Chuyên đề ngữ văn - Lớp 7 ôn thi học sinh giỏi

Họ và tên : Nguyễn Thị Giang
Đơn vị: THCS Hàn Thuyên
Giáo án chuyên đề :
Ca dao Những câu hát than thân
I.Mục tiêu bài học
- Củng cố,nâng cao và mở rộng kiến thức về ca dao thuộc chủ đề than thân .
- Giáo dục tình cảm trân trọng,yêu mến,đồng cảm với cảnh ngộ của ngời lao
động xa,từ đó giúp các em lối sống nhân ái,giàu tình cảm.
- Rèn kĩ năng hệ thống kiến thức,phân tích,cảm thụ.
II.Trọng tâm : Nội dung tiếng hát than thân
III.Chuẩn bị:
- Thầy: Đọc tài liệu tham khảo,nội dung trình chiếu
- Trò: ôn tập ca dao,su tầm ca dao
IV.Tiến trình bài dạy:
A.Kiểm tra: 5
- Đọc một bài ca dao mà em thích nhất? Nêu cảm nhận của em về bài ca
dao đó?
B.Bài mới :
1.Giới thiệu bài:
Ca dao dân ca là tiếng hát cất lên từ trái tim,tâm hồn ngời lao động
từ thuở xa xa.Mỗi bài ca dao chứa đựng biết bao tình cảm yêu thơng với gia
đình ,với quê hơng đất nớc và còn cả những nỗi buồn thơng,oán trách cuộc
đời nghe sao xót xa cay đắng. Để hiểu hơn về tâm t tình cảm của những ngời
lao động,ngời phụ nữ,ngời làm mẹ,làm vợ,làm thợmời các em cùng tìm
hiểu chuyên đề ca dao những câu hát than thân.
2.Nội dung:
T Hoạt động của thầy và trò Nội dung
GV:Ca dao là từ Hán Việt,em hãy giải
nghĩa từng yếu tố?
- Ca dao nghĩa là gì?
- Dân ca là gì?Kể một số làn điệu dân

ca mà em biết?
- Ai là ngời sáng tác ca dao? Theo em
họ sáng tác trong hoàn cảnh nào?
- Em đã học những bài ca dao thuộc
chủ đề nào?
GV: giới thiệun thêm một số chủ đề
khác các em cha đợc học:
+ Ca dao về tình yêu nam nữ(học ở
lớp 10)
+Ca dao chống phong kiến
I.Khái quát chung ca dao dân
ca
1.Khái niệm:
- Ca: hát
- Dao: lời hát không có nhạc kèm
theo
->Ca dao là những lời thơ dân gian
diễn tả đời sống nội tâm,tình cảm
cảm xúc của con ngời.
->Dân ca: là sáng tác kết hợp nhạc
và lời,hình thức diễn xớng của ca
dao.Nó thuộc loại trữ tình dân
gian.
2.Tác giả,hoàn cảnh sáng tác
- Tác giả : nhân dân lao động
- Hoàn cảnh sáng tác: trong lúc lao
động,sinh hoạt tập thể,hội hè
3.Những nội dung lớn trong ca dao
- Tình cảm gia đình
- Tình yêu quê hơng đất nớc con

ngời
- Than thân
- Châm biếm
1
+ Ca dao chống Pháp.
- Qua các bài ca dao đã học,em hãy
nêu khái quát những nét đặc sắc nghệ
thuật ?
GV bổ sung thêm: ngoài ra còn đợc
sáng tác theo thể lục bát biến thể,thơ
tự do,ngũ ngôn
- Ttong ca dao thờng hay sử dụng
những biện pháp nghệ thuật nào?
-Nhân vật trữ tình thờng là những ai?
- Từ ngữ,hình ảnh trong ca dao có đặc
điểm gì?
GV giới thiệu thêm.
-Các em đã học những bài ca dao than
thân nào?
(HS đọc)
- Đọc những bài ca dao này em thấy
đó là lời than của ai? Vì sao lại than ?
(HS trả lời)
GV: Đây là lời than của ngời lao
động,ngời phụ nữ.Ngời lao động ở
đây các em có thể hiểu đó là những
ngời nông dân,ngời làm thuê làm m-
ớn Họ thuộc tầng lớp bị trị,sống dới
đáy cùng của xã hội nên phải gánh
chịu nhiều nỗi bất hạnh,khổ đau,bị áp

