TÓM TẮT LUẬN ÁN TƯ TƯỞNG TRIẾT HỌC CỦA NGUYỄN TRÃI


PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
 !
"#$%&' ()*"+,-"#$%#!./ !!
01+#2 3&3 41 !3
56$/"78 !4"9:.;+<!,8
!.=,8 !:!> 8 //#
/ ?"#$%:@$ A*BC/#
.? !!9"0DE/"C/"*/
*1,8FE.,8$=!,8G.!,8
.C&F AH

I0*$(/
?$19$B*@! /&+"#E##$ A*$E'
.,JK 8"#$%:L6M=N A**
 !(#$,,=.*$OCP!'+
5!0 Q!?O Q!IDE"#$%,7
KRA*LSBLT#.?UO-"9VW<XYZ[\ !
,]Z@^&!: 1' A*_P$`aGRA*"+
,39.H
b
6
Z> 8/"78!./1,85cdA9;+
<!,8C$,J4"9:$6e#$)!
5* !4"9:!:1E:,*C@
fg 'f@9#$)!5# !4"9:I"I
#$ /:":Q#$K 'BC
/O:gB4"#/$7K9+h !"#$%
:Lg:"##$ A*""I#9$O:8
Q*IDE':,8"#$%@$73 41

!5.CQ,- :R/<
$O$,39:!E!,-6<,f$#9#$)!
5*#O:"#$%R/<*!+
,= ! A*.?*EJ!"h
,=E#K!1&+i A*./,8
1
;+Z+R/<Vbd\Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI<&6
Z@$9]!<$6bjd6
b
]Z@^Vklj\V công tc văn ho<&6Y4]!<$6mn6
26o*> 8 /"#$%: /&+"#E
##$ A*$E' Q*@1"&# Q*@:,-
.!,<9E:$,JA*Rppp;+Z+R/<
P$`aG:"?"#$%$ !1,-' A*O
:4!&+i.i:fN !&J 8"#$%
:L! A*1 !B2 3H
c
6
$:$)"#$%.R/< 8(f
%7&4*!1,8)!9.$18Vf.>!
!,8"C\C"+5 8O3"+O:"
1$f%E.&+ /9E'1,8
'4"...O($
q .IO' A*$$r4&+i !
$E'.!-PsEO*!54".
 !2EO,8R/<6Z> 89#$) q 1E.
+$(>!/(!,,= 85 *
 !h@8,UhZCWDUh,3S/$5#C/
$,-Yt$5<C$5e1<E$UO#
C<EMPSOUOeh;CUO]($#<C)<4<E

$,3<EU$uMZuZ$<CehZ#"
]vIS#]Z@^6
3vUOJ 8&:E%Lf&/1!EO5
!:!.%E.,8;R/ (
,-f^&+ /'4".1/!,,=
!@$/1>.. A*:8L<E
$6MF!A$@/ !#E/ 3<E$I"#7
:if^,-I"#CE.1,8;R/6
,,=Cf&/!,,=$:BCP*h2 83
UOJ!0*h2 8C78 !4"9:/
E1!9% '0EO,8 '54". '
2. 'E.'#&)C=6Z@ ):CB
1'GTư tưởng triết học Nguyễn Trãi - đặc điểm và giá trị lịch sửH!'
!4#:2$:B)6
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu đề tài
3
;+Z+R/<Vkkl\Văn kiện Hội nghị lần thứ năm Ban chấp hành trung ương
Khóa VIII<&6Z@$9]!<$6wnLww6
b
Z*%#9##C$)OK '$:B<E$=
#'a
Chủ đ thứ nhất, đó là cc công trình nghiên cứu liên quan đến những
đặc điểm, điu kiện lịch sử hình thành tư tưởng triết học của Nguyễn Trãi6 O
&%'OK!E!#C$)Đại Việt sử ký toàn thư, <&6
SB]!<Akkl6:":!Đại Việt sử ký tin biên.
;E!&9K,-i$cA^4<BSx^>Z
 !,-!! !AZO/Z+KRppp
VlddL$'EYJ\6Z_$,8OK!E0*Lịch
triu hiến chương loại chí V4"\<&6YB]!<kmbgE#"D
Đại cương lịch sử Việt Nam (toàn tập) .$,J](eh;yU

UO^4]&O<&6T#.?]!<Abdd6
Chủ đ thứ hai nghiên cứu v tư tưởng triết học Nguyễn Trãi, đó là cc
công trình khảo cứu v cuộc đời và cc bản văn liên quan đến tư tưởng của ông6
R''!E7&4*##"Da Ức trai tập, tập thượng và hạ, ue
?f$# A#Y!T0, 1&+A kj6R''!E0"+
%:#"DNguyễn Trãi toàn tập, <&6SB]!<kjmgC
$)Nguyễn Trãi cuộc đời và sự nghiệp<&6RA*LC]!<A
bdddgEThơ văn Nguyễn Trãi VE%B\uY21$5
;<&6T#.?]!<AkldgNguyễn Trãi<EO?<&6
UOY!T0AkjcgNguyễn Trãi khí phch và tinh hoa dân tộc, R/
RABR/<6<&6SB]!<Akldz
Chủ đ thứ ba, đó là cc công trình nghiên cứu v nội dung, đặc điểm tư
tưởng triết học Nguyễn Trãi6R''!EO&%##"D,aGi trị
văn hóa truyn thống Việt Nam $5RAT!<&6!"]Z@
^Akkc6:":!#"DLịch sử tư tưởng Việt Nam j4"
<E;A?<&6!"]Z@^#&+kkgC$)
Lịch sử tư tưởng Việt Nam, tập 1.<E!,&O<&6SB
]!<1&+Akkc6$,8OK!E:"{0
*C$)Tư tưởng Nguyễn Trãi trong tiến trình lịch sử Việt Nam R`
y;!<&6RA*LC]!<Akkm6;*0!C$)
Nguyễn Trãi anh hùng giải phóng dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới 
<E^,3<&RA*LC]!<Abddc6;f&/
$,8OK!E!#"DĐại cương lịch sử tư tưởng triết học
Việt Nam, 4"<E]>]4&O<&6;B9]!<
c
1&+Abddb6:":"+%:C$)Lịch sử tư tưởng Việt Nam
từ thế kỷ XV đến thế kỷ XIX, <&6Z@$9]!<Abdg#
"DLịch sử triết học phương Đông, oZ@<&6Z@$9
1&+Abdbz;## '/"3 !+#$,,=
<E$_*'#"D6$,8:*!C$)Kỷ niệm 600

