phản xạ có điều kiện và không điều kiện

Các bạn có biết vì sao…?
Các bạn có biết vì sao…?
-Ở người khi vui thì ăn ngon miệng, khi buồn thì chán không muốn
-Ở người khi vui thì ăn ngon miệng, khi buồn thì chán không muốn
ăn, mặc dầu đói ?
ăn, mặc dầu đói ?
-Ở động vật như con chó khi nhìn thấy dáng một người vào nhà, nếu
-Ở động vật như con chó khi nhìn thấy dáng một người vào nhà, nếu
đó là chủ thì vẫy đuôi mừng, nếu là người lạ nó sủa, cắn. Như vậy,
đó là chủ thì vẫy đuôi mừng, nếu là người lạ nó sủa, cắn. Như vậy,
cũng hình dáng của người nhưng con chó có những phản xạ khác
cũng hình dáng của người nhưng con chó có những phản xạ khác
nhau. Người ta đã làm thí nghiệm cắt bỏ vỏ não của con chó, sau khi
nhau. Người ta đã làm thí nghiệm cắt bỏ vỏ não của con chó, sau khi
phục hồi thì nhận thấy hành vi của chó khác hẳn trước, nó trông
phục hồi thì nhận thấy hành vi của chó khác hẳn trước, nó trông
thấy chủ không mừng, trông thấy người lạ không sủa, không cắn ?
thấy chủ không mừng, trông thấy người lạ không sủa, không cắn ?
-Những sự phối hợp phức tạp của nhiều phản xạ, mà ta gọi chung là
-Những sự phối hợp phức tạp của nhiều phản xạ, mà ta gọi chung là
thái độ của động vật hay của con người, đó là vấn đề hiện nay được
thái độ của động vật hay của con người, đó là vấn đề hiện nay được
nhiều nhà khoa học nghiên cứu, nhưng chưa có ai đi đến một kết
nhiều nhà khoa học nghiên cứu, nhưng chưa có ai đi đến một kết
luận cụ thể.

luận cụ thể.
-Pavlov và cộng sự đã làm nhiều nghiên cứu trên thực nghiệm các
-Pavlov và cộng sự đã làm nhiều nghiên cứu trên thực nghiệm các
hiện tượng hành vi của động vật mà ông gọi là thần kinh cao cấp, và
hiện tượng hành vi của động vật mà ông gọi là thần kinh cao cấp, và
ông đã xây dựng nên thuyết về phản xạ có điều kiện.
ông đã xây dựng nên thuyết về phản xạ có điều kiện.
Bằng những công trình nghiên cứu trên hệ thần kinh trong nhiều
Bằng những công trình nghiên cứu trên hệ thần kinh trong nhiều
năm, Pavlov đã phân biệt hai loại phản xạ:
năm, Pavlov đã phân biệt hai loại phản xạ:
phản xạ không điều
phản xạ không điều
kiện và phản xạ có điều kiện.
kiện và phản xạ có điều kiện.

Bài 52. PHẢN XẠ KHÔNG ĐIỀU
Bài 52. PHẢN XẠ KHÔNG ĐIỀU
KIỆN VÀ PHẢN XẠ CÓ ĐIỀU KIỆN
KIỆN VÀ PHẢN XẠ CÓ ĐIỀU KIỆN
I.Phân biệt phản xạ có điều kiện và phản xạ không điều kiện
I.Phân biệt phản xạ có điều kiện và phản xạ không điều kiện
-Phản xạ không điều kiện là những phản xạ có từ khi sinh ra :
-Phản xạ không điều kiện là những phản xạ có từ khi sinh ra :
+ Tự nhiên, bẩm sinh mà có.
+ Tự nhiên, bẩm sinh mà có.
+ Không dễ bị mất đi.
+ Không dễ bị mất đi.
+ Mang tính chủng thể, di truyền.
+ Mang tính chủng thể, di truyền.