bức bóc lột Chính vì thế họ cất lên
những lời than thân trách phận đầy ai
oán não nùng chất chứa dằng dặc nỗi
thảm sầu.Những bài ca dao than thân
thể hiện ý thức của ngời lao động về
thân phận bé nhỏvà những bất công
trong xã hội.Qua đó thể hiện thái độ
đồng cảm với những ngời cùng cảnh
ngộ,phản kháng tố cáo hội phong
4.Nghệ thuật:
- Thể thơ: phố biến là thể lục bát
-Biện pháp nghệ thuật: ẩn dụ,so
sánh,nhân hoá,câu hỏi tu từ,hình
thức đối đáp
- Nhân vật trữ tình là con ngời
bình dị,ngời dân lao động: ngời
nông dân,ngời phụ nữ,ngời làm
nghề,ngời đi ở
- Hình ảnh mộc mạc,từ ngữ giản dị
gần gũi với lời ăn tiếng nói hàng
ngày của nhân dân.
- Kết cấu ngắn gọn,sử dụng một số
môtip quen thuộc: mở đầu
bằngthân em,rủ nhau,chiều
chiều,ngó lên
- Dùng hình ảnh mang tính biểu t-
ợng :
+Trúc mai->quan hệ lứa đôi
+Con cò-> ngời nông dân,ngời phụ
nữ

+Loan phợng ->sự đẹp đôi
II.Những câu hát than thân
1.Hệ thống những bài ca dao đã
học
1- Nớc non lận đận một mình,
Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay.
Ai làm cho bể kia đầy,
Cho ao kia cạn, cho gầy cò con?
2- Th ơng thay thân phận con tằm,
Kiếm ăn đợc mấy phải nằm nhả tơ.
Thơng thay lũ kiến li ti,
Kiếm ăn đợc mấy phải đi tìm mồi
Thơng thay hạc lánh đờng mây
Chim bay mỏi cánh biết ngày nào thôi
Thơng thay con quốc giữa trời
Dẫu kêu ra máu có ngời nào nghe
3- Thân em nh trái bần trôi,
Gió dập sóng dồi biết tấp vào đâu
*Nhân vật trữ tình: Ngời lao
động,ngời phụ nữ
*Hiện thực xã hội đầy bất công
ngang trái,ngời lao động bị áp bức
bóc lột,đoạ đày.Họ sáng tác những
bài ca dao than thân giãi bày nỗi
lòng của mình và cũng là lời tố
cáo,phản kháng xã hội .
2.Giá trị của những bài ca dao than
thân
2
kiến bất công,tàn bạo.

GV chiếu ba bài ca daoVD1
- Em suy nghĩ gì về hình ảnh con cò
trong bài ca dao thứ nhất?
(Con cò là hình ảnh ẩn dụ tợng trng
cho ngời lao động.Cả đời lận đận long
đong vì miếng cơm manh áo.Họ phải
gồng mình lên đối mặt với những
cảnh đời ngang trái .Thân cò mỏng
manh ,bé nhỏ,tội nghiệp đơn độc giữa
trời nớc mênh mông.Cò miệt mài
kiếm ăn trong ao ngoài bể,không
quản lên thác xuống ghềnh đầy hiểm
nguy.Nhng kết cục chẳng đủ nuôi
thân,bầy con vẫn đói khátcho gầy cò
con .Nhân dân ta thờng mợn hình
ảnh con cò để nói lên nỗi khổ cực của
mìnhCon cò mà đi ăn đêm/Đậu phải
cành mềm lộn cổ xuống ao)
- Ngời lao động,ngời nông dân với
đồng áng quanh năm,thờng gồng
gánh những thứ nh rơm rạ,thóc gạo
Nhng ở bài ca dao thứ 2,ngời lao
động lại gánh cực.Hình ảnh gánh
cực,cong lnggợi cho điều gì về nỗi
khổ của ngời lao động?
(Cực là cơ cực bần hàn,nỗi khổ ấy
đè nặng trên đôi vai ngời lao động.Họ
muốn gánh đổ đi,dứt ra,bứt ra,chạy
trốn khỏi nó nhng nào có đợc.Hình
ảnh trên diễn tả rất hay,rất sâu đậm về

