Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức cách mạng của thanh niên về giáo dục đạo đức cho học sinh trung học phổ thông tỉnh Ninh Bình hiện nay

Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức
cách mạng của thanh niên về giáo dục đạo đức
cho học sinh trung học phổ thông tỉnh Ninh
Bình hiện nay

Hoàng Thị Như Quỳnh

Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn
Luận văn ThS ngành: Hồ Chí Minh học; Mã số: 60 31 27
Người hướng dẫn: GS.TS. Mạch Quang Thắng
Năm bảo vệ: 2011


Abstract. Làm rõ những nội dung cơ bản trong tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức
cách mạng của thanh niên, vai trò thanh niên và vận dụng vào giáo dục đạo đức cho học sinh.
Phân tích thực trạng đạo đức của học sinh và thực tiễn công tác giáo dục đạo đức cho học
sinh các trường THPT ở Ninh Bình trong những năm qua. Đề xuất một số giải pháp nâng cao
chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh THPT ở Ninh Bình theo tư tưởng đạo đức Hồ Chí
Minh

Keywords. Tư tưởng Hồ Chí Minh; Đạo đức cách mạng; Thanh niên; Ninh Bình

Content

MỤC LỤC


Trang
MỞ ĐẦU
4
Chương 1: TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ ĐẠO ĐỨC CÁCH MẠNG

CỦA THANH NIÊN VÀ GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CÁCH
MẠNG CHO THANH NIÊN
10
1.1. Quan niệm của Hồ Chí Minh về đạo đức cách mạng của thanh
niên
10
1.2. Quan niệm của Hồ Chí Minh về giáo dục đạo đức cách mạng cho
thanh niên
27
Chương 2: GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC THANH NIÊN HỌC SINH PHỔ
THÔNG TỈNH NINH BÌNH THEO TƯ TƯỞNG ĐẠO ĐỨC
CÁCH MẠNG HỒ CHÍ MINH
53
2.1. Thực trạng đạo đức và giáo dục đạo đức thanh niên học sinh phổ
thông tỉnh Ninh Bình trong những năm qua
53
2.2. Nội dung giáo dục đạo đức cho học sinh các trường trung học
phổ thông trên địa bàn tỉnh Ninh Bình hiện nay
73
2.3. Giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh
trung học phổ thông ở Ninh Bình hiện nay
83
KẾT KUẬN
105
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
107
PHỤ LỤC
113

3

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Hồ Chí Minh là anh hùng giải phóng dân tộc và nhà văn hóa kiệt
xuất, đồng thời cũng là nhà giáo dục vĩ đại của dân tộc Việt Nam. Cuộc
đời của Người là tấm gương sáng cho các thế hệ muôn đời noi theo. Nghị
quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX của Đảng khẳng định: “Đảng
và nhân dân ta quyết tâm xây dựng nước Việt Nam theo con đường xã hội
chủ nghĩa trên nền tảng chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh”.
Với cách nhìn khách quan khoa học, Hồ Chí Minh luôn đánh giá cao
vai trò của TN đối với sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc ta. Người
cho rằng: “Thanh niên là người chủ của nước nhà. Nước nhà thịnh hay
suy, yếu hay mạnh phần lớn là do các thanh niên”. Chính vì thế, trước lúc
đi xa, Người không quên dặn lại Đảng ta “Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho
đời sau là một việc làm rất quan trọng và rất cần thiết” .
Trong nội dung bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau, Hồ Chí
Minh đặt lên hàng đầu vấn đề bồi dưỡng lý tưởng và đạo đức cách mạng.
Lý tưởng mà Hồ Chí Minh quan tâm giáo dục cho TN là suốt đời làm cách
mạng phấn đấu cho đất nước hoàn toàn độc lập, làm cho CNXH và chủ
nghĩa cộng sản thắng lợi hoàn toàn ở nước ta và trên thế giới…Tuy nhiên,
lý tưởng và ý chí cách mạng chỉ có thể duy trì và phát triển trên nền tảng
đạo đức cách mạng.
Cuối thế kỷ XX – đầu thế kỷ XXI, tình hình thế giới và trong nước
diễn biến rất phức tạp. Trước hết là sự khủng hoảng niềm tin vào tương lai
của CNXH sau sự kiện chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và các nước

