phân tích phần 1 bài thơ Sóng

Sharing the value
Part 1: Cảm nhận của anh chị về bốn khổ thơ đầu bài thơ “Sóng”
của Xuân Quỳnh
“Dữ dội và dịu êm
…
Khi nào ta yêu nhau”
I. NÊU VẤN ĐỀ
1. Giới thiệu tác giả : Xuân Quỳnh là một trong những gương mặt tiêu viểu của thế
hệ các nhà thơ trẻ thời chống Mỹ. Thơ XQ in đậm vẻ đẹp nữ tính, là tiếng nói
của một tâm hồn giàu trắc ẩn, hồn hậu, chân thực và luôn luôn da diết trong khát
vọng về một hạnh phúc đời thường.
2. Giới thiệu bài thơ: “Sóng” là một trong những bài thơ tình hay nhất của XQ và
của thơ ca hiện đại Việt Nam.
- Qua hình tượng sóng và trên cơ sở khám phá những nét tương đồng giữa
sóng và em, bài thơ diễn tả tình yêu thiết tha, nồng nàn chung thủy của
người phụ nữ, một tình yêu muốn vượt lên mọi sự thử thách để vươn đến
dự vĩnh hằng, trường cửu.
3. Nội dung đoạn trích : Bốn khổ thơ đầu khám phá bản chất, khát vọng của sóng
cũng là tình yêu của người phụ nữ, qua đó ta cảm nhận được tình yêu là một tình
cảm cao đẹp nhưng cũng đầy bí ẩn của con người.
II. NỘI DUNG CHI TIẾT
1. Hai khổ đầu: những cảm nhận về bản chất khát vọng của sóng:
“Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể
Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ”
a. Trong bản chất của sóng luôn tồn tại hai trạng thái đối cực “dữ dội – dịu êm”,

“ồn ào – lặng lẽ”. Sự chuyển hóa qua lại giữa các đối cực ấy làm nên bản chất
Sharing the value
của sóng. Những lúc biển động, bão tố phong ba thì biển dữ dội ồn ào còn
những giây phút sóng gió đi qua biển lại hiền hòa trở về dịu êm lặng lẽ
- Nhưng đó cũng là hai trạng thái đối lập tạo nên vẻ đẹp trong tâm hồn của
người phụ nữ đang yêu: lúc nhẹ nhàng, dịu êm, lúc sôi động, cuồng nhiệt.
- Đúng như vậy, tình yêu của người con gái nào bao giờ yên định bởi có lúc
họ yêu rất dữ dội, yêu mãnh liệt hết mình với những nhớ nhung “cả trong
mơ còn thức”, đôi khi ghen tuông giận hờn vô cớ:
Nếu phải cách xa nhau
Biển chỉ còn sóng gió
Nếu phải cách xa anh
Em chỉ còn bão tố
(Thuyền và Biển)
- Nhưng cũng có lúc người con gái lại thu mình trở về với chất nữ tính đáng
yêu, họ lặng lẽ, dịu êm ngắm soi mình và lặng im chiêm nghiệm:
Có những tình yêu không thể nói bằng lời
Chỉ hiểu nhau qua từng ánh mắt
Nhưng đó là tình yêu bền vững nhất
Bởi thứ ồn ào là thứ dễ lãng quên
(Đinh Thu Hiền)
b. Với bản chất ấy, sóng không chịu dừng lại ở sông mà tìm ra tận bể.
- Bởi sông là một thực thể hữu hạn, không thể nào ôm chứa hết những trạng
thái phức tạp của sóng. Còn bể là một không gian rộng mở, khoáng đạt bao
la mới là nơi tồn tại đích thực của những con sóng.
- Cách nói phủ định “không hiểu” bộc lộ một nội tâm nhiều thao thức trăn
trở cho quyết định tìm ra biển lớn của sóng
- Hành trình từ sông ra bể là cuộc hành trình từ bỏ cái hữu hạn, nhập vào cái
vô cùng để thấu hiểu chính mình, để sóng được là sóng. Đó cũng là hành
trình tìm đến với tình yêu, tìm đến với sự đồng điệu giữa hai tâm hồn.

c. Bản chất khát vọng ấy của sóng là vĩnh hằng với thoài gian và cùng vĩnh hằng
với thời gian là khát vọng và tình yêu của tuổi trẻ.
Sharing the value
“Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ”
- “Ngày xưa” chỉ những con sóng trong quá khứ, “ngàu sau” chỉ những con
sóng chưa nên hình nên dạng, “vẫn thế” là chưa bao giờ thay đổi. Liên từ
“và” nối ngày xưa với ngày sau để nói lên cái vĩnh hằng với thời gian trong
bản chất, khát vọng của sóng.
- Soi mình vào sóng, nhà thơ chợt nhận ra khát vọng tình yêu là khát vọng
muôn đời của nhân loại, nhưng mãnh liệt nhất là tuổi trẻ. Khát vọng ấy
cũng vĩnh hằng như bản chất khát vọng của sóng.
2. Hai khổ cuối là nhu cầu khám phá cội nguồn, sự bí ẩn của sóng cũng là
của tình yêu
“Trước muôn trùng sóng bể
Em nghĩ về anh, em
Em nghĩ về biển lớn
Từ nơi nào sóng lên?
Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu?
Em cũng không biết nữa
Khi nào ta yêu nhau?”
a. Trước không gian biển mênh mông, con người dễ nghĩ về sự hư vô, nhỏ
bé của kiếp người nhưng với XQ, 1 trái tim yêu thì biển lại gợi về
những trăn trở về tình yêu mà nơi khơi nguồn là những câu hỏi về sóng,
về gió. Đó là do nhu cầu tự phân tích, tự lý giải trong tình yêu.
b. Soi mình vào sóng, người phụ nữ tự hỏi trái tim mình “Khi nào ta yêu
nhau?” để rồi lắc đầu bất lực “Em cũng không biết nữa”

- Lí giải được ngọn nguồn của sóng thì dễ bởi “Sóng bắt đầu từ gió” nhưng
để hiểu “Gió bắt đầu từ đâu” thì thi nhân lại ấp úng “Em cũng không biết
nữa”. Cũng như tình yêu của anh và em nó đến rất tự nhiên và bất ngờ. Kì
lạ quá, diệu kì quá, em và anh yêu nhau bao giờ nhỉ? Câu hỏi này muôn
đời không ai lí giải nổi nhất là những bạn trẻ đang yêu và đắm say trong
men tình ái.
- Xuân Diệu – ông hoàng của thi ca tình yêu cũng đã từng băn khoăn khi
định nghĩa về tình yêu:
“ Đố ai định nghĩa được tình yêu
Có khó gì đâu một buổi chiều
Sharing the value
Nó chiếm hồn ta bằng nắng nhạt
Bằng mây nhè nhẹ gió hiu hiu”
Chính vì không thể lí giải rõ ngọn ngành nên tình yêu vì thế mà trở nên
đẹp và là cái đích để cho muôn người đi tìm và khám phá.
3. Về nghệ thuật
- Sáng tạo nên hình tượng sóng để thể hiện tình yêu người phụ nữ
- Thể thơ năm chữ với số lượng các âm tiết bằng nhau, cúa một câu kết thúc
vần bằng thì một câu kết thúc vần trắc gợi nên âm hưởng lên xuống của
những con sóng bất tận.
- Nhịp điệu câu thơ cũng rất đa dạng cũng là nhịp điệu sôi nổi của các con
sóng.
- Ngôn ngữ bình dị, gần với lời ăn tiếng nói hàng ngày
III. KẾT BÀI