cái nghèo khó đeo bám suốt đời suốt
kiếp ngời lao động.
Cái đói nghèo hiển hiện ngay trong
từng bữa ăn: Bữa ăn nh bữa vét nồi
Đói cào đói rã mồ hôi ớt đầm )
- Qua ba bài ca dao trên em thấy ngời
lao động than về nỗi khổ nào?
GV:Có thể nói cái đói cái nghèo cứ
bám dai bám dẳng vào số phận ngời
lao động từ lúc sinh ra đến lúc lìa
đời:Nghèo từ trong trứng nghèo
ra;cuộc sống thì:Sống gì sống tối
sống tăm/Khổ ngày khổ tháng khổ
năm khổ đời;đến lúc chết cũng chết
trong túng thiếuCon cò chết tối hôm
qua/Có hai hạt gạo với ba đồng
tiền/Một đồng thuê trống thuê
kèn/Một đồng mua mỡ đốt đèn thờ
vong/Một đồng mua mớ rau răm/Đem
a.Lời than của ng ời lao động
*VD1:
+ Nớc non lận đận một mình,
Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay.
Ai làm cho bể kia đầy,
Cho ao kia cạn, cho gầy cò con?
+ Gánh cực mà đổ lên non
Cong lng mà chạy cực còn chạy theo
+ Bữa ăn nh bữa vét nồi
Đói cào đói rã mồ hôi ớt đầm )

-Hình ảnh con cò : ẩn dụ,tợng trng
cho ngời nông dân cả đời lận đận
vất vả kiếm ăn.
-cực:cơ cực,bần hàn
gánh cực,cong lng->Nỗi cơ
cực đói nghèo đeo đẳng suốt cuộc
đời
=>Lời than về cuộc sống vất vả
đói nghèo,suốt đời lam lũ mà vẫn
thiếu thốn khổ sở.
3
về thái nhỏ thờ vong con cò .
- Hãy đọc một bài ca dao em biết có
nội dung than về cuộc sống khó nhọc
mà em biết?
(VD: áo rách chi lắm áo ơi/áo rách
trăm mảnh không nơi giận nằm)
*GVmở rộng: Chính vì đói nghèo nên
mới có những ngời phải đi ở,làm
thuê,làm mớnHọ cũng thở than về
về nỗi khó nhọc của mìnhCon lành
con ở cùng bà/Váng mình sốt mẩy
con ra ngoài đờng(bị chủ nhà đối xử
tệ bạc)Ngời ta đi ở lấy công/Tôi đây
đi ở tay không trở về(đi ở trừ nợ)hay
đây là lời than của ngời đi phu đồn
điền cao suBán thân đổi mấy đồng
xu/Thịt xơng vùi gốc cao su mấy
tầng
GV: Không chỉ than về nỗi nghèo

khó,ngời lao động còn than về thân
phận hẩm hiu của mình.(Chiếu VD2)
- HS đọc hai bài ca dao
- Hình ảnh con tằm,con kiến,con
quốc,con hạc có điểm gì chung?Điểm
gì riêng? Mợn hình ảnh mỗi con vật
ấy nhân dân ta muốn giãi bày điều gì?
- Mỗi cặp lục bát đều đợc bắt đầu
bằng hai từ thơng thay,hay đó cũng
chính là biện pháp điệp từ,nó có ý
nghĩa gì?
(nhấn mạnh sự đồng cảm với nỗi khổ
của con ngời ,mở ra những mối thơng
khác)
(GV chiếu phần minh hoạ)
GV:Lời than chua xót về thân phận bé
nhỏ,thấp cổ bé họng,không có địa vị
trong xã hội.Thân phận họ nh con
kiến con tằm suốt đời cần mẫn làm
ăn,làm nhiều nhng hởng ít,lại bị bòn
rút mất sức lực.Nhiều khi chịu oan ức
bất công mà không có lẽ công bằng
nào soi tỏ;có những cuộc đời phải tha
phơng cầu thực nay đây mai đó nh
thân hạc gầy bay mỏi cánh đầy vô
vọng .
- Hai câu ca dao sau có gì giống với
bài đầu?
(Than về cảnh sống bất công.Kẻ giàu
thì thừa thãi,sung sớng;ngời nghèo

