Nghiên cứu đánh giá nguy cơ trượt lở đất lưu vực hồ thủy điện sơn la bằng công nghệ viễn thám và GIS

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN



NGUYỄN VĂN DŨNG


NGHIÊN CỨU ĐÁNH GIÁ NGUY CƠ
TRƢỢT LỞ ĐẤT LƢU VỰC HỒ THỦY ĐIỆN SƠN LA
BẰNG CÔNG NGHỆ VIỄN THÁM VÀ GIS



LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC




HÀ NỘI - 2015
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN



NGUYỄN VĂN DŨNG


NGHIÊN CỨU ĐÁNH GIÁ NGUY CƠ
TRƢỢT LỞ ĐẤT LƢU VỰC HỒ THỦY ĐIỆN SƠN LA
BẰNG CÔNG NGHỆ VIỄN THÁM VÀ GIS

 vi 
: 60440214

LUC

NG DN KHOA HC:
HDC : PGS.TS. Lm
HDP : TS. Ph

HÀ NỘI - 2015
LỜI CAM ĐOAN





Học viên

LỜI CẢM ƠN
em xin gi li cn tt c  thy c  c
bi  Vi  - Ti hc
Khoa hoc t - i hc Qui, nht nhng
kin thc h B Vi   cho em
thc hin tt lu.
Em PGS.TS Lại Vĩnh Cẩm TS.Phạm Văn Hùng
ng dc
hin lu      c thun li,     y 
ng dn, ch bo cho em nhiu kinh nghim trong thi gian thc hi .
Em i li cn TS. Phạm Quang Sơn - Ch nhi 
“Nghiên cứu ứng dụng ảnh vệ tinh VNREDSat-1 và tương đương trong điều tra, dự
báo và đánh giá các tai biến địa chất các công trình hồ thuỷ điện và đường giao
thông các tỉnh khu vực Tây Bắc”  VT/UD-03/13-p s liu
 em 
em xin gi li biu kin tt
nht cho em trong suc hin lu.
Do thu khoa hn
u thit mong nha Th

ch h
N
Hc v







MỤC LỤC
MỞ ĐẦU 1
1. P THIT C  1
2. M  2
3. NHIM V U 2
4. PHU 2
5. CU  LU 3
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ TÌNH HÌNH VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN
CỨU TRƢỢT LỞ ĐẤT 4
1.1. T L T 4
1.1.1. Mt s v chung 4
1.1.2. u tai bit l  gii 6
1.1.3. t l t  c ta 9
1.1.4. t l t  c th 14
1.2.  U 15
1.2.1. p cn 15
1.2.2. u 17
1.3.  27
CHƢƠNG 2: ĐẶC ĐIỂM HIỆN TRẠNG VÀ CÁC YẾU TỐ PHÁT SINH TAI
BIẾN TRƢỢT LỞ ĐẤT LƢU VỰC HỒ THỦY ĐIỆN SƠN LA 30

2.1. HIN TRNG T L T 30
2.2. YU T T L T 31
u t a mo 31
2.2.2. Yu t u thu  42
u t a cht 46
u t kin to 55
u t che ph thc vng kinh t ci 60

CHƢƠNG 3: ĐÁNH GIÁ NGUY CƠ TRƢỢT LỞ ĐẤT LƢU VỰC HỒ THỦY
ĐIỆN SƠN LA 67
3.1. NG B T L T 67
ng b tai bi 67
ng b t l t 72
3.2T L T  C H THN
 78
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
TÀI LIỆU THAM KHẢO






DANH MỤC HÌNH
 c h th 2
u chc khu vu 25
 c l  p th 26
nh SPOT-p mt tng Lay 26
 hin trt l c h thy  30
 t theo yu t  dc khu vc h th 36

 t theo yu t chia cc h th
La 39
 t theo yu t chia ct ngang 42
 t l t theo yu t  45
 t l  v  49
 t l t theo yu t a cht thch hc 52
 t l t theo yu t a cht th 55
 t l t theo m  57
 nguy c t l t theo yu t ng lc 60
 t l t theo yu t lp ph thc vc thy
 63
 2.12: B t l t theo yu t  66
 t l t khu vc h thn
 76
: Bi th  s t l c h
th 77
 tht theo ct l t  c h
th 77