năm ngày sinh của Nguyễn Trãi<&6SB]!<Akmbg:"
{!##"DKỷ yếu hội thảo khoa học v Nguyễn TrãiR/SB
!"]Z@^kldgNguyễn Trãi khí phch và tinh hoa
của dân tộc<&6SB]!<AkldgNguyễn Trãi: Cuộc đời
và sự nghiệp$5]EU/<&6RA*LC]!<Abdddg
Nguyễn Trãi v tc giả và tc phẩm VE%B\<E](YJ<&6
T#.?]!<bddbg Nguyễn Trãi trên đất Thanh<&6RA*LC
]!<Abddc6;f&/$*!Trên đường tìm hiểu sự nghiệp thơ
văn Nguyễn Trãi<&6RAB]!<1&+Akld66_*""5
!)%.f% !#$,,=$:B<E$6
3. Mục đích, nhiệm vụ của luận án
Mục đícha C9 /h+)%.,,=$:B
<E$4#F##$I$(f% !#$
* 8R/<:xypRLyR_, 8
/"E. !&+ /79R/</E6
Nhiệm vụa LMột là$)&!E(J= !'')!,
,=$:B<E$6
LHai là$)&!E !"@(.,,=$:BJ&+
<E$9# 1' ' _$?  4 '4K !#.? '
 ! '@$L6
LBa làQ(.$O4#$I$(f% !#$
$,,=$:B<E$ 8:$)"#$%
,,=R/<_, 8EO5;
R/3UOJ*$O !C&+ / !E.1,8*6
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
;%/,-?@ !/ ?$O4#.$O:8
9 !",J"#"42.E 4&/K !2.E
43#+0.?7-"#",J"#" !
"@ !7-"9E" !..# !:66 !
4#,-:"4.,8*$:B !$:B A*6

n
5. Cái mới của luận án
LMột là4#$)&!E#/,,=$:B<E
$*""5!$`,,=C9( 1' ' _$? '4
K !#.? ' ! '@$g
LHai là4#"@ !!$`(f%J&+$,
,=$:B<E$6U4#_$I$,-(#$ !h
28 'fh4 ! 'fQ,,=$:B
C 89#$)"#$%,,=R/<_,
.f&/! 8/"E. !&+ /1,8/E6
6. Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn của luận án
Về ý nghĩa khoa họcaU4#*""5!$`(.f%
J&+ !(#$,,=$:B<E$Q*I",3
B*%&:#/iJ,,=$:BC6
Về ý nghĩa thực tiễna C9 /$)&!E#/
. !f%$,,=$:B<E$(#$
8!4#$I$Q,,=$:BC!(&!B&7@ 8
/"784"9:E. !&+ /79/E6
7. Kết cấu cơ bản của luận án
<!"5=5:4 !.?!/+4#
,-:1c,Jm:6
Chương 1
CƠ SỞ XÃ HỘI VÀ TIỀN ĐỀ LÝ LUẬN HÌNH THÀNH
TƯ TƯỞNG TRIẾT HỌC CỦA NGUYỄN TRÃI
1.1. KHÁI QUÁT ĐIỀU KIỆN LỊCH SỬ, KINH TẾ, CHÍNH TRỊ - XÃ
HỘI VIỆT NAM THẾ KỶ XIV - XV – CƠ SỞ XÃ HỘI HÌNH THÀNH TƯ
TƯỞNG TRIẾT HỌC CỦA NGUYỄN TRÃI
1.1.1. Sự biến chuyển xã hội Việt Nam thế kỷ XIV - XV và thực tiễn
chống quân Minh xâm lược với sự hình thành tư tưởng triết học của
Nguyễn Trãi

Z*%*,,=$:B<E$)! !"#$%
"+# !&"&=E:9$B1'/
;R/=:xypRLyR6Một làE%&:Q!$5
!] !#:f^,-g !hai là
5E. !"#$%!,8":4"9E';R/:
w
xyRL$'UOJf&/!#:,3A
f^9.;R/6Trước hết, v sự chuyển biến của xã hội Đại
Việt thế kỷ XIV - XV,I&::xyppp!$5E:!Uh
=$3v:"?"#$%J;R/!$5
$'@$17 !' A*4"#.5
s+,= A* !/,,=4"!|.
'f5 (i;R/6Y&:i/
::<EOL^C(*A ':1,8."+
EK.f( ('4". !
9E'1,8.5.5,-i"?;R/$=7 !"#
$%6EO !:xypR;R/ !
+$5$B6;*!E# ':&A '@$
B58"9h59E' !7
.$6V kinh tế'+1C/"I!,8
C0K9: /&7 !&+ /O' !#C$)
E-OC/")6<9t9$$|$'
)"+'5&#9,8!!%&79t6V
chính trị xã hội&#E@9E'Q$'):",JE#$/
$6R/&}~#$!_9h.•:&!$${6
MB5)#_ /$'@6<."!E58"9h
":$K=$'$#1"3AO,-
58"CCCv% $=#",J)6
Z> 8)$*#:$ 8ZA"€U&,3
C.}"+$3&s$)6<!,8":)1