+ Số lượng có hạn.
+ Số lượng có hạn.
+Thực hiện nhờ tuỷ sống và những bộ phận hạ đẳng của bộ não, bằng
+Thực hiện nhờ tuỷ sống và những bộ phận hạ đẳng của bộ não, bằng
mối
mối
liên hệ thường xuyên và đơn nghĩa của sự tác động giữa các bộ phận tiếp
liên hệ thường xuyên và đơn nghĩa của sự tác động giữa các bộ phận tiếp
nhận này hay bộ phận tiếp nhận khác và bằng sự phản ứng đáp lại nhất
nhận này hay bộ phận tiếp nhận khác và bằng sự phản ứng đáp lại nhất
định => Cung phản xạ đơn giản.
định => Cung phản xạ đơn giản.
+ Những phức thể phức tạp và những chuỗi phản xạ không điều kiện được
+ Những phức thể phức tạp và những chuỗi phản xạ không điều kiện được
gọi là những bản năng.
gọi là những bản năng.
VD: khi em bé mới sinh thì phải bú sữa, khi bạn bị ong đốt thì bạn kêu á,
VD: khi em bé mới sinh thì phải bú sữa, khi bạn bị ong đốt thì bạn kêu á,



-Phản xạ có điều kiện là những phản xạ trong quá
-Phản xạ có điều kiện là những phản xạ trong quá
trình mình sống tác động lên mình, cũng giống
trình mình sống tác động lên mình, cũng giống
như 1 thói quen vậy:
như 1 thói quen vậy:


+ Có được trong đời sống, được hình thành trong những điều kiện

+ Có được trong đời sống, được hình thành trong những điều kiện
nhất định.
nhất định.


+ Dễ bị mất đi nếu không được củng cố, tập luyện.
+ Dễ bị mất đi nếu không được củng cố, tập luyện.


+ Mang tính cá nhân, không di truyền.
+ Mang tính cá nhân, không di truyền.


+ Số lượng vô hạn.
+ Số lượng vô hạn.


+ Được hình thành bằng cách tạo nên những dây liên lạc tạm thời
+ Được hình thành bằng cách tạo nên những dây liên lạc tạm thời
trong vỏ não => Cung phản xạ phức tạp, có đường liên hệ tạm
trong vỏ não => Cung phản xạ phức tạp, có đường liên hệ tạm
thời.
thời.


VD: bạn hay dậy sớm buổi sáng, bạn duy trì như thế trong một thời
VD: bạn hay dậy sớm buổi sáng, bạn duy trì như thế trong một thời
gian dài. như thế, sau này cứ đến giờ đó là bạn tỉnh dậy, bất kể
gian dài. như thế, sau này cứ đến giờ đó là bạn tỉnh dậy, bất kể
không có báo thức

không có báo thức

Em bé bú sữa => phản xạ không điều
Em bé bú sữa => phản xạ không điều
kiện.
kiện.
Mọi người đang ăn => phản xạ có
Mọi người đang ăn => phản xạ có
điều kiện.
điều kiện.

II.Sự hình thành phản xạ có điều kiện
II.Sự hình thành phản xạ có điều kiện




1.Hình thành phản xạ có điều kiện
1.Hình thành phản xạ có điều kiện




Ví dụ về thí nghiệm của nhà khoa học Pavlov:
Ví dụ về thí nghiệm của nhà khoa học Pavlov:


- KÍCH THÍCH TRUNG TÍNH (tức không liên quan đến phản xạ đang
- KÍCH THÍCH TRUNG TÍNH (tức không liên quan đến phản xạ đang
xét là tiết nước bọt) không gây ra phản ứng: Gõ chuông cho chú chó