DANH MỤC BẢNG
Bt l  dch chuyn 4
Bt l c kht 5
Bng 1.3: B 22
Bng 1.4: Ma tr quy 23
B nhy ct l cu t 23
Bng 2.1: Tht l m s theo c d c h thy
 35
Bng 2.2: Tht l m s theo m chia c c h thy
 38
Bng 2.3: Tht l m s theo m chia ct ngang  c h

th 41
Bng 2.4: Tht l m s theo c 
vc h th 45
Bng 2.5: Tht l m s theo kiu v  T
 c h th 48
Bng 2.6: Tht l m s theo kiu v  T
 c h th 51
Bng 2.7: Tht l m s theo mc  chc ngm c
c h th 54
Bng 2.8: Tht l m s theo cp m t gy  c h thy
 57
Bng 2.9: Tht l m s theo ci ng lt
gy  c h th 59
Bng 2.10: Tht l m s theo yu t  che ph thc vt  c
h th 63
Bng 2.11: Tht l m s theo yu t m  c
h th 66
Bng 3.1: Ma tra yu t t l 
c h th 74
Bng 3.2: Trng s ca yu t t l  c h thn
 75
Bng 3.3: Tht l m s t l t khu vc h
th 78

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

 t l t
TB   c - 
KT  XH : Kinh t - i
GIS : Geographic Information System ( h 
 : Tai bia cht
LVHSL : c h th
LQ- t
1

MỞ ĐẦU
1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI



9

- 

               
  vai
 - 
L               
  
    
-
XH.   

.
Trong nht, nt l 
n ra vi tn xu 
n 
c biu kia ch
khi h  c, tr   i phc t Do vy, c
nhu ca thc tin, Ha ch  ca lun n: Nghiên cứu
đánh giá nguy cơ trượt lở đất lưu vực hồ thủy điện Sơn La bằng Công nghệ
viễn thám và GIS. Kt qu u c 
hc, vc tic.
   c ca lu        
u hiu tai bia cht.
c tin ca lu khoa h xut gii
m nh ch s dng h
th o v ng.
2

2. MỤC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI
- 

-  
3. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
-  
 .
- 
.
4. PHẠM VI VÀ ĐỐI TƢỢNG NGHIÊN CỨU
c h th (LVHSL) nc khu
vc Vit Nam (hình 1 t 21
o
15

15

n 22
o
45

10

 Bc,
t 102
o
50

n 104

o
 c h th
ding 11.135 km
2
, chim mt phn di 


Hình 1: Vị trí địa lý lưu vực hồ thủy điện Sơn La
3

u c t l 
bin (tai bit l t). Tai bit l t trong nhng tai bia
chng trc tii s
5. CẤU TRÚC LUẬN VĂN
Lum 82 19 bng, 19 , 






3 

 

.
Ca lun :
: Tng quan v t l t.
: m hin tr yu t t l
t c h th

t l c h th.



















4

CHƢƠNG 1
TỔNG QUAN VỀ TÌNH HÌNH VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
TRƢỢT LỞ ĐẤT
1.1. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU TRƢỢT LỞ ĐẤT
1.1.1. Một số vấn đề chung
Tai biến địa chất (Hazard): Hiu thng nht
nhnh rng, tai bia ch m ho   
nguy hii vng sng. Do v c

 gii chp nha cht n
 a cht ho   a cht xut hin t c do con
m ho
n c
Trƣợt lở đất (TLĐ) c hit dng chuyng nhanh xui
n dc c c s d
m tng hp cho bt k mt dng chuyn dc ca
vt li  li xi vt hoc trong bi
t khi th ng cn dc b u hi
cn ph t l. Kiu dch chuyn ct
 ng h u t   nhn d t s
dng dch chuyc tng h
khoa h  gi  lt l ch chuyn hn hp
[10,11] (bảng 1.1).
Bảng 1.1: Phân loại trượt lở theo cơ chế dịch chuyển
Kiu chuyng
Ngun vt liu