Đông Âu sụp đổ. Sau gần 25 năm đổi mới chuyển sang phát triển nền kinh

4
tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, Việt Nam đạt được nhiều thành
tựu to lớn và có ý nghĩa lịch sử. Tuy nhiên, kinh tế thị trường cũng có mặt
trái. Các tác động của kinh tế thị trường đã phá vỡ nhiều nét đẹp của văn
hóa truyền thống, chà đạp lên những khuôn mẫu đạo đức cách mạng. Chủ
nghĩa cá nhân – kẻ thù nguy hiểm nhất của đạo đức cách mạng theo cách
gọi của Người, giờ đây có cơ hội trỗi dậy và phát triển. Chủ nghĩa Mác–
Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh được Đảng ta xác định giữ vị trí chủ đạo
trong đời sống tinh thần của xã hội, là nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho
hành động của Đảng đang bị các thế lực thù địch chống phá, công kích.
Tất cả những điều đó đã tác động xấu đến việc hình thành và phát triển
nhân cách của TN học sinh.
Học sinh THPT là lớp TN đang tuổi trưởng thành, đang phát triển về
nhân cách có nhu cầu khẳng định mạnh mẽ về cá tính, thích những hoạt
động tập thể, ham học hỏi nhưng cũng dễ bị ảnh hưởng các thói hư tật xấu
ngoài xã hội. Trong xu thế chung của học sinh cả nước, một bộ phận
không nhỏ TN học sinh các trường THPT ở Ninh Bình có những biểu hiện
lệch lạc trong nhận thức và trong hành vi đạo đức như: chưa xác định động
cơ học tập đúng, thiếu trung thực, còn quay cóp trong thi cử, vô lễ với thầy
cô, vi phạm pháp luật… Nghị quyết Trung ương hai khóa VIII của Đảng
(1997) đã gióng lên hồi chuông báo động cho toàn xã hội và cho rằng tình
trạng một bộ phận học sinh, sinh viên suy thoái đạo đức, mờ nhạt lý tưởng,
chạy theo lối sống thực dụng, thiếu hoài bão lập thân, lập nghiệp vì tương lai
của bản thân và đất nước là điều “đặt biệt đáng lo ngại”.
Việc giáo dục đạo đức cho học sinh THPT theo tư tưởng Hồ Chí
Minh là nội dung quan trọng hàng đầu trong việc rèn luyện nhân cách thế
hệ trẻ. Giáo dục đạo đức là trách nhiệm của toàn xã hội, trong đó nhà

5
trường giữ vai trò đặc biệt quan trọng. Người cho rằng: “Công tác giáo dục
đạo đức trong nhà trường là một bộ phận quan trọng có tính chất nền tảng
của giáo dục trong nhà trường xã hội chủ nghĩa. Dạy cũng như học phải
biết chú trọng cả đức lẫn tài. Đạo đức là cái gốc là nền tảng rất quan
trọng”. Trong Di chúc, Người lưu ý “Đảng cần phải chăm lo giáo dục đạo
đức cách mạng cho họ, đào tạo họ trở thành người kế thừa xây dựng chủ
nghĩa xã hội vừa “hồng” vừa “chuyên”.
Lời di huấn của Hồ Chí Minh trở thành tư tưởng chỉ đạo xuyên suốt
trong đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước ta. Nghị
quyết Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa VII
(1993) khẳng định: “Sự nghiệp đổi mới có thành công hay không, cách
mạng Việt Nam có vững bước theo con đường xã hội chủ nghĩa hay
không, phần lớn tùy thuộc vào lực lượng thanh niên, vào việc bồi dưỡng,
rèn luyện thế hệ thanh niên, công tác thanh niên là vấn đề sống còn của
dân tộc, là một trong những nhân tố quyết định sự thành bại của cách
mạng”.
Với những lý do trên, tôi chọn đề tài: "Vận dụng tư tưởng Hồ Chí
Minh về đạo đức cách mạng của thanh niên vào giáo dục đạo đức cho
học sinh trung học phổ thông tỉnh Ninh Bình hiện nay" để viết luận văn
tốt nghiệp thạc sĩ khoa học chính trị, chuyên ngành Hồ Chí Minh học.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Hiện đã có nhiều công trình nghiên cứu, bàn về TN, vai trò của TN
trong sự nghiệp phát triển đất nước. Song việc đi sâu nghiên cứu vận dụng tư
tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục đạo đức TN trong giáo dục đạo đức cho học
sinh THPT một cách toàn diện còn rất hạn chế. Những công trình nghiên
cứu dưới đây có liên quan đến đề tài:

6
- Thành Duy, Tư tưởng Hồ Chí Minh với sự nghiệp xây dựng con người

Việt Nam phát triển toàn diện, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2002.
- Năm 1985 Bảo tàng Hồ Chí Minh tổ chức cuộc hội thảo khoa học
Bác Hồ với công tác thanh niên. Một số tham luận đó đã được chỉnh lý,
biên tập và xuất bản thành sách Bác Hồ với sự nghiệp bồi dưỡng thế hệ
trẻ, Nxb Thanh niên, Hà nội.
- Nguyễn Văn Truy (chủ biên) (1993), Hồ Chí Minh về đạo đức, Nxb
Chính trị quốc gia, Hà Nội.
- Vũ Khiêu (1995), Nho giáo và đạo đức, Nxb Khoa học xã hội, Hà
Nội.
- Trần Hậu Khiêm (1995), Hỏi đáp về đạo đức học, Nxb Chính trị
quốc gia, Hà Nội.
- Trần Quy Nhơn (2004), Tư tưởng Hồ Chí Minh về bồi dưỡng thế hệ
cách mạng cho đời sau, Nxb Giáo dục.
- Phạm Khắc Chương, Thực trạng và một số giải pháp giáo dục đạo
đức cho học sinh THPT hiện nay, Tạp chí Nghiên cứu giáo dục, Số
2/1977.
- Phạm Minh Hạc (1999), Về phát triển toàn diện con người thời kỳ
công nghiệp hóa, hiện đại hóa, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
- Phạm Đình Nghiệp, (2000) Giáo dục lý tưởng cách mạng cho thế
hệ trẻ Việt Nam, Nxb Thanh niên, Hà Nội.
- Nguyễn Trọng Chuẩn - Nguyễn Văn Phúc, (2003) Mấy vấn đề về
đạo đức trong điều kiện kinh tế thị trường ở nước ta hiện nay, Nxb Chính
trị quốc gia, Hà nội.
- Song Thành (2005), Hồ Chí Minh nhà tư tưởng lỗi lạc, Nxb Lý luận
chính trị, Hà Nội.

7
Những tài liệu trên là nguồn tư liệu quí giá giúp chúng tôi tiếp thu,
tham khảo trong quá trình viết luận văn. Các công trình nghiên cứu trên đã
đề cập nhiều vấn đề giáo dục đạo đức cho TN nói chung. Tuy nhiên còn rất

ít công trình trực tiếp nghiên cứu vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo
dục đạo đức cho học sinh THPT. Vì vậy, tôi mạnh dạn nghiên cứu vấn đề
này với lòng mong muốn góp phần nhỏ bé vào việc luận giải những vấn đề
lý luận, thực tiễn đã và đang đặt ra.
3. Mục đích và nhiệm vụ
3.1. Mục đích
Hệ thống hoá và phân tích những quan điểm của Hồ Chí Minh về
đạo đức cách mạng của TN làm cơ sở lý luận và phương pháp luận trong
nghiên cứu thực trạng đạo đức và giáo dục đạo đức cho học sinh THPT
Ninh Bình, từ đó đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức
cho đối tượng này theo tư tưởng Hồ Chí Minh.
3.2. Nhiệm vụ
- Làm rõ những nội dung cơ bản trong tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo
đức cách mạng của TN, vai trò TN và vận dụng vào giáo dục đạo đức cho
học sinh.
- Phân tích thực trạng đạo đức của học sinh và thực tiễn công tác giáo
dục đạo đức cho học sinh các trường THPT ở Ninh Bình trong những năm
qua.
- Đề xuất một số giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho
học sinh THPT ở Ninh Bình theo tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
- Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức cách mạng TN.

8
- Đạo đức và giáo dục đạo đức TN học sinh tuổi 15 -17 trong các
trường THPT ở tỉnh Ninh Bình hiện nay.