*VD2:
+ Thơng thay thân phận con tằm
Kiếm ăn đợc mấy phaỉ nằm nhả tơ
Thơng thay lũ kiến li ti
Kiếm ăn đợc mấy phải đi kiếm mồi
Thơng thay hạc lánh đờng mây
Chim bay mỏi cánh biết ngày nào thôi
Thơng thay con quốc giữa trời
Dầu kêu ra máu có ngời nào nghe.
+ Trời sao ăn ở chẳng cân
Kẻ ăn không hết ngời lần chẳng ra
+ Con quan thì lại làm quan
Con nhà kẻ khó đốt than cả ngày
- Điểm chung: các con vật đều bé
nhỏ,đáng thơng
- Điểm riêng:
+ Con tằm: bị bòn rút sức lực
+Con kiến: làm nhiều hởng ít
+Con hạc: tha hơng,vô vọng
+Con quốc: oan ức bất trái ngang
- Kẻ giàu->thừa thãi,sung sớng
- Ngời nghèo->đói khổ,thiếu thốn
4
khó thì thiếu thốn đói rách,phải lao
động cật lực,oán trách ông trời bất
công,thiên vị)
-> Ba bài ca dao có những cách thể
hiện riêng nhng đều nói lên nỗi niềm
nào về thân phận ngời lao động?
-GV:Trong xã hội phong kiến xa

kia,bọn vua chúa quan lại mặc sức
thống trị,trà đạp lên cuộc sống của
ngời lao động.Các em sẽ cùng tìm
hiểu xem ngời lao động đã nói nh thế
nào về chúng.
(Chiếu VD3)
- Cả hai bài ca dao nói đến đối tợng
nào?
- Quan lại xa vẫn thờng xng là phụ
mẫu(cha mẹ)dân.ở đây quanlai,địa
chủ có hành động gì? Nêu suy nghĩ
của em về hành động đó?
GV: Nhà mày là cách gọi bọn địa
chủ cờng hào,đầy khinh thờng căm
phẫn của ngời dân quê.Họ uất ức căm
giận bởi bè lũ thống trị tham lam tàn
ác vơ vét,cớp đoạt mọi thứ : ruộng
đất,trâu cày,ao thậm tệ hơn là sự bóc
lột sức lực dẫn đến ngời nông dân
trắng tay không còn gì để sinh sống
nuôi con.
- Từ thận bé nhỏ bọt bèo,không địa
vị,ngời lao động phải gánh chịu nỗi
đau nào nữa?
GV: Giai cấp thống trị với bộ mặt tàn
ác,không còn nhân tính,chúng tìm
mọi thủ đoạn chiếm đoạt tài sản của
nhân dân lao động nhất là thời kì xã
hội nửa thực dân phong kiến.Chúng
đặt ra đủ các loại thuế khiến ngời dân

phải rên xiếtối thôi chua xót đoạn tr-
ờng/Thuế than thuế củi thảm thơng
đứa nghèo;Vì đâu khổ cực cuộc
đời/Bởi chng su thúê vọt roi mấy lần.
=>Từ những nội dung trên em hiểu
nh thế nào về cuộc sống của ngời lao
động xa?
-
GV:Cũng là ngời lao động nhng ngời
=>Nỗi khổ về thân phận bé
nhỏ,địa vị thấp kém,cảnh sống bất
công,oan ức.
*VD3:
+ Con ơi nhớ lấy câu này
Cớp đêm là giặc cớp ngày là quan
+Nhà mày lắm đất lắm ao
Lắm trâu lắm ruộng con tao ăn gì?
- Quan lại,địa chủ-> Giai cấp
thống trị
- Cớp: cớp đoạt ruộng đất,trâu,ao
- Ngày: ->cớp trắng trợn
=>Bị giai cấp thống trị áp bức bóc
lột nặng nề
*Tóm lại:Cuộc sống của nhân dân
lao động vô cùng khổ cực,lam lũ
một nắng hai sơng trên ruộng đồng
nh thân cò thân vạc bé nhỏ đáng
thơng.Họ bị giai cấp phong kiến
áp bức đoạ đày bòn rút đến xơng
tuỷ.Mỗi lời ca than thân đều thấm