V 
t
t chy

+ +
Vt liu b ri
+
L
+ +
t l
i vt liu
Trƣợt lở đất   ng ph bin   ng ca

trng l   ng ca nhiu yu t  d  c m c ngm,
5

chuyng kin to hii ca v t hot
lit l  n pho tr
t b r c; song vt lit l ph bihn h
nhing h lp ph thc vt.  u kin tha, kh
t theo chiu rng (R), chi a t t (S). Khi
t phn na ca khi elipxoid. Do vy, th a kht
c:
V =
6
1
.R.D.S (m
3
)
t l r  ng v    c, c  t phc tp v
o, rng v  ng ln. Hi
 i da v  t hoc v dng chuyn
ng. Nhng b ng hp cao. Nhng
b mt chi tit th hi y
i nhng hi  y ra. Tron  hin
m c thi ca s c ng
chung v   n tai bin trong mi khu v 
xu thc t i s c t lc bit l lu xy ra do t
h       ng h      t
      y      y    
c h th 
hit l  nhnh th hin
bảng 1.2 bin, tn xut lp li ca s c

ng khu vt l nguy hi 

Bảng 1.2: Phân loại trượt lở theo kích thước khối trượt
Phân loại của Lomtadze V.Đ [15]
Phân loại của luận văn [11]

c kht

c kht
Rt nh

3
ng
Nh
<200 m
3

Nh
10- 200 m
3


201- 1000m
3


201 - 1000 m
3

Ln

1001- 200000m
3

Ln
1001 - 100000 m
3

Rt ln
>200000m
3

Rt ln
> 100000 m
3

6

Mm quan tri vt l u chi
tiu kia cht, kin ta mu ki 
 cu nhm n dt l  khoanh
ng tai bin  u qu

- Bản đồ nguy cơ trƣợt lở đất  d 
i ta thc s n ca tai bi
li "  nguy hi 
 tr ln tng v  th vi m chi ti
 thu l ca b. B nguy  
th thi  c v quy hon bn
vng KT-o v ng  m
1.1.2. Tình hình nghiên cứu tai biến trƣợt lở đất trên thế giới

Tai bii nguy hii sng ci 
nhi gii. Nh mnh m, ca
cht, kin to hii phc tp, li nm trong nhng miu,
 lc, Nga, , Nht Bc,ng
ny ra tai bia chn thc
c mi him ho u h, Nga, , Nht Bn, Trung
Quu d 
chm n mc thp nht thit hi
hiu qu thit thi sng cu v tai
bi c nhu to ln, thc s 
gim nh u qung th
trin tip cng dng t hu tai bin m
hiu qu.
Trung Quc chu thit hi ln v n vt
cht hc t 
 c bii tnh T n ra
7

n nht trong lch s  lt hc t 
  nh-1990, Trung
Qut l tai bia chng 31 b 
 l  Trung Qu
 s vn, ph nhng ni dung ch yu v ngun g
sinh, lch s t trin, ca tng loi tai bi cho mi
 hiu, ni ca tng loi tai bin, t 
c c bo v c
bit, trong nh h thng quan trc t ng
tt g ng hiu chnh nhi 

him. H thng cc lt  nh

mia Trung Quc, nh  m thiu thit hi cho
cuc sng cn
nguy hia cht hc hi y,
m chuy
n vt liu (bảng 1.1
nhi xng c
a cht, nc Nga cho rng,
 ph ng khu
vc c thc
d  u chi tit hin tr
cu t t i vi vi
c bii ro (Risk) do tai bin
 uy hon KT-o v