+A9+h':LC0K%9O'
!C$)E-"#$%C/"6$,8)):L
, 4E'1$C.}CC !Cv7.4E
i"J6y;R/ !(A:xypR !
+i !!./Q::@$:-"
8f!{.B*!(''.•:+#]ehUE6
,,=$:B<E$CP"+#"&='/
;R/:xypRLyR!0phản nh thực tiễn cuộc khng
chiến mười năm chống giặc Minh gian khổ và oanh liệt của quân dân Đại Việt6
<Andd]ehUE47!$54"$!]1EO,8!;<6
;%%: ! ,J9E']ehUE:"?/
m
+# 'Bf6EO+#*,!C)
Andj,8&f^,-6]ehUEKO
f^,=2*1&6o.
"+#C!&f^6•,f
^!,-$ !*.O"58##
%,J#&4_,## ' ABh9z
;R/3v!E&9f,8" !OEFx
./O A#;R/6R'@$I:!4"@9E'{
C)G@9H6;K594TZP!&a^!;CPEK
VEBi!C\"?$# '9@g!QEO&@K
VE&@\*/ ?$C '.@ !!@g&!;')
##E##i9E',"#" !##6o,894!^
"#"E/666:4",-/@9E'#
1""E/=,86R':$3!^,-
!C,8I'@#$ J ~+ !
&*K.#!&6Z@ ):.,8B
32=2UYJ.UOU-.
KO#Cf^!4".6;*!

=25E7,!i-:K q 6,
,=$:B<E$"+#i !
f&/!#:^9.;R/=:x
ypRLyR6
1.1.2. Nhiệm vụ củng cố, xây dựng và phát triển nhà nước phong kiến
Đại Việt thời hậu Lê với sự hình thành, phát triển tư tưởng triết học của
Nguyễn Trãi
,,=$:B<E$CP"+#'/
R/<:xypRLyR!0!"+#5E.!
,8;R/ (34UO$O1+#f36
Y=2UYJ!i-1,8!,-4"
!,8 !. 80EO,80!. ,J
-"K>C"?+1!i# :,J:$ !
,':"#$%O86R'))$1$
13UOJ,-!c&"4@a^!$1=(!,8g
]!$1C!gM!$1,(6Y1,8,-
+"*.5,-$= '9O,JE.!*"?
j
+1C/"6$2 C,J/"&O"?
"#$%C/" /E.!K$1_,-
9 !"#$%*6Z#!'$E',~J
./?#$}I./:!*Iz!E!"#$%=
#!6$OJ="#$%C/" !C/" /
,C&C&#!*_,-"? !!E!=$6Z#
-",J,-)!=#! !O!%$7!#6;%
/ /,&C&#!UO9E:&s'1E3!]I
'86R':15$OJ=:;R/
:xyRJ11"@'*E76$*1"
@a": !C.!E!,-#4"6T1"
":,-!58"@a9h9K$1"

!,36V tình hình chính trịC /E:!# 3UO
J9 !i/!/!&#E!,894"
$@19OEO:6;:3UO#C):
P$=!!,8!$9E'6$::9
E/3UOJ $0! ,-'!2GC
9HLK! ,-!G$3H,3(/$3E$3$
.I6R'f!@3UO#7 C,8!A
:3UO#C+7!cV7!c
QEO\6;K5#!#EO"K6‚|QEO*&E
a;CEV*/ ?"?$#9\QEV*$#/"?$#
!@.\ !]:EV"?$#$##\6V quân đội3
UOJ!7K9,-!1E/t*'
/:16Y#:^i-UOU-*7
cw 9+_0d 6Y7.E/E&
#7# /9!w"OE=( ! '!
$=9O!6e,-!wa;CE<Mi !]+
E6Z# /9'f#K79+;C79+;79+
K56R'"#"4 UO#7E: /E.D
"#"463#C !<C&!!/O
'4 '~/?=(!+6<Anlc #C9E:
&O&4@K$')B!Luật Hồng Đức6
V gio dục khoa cửaT#.?3vUOJ,-I$B1"#
Q$,JG><H#! 3v!E6^f#!#"K
l
5!E!A '!!FE%B(,3*O
D !! /$&#E!,8":6V mặt tư tưởng.
&:73u4#&,8 !3vE!<#"#
$% !:,:$@$L;R/3
v!E6EO$<#"$!"#!"#<
#&+ /V0B!M./,\6u#!EC ,-9

