giáo trình mô đun khai thác sơ chế và bảo quản sản phẩm cây bời lời

0


























B NÔNG NGHIP VÀ PHÁT TRIN NÔNG THÔN



VÀ BO QUN SN PHM
Mã s
NGH TRNG CÂY BI LI
p ngh















1



Tài liu này thuc loi sách giáo trình nên các ngun thông tin có th c
phép dùng nguyên bn hoc trích dùng cho các m o và tham kho.
Mi m     ch lc hoc s dng vi m  
doanh thiu lành mnh s b nghiêm cm.

MÃ TÀI LI














2



o ngh “Trồng cây bời lời ” c biên son tích
hp kin thc, k n có ca ngh p nht nhng tin b khoa
hc k thut và thc t sn xut bi li t c và trên
th gii. Do vy, giáo trình này là mt tài liu ht sc quan trng và cn thii
vi nh trng bi li.
B giáo trình này gm 06 quyn:
Xây dng k hoch trng cây bi li;
Sn xut ging cây bi li;
Chun b trng cây bi li;
n lý bo v;

khai thác,  ch và bo qun sn phm;
6) Giáo trình mô  sn phm.
 hoàn thin b c s ch ng dn
ca V T chc cán b - B Nông Nghip và PTNT; Tng cc dy ngh; B Lao
ng-à Xã hi.Trong quá trình biên soc
nhiu ý kii nông dân thành công trong sn xut Bi li, cán
b k thut các trm khuyn nông; phòng Nông Nghip Và Phát Trin Nông thôn
huyn; Trung tâm Khuyn Nông tnh; o và
các thng Trung Hc Lâm Nghip Tây Nguyên.
c gi li cn V T chc cán b - B Nông Nghip
và PTNT, Tng cc dy ngho phòng Nông nghip và phát trin nông
thôn huyn: h, Mang Yang, Trung tâm Khuyn Nông tnh, các nhà khoa
hc, các cán b k thut, các th   ng Trung hc Lâm nghip Tây
u ý kin quý báu, tu kin thun l hoàn
thành b giáo trình này.
B  cho giáo viên son bài gi ging dy, nghiên cu
và hc tp ca hc viên hc ngh ng cây bi l giáo
trình có giá tr ng dn giáo viên thit k và t chc ging dt
cách hp lý. Giáo viên có th vn dng cho phù hp vu kin và bi cnh thc
t trong quá trình dy hc.
3

Giáo trình là quyn 05 trong s 06 quyn c    o ngh
ng cây Bi l  có 03 bài dy thuc th loi tích
hp.
Mt sc c gng n chc chn không
tránh khi nhng sai sót nhnh. Chúng tôi mong nhc nhiu ý ki
góp t các nhà khoa hc, các cán b k thung nghic gi  giáo
trình ngày mt hoàn thi

THAM GIA BIÊN SON
1) Chủ biên
2) Nguyn Quc Khánh

















4

MC LC
 MC TRANG
TUYÊN B BN QUYN 1
 2
Bài 1: K 6
 6
A. Ni dung: 6
1. Chun b các dng c phc v khai thác. 6

1.1. Rìu: 6
1.2. Dao: 7
 7
3. Tiêu chun lâm phn khai thác. 10
4. Cht h. 10
4.1. Chun b rng: 11
5. Ct khúc. 15
6.1. Khái nim: 16
6.2. Các loi hình vn xut: 16
7.1. Khái nim: 17
7.2. Các hình thc vn chuyn: 17
B. Câu hi và bi tp thc hành:
C. Ghi nh 19
B sn phm 19
Mc tiêu 19
A. Ni dung: 19
1. Chun b dng c 19
2.1. Cành và lá . 21
4. Xay lá và cành nh. 23
n phm. 25
6.1.  Bi li: 25
5

B. Câu hi và bi tp thc hành: 28
C. Ghi nh: 28
Bài 03: Bo qun sn phm 28
Mc tiêu 28
A. Ni dung: 28
1. Chun b vng c  bo qun sn phm 28
1.1. Nhà kho. 28