4.2. Phạm vi nghiên cứu

- Luận văn chỉ tập trung nghiên cứu những quan điểm Hồ Chí Minh
qua các bài nói, bài viết của Hồ Chí Minh về đạo đức cách mạng của TN.
- Điều tra xã hội học về đạo đức và công tác giáo dục đạo đức học
sinh một số trường THPT đại diện cho các vùng ở tỉnh Ninh Bình.
- Nghiên cứu các văn bản, các báo cáo tổng kết của Sở Giáo dục -
Đào tạo ở tỉnh Ninh Bình từ năm 2007 đến năm 2010.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Cơ sở lý luận: Luận văn được triển khai trên nền tảng các quan
điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối của
Đảng về giáo dục đạo đức cho thanh niên nói chung và giáo dục đạo đức
cho học sinh THPT nói riêng.
5.2. Phương pháp nghiên cứu: Phương pháp duy vật biện chứng và
duy vật lịch sử, phương pháp lôgic, phương pháp lịch sử - cụ thể, phương
pháp so sánh tổng hợp, điều tra xã hội học, thống kê
6. Đóng góp mới của luận văn
- Luận văn góp phần hệ thống hóa một số vấn đề về lý luận để có
nhận định đúng đắn, khách quan trong công tác giáo dục đạo đức cho học
sinh ở các trường THPT trên địa bàn tỉnh Ninh Bình.
- Đề xuất một số giải pháp có tính khả thi, hiệu quả trong giáo dục
đạo đức cho học sinh.


9
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và Danh mục tài liệu tham khảo, luận
văn gồm 2 chương, 5 tiết.

Chương 1
TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ ĐẠO ĐỨC CÁCH MẠNG CỦA
THANH NIÊN VÀ GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CÁCH MẠNG CHO

THANH NIÊN

1.1. QUAN NIỆM CỦA HỒ CHÍ MINH VỀ ĐẠO ĐỨC CÁCH
MẠNG CỦA THANH NIÊN
1.1.1. Quan niệm của Hồ Chí Minh về vai trò của thanh niên
trong sự nghiệp cách mạng Việt Nam
Thứ nhất, thanh niên là lực lượng quyết định vận mệnh của dân tộc,
sự phát triển của đất nước.
Thứ hai, thanh niên là lực lượng to lớn trong sự nghiệp cách mạng
giải phóng dân tộc, xây dựng đất nước và bảo vệ Tổ quốc.
Thứ ba, thanh niên là đội xung kích trên các mặt trận
Thứ tư, thanh niên là đội hậu bị, cánh tay đắc lực của Đảng, đồng
thời là người giáo dục dìu dắt thiếu niên, nhi đồng.
Tóm lại, trong tư tưởng Hồ Chí Minh, TN có vai trò vô cùng to lớn
trong tiến trình lịch sử dân tộc và lịch sử cách mạng. TN là bộ phận quan
trọng của dân tộc, là lực lượng nòng cốt trong cách mạng giải phóng dân
tộc và trong cách mạng xã hội chủ nghĩa. Vận mệnh của dân tộc, tương lai
của đất nước phụ thuộc vào bản chất và bản lĩnh của TN. TN là lực lượng
to lớn, là đội quân xung kích trên mọi mặt trận, là cánh tay đắc lực, đội hậu

10
bị của Đảng và còn là lực lượng kế thừa và tiếp bước cha anh trong sự
nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
1.1.2. Hồ Chí Minh với vấn đề đạo đức cách mạng của thanh niên
1.1.2.1. Quan niệm của Hồ Chí Minh về đạo đức cách mạng
Hồ Chí Minh quan niệm đạo đức cách mạng là đạo đức của người
cách mạng xuất hiện trong quá trình đấu tranh giải phóng dân tộc và đi lên
CNXH ở Việt Nam. Đạo đức cách mạng là nền đạo đức do Hồ Chí Minh
đề xướng và cùng với Đảng ta xây dựng, lãnh đạo, phát triển. Là nền đạo
đức mang bản chất giai cấp công nhân, được xây dựng và phát triển trên cơ