,-,,=G,J_,3H*@CK /<
#g ! '@$LBE.$4,J,3
{C)2",JMi6]!"#<#1":6]Bi'
83 8. 8 . ! 4/1
,8 ,-9C7$4,J,34ƒ"<#$*
7&4*UO#C<E$!(,3*,,=1":
*""5"#$%,,=3UOJO&,886Z3<E
$i' 83v'&:&+
i/f&/!,- !$f^ 81,86
R!<E$ ,-O1+&=5)$8 '3 !,
.E@$i+6
)%('/!+=:xypR5:x
yR!%P$(J=EEO#9EO
3 89#$))!,,=$:B<E$6,
,=$:BC,-%/$`$(#"D),
Bình Ngô sch, Quân trung từ mệnh tập, Bình Ngô đại co, Ức Trai thi tập,
Quốc âm thi tập, Dư địa chí, Lam Sơn thực lục, Ngọc đường di cảo, Luật thư,
Giao tự đại lễ, Thạch khch hồ, Ph_ n_i Chí Linh, Chuyện c` v Băng Hồ tiên
sinh !&!:&%#.?!CEUO#7 :6
1.2. TIỀN ĐỀ LÝ LUẬN HÌNH THÀNH TƯ TƯỞNG TRIẾT HỌC
CỦA NGUYỄN TRÃI
1.2.1. Những giá trị tư tưởng, văn hóa truyền thống Việt Nam với sự
hình thành tư tưởng triết học của Nguyễn Trãi
,,=$:B<E$f"+# !&"&=
'/:@$L;R/_,
#:9^,-:xypRLyRgf#!:
Q !"#$%,,= A*R/<$E'6<(#$&+
i A*$E'.R/<G!(#$&' (
(#.R/<,- i"O9!
k

!A1$.,8 !(,8H
n
6;*@!0EO,8
!54" !h@,3.)!:i&*{Jh
K51$O,3&11
0#.$B2)hC5>#z
$$E' A*R/<7&41*!h@4".
0EO,85#. !5!:!.6
<E$:":Q5EO,8 !h@4".1E
"#$%O$.8$1""I!./ !i9
,,=29% '9.%/$##"D
8,Bình Ngô đại coPh_ n_i Chí LinhQuân trung từ mệnh tập.
1.2.2. Tư tưởng “Tam giáo” với sự hình thành tư tưởng triết học của
Nguyễn Trãi
Z> 8 /:Q !"#$%##$,,= ! A*
$E'R/<,-IO$:$)1$.
,8 !(,8$+9!!A,,=$:B<E$
,-)!"#$%0.9#$)C:":Q !iB
#9%#<u4U6$,8:,,=$:B
C+,=,,=<#,,,=GO/H
G$.HG,J_,3H,,= 'G2Hz<,
<E$&::":Q ! ,-O(9%<#
@C"+<#*@1 /CK4ƒ"6
<E$015$:hu4# 8K:
0.Q&x+&##KK7$=!
$($:h0EO,J,3EO,3
EO,JG/&",JH&:JGq1E!EHEO,J+sE
CI. 8+q>Cg&%/2
+ Q40Q&u4# Q%/0#i
.R/6

 o,8+,=;#$,,=$:B)
<E$C%/5# !$:hG2 C H
!+.C!.-C!"I9h6
<(/,,=C#!E!(,,=&O!$+
9'A$5$:$).4".!%)|K
4
;+Z+R/<Vkkl\Văn kiện Hội nghị lần thứ năm Ban chấp hành trung ương
Khóa VIII<&6Z@$9]!<$6wm6
d
1$35,3R/,-.R/<
:"4&:7"#$%09E/ 8 A*$E'&+%$=
!$(E: A*R/<!&+i !$=!
(''h4,,=$:B<E$6
Kết luận chương 1
U!)#hK,,=$:B<E$CP
!"+#'/:@$ A*3&1E3
!0!:9+:Q(,,=$:BC# A*$,8*6
;*!:":Q$E' A*R/<,-%/4"$
=hK '9 '54",3. '0EO
,8! !K@5>#$E':K9h&#
.,-IO$9#$)1$.,8 !(
,86,,=$:B<E$0!:":QiB !"#
$%(9% ':8(E:,,=$:h@$LK
$:h<#u4# !;#6Z*%*,,=
<E$* !,,=$:BC*$O!:(~
h1#$ A#$E'. ! A#g
!:*"+#if%5;R/,J36
Chương 2
NỘI DUNG TƯ TƯỞNG TRIẾT HỌC CỦA NGUYỄN TRÃI
2.1. QUAN ĐIỂM VỀ THẾ GIỚI VÀ VẤN ĐỀ NHẬN THỨC TRONG

TƯ TƯỞNG TRIẾT HỌC CỦA NGUYỄN TRÃI
2.1.1. Quan điểm về vũ trụ, trời đất, về “Thiên mệnh” và con người
trong tư tưởng triết học của Nguyễn Trãi
^$(&"49$B$,,=$:B<E$
*!9/C ' _$?$31  4 !,36Z+
,= !:"9/ ':89<#$##"D
)<E$_*': _$?$31  46e/
':8<E$$1. !""I&'E:6Z*
ICB!$31IC8&%$6{C _$?_C
4 !&:7G _$?OO&:L)A$ _$?&:

*+E$'H
w
6$31$,,=$:B<E$C"+
!#/$Q,-E*h2*@1 4hC,$:
B",JE!G$3H!1*$C 4EO,JC
4,ƒEO,J#aGO)CDL$31
)= ?&%8H
m
6; 8<E$$31$1O+
,_$1&. !C&F6R):$31 8<E$$=O
5_:J 8,36
:"9%<<E$"#$% !%/
#/G/$3H$##/ 'G0$3HGh$3HG 4$3H
G$3HG$3H6$.9% 'GO/HV/$3\
<E$$)&!E%/$$1'$,3-"#,
$ 4$3 4,8/ $!"I9hE
}}!CE1&3,3z$,8:
GO/H$ 4,8<E$$F 4,8/ _
.$39E6<* 'G 4$3H$&!Đầu mục nước An Nam là Lê Lợi,

