Văn hoá doanh nghiệp giữ người tài

Trường ĐHCN TPHCM Tiểu luận môn: Văn hoá Doanh nghiệp
PHỤ LỤC
Lời nói đầu..............................................................................................................2
Chương 1: Một số cơ sở lý luận về văn hóa doanh nghiệp.....................................3
1.1. Khái niệm văn hoá doanh nghiệp.....................................................................3
1.2. Cấp độ của văn hoá doanh nghiệp...................................................................4
1.2.1. Cấp độ thứ nhất.............................................................................................4
1.2.2. Cấp độ thứ hai...............................................................................................5
1.2.3. Cấp độ thứ ba................................................................................................5
1.3. Tác động của văn hoá doanh nghiệp đối với sự phát triển của doanh nghiệp..6
1.3.1. Tác động tích cực của văn hoá doanh nghiệp................................................7
1.3.1.1. Văn hóa doanh nghiệp tạo nên phong thái của doanh nghiệp, giúp phân
biệt doanh nghiệp này với doanh nghiệp khác................................................7
1.3.1.2. Văn hóa doanh nghiệp tạo nên lực hướng tâm chung cho toàn doanh
nghiệp..............................................................................................................7
1.3.1.3. Văn hóa doanh nghiệp khích lệ quá trình đổi mới và sáng chế..................8
1.3.2. Tác động tiêu cực của văn hoá doanh nghiệp................................................8
1.4. Những nhân tố ảnh hưởng đến sự hình thành và phát triển văn hoá doanh
nghiệp Việt Nam.............................................................................................9
1.4.1. ảnh hưởng của các đặc trưng văn hoá dân tộc...............................................9
1.4.2. ảnh hưởng của môi trường kinh doanh tới sự hình thành văn hoá doanh
nghiệp Việt Nam...........................................................................................10
Chương 2: Văn hóa doanh nghiệp giữ người tài...................................................11
2.1. Một số nguyên nhân người tài ra đi...............................................................11
2.2. Xây dựng văn hoá doanh nghiệp giữ người tài..............................................12
2.2.1. Đối với Đảng và Nhà nước.........................................................................12
2.2.2. Đối với bản thân các doanh nghiệp.............................................................13
Kết luận.................................................................................................................15
GVHD: Th.S: Phạm Đình Tịnh 1 Lớp ĐHQT2ATCTB
Trường ĐHCN TPHCM Tiểu luận môn: Văn hoá Doanh nghiệp
LỜI MỞ ĐẦU

Từ đầu thập kỷ 70 của thế kỷ XX, sau sự thành công rực rỡ của các công ty
Nhật Bản, các công ty Mỹ bắt đầu quan tâm đến văn hoá doanh nghiệp, vốn được
coi là một trong những tác nhân chủ yếu dẫn đến sự thành công của các công ty
Nhật Bản trên khắp thế giới. Đầu thập kỷ 90, người ta bắt đầu đi sâu nghiên cứu
tìm hiểu về văn hoá doanh nghiệp, những tác động to lớn của văn hoá đối với sự
phát triển của một doanh nghiệp. Trong những năm gần đây, khái niệm văn hoá
doanh nghiệp ngày càng được sử dụng phổ biến, vấn đề văn hóa doanh nghiệp đã
và đang được nhắc đến như một “tiêu chí” khi bàn về doanh nghiệp.
Nhân tố con người từ lâu vẫn được coi là nguồn lực quý giá nhất của doanh
nghiệp. Nguồn nhân lực mạnh không những tạo cho doanh nghiệp lợi thế cạnh
tranh mà còn là yếu tố quyết định sự thành công hay thất bại của doanh nghiệp.
Nhiều doanh nghiệp hiện nay rất tâm niệm và rất cố gắng, song các nhân viên,
những cán bộ giỏi cứ lần lượt ra đi. Đây là tổn thất lớn của các doanh nghiệp. Vậy
làm thế nào để giữ chân các nhân viên, giữ chân người tài? Đó là trăn trở của nhiều
các doanh nghiệp hiện nay. Chính vì thế mà nhóm chúng em chọn đề tài "Văn hoá
doanh nghiệp giữ người tài" để tìm hiểu về một số kinh nghiệm giữ người tài để
giúp cho mình thêm kiến thức bổ ích trong quá trình công tác tại đơn vị. Do thời
gian tìm hiểu, nghiên cứu và sự hiểu biết có hạn nên nội dung bài tiểu luận không
tránh khỏi những thiếu sót, rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của Thầy Phạm
Đình Tịnh và các bạn để bài tiểu luận của chúng em hoàn thiện hơn.
Chúng em xin chân thành cảm ơn!
GVHD: Th.S: Phạm Đình Tịnh 2 Lớp ĐHQT2ATCTB
Trường ĐHCN TPHCM Tiểu luận môn: Văn hoá Doanh nghiệp
Chương 1
MỘT SỐ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VĂN HOÁ DOANH NGHIỆP
1.1. Khái niệm văn hoá doanh nghiệp
Trong một xã hội rộng lớn, mỗi doanh nghiệp được coi là một xã hội thu nhỏ.
Xã hội lớn có nền văn hoá lớn, xã hội nhỏ (doanh nghiệp) cũng cần xây dựng cho
mình một nền văn hoá riêng biệt. Nền văn hoá ấy chịu ảnh hưởng và đồng thời
cũng là một bộ phận cấu thành nên nền văn hoá lớn. Như Edgar Schein, một nhà