đẫm nớc mắt từ số phận đắng cay.
5
phụ nữ lại có những nỗi niềm riêng để
giãi bày than thở.
- Em hãy đọc một số bài ca dao tha
thân của ngời phụ nữ đã học và em
biết ?
- ở ba bài ca dao ngời phụ nữ đẫ ví
mình với những gì?Mỗi hình ảnh ví
von ấy đều ẩn chứa những nỗi đau
thân phận .theo em đó là những nỗi
đau nào?
- Tấm lụa đàovừa đẹp óng ả vừa rất
có giá trị.Khi mang ra chợ để mua
bán trao đổi,kẻ nâng lên ngời đặt
xuống,kẻ chê đắt ngời bảo rẻLiệu
ngời mua có hiểu rõ đợc giá trị của
nó?Ng ời phụ nữ ý thức ý thức rất rõ
và tự hào về vẻ đẹp nhân phẩm của
mình nh ng trong xã hội ấy ai thừa
nhận,ai ca ngợi vẻ đẹp của họ?Trái
bần vừa chua vừa chát,trôi nổi trên
sông mặc cho gió dập sóng dồi.Nó
cũng nh cuộc đời ngời phụ nữ không
có quyền tự quyết định mà hoàn toàn
phụ thuộc vào kẻ khác,mặc cho dòng
đời đa đẩy,chẳng biết tơng lai sẽ ra
sao.Hay hình ảnh so sánh với con
hạc đầu đìnhcũng nói lên nỗi đau về
thân phận bị ràng buộc,bị trói chặt

vào trăm ngàn thứ luật lệ hà khắc.Họ
khao khát đợc tự do bay bổng nhng
tất cả chỉ là vô vọng.
->Từ cách so sánh thân emvới trái
bần,tấm lụa,con hạc em hiểu ngời phụ
nữ muốn than về điều gì?
GV:Xã hội phong kiến phụ quyền tồn
tại hàng nghìn năm với những quan
niệm bất công khắt khetam tòng tứ
đức,quan niệmtrọng nam khinh nữ:
nhất nam viết hữu thập nữ viết
vôdành mọi u tiên cho ngơì đàn
ông,đẩy ngời phụ vào những thảm
kịch âu sầu.Có bao nỗi khổ mà họ
phải chịu đựng.Khổ về vật chất:Thân
em nh lá đài bi/Ngày thì dãi nắng
đêm thì dầm sơng ; Một ngày hai
buổi trèo non/Lấy gì mà đẹp mà giòn
hỡi anh?.Song khổ nhất là về tinh
thần.Đó là nỗi đau về thân phận mỏng
manh,bị động,không có quyền tự
quyết định cuộc đời mình.Con ngời bị
b.Lời than của ng ời phụ nữ
VD:
+ Thân em nh tấm lụa đào
Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai?
+ Thân em nh trái bần trôi,
Gió dập sóng dồi biết tấp vào đâu
+ Em nh con hạc đầu đình
Muốn bay chẳng cất nổi mình mà bay