Thư gửi Tổng binh Vương đại nhân, Thi gim Sơn đại nhân<E$ :a
G3**E9/= 4$3g /*!*&&=,3
!H
j
6R'3|,3{<E$!&!
"I9hE}}_'./$3i"faG< 
79OL;3,3C /+E.$3H
l
6„0P$`aGY
>*&=,$3A*!BJH
k
6R4EOG8&:
.,!*!+,-0$3H
d
6^f.><E$=
"&=/$3,C ! 4&:75!
$316„$FO: !+3,3C 4
w
Wx&BR/<R/YBVkjm\Nguyễn Trãi toàn tập<&6S
B]!<$6blc6
6
…E&SBR/<R/YBVkjm\Nguyễn Trãi toàn tập<&6S
B]!<$6blc6
7
…E&SBR/<R/YBVkjm\Nguyễn Trãi toàn tập<&6SB
]!<$6jc66
8
…E&.4Vkj\Ức trai tập4",-9E%bcueR?f$#
A*Y!T0$6bwj6
k

…E&SBR/<R/YBVkjm\Nguyễn Trãi toàn tập<&6S
B]!<$6clk6
d
…E&SBR/<R/YBVkjm\Nguyễn Trãi toàn tập<&6S
B]!<$6bnb6
b
E 5::Cg:J&2:#6;*@!
$3 4$3!9E4 _$?  46Q*<E$$F
,3:&:{N$3/$3*%&:E:!
E%!ig,-:,3C{Gh$3HG0
,3H)*%G&::!>E%EO!EH

 !*
%NG$,8B !H
b
6;f&/$9% '/$3 !
,3<E$Ih:9/(E:#9,-%
!N$3 4$30$3V%,*!::3\ !
E:9!0,3h,3K.6<E$*!'
/9$BC%:=,3!1!!
@$)'9$B1,39!"+&:G>E3C
&:H6<, 4E*%*,,=<E$ '/$30$3h
$3 ! 4$3$1+.5"#Og$3C!!!1
OO5&@ 89E'EO#-!$3@!N$3!
E:#9!9E4!O6
2.1.2. Quan điềm về nhận thức và giáo dục trong tư tưởng triết học
của Nguyễn Trãi
,,=#.?<E$*(**"$18 !
/"#.?:xypRLyR !:E •0EO#$6Mục đích
#.?B4" !4K{,,=<E$!F!$

(,3*$K*"D1K !#&:"&/
"+$#I1!Ih!,36{<E
$#.?B4"0F$E'?$KB 1hK
# !(,359E'Ih&:K !:
0 ),8 ).6^%fi$,,=#.?<E$!
CP$9/(-@ /,-#.?B4" 8/9+
C /$6<E$f 1'4K !#
.?$9/4: 8! 8
,36Trong nội dung ,,=#.? !4K<E$&O
 /#.?$K!AC0f&/$B /#.?,
#K,3#.?02$:Q&
11
…E&SBR/<R/YBVkjm\Nguyễn Trãi toàn tập<&6S
B]!<$6jn6
12
…E&SBR/<R/YBVkjm\Nguyễn Trãi toàn tập<&6S
B]!<$6jw6
c
.&##+< !u4#6^$(.#.?4
K Q&!$Ki ':8 Q%/9E&~
'@$Lfi<E$*!9%$FB4"
4KCP%%&:ii$3 !h!,3!A
&+!Q%&:h1E&:K!-"9E4-"
3:6Z> 89% '?@ !.#.? !4
K<E$_,$ quan điểm v cch thức và phương php gio
dục.<E$P$` /4KB4"C"+.$#
"#!5"+*",J"#" !5"+,-A,8.•
, /$EA9+6
2.2. QUAN ĐIỂM VỀ XÃ HỘI VÀ NHÂN SINH TRONG TƯ TƯỞNG
TRIẾT HỌC CỦA NGUYỄN TRÃI

2.2.1. Quan điểm về đạo lý làm người và tư tưởng nhân nghĩa của
Nguyễn Trãi
;h!,3 !9%2$,,=$:B
<E$C"+!'h#'CKf.11
1"."4,9/<#6;h!,3$
,,=$:B<E$%/$,8:=$#/ 8 4
/9. !.6; 81,8<E$
,3/aG^0&#9 •0AH
c
G†,8,'!
!#,J6M))C#@$,86H
n
; 8.
<E$C#$`$#/)$FaG<E/1E
&&%6R).$ :C6H
w
GZC /9!C
/)g1E'.!':E:)6H
m
6
;h!,3$,,=$:B<E$0%/
i=)2955"?9KG$:H !G!H6<E
$$+9&$' !#&+E3 ,$CC#
)9%19#6;*!3G3 ):
$ 8.):!H
j
G,JEO.I2!( /
H
l
g3ƒ)4:6ZO*%*G$:HG

c
Y.$6cdb6
n
Y.$6blw6
w
Y.$6cdn6
m
Y.$6kk6
j
Y.$6kk6
l
Y.$6bdb6
n
HG!H!N!"D1G!E:{H
<E$,3$@K3 ). ),86
^$(.$:hfi<E$!,
,=26R,-O$O9%<#,,=nhân nghĩa
<E$,-%/EO$!&/,,=
C*CP,-&%/$`~1$#9% '0EO
,8,J,3G.HG$Q&H 'GK:H!0,-%
/ ',3@$ '. ! '#&)6^@
$1fi$,,=2<E$!0,J
,30.,-E 8(,35| ! 8q
>I1&5!6<*%/$E'G:H
G.H,- !0G# H.6,,=
2<E$0,-C"#$%J$h,=E.
1,8#&)$$O* #.,8*C'.1
"IC0:G34#5H6<2{<E
$!A&+h!,3! /8!=
!C*Ki+!,3&!G!,8