xét là tiết nước bọt) không gây ra phản ứng: Gõ chuông cho chú chó
nghe => Bình thường, tuyến nước bọt không hoạt động (Nhằm định
nghe => Bình thường, tuyến nước bọt không hoạt động (Nhằm định
hướng phản xạ qua chuông)
hướng phản xạ qua chuông)
- KÍCH THÍCH CỦA PHẢN XẠ KHÔNG ĐIỀU KIỆN gây ra PHẢN
- KÍCH THÍCH CỦA PHẢN XẠ KHÔNG ĐIỀU KIỆN gây ra PHẢN
XẠ KHÔNG ĐIỀU KIỆN: Đưa dĩa thức ăn lại gần chú chó => Tuyến
XẠ KHÔNG ĐIỀU KIỆN: Đưa dĩa thức ăn lại gần chú chó => Tuyến
nước bọt của chú chó hoạt động
nước bọt của chú chó hoạt động
- KÍCH THÍCH TRUNG TÍNH (gõ chuông) và KÍCH THÍCH KHÔNG
- KÍCH THÍCH TRUNG TÍNH (gõ chuông) và KÍCH THÍCH KHÔNG
ĐIỀU KIỆN (dĩa thức ăn) gây ra PHẢN XẠ KHÔNG ĐIỀU KIỆN diễn ra
ĐIỀU KIỆN (dĩa thức ăn) gây ra PHẢN XẠ KHÔNG ĐIỀU KIỆN diễn ra
2 lần liên tiếp: Vừa gõ chuông, vừa đưa dĩa thức ăn lại gần chú cho.
2 lần liên tiếp: Vừa gõ chuông, vừa đưa dĩa thức ăn lại gần chú cho.
Lặp đi lặp lại thành thói quen => Nhằm tạo thói quen và PHẢN XẠ CÓ
Lặp đi lặp lại thành thói quen => Nhằm tạo thói quen và PHẢN XẠ CÓ
ĐIỀU KIỆN
ĐIỀU KIỆN
- KÍCH THÍCH TRUNG TÍNH (gõ chuông) gây ra PHẢN XẠ CÓ
- KÍCH THÍCH TRUNG TÍNH (gõ chuông) gây ra PHẢN XẠ CÓ
ĐIỀU KIỆN (sau quá trình luyện tập): Gõ chuông, tuyến nước bọt của
ĐIỀU KIỆN (sau quá trình luyện tập): Gõ chuông, tuyến nước bọt của
chú chó hoạt động mạnh
chú chó hoạt động mạnh

Vậy KÍCH THÍCH TRUNG TÍNH đã trở thành KÍCH THÍCH CỦA PHẢN
Vậy KÍCH THÍCH TRUNG TÍNH đã trở thành KÍCH THÍCH CỦA PHẢN

XẠ CÓ ĐIỀU KIỆN gây ra PHẢN XẠ CÓ ĐIỀU KIỆN. Với điều kiệu
XẠ CÓ ĐIỀU KIỆN gây ra PHẢN XẠ CÓ ĐIỀU KIỆN. Với điều kiệu
thành lập là phải có sự định hướng trước, kết hợp việc luyện tập nhiều
thành lập là phải có sự định hướng trước, kết hợp việc luyện tập nhiều
lần cùng kích thích không điều kiện
lần cùng kích thích không điều kiện
2.
2.


Ức chế phản xạ có điều kiện
Ức chế phản xạ có điều kiện


- Trong thí nghiệm trên, phải thường xuyên củng cố phản xạ có điều
- Trong thí nghiệm trên, phải thường xuyên củng cố phản xạ có điều
kiện đã được hình thành, nghĩa là củng cố kích thích tiêng chuông gây
kiện đã được hình thành, nghĩa là củng cố kích thích tiêng chuông gây
tiết nước bọt bằng cho ăn.
tiết nước bọt bằng cho ăn.


- Nếu không được củng cố, dần dần phản xạ có điều kiện đã hình
- Nếu không được củng cố, dần dần phản xạ có điều kiện đã hình
thành sẽ mất do ức chế tắt dần, ánh đèn trở thành vô nghĩa, không
thành sẽ mất do ức chế tắt dần, ánh đèn trở thành vô nghĩa, không
gây
gây
tiết nước bọt nữa
tiết nước bọt nữa

III.So sánh các tính chất của phản xạ không điều kiện với
III.So sánh các tính chất của phản xạ không điều kiện với
phản xạ có điều kiện
phản xạ có điều kiện