tấm lụa đào
->Thân em: trái bần
con hạc
->ý thức đợc vẻ đẹp phẩm giá nh-
ng xã hội không thừa nhận,bị xã
hội rẻ rúng.
->cuộc đời chìm nổi,vô định.
->thân phận bị phụ thuộc,mất tự do
6
đồ vật hoá,định giá theo giá trị sử
dụng.Thân phận ví với hạt ma,miếng
cau,cái cọc ràoHọ có bao phẩm chất
tốt đẹp(nh tấm lụa đào,cây
quế,chuông vàng) nhng không đợc
xã hội thừa nhận,cọi trọng.Bởi thế
khổ đau lại tiếp nối chồng chất khổ
đau.
- Em hãy đọc một số bài cadao bắt
đầu bằng cụm từ thân em?
GV mở rộng thêm về nội dung than
thân của ngời phụ nữ:
Khi cha lấy chồng thì bao lo lắng về
tơng laithân con gái 12 bến nớc,lấy
chồng rồi lại trăm mối lo toan: Nỗi
buồn nhớ mẹ charuột đau chín
chiềuchỉ biết ngậm ngùi trong
dạ;quan hệ mẹ chồng nàng dâu nghiệt
ngã.Con dâu bị xem nh con ởNghe
tin bác mẹ anh hiền /Cắn cơm không

vỡ,cắn đồng tiền vỡ t.Nếu ngời
chồng có lấy vợ lẽ thì lại càng đau
khổ hơn bởi chồng chung cha dễ ai
chiều cho ai.Xã hội còn bất công
hơn trong chuyện hôn nhân.Đàn ông
có quyền năm thê bảy thiếp còn phụ
nữgái chính chuyên chỉ có một
chồng;ngời phụ nữ còn không có
quyền đợc đi học,không đợc tham gia
vào chốn quan trờng Cuộc đời họ
thật trăm đắng ngàn cay,vạn ngàn nỗi
tủi nhục.Có lẽ vì thế mà đại thi hào
Nguyễn Du đã khẳng định Thơng
thay thân phận đàn bà
Lời rằng bạc mệnh cũng là lời
chung(Truyện Kiều)
- Qua những câu ca dao than thân của
ngời phụ nữ em suy nghĩ gì về cuộc
đời của họ? Liên hệ với cuộc đời ngời
phụ nữ ngày nay?
(HS phát biểu tự do)
- GV chiếu 3 bài ca dao các em đã
học.
- Quan sát các bài ca dao đã học và
vừa tìm hiểu,em hãy nêu những nét
- Thân em nh chổi đầu hè
Để ai ma nắng đi về chùi chân
- Thân em nh giếng giữa đàng
Ngời thanh rửa mặt ngời phàm rửa
chân

- Thân em nh ớt trên cây
Càng tơi ngoài vỏ càng cay trong
lòng
*Nỗi khổ khi đi lấy chồng:
+Cha mẹ ép gả,hôn nhân không
hạnh phúc:Mẹ em thấy của thời
ham/Hang hùm cứ tởng hang vàng
ép con ; Bồng bồng cõng chồng
đi chơi/Đi đến chỗ lội đánh rơi
mất chồng
Vô duyên vô phúc /Múc phải ông
chồng già/Ra đờng ngời hỏi rằng
cha hay chồng/Nói ra đau đớn
trong lòng/ ấy cái nợ truyền
kiếp,có phải chồng em đâu?
+Bị chồng,mẹ chồng đối xử tệ
bạc: Từ ngày em ở với anh/Mẹ
anh đánh mắng,anh tình phụ
tôi/Có thịt anh tình phụ xôi / Có
cam phụ quýt có ngời phụ taCó
những ngời không cam chịu cảnh
sống ấy: Cô kia đội nón đi đâu ?
Rằng tôi con gái làm dâu mới về ?
mẹ chồng tôi gớm tôi ghê /Tôi ở
chẳng đợc tôi về nhà tôi
=>Ngời phụ nữ trở thành nạn nhân
của chế độ đa thê,luật lệ tam tòng
tứ đức khắt khe.Cuộc đời họ là
những chuỗi bi kịch thơng tâm.Vì
thế tiếng hát than thân của họ chứa