&' (.EO7H
k
6,,=2<E$ ) 4E%/
5 A+ ,-O$O,,=2<#
/ 8#"#$%$'/!+?%R/<6
2.2.2. Quan điểm về nhân dân trong tư tưởng triết học Nguyễn Trãi
,,= '.!~#$/,,=@$L
<E$6{C.*!(,3G.{sH
bd
G.
B#!HG/H!q1E!Eq=!(,3$GC
>* iH.*!(,3G.4E!3.I&
",J?B"6]0$,->&2.H
b
6Q)EO
,J.: !0A>fi<E$O#
#!E$3f^!&6„~":$F*!(
qG.$3HGQ,3HG&2HG,JH6<,i !:
&$9% '.<E$0%/=|C"#
k
Y.$6bdb6
20
…E&SBR/<R/YBVkjm\Nguyễn Trãi toàn tập<&6S
B]!<$6jj6
21
…E&SBR/<R/YBVkjm\Nguyễn Trãi toàn tập<&6S
B]!<$6jk6
w
/ !1E,- $0_,K8@.6{
C.I@!,-+1$+ 416„

!&'!AD/E$#/*,-'
!+"D.KC,8i !#,3.76„
$FB+ 41$* !&7*
$O'..!$O"+&:J(,3
71EGA'Jq1E!EH
bb
6SC(:{<E
$.I0!KJ&+#:f^
!,39E:B!&, #$'G:,3
*!.!=E'4E'_!.H
bc
gGU4E'8&:
K.,,8H
bn
6Y=.2<E$*9%:& '.,
4E@!.CC> 8.7G:4F
H#fK,8 !.,8OC1%,-1
0,E/ B $0 !K.6;*!9
%$1:& 89/":,J3<E
$ ' $095I.$6
2.2.3. Quan điểm về thời thế và quốc gia dân tộc trong tư tưởng triết
học của Nguyễn Trãi
$,,=$:B<E$,,= '3L:_!
$($:hfiC6{<E$G3H!G3JH
G3:HG 4H!GN$3H !G /,3H@!!&'/
!+:?%!:1E:6<*9E!
&,3&,3"+4K !!
,:!EKC%,:#6<, 4E3! 1'/
#9OG%3H !G,-3H0s,3
"+&:)4g"+*i)%1E,-#.$

&O$ 4K!1E,-#,)1E6o 4E4K !!
,3{<E$"+C{3:-"N$3 !
0,36‚<E$9/ '3C?C*h3
22
…E&SBR/<R/YBVkjm\Nguyễn Trãi toàn tập<&6S
B]!<$6nnw6
23
…E&SBR/<R/YBVkjm\Nguyễn Trãi toàn tập<&6S
B]!<$6bdc6
24
…E&SBR/<R/YBVkjm\Nguyễn Trãi toàn tập<&6S
B]!<$6bldLbl6
m
3!5"+*!@6„Cf$/ ? Q"+{
~"@)).&:3.$%&:,-3
: Q"+$,-9%*3%K"*"3%
*%,-K!"+$#!<E$B!thế6;%!
C)"+*3 !:&= )*3!C*:NC*:
%/)3N&&srg*:!C,-3)_C%
*J'/@-"%/C /!C6R!:*3
*:&:,-K))*%E7,-):G,$=&!
EH6ZOG#'#9h,39!&:3C&:6H
bw
$9% ' !<E$> 89
% 'h !2 '. '3:<E$0:
P$tư tưởng về quốc gia dân tộc=:xyR6$##"D
)f&/!$Bình Ngô đại co<E$,$9
/ '9.$1!./fN !B%
9E'9;R/6;*!9*,J IC&3`
"?4"9# A:%:>!/Q#

 8#$'":",JMi%/$`'! !
54".6
Kết luận chương 2
$OJ= !f%EO5;R/:x
ypRLyR&F:Q,,=<u4U !##$ A*$E'
ƒ".:-" 8C$@/ !!AK
)<E$#$/,,=$O'2 :
Ki,a@$9h"#"4
J Ag$*7&4!,,=$:B,.E$:Bfi
<E$,-%/=#.athế giới quan99% '
$31 _$?  4 'G/$3HGh$3HG0$3HGN$3HG 4$3H
!G$3Hg tư tưởngnhận thức ! 1'#.?99% '?
@. !",J"#"#.?gtư tưởngtriết lý nhân sinh99
% 'h!,3 8#K@$:!!@C
&F5•OKg 'G2HG.HG$Q&H
GK:H.g '. '3: ! '9. 8
0!C !,3.i6
Chương 3
bw
6Y.$6bl6
j
ĐẶC ĐIỂM VÀ GIÁ TRỊ LỊCH SỬ TRONG
TƯ TƯỞNG TRIẾT HỌC CỦA NGUYỄN TRÃI
3.1. NHỮNG ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN TRONG TƯ TƯỞNG TRIẾT HỌC
CỦA NGUYỄN TRÃI
3.1.1. Tính chất kế thừa, dung hợp, khai phóng trong tư tưởng triết
học của Nguyễn Trãi
@1:Q !.-"$,,=$:B<E$
CP!:":-"#+J?$4"C
'(E:$,,=<#U#u4#!*!