sở những quan điểm đạo đức của chủ nghĩa Mác –Lênin, đồng thời kế
thừa, tiếp thu những giá trị đạo đức tốt đẹp của dân tộc và nhân loại. Nó là
sự thống nhất biện chứg giữa lý tưởng đạo đức với lý tưởng chính trị, giữa
tính cách mạng và tính khoa học
1.1.2.2. Đạo đức cách mạng của thanh niên trong quan niệm Hồ Chí
Minh
Hồ Chí Minh căn dặn, TN phải luôn rèn luyện đạo đức cách mạng.
Đạo đức cách mạng của TN được Hồ Chí Minh nêu tóm tắt trong mấy
điểm:
- Trung thành: Trọn đời trung thành với sự nghiệp cách mạng, với Tổ
quốc, với Đảng, với giai cấp.
- Dũng cảm: Không sợ khổ, không sợ khó, thực hiện đâu cần thanh
niên có, việc gì khó có thanh niên làm, gian khổ đi trước, hưởng thụ sau mọi
người.
- Khiêm tốn: Không nên tự cho mình là tài giỏi, không được khoe
công, không được tự phụ.

11
Đối với TN trong lực lượng vũ trang, theo Hồ Chí Minh, đạo đức của
họ thể hiện ở 5 điều: Trí, Tín, Nhân, Dũng, Liêm:
- Trí: Là sáng suốt, biết địch biết mình, biết người tốt thì nâng đỡ,
biết người xấu thì không dùng, biết cái tốt của mình mà phát triển lên, biết
cái xấu của mình để mà tránh.
- Tín: Nói cái gì phải cho tin. Nói và làm cho nhất trí, làm thế nào
cho dân tin, cho bộ đội tin ở mình.
- Nhân: Là phải có lòng bác ái, yêu nước, yêu đồng bào, yêu bộ đội của
mình.
- Dũng: Là phải mạnh dạn, quả quyết nhưng không phải làm liều.
Phải có kế hoạch. Phải kiên quyết làm ngay. Nguy hiểm cũng phải làm.
Nghĩa là phải có lòng dũng cảm trong công việc.

- Liêm: Là không tham danh vị, không tham sống, không tham tiền,
không tham sắc. Người cán bộ đã dám hy sinh cho Tổ quốc, hy sinh cho đồng
bào, hy sinh vì nghĩa không tham gì hết .
Đối với đoàn viên TN cộng sản, theo Người, đạo đức cách mạng của
họ khác TN bình thường ở chỗ: “Bất kỳ ở cương vị nào, bất kỳ làm công
việc gì đều không sợ khó, không sợ khổ, đều một lòng một dạ phục vụ lợi
ích chung của giai cấp, của nhân dân, đều nhằm mục đích xây dựng chủ
nghĩa xã hội”.
Ngay đối với thiếu niên, nhi đồng, Hồ Chí Minh cho rằng: “Đạo đức
cộng sản chủ nghĩa đối các cháu là chăm học, giúp người lớn, đoàn kết, có
kỷ luật…”.
Đối với TN công nhân, nông dân, Người nhấn mạnh tinh thần trách
nhiệm, ý thức làm chủ, tăng gia sản xuất, thực hành tiết kiệm, hoàn thành
tốt nhiệm vụ. Đối với TN các dân tộc, Người dạy phải đoàn kết chặt chẽ

12
thương yêu, giúp đỡ lẫn nhau như anh em một nhà, nâng cao tinh thần
cách mạng, giữ vững trật tự an ninh, bảo vệ an toàn biên giới.
1.2. QUAN NIỆM CỦA HỒ CHÍ MINH VỀ GIÁO DỤC ĐẠO
ĐỨC CÁCH MẠNG CHO THANH NIÊN
1.2.1. Hồ Chí Minh với vấn đề giáo dục đạo đức cách mạng cho thanh
niên
Thứ nhất, đạo đức là bộ phận cốt yếu nhất của nhân cách.
Thứ hai, đạo đức là cơ sở cho việc định hướng và phát triển năng lực
của mỗi cá nhân, để hoàn thiện nhân cách.
Vai trò chủ đạo của giáo dục, đặc biệt là giáo dục đạo đức cách mạng
đối với sự hình thành và phát triển nhân cách thể hiện:
- Giáo dục đạo đức cách mạng góp phần to lớn trong việc chuyển các
quan niệm đạo đức tư tự phát sang tự giác, từ bị động sang chủ động.
- Giáo dục đạo đức cách mạng góp phần tích cực trong việc truyền

lại cho những thế hệ đang trưởng thành những giá trị đạo đức mà các thế
hệ trước tạo ra trong quá trình đấu tranh giải phóng dân tộc và đi lên
CNXH.
- Giáo dục đạo đức cách mạng còn góp phần tạo ra những giá trị đạo
đức mới, xây dựng những quan điểm, phẩm chất đạo đức mới.
- Giáo dục đạo đức cách mạng hình thành tình cảm đạo đức cho mọi
người; có tác dụng hướng dẫn hành vi con người đạt giá trị đạo đức cao
nhất.
1.2.2. Nội dung giáo dục đạo đức cách mạng cho thanh niên học
sinh trong các trường phổ thông trung học
1.2.2.1. Giáo dục các chuẩn mực đạo đức của người cách mạng-
người Việt Nam mới cho học sinh

