhat. vi mot qua trinh phat trien nhu vay dang chGa
dUng nhGng yeu to' lam cho chinh no hi tieu diet. Dan chu
trong cong viec quan ly, hGu ai trong xa hoi, binh dang ve
quyen ldi, giao due pho thong, tat ca nhGng thU do se than
thanh hoa giai doan cao sap tdi cua xa hoi, ma kinh nghiem,
ly tri va khoa hoc dang khong ngUng vUdn tdi” 1
.
NhGng y kien neu tren cua Angghen nhu dang noi vdi
chung ta ve muc tieu xay dting xa hoi mdi, ma chi co no con
ngUdi mdi co dieu kien trd thanh con ngudi mdi, tUc con ngUdi
phat trien toan dien. Dieu Angghen noi tren ve mot xa hoi
phat trien trong tudng lai, khong chi la dieu du bao ma con la

ldi canh bao ve sU tan ra cua mot xa hoi ma d do qua trinh
phat trien khong vi muc tieu con ngUdi ma xem cua cai la
muc dich cuoi cung va duy nhat. Bdi le, nhu Angghen noi
“mot qua trinh phat trien nhu vay dang chGa dUng nhGng
yeu to" lam cho chinh no bi tieu diet” . Dong thdi, Angghen
cGng thay sU tien bo hay noi cach khac la sU phat trien v in la
quy luat cua tUdng lai, cGng nhu no da tGng la quy luat cua
qua khG thi dUdng nhien viec chi ddn thuan tim kiem cua cai
khong phai la muc dich cuoi cung cua nhan loai. Bdi le, nhan
loai da phat trien den mUc ma kinh nghiem, ly tri va khoa
hoc dang khong ngGng vUdn tdi, doi hoi dan chu trong cong
viec quan ly, hGu ai trong xa hoi, binh dang ve quyen ldi, giao
due pho thong...
TUu trung, noi ve con ngUdi Viet Nam phat trien toan
dien lai phai noi den muc tieu xay dung xa hoi mdi, thuc hien
cong b in g xa hoi, dan chu trong quan ly dat nUdc, hGu ai giai

1. C.Mac va Ph.Angghen: Sdd, t.21, tr.264-265.
101


cap, va giao due pho thong cho moi ngudi. Tat ca nhung dieu
do chinh la ban chat cua xa hoi mdi. chu nghia xa hoi hien
thuc ma chung ta dang vUdn tdi. Qua trinh vUdn tdi xa hoi
mdi theo muc tieu xa hoi chu nghia nhu noi tren, qua la
khong ddn gian. vi hai le: Mot m at, thdi ky phat tn en cua chu
nghia tu ban vdi nen kinh te thi trUdng tu do, sUc manh cua
tu tUdng ky tri, nhat la xu hudng tu nhan hoa d quy mo toan
cau v in dang co sUc quyen ru. DUng trUdc nhUng mau thuan
ve nhieu mat, nhUng nguy cd cua sU khong on dinh. chu

nghia tu ban da va dang co nhUng dieu chinh nhat dinh theo
hudng toan cau hoa, dan chu hoa va nhan quyen dudi nhieu
hinh thUc khac nhau. NgUdi ta cung bat dau noi den muc tieu
“nhan tri” thay cho thuyet “ky tri” trUdc day. NhUng, tat ca
nhUng dieu chinh do khong he thay doi dUdc ban chat chu
nghia tu ban, do do mau thuan khong nhUng khong giam ma
con co nguy cd gia tang, va thiic te dang gia tang.
M at khac, ban than chu nghia xa hoi hien thuc. tuy da ton
tai den gan mot the ky, phan anh nhting Uu viet cua no,
nhung khong nhting chUa du stic hap dan ma con co hien
tUdng suy thoai, dan den khung hoang nhu chung ta da thay.
Do la ly do thti hai khien cho qua trinh vUdn tdi xa hoi tUdng
lai con nhieu gian truan.
o
,
0 nUdc ta, tuy khong rdi vao tinh trang khung hoang den
mtic do vd nhu nhting nUdc xa hoi chu nghia d Dong Au,
nhung cting gap vo van kho khan. Tuy nhien D ang ta da kip
thdi khdi xUdng sii nghiep doi mdi toan dien dat nUdc. dua
nUdc ta chang nhting vUdt qua dUdc nhting thti thach co tinh
thdi dai ma con tao nhting budc phat trien mdi theo kip vdi
da phat trien chung cua nhting nUdc trong vting va dang
vUdn tdi hudng phat trien vdi nhip do tang trUdng kinh te
102