:":Q*@1iB: !#!9E/#E:
#9%$:B<u4U$OJ=,,=$:h$E'
.R/< ':8 !f&/!:Q
54".0EO,8 !@1 A$:h3vUh
L$5$# 1'$:BQ:899:# 1
'@$L !hK6;*!1@1:Q
.-"$,,=$:B<E$6
<,,,=$:B<E$CP*@1:Q
.-"!fiJ*!@1G"*H ,-O$O(
9%,,=!C:" !:Q6<*#IJ$
,,=$:B<E$@1:Q.-" !@1
"*Ci&*fN 86@1"*$,,=$:
B<E$!Q:":Q#9%,,=<
u4U<E$phủ định những tư tưởng ấy và vượt lên tính chất hẹp
hòi, bảo thủ của những tư tưởng ấy, mang lại cho nó một nội dung mới và một
tính chất mới6
3.1.2.Tính chất triết lý hành động trong tư tưởng triết học Nguyễn Trãi
,,=$:B<E$CP*@1:Q.
-""*!0%/i@1$:h!6Y=.2,
,=$:B<E$%/$`@1$:h!&= )
?@ /$,8#J A !,,=<E$$,8:
C"+!#$(#/"$>(9/,,=
*@1$:hCC$Q,-!?@!CC,8
8+9E:$:"(0s1":3/f$!
:9+9#$)"+##9#$:"Q@
 !Q@EO5R/<:xypRLyR !$= '"? ?
l
$:"@EO51E6,,=$:B<E$
!$:h!0 )(9%,,=$:h!C#9#
O9J A,Q:&%gQ#2 :@$9

h"#"4B A#z'!:
9+$+/$+/3:K,
_ C>i/Q@3C6
3.1.3. Tính nhân văn trong tư tưởng triết học của Nguyễn Trãi
 ;%fi$,,=$:B<E$*!@1
&+i ! A+6<OK!&,,=<E
$*,,=$:BC*$O_,OK
35EA$5,C7/ 8# !h@8
<E$*%@1&+i !@ A
+!$(f%7&4,-PsEO$,
,=$:B !3C6Z*%#9#@1 A$,
,=$:B<E$%/4"$=(.aMột là
,,= '0EO,8,J.' $0.A>f
i#"2###1&+ /#@2#/
#ƒ"ghai là,,=. !0 : 8,3
f&/!0 . 8+q>&$4gba là0$
! 8,8 8.#fK,8K.E.#
&)$6
3.2. GIÁ TRỊ VÀ Ý NGHĨA LỊCH SỬ TRONG TƯ TƯỞNG TRIẾT
HỌC CỦA NGUYỄN TRÃI
3.2.1. Những giá trị chung về cuộc đời, sự nghiệp và tư tưởng của
Nguyễn Trãi
;%*###Ii !i(#$,,=$:
B<E$ !h2,,J$:BC 8"#$%
,,=R/< !EO5;R/:xypRLyR
_, 8R/</EI5*#)
#!./ '#$3/" !,,=<E$
*$O#",J./a!@$|!:,-
O!!1iB+EO&#! A!
J8 !f&/!!,,=86Với tư cch là nhà chính trị lỗi lạc,

nhà chiến lược thiên tài,UO<CVnncLnwk\*aG<E$
!,3$!I"K#7.ƒ"fI"K#C
k
#&)6RA,J !K/"<E$#.,8
&+$'C#&FH
bm
6$OJ=,,=25C
.:-" 80EO,8 !5):9@$
i<E$>M); ,JUOU-,3
:,-#,-#:f^)!O/
9%@$fi6„_$,J.$O'+
:$.G/&",J?B"H/:$
. !:$.@Q&,8O Q# Q
!%E. !"#$%,-:O7C@&F
($4:8G,1 8"4H6
<E$_!,3!C# ! 4$1!
)6Z@CEfUOU- :,#,8#f9*O#
!& ! f+$#f^g@1
2#:f^9.;R/%/
0EO,8'!C.h@:1&+ /'4"
.9.6„_ :,O.?9#!,Mi
TT</€5!gh+EO#,8#f
&:4{3:!!:$I9 ',86,#!@$|
<E$0,-%/$/" !E.1
,8C6,,=PEO$/"G#&)H
!<E$$,J!aG='#&)C=HG$|P?
!H
bj
!GiC3:$6ZP5 ƒ1H
bl

 !
!GC>* iC*:34#5H
bk
6Với tư cch
là nhà văn ho lớn<E$!,3OK'2 #
 !*'#"D8#2 O !
,3,a,,=@$9 8##"DQuân trung từ mệnh
tậpBình Ngô đại coPh_ n_i Chí Linhg9% '$#"D
Lam Sơn thực lụcg:K 'h9#"DDư địa chíg$K '#
26
Trên đường tìm hiểu sự nghiệp thơ văn Nguyễn TrãiVkld\<&6RAB]!<$6bwb6
27
…E&SBR/<R/YBVkjm\Nguyễn Trãi toàn tập<&6S
B]!<$6blb6
28
…E&SBR/<R/YBVkjm\Nguyễn Trãi toàn tập<&6S
B]!<$6lm6
29
…E&SBR/<R/YBVkjm\Nguyễn Trãi toàn tập<&6S
B]!<$6k6
bd
9E:%"$')9#"DGiao từ đại tếg !"#"
49 8#"DLuật thư6„_!,37:
.%$9:#?&
$') !!,3:###gf&/C!$(
! A!J83$##'#"D AB+
ACf&/! A@4 !J(]#(<C9##"D
Ức Trai thi tập, Quốc âm thi tập6$1+(! !#$ A#
$O<E$7&4!2 B AB !,,=C6
3.2.2. Giá trị lý luận và ý nghĩa thực tiễn trong tư tưởng triết học của