13
Trung, hiếu là những khái niệm cũ được Hồ Chí Minh sử dụng và
đưa vào nội dung mới để giáo dục TN.
Giáo dục đạo đức cách mạng cho TN, Hồ Chí Minh còn chú trọng đến
việc giáo dục những phẩm chất cao quý như: Cần, kiệm, liêm, chính, chí
công vô tư.
Giáo dục đạo đức cách mạng cho TN còn là giáo dục tình thương
yêu con người.
Giáo dục đạo đức cách mạng cho TN còn phải quan tâm đến giáo dục
tinh thần quốc tế trong sáng.
1.2.2.2. Giáo dục các chuẩn mực thể hiện lập trường chính trị cho học
sinh
- Yêu quê hương đất nước, có lòng tự hào dân tộc chính đáng
- Có lý tưởng xã hội chủ nghĩa ,tin tưởng vào sự sự nghiệp cách mạng
do Đảng lãnh đạo
- Giáo dục thái độ tận tụy phục vụ, cống hiến cho Tổ quốc, nhân dân
1.2.2.3. Giáo dục các chuẩn mực đạo đức hướng vào sự tự hoàn thiện

bản thân
TN là lực lượng lao động chủ yếu của xã hội. Từ nhận thức trên, Hồ
Chí Minh đặc biệt quan tâm đến việc giáo dục cho TN tình yêu đối với lao
động.
Cùng với yêu lao động TN còn phải chú ý thực hành tiết kiệm phải
biết tiêu dùng một cách hợp lý, không đua đòi, lãng phí.
Ngoài yêu lao động, thực hành tiết kiệm, TN cần phải rèn luyện lối
sống giản dị, trung thực, siêng năng, biết hối hận, biết tự kiềm chế.
1.2.2.4. Giáo dục các chuẩn mực đạo đức liên quan đến xây dựng
môi trường sống và thể hiện quan hệ với mọi người, với dân tộc khác

14
Hồ Chí Minh đã khởi đầu cho phòng trào trồng cây gây rừng, tạo thành
truyền thống tốt đẹp của người Việt Nam: đi liền với Tết cổ truyền là Tết
trồng cây.
Trong việc giáo dục đạo đức cách mạng cho TN thì việc giáo dục các
chuẩn mực đạo đức thể hiện quan hệ với mọi người, dân tộc khác như:
nhân nghĩa, yêu thương, khoan dung, vị tha, hợp tác, bình đẳng, tế nhị, tôn
trọng mọi người, giữ chữ tín cũng là vấn đề hết sức cần thiết.
1.2.3. Phương pháp giáo dục đạo đức cho thanh niên học sinh
Thứ nhất, phải kết hợp giữa gia đình, nhà trường và xã hội trong
việc giáo dục thanh niên; gắn chặt giáo dục trong nhà trường với giáo dục
trong thực tiễn.
Gia đình là môi trường đầu tiên và thường xuyên nhất mà con người
tiếp nhận sự giáo dục để hình thành và phát triển nhân cách.
Ngoài sự giáo dục trong gia đình, nhà trường góp phần quan trọng
trong việc giáo dục TN thông qua các mối quan hệ thầy cô, bạn bè.
Giáo dục TN là sự nghiệp của quần chúng, là trách nhiệm của toàn
xã hội. Thứ hai, giáo dục bằng hành động, nêu gương người tốt, việc
tốt.