quản trị nổi tiếng người Mỹ đã nói: "Văn hoá doanh nghiệp gắn với văn hoá xã
hội, là một bước tiến của văn hoá xã hội, là tầng sâu của văn hoá xã hội. Văn hoá
doanh nghiệp đòi hỏi vừa chú ý tới năng suất và hiệu quả sản xuất, vừa chú ý quan
hệ chủ thợ, quan hệ giữa người với người. Nói rộng ra, nếu toàn bộ nền sản xuất
đều được xây dựng trên một nền văn hoá doanh nghiệp có trình độ cao, nền sản
xuất sẽ mang bản sắc dân tộc, vừa thích ứng với thời đại hiện nay".
Vào đầu những năm 70, sau sự thành công rực rỡ của các công ty Nhật Bản,
các công ty Mỹ bắt đầu chú ý tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến những thành công đó.
Cụm từ văn hoá doanh nghiệp, còn gọi là văn hoá xí nghiệp, văn hoá công ty đã
được các chuyên gia nghiên cứu về tổ chức và các nhà quản lý sử dụng để chỉ một
trong những tác nhân chủ yếu dẫn đến sự thành công của các công ty Nhật trên
khắp thế giới.
Đầu thập kỷ 90, người ta bắt đầu đi sâu nghiên cứu tìm hiểu về những nhân tố
cấu thành cũng như những tác động to lớn của văn hoá đối với sự phát triển của
một doanh nghiệp. Đã có nhiều khái niệm về văn hoá doanh nghiệp được đưa ra
nhưng cho đến nay vẫn chưa có một định nghĩa chuẩn nào được chính thức công
nhận.
Ông Georges de Saite Marie, chuyên gia người Pháp về doanh nghiệp vừa và
nhỏ, đã đưa ra định nghĩa như sau: "Văn hoá doanh nghiệp là tổng hợp các giá trị,
các biểu tượng, huyền thoại, nghi thức, các điều cấm kỵ, các quan điểm triết học,
đạo đức tạo thành nền móng sâu xa của doanh nghiệp".
Một định nghĩa khác của tổ chức lao động quốc tế - ILO: "Văn hoá doanh nghiệp
là sự trộn lẫn đặc biệt các giá trị, các tiêu chuẩn, thói quen và truyền thống, những thái
độ ứng xử và lễ nghi mà toàn bộ chúng là duy nhất đối với một tổ chức đã biết".
GVHD: Th.S: Phạm Đình Tịnh 3 Lớp ĐHQT2ATCTB
Trường ĐHCN TPHCM Tiểu luận môn: Văn hoá Doanh nghiệp
Tuy nhiên, định nghĩa phổ biến và được chấp nhận rộng rãi nhất là định nghĩa
của chuyên gia nghiên cứu các tổ chức Edgar Schein: "Văn hoá công ty là tổng hợp
những quan niệm chung mà các thành viên trong công ty học được trong quá trình
giải quyết các vấn đề nội bộ và xử lý các vấn đề với môi trường xunh quanh".