Nguyễn Trãi
<:&s9(:.9E,+,=
9/.E ':8 !&9$9/ '
,,=$:B<E$ •*(#$h4 !h2
: !igóp phần vào làm phong ph_ và sâu sắc thêm những
khi niệm, phạm trù, những quan niệm, tư tưởng v thế giới và nhân sinh trong
qu trình pht triển của lịch sử tư tưởng triết học Việt Nam6
R89%8""I ' _$?$31  4 !+/$3
<E$**"~8 ':89 !$"#
$%,,=$:BR/<6$9%nhân sinh<E$
hnhân nghĩa!G.HG$Q&H!#fK.K,8g
2_!5!:. !:C,8 '
#/#@2 !1$###"2g!!&
E.#&)1,81
"I6R8! !@1,:nhân nghĩa=<E$
h8%/5 Ai.114~
$,,=$:BR/<6$,,=$:B)
<E$_,$9/:& '.g.!,3#
@$!,-J&+$C1$&+ /
'4". !E.1,8;R/6R89/, 4E
<E$!""I !iJ!"$>.!
)#I"Ih+ !)$*""5
!""I !iJ$:B$,,=$:B
R/<6<E$_,$2 '9.#!
./ !B*""5!i#"$>,a9.
4"&) A:"#$%#9% '$:B
b
 !$:B@$$,,=$:BR/<6 e
% '. ! '9.$=!J=h4 !B3,
,=,3:,-#,- !E.!,8"

:;R/34UO !9^,-6
,,=$:B<E$CP*#$ !h2
8 'fh4*""5 !"#$% !!iJ##/
"$> !#9%$:B+ 'f:899:
f@$ !Kh$9#$)"#$%,
,=R/<!0*#$h2 !#8i !:
 8R/<:xypRLyR_, 8
/"E. !!/!,8"#"9E'... ! )
."#E.$C78=,8/E6;*!
54".0EO,8,,=.$B..
<E$6
Kết luận chương 3
e.,,=$:B<E$*%*,,=$:B
<E$7&4O((%fia!@1:
Q*BB(,,=$:h<u4U ! ,-O$O
(,,=*%#O(9%,,=$:B89
/##/"$>$:B 8. !@181!
($:h ' !g!,,=$:B<E$
!$:h!*!:9+"+#(EO51":
3 !f%'/R/<3]4UO3
$= '+#""? ?@E3R/<
,J3g*Ci' 83 !:g
C(:,,=$:B<E$0%/@1
+ !@1 Ai6;'*,-%/,,= '
2.+ !9% %.:K:& A6
Z@ 8(f% !#$,,=$:B<E$
*""5!""I !iO(9% ':8 !
$:$)"#$%,,=$:BR/<g !f&/*
*+,=#NCP 8R/<
:xypRLyR!0*h2i 8C1$+

"*.$,8_, 8/"E.!,8"#"9E'
... ).=R/<$9#$)78/E6
bb
KẾT LUẬN CHUNG
$1$.,8 !(,8.R/<$+
9#"#$%A$5 8(f% !h2
86^$(1E*!3vUOJ 8/ ?
9$B1amột làC#:,-!&
f^&+ /'4".g !hai là/"E.!
,8":$,J4"9E'1 (;
R/#&)$6Q*1/(>!
/(!,,=8,UO#7UO#CUO#C
<E$<E^Uh1uuO<EO
I<E$z$*<E$7O,!,3/
1!K ƒ!6„!!,,=8$,,=R/<6
]/,,=C:K""I"+##!./$O
'2 3$*7&4!,,=$:B6
,,=$:B<E$!:"+#f%'
;R/=:xypRLyR !f&/!"+#
#:9^,-7/6,,=$:
B<E$0!:":Q*BB(#$,
,=$:h<#U# !u4#$OJ=(#$,
,= ! A*$E'R/<6;*!0EO,8!h@
4",3.5!:.!5
.0:6<.E:$,,=$:B<E$*
!9% ':8 ! 1'4K !#.?9#9/
C '$31 _$?  4 'GO/H 8#9/ 'G _$?H
GOOHG0$3HGh$3HG 4$3HG$3H !+ 4&:
#OO$316;*0!9%:K""I !i
<E$ ' !94"$"@4+

C 'h!,3 8#"$>G$HG:H !,,= 'G
2HG.HG$Q&HG:Hg> 89%:& '.
.!,3$+ 41 !!,-
9E: 4/9.6;*0!9%<E
$ '3: ! '9.%/0!C.
iC6
bc
,,=$:B<E$%/(f%7&4aMột
là@1:Q.-" !"*6$OJ=:":Q#
9%,,=<#u4# !;#,<E$
"(,,=1E ! ,-O@1ƒ"0&+
*.8 !@18:&6Hai là@1$:h!
$,,=$:B<E$6M=N!&,,=$:B
C!:9+9#$)"+##9#$:"Q@
 !Q@EO5;R/:xypRLyRg !
3*$= '"? ?$:"0s1E6Ba là@
 A$,,=$:B<E$6;*@!10EO
,8,J..$B.g!0A>figEO#
ƒ"~1g&+ /#/#@2###"
26;*!,,=#. !K: 8+sE
!Bg4@. 8@+q>6
,,=$:B<E$CP*""5 ! /&7
"#$%!""I !iO!#"$>#9%
$:B$,,=R/<+ ':899
_,9% '@$L,9/ 'G _$?HG$31H
G  4HGHG/$3HGh$3HG0$3HG 4$3HGhHG
2HG$HG:HG.HG3:HG9HG.HG.HG
4"HGHG#&)Hg!J=h4*""5$:"I"UO#7
!UO#C $,3#if^K,8K.&+
/'4". !E.1,8;R/!0!&!B

: 8/"E. !&+ /1,8/E6;*&!B
:K9h&# '5 !h@4". '0! 8E'
 ! A:. ')EO9O,J1,8 '0
#. '5..$B. 'K@
OO,3C&F5•3,84$2 8.4
!:58"9K%/5 A+C6
bn