KINH NGHIỆM TỔ CHỨC TRÒ CHƠI HỌC TẬP CHO HỌC SINH

ĐỀ TÀI
KINH NGHIỆM TỔ CHỨC TRÒ CHƠI HỌC TẬP CHO HỌC SINH
(Dành cho việc ôn tập kiến thức môn Lịch sử & Địa lí cho học sinh lớp 5)
I. Lý do chọn đề tài
Môn Lịch sử - Địa lí là một môn học quan trọng trong chương trình lớp
5. Tuy nhiên, với nhiều lí do khác nhau và do đặc thù của môn học nên dần
dần học sinh có tâm lí lại xem các môn học này như là những môn “phụ”. Do
đó, tuy được học đầy đủ theo chương trình quy định nhưng các em lại nhớ
không lâu các kiến thức về lĩnh vực lịch sử - địa lí.
Vì vậy việc tổ chức ôn tập cho học sinh kiến thức về môn Lịch sử - Địa
lí trước mỗi lần kiểm tra định kì cuối học kì I và cuối năm học là rất cần thiết.
Bên cạnh đó, yêu cầu về việc nâng cao chất lượng hoạt động ngoài giờ
lên lớp trong nhà trường, tạo sân chơi tập thể cho học sinh theo quan điểm
“Học mà chơi, chơi mà học” là yêu cầu bức thiết trong trường học hiện nay.
Ngoài ra, thực tế cũng đã chứng minh việc học tập thông qua những hình ảnh
trực quan sinh động với sự hỗ trợ của công nghệ thông tin sẽ tạo sự hứng thú
học tập, khắc sâu kiến thức cho học sinh hơn đã thôi thúc tôi phải thường
xuyên chỉ đạo, tổ chức các hình thức vui chơi –học tập cho học sinh .
Trong hai năm học qua, bản thân tôi là một cán bộ quản lí đã trực tiếp
chỉ đạo các ban ngành trong nhà trường tổ chức những trò chơi tập thể nhằm
ôn tập kiến thức Lịch sử - Địa lí cho học sinh mang lại hiệu quả cao. Vì vậy,
tôi mạnh dạn viết đề tài: “Kinh nghiệm tổ chức trò chơi học tập cho học sinh
(Ôn tập kiến thức môn Lịch sử & Địa lí cho học sinh lớp 5)”
KINH NGHIỆM TỔ CHỨC TRÒ CHƠI HỌC TẬP CHO HỌC SINH
II. Nội dung đề tài
II.1. Cơ sở lí luận
II.1.1. Đối với môn Lịch sử
Trong các môn học ở trường phổ thông, môn lịch sử có chức năng rất
quan trọng giáo dục nhân cách, đạo đức, nhân sinh quan, thế giới quan, góp
phần hình thành những phẩm chất của con người Việt Nam.
1

Tầm quan trọng của việc giáo dục lịch sử đối với sự phát triển của dân
tộc và đất nước là rất rõ ràng. Do đó, chất lượng dạy và học môn này sẽ góp
phần vào việc giáo dục nhân cách cho học sinh.
II.1.2. Đối với môn Địa lí
Phân môn Địa lí cung cấp cho học sinh rất nhiều kiến thức thực tế, vốn
sống sau này đồng thời khơi gợi cho các em lòng yêu thích, ham muốn khám
phá thiên nhiên, đất nước, con người …qua đó giáo dục lòng yêu quê hương,
yêu con người cho các em một cách cụ thể hiệu quả nhất. Như vậy phân môn
Địa lý là phân môn vừa chứa các yếu tố xã hội vừa chứa các yếu tố tự nhiên,
có khối lượng kiến thức lớn, nhiều số liệu khó nhớ vì vậy làm cho học sinh
ngại học. Hiện nay các em học sinh chưa có phương pháp học tập tốt, chủ yếu
học một cách máy móc.
Với tầm quan trọng của môn Lịch sử - Địa lí như thế nên phải nâng cao
nhận thức đối với vai trò, vị trí của môn học này trong chương trình tiểu học.
Muốn vậy phải đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích
cực của học sinh, sáng tạo nhiều hình thức ôn tập kiến thức lịch sử - địa lí,
bồi dưỡng hứng thú học tập, khắc phục lối học vẹt, ghi nhớ máy móc và học
chỉ để đối phó với các lần kiểm tra định kì.
II.2. Nội dung
II.2.1. Thời gian tiến hành đề tài
Trong hai năm học 2009-2010 và 2010-2011 tôi đã trực tiếp chỉ đạo các
bộ phận trong nhà trường tổ chức 3 cuộc thi dưới hình thức “vui để học”
nhằm ôn luyện kiến thức cho học sinh trước mỗi lần kiểm tra định kì. Qua các
lần tổ chức đề tài đã được thể nghiệm và bản thân tôi rút ra được những kinh
nghiệm để tổ chức hội thi ngày càng hiệu quả hơn.
II.2.2. Hình thức tổ chức
Để tổ chức tốt cho việc “Chơi mà học” có hiệu quả tôi thường chỉ đạo
các bộ phận liên quan tổ chức trò chơi lấy tên gọi “Đỉnh vinh quang”. Đây
là trò chơi được lấy theo mô hình từ trò chơi “Rung chuông vàng” trên đài
truyền hình VTV3 kết hợp với việc ứng dụng phần mềm Powerpoint trình