đầy nớc mắt,nghe ai oán não
nùng,còn vọng mãi muôn đời.
3.Kết luận:
a-Nghệ thuật:
- So sánh,ẩn dụ: thờng mợn hình
ảnhđồ vật, con vật bé nhỏ tầm th-
ờng sống vất vả bế tắc để ví von
với hoàn cảnh thân phận mình->Ca
dao gần gũi,dễ nhớ,dễ thuộc,giàu ý
7
đặc sắc về nghệ thuật?
-Ngời lao động,ngời phụ nữ,ngời làm
thuê làm mớnđẫ than thở biết bao
điều .Theo em họ than thân để làm
gì?
GV khái quát,mở rộng: Ca dao đóng
góp phần giá trị phản ánh hiện thực
cuộc sống xã hội xa.Sống trong bùn
lầy khổ đau tăm tối,ngời lao động cất
lên những lời than chứa đầy nớc mắt
và bao niềm oán hận.Nó trở thành
một phần của hồn dân tộc.Nó ăn sâu
vào đời sống tinh thần của nhân dân
ta.Hát ru con bằng ca dao;dăn dạy
con bằng ca dao.Ca dao cũng ảnh h-
ởng rất nhiều đến những sáng tác của
các nhà thơ,nhà văn.Hồ Xuân Hơng
mợn môtip Thân em để ngợi ca ng-
ời phụ nữThân em vừa trắng lại vừa
tròn(Bánh trôi nớc).Hay nhà thơ Chế

Lan Viên lấy hình ảnh con cò trong
ca dao để cảm nhận suy ngẫm về tình
mẫu tử trong bài Con cò (Các em sẽ
học ở lớp 9).Ngày nay,ngời bà,ngời
mẹ,ngời chịvẫn hát ru trẻ thơ bằng
những câu ca dao thấm đẫm tình ng-
ời.Học ca dao,nghe ca dao để ta yêu
hơn,trân trọng,cảm thông với kiếp ng-
ời trong quá khứ và hơn hết hãy biết
sống nhân ái,lắng nghe,chia sẻ bằng
trái tim chan chứa yêu thơng.
nghĩa
- Môtip thân em gợi niềm
xa,đồng cảm.
b-Nội dung
- giãi bày nỗi thống khổ của kiếp
ngời nhỏ nhoi,sống dới đáy xã hội
- Mong sự đồng cảm sẻ chia
- Tố cáo,phản kháng xã hội bất
công vùi dập con ngời
C.Luyện tập:15
HS đọc,xác định yêu cầu của bài tập?
HS trả lời
Bài tập1:
Trong các bài ca dao sau bài nào
có nội dung than thân?
a,Anh đi anh nhớ quê nhà
Nhớ canh rau muống nhớ cà dầm
tơng
Nhớ ai giãi nắng dầm sơng

Nhớ ai tát nớc bên đờng hôm nao
b,Lời nói chẳng mất tiền mua
Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau
c,Thân em nh quả soài trên cây
Gió đông gió tây gió nam gió bắc
nó đánh lúc la lúc lắc trên cànhđ
8
- HS viết ,trình bày,gọi học sinh nhận
xét,GV chữa.
- Chiếu đoạn văn mẫu để học sinh tham
khảo:
Thân em nh trái bần trôi
Gió dập sóng dồi biết tấp vào đâu
Bài ca dao là lời than thân đầy ai oán não
nùng của ngời phụ nữ trong xã hội xa.Họ
tự ví mình nh trái bần trôi nổi dập dềnh
trên sông nớc mênh mông .Trái bần vốn
vừa chua vừa chát,một loại quả ít có giá
trị,chẳng có ai để ý.Cách so sánh chất
chứa nỗi tủi hờn bởi thân phận bị rẻ
rúng,xem thờng.Song đau xót hơn,buồn
thơng hơn là số kiếp hẩm hiu,long đong
chẳng biết sẽ trôi dạt về đâugió dập
sóng dồi biết tấp vào đâu?
Ngời phụ nữ không có quyền tự quyết
định cuộc đời mình .Họ bị ràng buộc bởi
rất nhiều luật lệ khắt khe,hà khắc.Không
chỉ để giãi bày niềm đau bài ca dao còn
có ý nghĩa tố cáo,lên án hiện thực xã hội
đơng thời.

d,Chim trời ai dễ đếm lông
Nuôi con ai dễ kể công tháng
ngày
Bài tập 2:
Viết đoạn văn ngắn trình bày
cảm nhận của em về thân phận
ngời phụ nữ qua bài ca dao
Thân em nh trái bần trôi
Gió dập sóng dồi biết tấp vàođâu
9