1.2. Bt t. 29
ng sn phm. 30
1.5. Thuc mi và thuc chut. 31
3. n phm 32
3.1. Yêu cu. 32
 32
5.1. Kim tra kho. 35
t thuc dit chut và mi. 35
5.3. Phòng cháy, cha cháy. 35
B. Câu hi và bài tp thc hành 36
C. Ghi nh 36
NG DN GING D 37
 37
 37
 37
ng dn thc hin bài tp thc hành 38
V. Yêu cu v t qu hc tp: 42
VI. Tài liu tham kho 46
DANH SÁCH BAN CH NHIM XÂY D   
TRÌNH
DANH SÁCH HNG NGHI

6

KHAI THÁC,  VÀ BO QUN SN PHM

Gii thiu 
khai thác,  và bo qun sn phm ,
mang tính tích hp gia kin thc và k c hành. N
bày các công vic: Q và bo qun sn phmng thi

trình bày h thng các bài tp trc nghim, bài tp thc hành cho tng bài h
hc viên t rèn luyn và kic ca mình sau mi bài hc. Trong mô
ng dn ging d tiêu
 giáo viên tham kho trong quá trình ging dy và hc tp.

Bài 1: K
5-01

nh tiêu chun cây khai thác;
Cht h, vn xut, vn chuy thut.

1. 
   
công  ùng
c trang b
 vv.
1.1. Rìu
    
     
     

     

Công c c dùng
ph bin  min Bc Vit
Nam.



7

1.2. Dao
    
     

   
     
     




 x
    
    
    
    
     
    , kho







8

1.4.
    
     
     
       
.









1.5.

     
      
     
.


2. nh tiêu chun cây bi li khai thác
Cây khai thácb
. Tuy nhiên, trong thc t ng
khai thác bi li theo nhu cu kinh t (cn bao nhiêu tin thì khai thác by nhiêu và

9

c cây nh t qu nghiên cu ca mt s các
công trình v cây bi li  Tây Nu cho mt nhnh rng:
+ Cây bi li t 2- 6 tui phát trin mnh v chiu cao.
+ Cây bi li t 7  9 tui phát trin mnh v ng kính.
+ Cây bi li t 8 -10 tui cho sinh khi cao nht.
+ Cây bi lt cao nht t 12-16 tum dn
, m khai thác cây bi li ch yu lá ly v, lá ch không
phi ly g. Vì vy, theo khuybi li nên khai thác   tui t 8 
10 tui. Bên cn li ta mua nhng cây có
Kt hp c 2 yu t có th khnh tiêu chun khai thác
ca cây Bi li là :t 8- 10 tui; .
















Hình 5.1.6: Ki khai thác

10









3. 
Cây bi li c tri
nhiu loi mô hình khác nhau
 rng thun loài, trng xen
cà phê, trng xen sn, trng phân
tán. Vì vy, khi khai thác Bi li
phn l i ta ch da vào
tu ng kính ca cây ch
không có tiêu chí cho các lâm
phn.   i vi nhng
khu vc trng tp trung thì thi
m khai thác s   nh
khi cây bi lt tiêu chu
ng s cây
trong khu vng kính tp



b


4. 
 h ng k thut v toàn cn phi thc hic sau:

Hình 5.1.7:  tiêu chun khai thác u
11

4 
c khi công vic khai
c tin hành, các công
vic chun b ph c thc
hi    hoch, bao
gc công vic sau:
u kin t nhiên ca
khu khai thác.
+ Vch h thng
vn xut, kho bãi, lán tri.
+Lung phát rng, thc
hic khi khai thác, lung
rng ch yu cht loi b dây
leo,cây bi, nhm bm cho
   ng mong
mun, không  , gãy
nhng cây lin k và bo v
nhng cây tái sinh trong khu
ng.
Chn v trí làm bãi g,
ng vn xut,vn chuyn v
t bãi g phm bo nm
trong khu khai thác, phù hp
vi h thng vn xu

có c ly vn xut, vn chuyn
hp lý; bãi g ph t  
c tt







.


12

4.2. Chn cây cht
Nu khai thác chn: Cây
ch c phi t u kin
thun li cho nhng cây cht
sau và cho các công vic tip
theo ca nó.
Nu khai thác trng: vic
chn cây ch
châm: t ngoài vào trong, t d
n khó.