khoa hu mi cho nn khoa h gii
u tai bia chhung. Nht B
8

n ra tai bia chc bia cht ni sinh
t, na).
Như vậy, trong điều kiện khoa học và kỹ thuật phát triển ngày càng
mạnh mẽ, nhiều nước trên thế giới đã ứng dụng phương tiện kỹ thuật hiện đại,
tập trung nguồn lực cho nghiên cứu phòng tránh giảm nhẹ thiệt hại do thiên tai
gây ra và đã đạt được những thành tựu quan trọng.
1).  nhi gi cht v tai
bia cht (Trung Quc, Nga, M, Nht B
c trang b y d n k thuu
hii, vi mi quan trt s dng
tai bi   kp th  ch m bng
 ng cn thim

t, nt s- gi
cu   cao  nhiu qun.
2).  nhi   ng chi c quc gia v  
m nh mt loi hoc nhiu lot qu u trin khai v
c tng k
tr ln c v c tin. Nhip c h
m  i nhng hiu qu to l 
n dn
thay th bc thc hin bthit b k thut hin
ng tim lc thit b c bi
, k thut hi c, c 
 ng  nhc tin 
u d n  mt s 
li nhng hiu qu t.
3). 
nhau: hin trng tai bin g u t ng
, tn suu qu nhy cm cng t i vi tai bin,
9

lp b 
Tu thu    a t t q u
 n mang l m lc
kinh t  
n m nh khoa h
u qu.
4). m ni b
ng s d c bi vin
   th             
m d  din bin c, Nht Bn, n
  p b   t

  thi ch tng th ca nhiu qu
 n c git s n
 nha th k 20, , Indonesia, Malaysia - t nh
80. Vic Trung Quu
viu bu t nh
5). m nh  m v 
cc nhi u hi ngh, hi tho quc t v 
c t chc ti nhi gii: dic t v lp b tai bin
i ngh Quc t v gim thi
t chc ti Nht Bn  u kinh nghing dng thc t
c chia s gi  c c  
m nh tai bin  mi quu qu 
1.1.3. Tình hình nghiên cứu trƣợt lở đất ở nƣớc ta
 Vit Nam, tai bin t c nhn bit t rt sm. Ngay t xa
t dt bing c
c tin bin l
trin kinh t. Kinh nghim thc t truyn t th h  h 
n tn. Mt s tai bin t -
10

t, hu nhn d
 m.
Trong nhc th k 20, mt s dt hi
bin rm r u khu v -
u. Nhi tr l
nhiu, v n xun. Hn l
cc bic mi
bia cht.
m v tai bia cht mi ch xut hin  Ving
i th k 20. La cht Vi

 Vin di tai bin t a mt s 
th gii (Nga, M, Trung Quc, Nhc, ), cho r
tai bin t a cht (bao gm c ni sinh
ng trc tip ho
ng c i. V p c n t 
t, nt l t, s-c x
dc tiu  
 khnh rp c
 c la ch     ng b    u qu trong
ng tai bin  Vit Nam. Nh ng sn phu to
 khoa hc lng th ng hiu qu
nhm thiu thit hi.
  c ta phi chu bit bao nhng thit hi do tai bi 
 liu thc ta thit hi
ti 4000 t i chc bit, tai bing
tn th i sng KT-XH   k 21
chc chn nhng thit h tip diu qu xi sng KT-XH,
nm nh thit h
t l 
11

c khu t nha th k 20. Trong nh
 ng, gim nh
thit hm v tr
nghi     n bn vng KT- o v 
            
Nguy           
2001, 2002, 2004), L
Thu Hin ( 2010, 2011), Nguyn T Dn (2010-c nh
tu nhnh. Phn l

m ca cht hc hii. Hin nay, TL
mi quan h mt thit vn n-y ra  nhi
 hin tr Bc Trung B
Bc Bi Nam Trung Bt s  th 
ng cn t
n  t l ng thng
gic m
Nguyn Tr
th Vit Nam t l 1/500.000. c bi liu nh vic Vin
a cht ng du d t qu
u qu cao. Lc tai bin t 
 c KC.08.01, KC.08.01BS), GS Nguyn Tr
u 10 loi tai bing quan tr
tai bit quan trng v mt 
n phm khoa h b 
n (10 b cho 10 tai bin) cho c c  t l 
bit s m c
, chi ti
ng b -- t
l ln cp huyn.
12