2
chiếu nội dung thi (Trình chiếu câu hỏi trắc nghiệm lên màn chiếu, thí sinh
ghi đáp án trên bảng con. Thí sinh trả lời đúng đáp án được tiếp tục tham gia
câu hỏi tiếp theo; thí sinh trả lời sai bị loại ra ngồi bên ngoài khu vực thi chờ
giáo viên chủ nhiệm “cứu”).
Lực lượng tham gia gồm học sinh toàn khối 5 và các giáo viên chủ
nhiệm lớp 5 (Giáo viên phải tham gia trò chơi nhỏ theo yêu cầu của Ban Tổ
chức để “cứu” học sinh của mình khi hầu hết học sinh bị loại khỏi cuộc chơi
trong khi câu hỏi trắc nghiệm của cuộc thi còn nhiều – Suốt cuộc thi giáo
viênchỉ tham gia chơi một lần để “cứu” học sinh)
II.2.3. Biện pháp tổ chức, thực hiện
Để tổ chức thành công hội thi cần thực hiện theo các bước sau:
Bước 1: Thống nhất đề cương ôn tập, xây dựng ngân hàng câu hỏi trắc
nghiệm.
Đây là khâu vô cùng quan trọng vì vậy nhóm thực hiện phải xác định
cho được yêu cầu chuẩn kiến thức kĩ năng trong từng giai đoạn của từng phân
môn lịch sử, địa lí. Ví dụ: Phân môn lịch sử lớp 5 ở học kì I: có các chủ đề
chính: Hơn tám mươi năm chống thực dân Pháp xâm lược và đô hộ (1858-
1945); Bảo vệ chính quyền non trẻ, trường kì kháng chiến chống thực dân
Pháp (1945-1954); ở học kì II có các chủ đề chính: Xây dựng chủ nghĩa xã
hội ở Miền Bắc và đấu tranh thống nhất đất nước (1954-1975); Xây dựng chủ
nghĩa xã hội trong cả nước (1975 đến nay). Phân môn địa lí ở học kì I có chủ
đề chính: Địa lí Việt Nam; ở học kì II có chủ đề chính: Địa lí thế giới nên
nhóm thực hiện phải xác định kiến thức trọng tâm để xây dựng hệ thống câu
hỏi trắc nghiệm. Mỗi câu hỏi trắc nghiệm đều có từ 3 - 4 ý và trong đó chỉ
duy nhất 1 ý trả lời đúng.
Sau khi đã thống nhất được đề cương ôn tập, Ban Tổ chức phải công bố
rộng rãi cho giáo viên chủ nhiệm và học sinh được biết để có sự chuẩn bị cho
cuộc thi.
Nhóm thực hiện xây dựng đề cương ôn tập và câu hỏi trắc nghiệm