Các khái niệm trên đều đã đề cập đến những nhân tố tinh thần của văn hoá
doanh nghiệp như: Các quan niệm chung, các giá trị, các huyền thoại, nghi thức,...
của doanh nghiệp nhưng chưa đề cập đến nhân tố vật chất - nhân tố quan trọng của
văn hoá doanh nghiệp. Do đó, trên cơ sở kế thừa những nghiên cứu của các học
giả và hệ thống nghiên cứu lôgic về văn hoá và văn hoá kinh doanh, văn hoá
doanh nghiệp được định nghĩa như sau:
"Văn hoá doanh nghiệp là toàn bộ những nhân tố văn hoá được doanh nghiệp
chọn lọc, tạo ra, sử dụng và hiểu hiện trong hoạt động kinh doanh, tạo nên bản sắc
kinh doanh của doanh nghiệp đó".
1.2. Cấp độ của văn hoá doanh nghiệp
Theo Edgar Schein, văn hoá doanh nghiệp có thể chia thành ba cấp độ khác
nhau. Thuật ngữ "cấp độ" dùng để chỉ mức độ có thể cảm nhận được của các giá
trị văn hoá trong doanh nghiệp hay nói cách khác là tính hữu hình của các giá trị
văn hoá đó. Đây là cách tiếp cận độc đáo, đi từ hiện tượng đến bản chất của một
nền văn hoá, giúp cho chúng ta hiểu một cách đầy đủ và sâu sắc những bộ phận
cấu thành nên nền văn hoá đó.
Hình 1.1: Các lớp của văn hoá doanh nghiệp
1.2.1. Cấp độ thứ nhất: Những quá trình và cấu trúc hữu hình của doanh nghiệp
Bao gồm tất cả những hiện tựng và sự vật mà một người có thể nhìn, nghe và
cảm thấy khi tiếp xúc với một tổ chức có nền văn hoá xa lạ như:
GVHD: Th.S: Phạm Đình Tịnh 4 Lớp ĐHQT2ATCTB
Cấp độ thứ nhất
Cấp độ thứ ba
Cấp độ thứ hai
Những quá trình và cấu trúc
hữu hình của doanh nghiệp
Những giá trị
được chấp nhận
Những quan niệm chung
Trường ĐHCN TPHCM Tiểu luận môn: Văn hoá Doanh nghiệp

+ Kiến trúc, cách bài trí, công nghệ, sản phẩm
+ Cơ cấu tổ chức, các phòng ban của doanh nghiệp
+ Các văn bản quy định nguyên tắc hoạt động của doanh nghiệp
+ Lễ nghi và lễ hội hàng năm
+ Các biểu tượng, logo, khẩu hiệu, tài liệu quảng cáo của doanh nghiệp
+ Ngôn ngữ, cách ăn mặc, xe cộ, chức danh, cách biểu lộ cảm xúc, hành vi
ứng xử thưởng thấy của các thành viên và các nhóm làm việc trong doanh nghiệp
+ Thái độ và cung cách ứng xử của các thành viên doanh nghiệp.
Đây là cấp độ văn hoá có thể nhận thấy ngay trong lần tiếp xúc đầu tiên, nhất
là với những yếu tố vật chất như: Kiến trúc, bài trí, đồng phục... Cấp độ vanư hoá
này có đặc điểm chung chịu ảnh hưởng nhiều của tính chất công việc kinh doanh
của công ty, quan điểm của người lãnh đạo... Tuy nhiên, cấp độ văn hoá này dễ
thay đổi và ít khi thể hiện được những giá trị thực sự trong văn hoá doanh nghiệp.
1.2.2. Cấp độ thứ hai: Những giá trị được tuyên bố (bao gồm các chiến
lược, mục tiêu, triết lý của doanh nghiệp)
Doanh nghiệp nào cũng có quy định, nguyên tắc, triết lý, chiến lược và mục
tiêu riêng, là kim chỉ nam cho hoạt động của toàn bộ nhân viên và thường được
doanh nghiệp công bố rộng rãi ra công chúng. Đây cũng chính là những giá trị
được công bố, một bộ phận của nền văn hoá doanh nghiệp.
"Những giá trị được tuyên bố" cũng có tính hữu hình vì người ta có thể nhận
biết và diễn đạt chúng một cách rõ ràng, chính xác. Chúng thực hiện chức năng
hướng dẫn cho các thành viên trong doanh nghiệp cách thức đối phó với một số
tình thế cơ bản và rèn luyện cách ứng xử cho các thành viên mới trong môi trường
doanh nghiệp.
1.2.3. Cấp độ thứ ba: Những quan niệm chung (những niềm tin, nhận thức,
suy nghĩ và tình cảm có tính vô thức, mặc nhiên được công nhận trong doanh
nghiệp)
Trong bất cứ cấp độ văn hoá nào (văn hoá dân tộc, văn hoá kinh doanh, văn
hoá doanh nghiệp...) cũng đều có các quan niệm cung, được hình thành và tồn tại
trong một thời gian dài, chúng ăn sâu vào tâm lý của hầu hết các thành viên trong