P
P
hản xạ không điều kiện:
hản xạ không điều kiện:
- mang tính bẩm sinh, không cần rèn luyện
- mang tính bẩm sinh, không cần rèn luyện
- mang tính chất loài và di truyền
- mang tính chất loài và di truyền
- trung ương thần kinh nằm ở trụ não và tủy sống
- trung ương thần kinh nằm ở trụ não và tủy sống
- có tính bền vững, tồn tại rất lâu có khi suốt đời
- có tính bền vững, tồn tại rất lâu có khi suốt đời
- phản ứng tương ứng với kích thích
- phản ứng tương ứng với kích thích
P
P
hản xạ có điều kiện
hản xạ có điều kiện
- hình thành trong đời sống qua quá trình rèn luyện
- hình thành trong đời sống qua quá trình rèn luyện
- mang tính cá thể và không di truyền
- mang tính cá thể và không di truyền
- trung ương thần kinh nằm ở lớp vỏ ngoài của đại não

- trung ương thần kinh nằm ở lớp vỏ ngoài của đại não
- mang tính tạm thời và có thể mất đi nếu không củng cố
- mang tính tạm thời và có thể mất đi nếu không củng cố
- phản xạ không tương ứng với kích thích
- phản xạ không tương ứng với kích thích



Tuy phản xạ không điều kiện và phản xạ có điều kiện có những điểm
Tuy phản xạ không điều kiện và phản xạ có điều kiện có những điểm
khác nhau, song lại có liên quan chặt chẽ với nhau :
khác nhau, song lại có liên quan chặt chẽ với nhau :


- Phản xạ không điều kiện là cơ sở để thành lập phản xạ có điều kiện
- Phản xạ không điều kiện là cơ sở để thành lập phản xạ có điều kiện


- Phải có sự kết hợp giữa 1 kích thích có điều kiện với kích thích
- Phải có sự kết hợp giữa 1 kích thích có điều kiện với kích thích
không điều kiện (trong đó kích thích có điều kiện phải tác động trước
không điều kiện (trong đó kích thích có điều kiện phải tác động trước
kích thích không điều kiện 1 thời gian ngắn ).
kích thích không điều kiện 1 thời gian ngắn ).




Có thể bạn chưa biết ?
Có thể bạn chưa biết ?

Ivan Petrovich Pavlov
Ivan Petrovich Pavlov
, phiêm âm
, phiêm âm
tiếng Việt là
tiếng Việt là
Paplôp
Paplôp
(tiếng Nga: Иван
(tiếng Nga: Иван
Петрович Павлов
Петрович Павлов
Sinh
Sinh
14
14
tháng
tháng
9
9
,
,
1849
1849
)
)
Ryazan
Ryazan
,
,

Nga
Nga
Mất
Mất
27
27
tháng
tháng
2
2
,
,
1936
1936
(86 tuổi)
(86 tuổi)
Leningrad
Leningrad
,
,
Liên
Liên
bang
bang
Xô
Xô


viết
viết

Nơi cư ngụ
Nơi cư ngụ
Đế
Đế


quốc
quốc


Nga
Nga
,
,
Liên
Liên
bang
bang
Xô
Xô


viết
viết
Quốc gia
Quốc gia
Nga
Nga
,
,

Liên
Liên


Xô
Xô
Ngành
Ngành
Sinh
Sinh


lý
lý


học
học
,
,
Tâm
Tâm


lý
lý


học
học

,
,
Y
Y
học
học
Nơi công tácHọc viện quân y
Nơi công tácHọc viện quân y
Học trường
Học trường
Trường
Trường


Đại
Đại


học
học


Sankt-Peterburg
Sankt-Peterburg
Nổi tiếng vì
Nổi tiếng vì
Điều
Điều

kiện
kiện


hóa
hóa


cổ
cổ


điển
điển
Transmarginal
Transmarginal
inhibition
inhibition
Behavior modification
Behavior modification
Giải thưởng Giải Nobel sinh lý và y khoa
Giải thưởng Giải Nobel sinh lý và y khoa

Nhóm 3
Nhóm 3
Khắc Anh
Khắc Anh
Đức Huy
Đức Huy
Đức Phát

Đức Phát
Khánh Thi
Khánh Thi
Hải Thuận
Hải Thuận
Nguyễn Tú
Nguyễn Tú