4.3. X cho cây:
Hướng cây đổ phải thích
hợp các điều kiện sau:
Thun li cho vn xut;
Bo v lp th  i
tán cây;
  không b chng
chày;
m b c an toàn
ng.
Các yếu tố để xác định
hướng cây đổ:
D  a hình; hình
dáng táng gió và tc
 gió; cây mc xung quanh.






13

4.4. Phát dn xung quanh gc cây
Phát sch quanh gc cây
nhng dây leo, cây bi, cành
khô mc n vic h
cây.



4.5.
Khái nim m ming: Ming là
khong trng do ta to ra ti phn cht
ng v .
K thut m ming: M ming
là vi u tiên trong khi cht cây,
mu ng nào thì m ming
    ming là 45
0
 
sâu ca m ming 1/3 -  ng
kính ca thân cây. Ct mch 1 vuông
góc vi trc dc thân cây, ct mch 2
chéo 45
0
. Mch ct 1 cách mt ti
ng kính gc
cây.

ct cây



14


:
       
       
gian.



:




phía sau.








4.6.
Khái nim ct gáy: Gáy là mch ci din vi ming, c ct sau khi m
ming.
K thut ct gáy: Mt ct gáy phi phng và thi ca
ming t 2-4cm nu cây có ng kính nh, hoc t 4-6cm nng
kính ln.


15







Đối với khai thác đảm bảo tái sinh chồi không được dùng dao, búa, rìu để
khai thác
5.  khúc
Sau khi h cây phi tin hành ngay vic ct cành, ng
thân cây theo th t 
Ct cành: Ct cành phi sát thân cây (không to thành mu làm khó k
khâu tách v, vn xut, vn chuyn) và ct t gn ngn, ct bên trên, trái và
phi  ct phi.
Ct ngn: V trí ct ngn tm nh nht theo yêu cu ca quy cách sn
ph li dng tn phm chính.
Ct khúc: Thc hin sau khi ct ng quy cách ca các loi sn phm
 c chiu dài cho phép ± 10cm và ct t gc
n ngn.



16


ct



b
6. Vn xut:
6.1. 




6.2. 
Trong thc t, khi vn xut g bi li ta ch yu dùng các hình thc
i vác hoc máy kéo







17





7. Vn chuyn sn phm v 
7.1. K
trung 
.
7.2.
Hin nay, có hai hình thc vn chuyn ch yu là vn chuyng b
và vn chuyn bng thi vi sn phm Bi lm
u kin gây trn phm ch yc vn chuyn bng blà
chính.




 5.1.24: 

18



8. V n rng sau khai thác
áp
  b

  

  , 




19

B. Câu hi và bài tp thc hành
1. 
Câu hỏi số 1: Căn cứ vào đâu để xác định hướng đổ cho cây
2. C
Bài tập thực hành số 5.1.1.Hãy thực hiện thao tác để chặt hạ cây Bời lời bằng
cưa xăng

- ;
- ;
- An to.

BÀI 02: S
Mã bài: 05-02

 ;
 
A. 

      
b









20







b

5.2.4:b

2. Phân chia các b phn trên cây bi li
Thân cây bi li sau khi cht h s bao gm các b ph
 lá. Vì v tiu kin cho vi các b phn cn phân chia cây b
 các b phn 



21

2.1. Cành và lá

b
2.2.Thân cây b

5



22

2.3. Ct khúc thân cây nguyên v

cây 
sau này vì cây b


5.2.7: Cây b
3. Tách v Bi li
Quá trình tách v cây bi lc thc hic sau:
B

       


phân khúc









23

     
  v    


.







: 

câ






b
4. Xay lá và cành 
Quá trình xay lá và cành nh bi lc hic sau:
24


c 1: Tp trung vt liu
và dng c vào v trí.

























5.2b
5. Bc xp cây g bi l
Cây Bi lc tách v còn li thân g có th dùng vào m

g dân dng hoc g trong xây dng. Vì vy, sau khi cây bi lc tách v còn
li thân g cc xng, bo qu
Nguyên tc xp g phi có các khong trng gia các cây g  tu kin
u.
Cn có b phòng khi g b t làm mt màu.