thường do Ban Giám hiệu, tổng phụ trách đội và tổ trưởng tổ 4-5; số lượng
3
câu hỏi trắc nghiệm thường cao hơn nhiều so với số lượng câu hỏi dùng thực
tế tại các vòng thi.
Bước 2: Thiết kế nội dung thi trên phần mềm ứng dụng PowerPoint.
Phần này rất quan trọng vì phải đảm bảo tính bảo mật của cuộc thi đồng
thời phải xác định đúng trọng tâm chương trình, chuẩn kiến thức - kĩ năng cần
đạt và sát với đề kiểm tra định kì. Vì vậy phần này thường do Ban Giám hiệu
và tổng phụ trách thực hiện (thuận lợi của nhà trường là Ban Giám hiệu và
tổng phụ trách đều có khả năng thiết kế trò chơi trên phần mềm ứng dụng
PowerPoint).
Để cuộc thi hấp dẫn, thu hút sự chú ý của học sinh thì khâu thiết kế
phải khai thác triệt để ưu thế của phần mềm ứng dụng PowerPoint như sử
dụng hiệu ứng, chèn âm thanh, hình ảnh, thiết kế đồng hồ đếm ngược…sao
cho phù hợp với nội dung từng câu hỏi, đáp án.
Bước 3: Thành lập Ban Tổ chức, tổ giám sát, tổ thư kí
Đây là bước quan trọng đảm bảo cho cuộc thi thành công. Trong đó
việc chọn người dẫn chương trình phải là người có khả năng điều khiển cuộc
thi sao cho vừa đúng quy chế vừa hài hước, dí dỏm có thể hướng cuộc thi
theo hướng thuận lợi nhất khi gặp sự cố ngoài ý muốn. Bên cạnh đó đội ngũ
giám sát phải thật nhanh nhẹn, có khả năng bao quát rộng, phát hiện kịp thời
thí sinh chọn đáp án sai hoặc nhìn kết quả của thí sinh bên cạnh…Ngoài ra
người điều khiển trình chiếu phải có khả năng sử dụng thành thạo phần mềm
ứng dụng PowerPoint, biết khắc phục những lỗi kĩ thuật do máy tính gây ra,
không làm gián đoạn cuộc thi; bộ phận hỗ trợ cũng phải làm tốt công tác
chuẩn bị âm thanh, ánh sáng, nguồn điện dự phòng khi bị cúp điện nửa
chừng…thì cuộc thi mới bảo đảm được thành công trọn vẹn.
Bước 4: Trình chiếu thử.
Để tránh những sự cố làm ảnh hưởng kết quả cuộc thi thì nhất thiết phải
trình chiếu thử. Bước này do Ban Giám hiệu, tổng phụ trách và người dẫn

chương trình cùng tham gia trình chiếu thử nhằm phát hiện những lỗi kĩ thuật
khi thiết kế các slide chứa nội dung câu hỏi trắc nghiệm đồng thời giúp người
4
dẫn chương trình nắm trước được nội dung, diễn tiến cuộc thi để sau này phối
hợp tốt hơn với người phụ trách máy điều khiển trình chiếu trong khi tổ chức
thi.
Bước 5: Tổ chức hội thi
- Địa điểm thi: Phải bố trí địa điểm thi cho thật phù hợp sao cho đủ
rộng rải, thoáng mát để bố trí khu vực thi, khu vực dành cho thí sinh bị loại,
khu vực tổ chức trò chơi nhỏ dành cho giáo viên…đồng thời phải bố trí khu
vực đặt máy chiếu, màn chiếu thật hợp lí để cho việc trình chiếu nội dung thi
được rõ nét nhất.
- Các tiết mục giải trí bổ trợ giữa cuộc thi: Bên cạnh trò chơi nhỏ dành
cho giáo viên, cần bố trí xen kẻ một số tiết mục giải trí như hát, múa, kể
chuyện, ngâm thơ…nhằm làm giảm bớt sự căng thẳng của cuộc thi, tạo không
khí vui nhộn cho hội thi. Đây là phần phụ nhưng sẽ góp phần làm cho hội thi
thể hiện rõ hơn tính chất của hoạt động ngoài giờ lên lớp.
- Tiến hành cuộc thi: phần này đòi hỏi sự phối hợp nhịp nhàng người
điều khiển máy chiếu, người dẫn chương trình, đội ngũ giám sát sao cho
cuộc thi diễn ra nhẹ nhàng, vui vẻ, tránh căng thẳng nhất là không để cuộc thi
từ tính chất thi đua - học hỏi trở thành “ganh đua”, “đố kị” làm mất ý nghĩa
của hội thi.
- Kết thúc hội thi: Phần này phải chuẩn bị thật chu đáo. Trong khi Ban
Tổ chức, tổ giám sát, tổ thư kí tổng hợp điểm thì người dẫn chương trình phải
tổ chức cho học sinh chơi các trò chơi nhỏ như trò chơi ô chữ, đố vui có
thưởng, văn nghệ…không được để thời gian “chết”. Khi có kết quả hội thi thì
tiến hành phát giải và đặc biệt phải chuẩn bị thật tốt phần tôn vinh thí sinh
được bước lên bục Vinh quang (thí sinh có điểm số cao nhất – thí sinh trả lời
được câu hỏi cuối cùng của hội thi)
III. Kết quả đạt được:

III.1. Chất lượng học tập môn Lịch sử - Địa lí tại thời điểm đầu
năm học:
5
Năm học 2009-2010:
Tháng điểm thứ nhất Ghi chú
SL TL %
- Điểm 9 – 10: 3/51 5,9
- Điểm 7 – 8: 25/51 49,0
- Điểm 5 – 6: 18/51 35,3
- Dưới điểm 5: 5/51 9,8
Năm học 2010-2011:
Tháng điểm thứ nhất Ghi chú
SL TL %
- Điểm 9 – 10: 5/65 7,7
- Điểm 7 – 8: 29/65 44,6
- Điểm 5 – 6: 24/65 36,9
- Dưới điểm 5: 7/65 10,8
III.2. Chất lượng học tập môn Lịch sử - Địa lí sau mỗi lần kiểm tra
định kì
Sau những lần tổ chức hội thi hỗ trợ cho việc ôn tập kiến thức môn
Lịch sử - Địa lí cho học sinh lớp 5 thì chất lượng học tập của học sinh qua
môn học này được nâng lên rõ rệt, cụ thể như sau:
Năm 2009 – 2010:
Cuối học kì I Cuối học kì II
So sánh cuối năm
học với tháng
SL TL % SL TL %
- Điểm 9 – 10: 30/51 58,8 22 43,1 ↑ 37,2
- Điểm 7 – 8: 11/51 21,6 22 43,1 ↓ 5,9%
- Điểm 5 – 6: 6/51 11,8 7 13,8 ↓ 21,5%

- Dưới điểm 5: 4/51 7,8 0 0
↓ 9,8%
Năm 2010 – 2011:
Cuối học kì I Cuối học kì II So sánh cuối
HK I với tháng
SL TL SL TL
- Điểm 9 – 10: 34/65 52,3
- Điểm 7 – 8: 23/65 35,4
- Điểm 5 – 6: 7/65 10,8
- Dưới điểm 5: 1/65 1,5
V. Hiệu quả và khả năng phổ biến:
6
Qua thực tế những lần tổ chức trò chơi nhằm ôn tập kiến thức môn Lịch
sử - Địa lí lớp 5 của nhà trường cho thấy nếu có sự tổ chức tốt sẽ đem lại
những kết quả khả quan về việc ôn luyện kiến thức thức cho học sinh đồng
thời làm phong phú hơn các hoạt động ngoài giờ lên lớp trong trường học.
Bên cạnh đó, việc thường xuyên ứng dụng phần mềm Powerpoint trong việc
tổ chức “cuộc thi – trò chơi” cũng góp phần thúc đẩy việc ứng dụng công
nghệ thông tin trong công tác giáo dục – giảng dạy trong nhà trường; khai
thác, sử dụng triệt để trang thiết bị hiện có trong nhà trường vào việc đổi mới
phương pháp giáo dục - giảng dạy.
Việc tổ chức trò chơi học tập, ôn luyện kiến thức cho sinh đã nêu trên
dễ dàng áp dụng cho các môn học còn lại như: Tiếng Việt, Toán, Khoa học
(Tự nhiên – Xã hội) ở tất cả các khối lớp. Nếu thường xuyên tổ chức hình
thức trò chơi như thế thì trong nhà trường sẽ có ngân hàng câu hỏi trắc
nghiệm phong phú và sẽ rất thuận lợi cho việc thiết kế, tổ chức trò chơi ôn
luyện kiến thức cho các môn học, các khối lớp khác nhau.
Việc tổ chức trò chơi nhằm ôn luyện kiến thức cho học sinh nếu được
phối hợp tổ chức với các trường bạn trong xã, trong cụm thì ý nghĩa giáo dục
càng đươc phát huy tốt hơn.

Với nhiều ích lợi như thế lại không đòi hỏi phải tốn kém nhiều công
sức, tiền bạc nên tôi thiết nghĩ kinh nghiệm này đều có thể áp dụng cho tất cả
các trường học, cấp học trong huyện nhà.
Trên đây là những kinh nghiệm trong quá trình tổ chức trò chơi học tập
mà bản thân đã đúc kết được trong hai năm qua. Rất mong đồng nghiệp và
Hội đồng Đánh giá các cấp xem xét và góp ý để đề tài của tôi được áp dụng
vào thực tế trong hoạt động giáo dục – giảng dạy trong nhà trường.
Trân trọng cảm ơn.
Đồng Kho, ngày 01 tháng 4 năm 2011
NGƯỜI VIẾT
7
Cao Thống Suý
NHẬN XÉT, ĐÁNH GIÁ CỦA TỔ CHUYÊN MÔN



Xếp loại: . . . . . . . . . .
TỔ TRƯỞNG
NHẬN XÉT, ĐÁNH GIÁ CỦA HĐKH NHÀ TRƯỜNG

8



Xếp loại: . . . . . . . . . .
Đồng Kho, ngày tháng năm 2011
CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG
NHẬN XÉT, ĐÁNH GIÁ CỦA HĐKH PHÒNG GD&ĐT

Xếp loại: . . . . . . . . . .
Lạc Tánh, ngày tháng năm 2011
CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG
9