nền văn hoá đó vào trở thành điều mặc nhiên được công nhận.
GVHD: Th.S: Phạm Đình Tịnh 5 Lớp ĐHQT2ATCTB
Trường ĐHCN TPHCM Tiểu luận môn: Văn hoá Doanh nghiệp
Ví dụ, cùng một vấn đề: Vai trò của người phụ nữ trong xã hội. Văn hoá á
đông nói chung và văn hoá Việt Nam nói riêng có quan niệm truyền thống: Nhiệm
vụ quan trọng nhất của người phụ nữ là chăm lo cho gia đình còn công việc ngoài
xã hội là thứ yếu. Trong khi đó văn hoá phương Tây lại quan niệm: Người phụ nữ
có quyền tự do cá nhân và không phải chịu sự ràng buộc quá khắt khe vào lễ giáo
trueyèn thống.
Để hình thành được quan niệm chung, một cộng đồng văn hoá phải trải qua
quá trình hoạt động lâu dài, va chạm và xử lý nhiều tình huống thực tiễn. Chính
vì vậy, một khi đã hình thành, các quan niệm chung sẽ rất khó bị thay đổi.
Không phải vô lý mà hàng chục năm nay, bình đẳng nam - nữ vẫn đang là một
mục tiêu mà nhiều quốc gia, không chỉ ở châu á hướng tới. Quan niệm "trọng
nam khinh nữ" vốn đã trở thành quan niệm chung của nhiều nền văn hoá, nhiều
cấp đọ văn hoá. Xã hội ngày càng văn minh, con người có trình độ học vấn
ngày càng cao và hầu như ai cũng đuowcj nghe và có thể nói về bình quyền,
nhưng khi sinh con, nhiều ông bố bà mẹ vẫn "mong con trai hơn", khi xét thăng
chức cho nhân viên, giữa hai người một nam, một nữ thì ông chủ vẫn thích
chọn người nam hơn vì "vấn đề sức khoẻ, thời gian cho công việc...". Những
hiện tượng này chính là xuất phát từ quan niệm ẩn, đã tồn tại bao đời nay và
không thể thay đổi nhanh chóng.
Một khi trong tổ chức đã hình thành được quan niệm chung, tức là các thành
viên cùng nhau chia sẻ và hành động theo đúng quan niệm chung đó, họ sẽ rất khó
chấp nhận những hành vi đi ngược lại. Ví dụ, cùng một vấn đề trả lương cho
người lao động, các công ty Mỹ và nhiều nước châu Âu thường có chung quan
niệm trả theo năng lực. Chính vì vậy, một người lao động trẻ mới vào nghề có thể
nhận được mức lương rất cao, nếu họ thực sự có tài. Trong khi đó, nhiều doanh
nghiệp châu á, trong đó có Việt Nam, lại chia sẻ chung quan niệm: Trả lương theo
thâm niên, người lao động thường được đánh giá và trả lương tăng dần theo thâm

niên cống hiến cho doanh nghiệp. Một người lao động trẻ rất khó có thể nhận
được mức lương cao ngay từ đầu.
1.3. Tác động của văn hoá doanh nghiệp đối với sự phát triển của doanh
nghiệp
Nền văn hoá doanh nghiệp mạnh yếu khác nhau sẽ có ảnh hưởng tích cực
hoặc tiêu cực đối với sự phát triển của doanh nghiệp. Chính vì vậy, việc nghiên
cứu tác động của văn hoá doanh nghiệp được xem xét trên cả hai bình diện: Thứ
GVHD: Th.S: Phạm Đình Tịnh 6 Lớp ĐHQT2ATCTB