Như vậy, có thể tổng kết những nét chính về tình hình nghiên cứu phòng
tránh và giảm nhẹ tai TBĐC ở nước ta như sau:
1). a vn
 - m vt s

2). u tip cn da cht hc hii ca th
gin nhi vi mi lo
ng ca mi yu t ng biu hi mi khu vc,

a mi yu t i vi mt loi tai bi hi
nhau; mi loi tai bing bi mu t 
u t i quan h ng qua li v
 nhy cng kinh t cy vic
t s tai bin. Yu t a ch 
mt s  : nt, s-t l b 
ng thi tn  c nhnh.
3). ng quy phm, quy ch v u lp b 
        
ng cn phi s d liu nh v c binh v i
  thut hi
phn mnh hiu d m thiu
thit h
4). T thc t c nhiu lo
tai bin     ng loi cu t a
ch  t  p c      nh tr
c ti thng
nht gc: u lch s hin tr
t hn ch xui
m nh thit hi.
13

5). n cho mt s a php k ho
LQ- i hp v        ng, Giao
p k ho-ch
n kinh t n giao kt qu u
ta pht hiu qu tt.
6). Hin vt s tn ti v p cn d 
bit ln v   
a chi

n v u t  t qu m
b tin cy, phc v cho quy hoch s dng h
u s dn m
 o
cho kt qu c kt qu cao.
7). Do m u  t l nhu qu s dn phm
b n ch; kt qu mi ch 
     ng cho nh  u ti  
  dng phc v cho quy hoch chi tii khu vc nh t 
v p huyn tr xung.
8).  khoa hc hu hi 
 nguy n s c tim n tai bi
ch -i vi mt s  rt
cao, song chy ra t hng
tai bit li.
9). So vi nhiu qu giu t
m thii. Mu ti,
      c hin nhim v    
gim nh   u v i

10).  khoa h
 v  i
14

s 
  ng 
11). u th nghi gim nh thit h
s d c v n kinh t.
1.1.4. Tình hình nghiên cứu trƣợt lở đất ở lƣu vực thủy điện Sơn La
c bit quan trng c

p ngu n kinh t - 
hi phc v s nghi
mang nhng s mnh quan trn ch 
cung cc v ng bng Bc B y
kinh t - c.
Vc bic c h thy
i nm trong mt mia cht phc tng kin ta
ng lc xy ra mnh mt l
t li vi
mt h Thc, mt din b h b 
ngng sut cu to ph
chng ca ti trng rt ln c ng.
Hi tr n cu to b
m t l l
hit v t- l s xy ra
m h b i mt mt khong thi gian nhnh mt
n trng mi
Khu vc h thu kia chng-
thng kin to,lp v p ph thc v
 mt l c t
 b 
t l t khu vnh mi
a Trn Trng Hu t
15

a yu t a cht cu t t l 
a Nguyn Trng s ( 1997) v s c  
-  c
p B t- l  l nh, bn
  t tham kh yu.

 t- l n trng, din bi
ng x  ng s 
t- l-   xut bi
ng su hin tr
 t- l i vi t  th   xu  
phng chng, gim nh 
i vi tc h thn
 u bt cp, hn ch cho
nhng nh
 
c
 i ch   i
ng thit h yu t 
bii r thn din.
1.2. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ TÀI LIỆU
1.2.1. Cách tiếp cận
t l a chng ln trong
bi cng ca nhiu yu t t i. Do v n
trn php cng b 
n.
1). Tip cu vit hp v
u thu thc chng nh nh
nhu t ph  m
u t  mc