Nêu gương là hình thức đưa ra những mẫu hình lý tưởng làm gương
cho người khác, để người khác noi theo.
Thực hiện giáo dục bằng việc nêu gương, Người chủ trương tổ chức
các đại hội liên hoan tuyên dương, trao tặng huy hiệu cho các tập thể và cá
nhân anh hùng, chiến sĩ thi đua có nhiều thành tích xuất sắc trong chiến
đấu, lao động sản xuất để động viên, cổ vũ sự phấn đấu, rèn luyện của TN.
Thứ ba, phải giáo dục bằng tập hợp thanh niên trong các tổ chức
đoàn thể; phát huy ý thức tự giáo dục, tự rèn luyện.

15
Người đánh giá cao vai trò của Đoàn TN trong việc tập hợp, giáo
dục, giác ngộ và rèn luyện thế hệ trẻ.
Trong tư tưởng Hồ Chí Minh, giáo dục là sự thống nhất biện chứng
giữa hai quá trình: giáo dục và tự giáo dục. Giáo dục TN, nếu chỉ chú ý
đến giáo dục mà không biết khéo léo kết hợp với khích lệ, hướng dẫn để
TN tự học tập, tự tu dưỡng rèn luyện thì hiệu quả giáo dục sẽ không cao.
Thứ tư, kiên trì tu dưỡng rèn luyện đạo đức, xây đi đôi với chống.
Để có được đạo đức trong sáng TN phải kiên quyết đấu tranh với
những thói hư, tật xấu của bản thân, đồng thời không ngừng học tập, trau
dồi đạo đức cách mạng.
Theo Hồ Chí Minh, giáo dục đạo đức cho TN còn phải kết hợp chặt
chẽ giữa xây với chống. Xây là xây dựng, đề ra những chuẩn mực, giá trị
mới, tiến bộ, phù hợp với điều kiện kinh tế – xã hội để định hướng cho
mọi người. Chống là tiêu trừ cái sai, cái ác, cái xấu là biểu hiện của tàn dư
đạo đức, lối sống cũ còn rơi rớt và những tiêu cực mới phát sinh.


16
Chương 2
GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC THANH NIÊN HỌC SINH PHỔ THÔNG

TỈNH NINH B ÌNH THEO TƯ TƯỞNG ĐẠO ĐỨC CÁCH MẠNG HỒ
CHÍ MINH

2.1. THỰC TRẠNG ĐẠO ĐỨC VÀ GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC
THANH NIÊN HỌC SINH PHỔ THÔNG TỈNH NINH BÌNH
TRONG NHỮNG NĂM QUA
2.1.1. Thực trạng đạo đức thanh niên học sinh trung học phổ
thông ở Ninh Bình
2.1.1.1. Mặt tích cực trong đạo đức của thanh niên học sinh tỉnh Ninh
Bình
Thứ nhất, học sinh THPT Ninh Bình có lòng yêu nước và tự hào dân
tộc:
Thứ hai, học sinh THPT Ninh Bình biết hướng mọi hoạt động về một
tương lai tốt đẹp, thích nghi nhanh trước những biến đổi của đất nước.
Thứ ba, học sinh THPT đã nhận thức rõ vai trò của học vấn, rèn
luyện đạo đức vì ngày mai lập nghiệp
2.1.1.2. Mặt hạn chế trong đạo đức của học sinh trung học phổ
thông Ninh Bình hiện nay
Thứ nhất, một bộ phận học sinh có động cơ học tập không đúng, vi
phạm kỷ luật học tập, thiếu tôn trọng thầy cô.
Thứ hai, một số ít học sinh có biểu hiện xa rời truyền thống dân tộc,
có hành vi vi phạm pháp luật, sa vào các tệ nạn xã hội.
Thứ ba, một số học sinh chưa có ý chí phấn đấu, ít tham gia vào các
hoạt động xã hội, chưa nhận thức được giá trị đích thực của cuộc sống.

17
2.1.2. Thực trạng công tác giáo dục đạo đức thanh niên học sinh
các trường trung học phổ thông ở Ninh Bình
2.1.2.1. Ưu điểm
- Về giáo dục đạo đức gia đình:

Một điểm đặc sắc trong giáo dục đạo đức gia đình ở Ninh Bình là
cách dạy gắn liền với hoạt động lao động. ác bậc phụ huynh có điều kiện
để chăm sóc và giáo dục con em của mình tốt hơn.
- Về giáo dục đạo đức của nhà trường:
Nhiều trường THPT ở Ninh Bình đã quan tâm hơn đến việc giáo dục
đạo đức cho học sinh, từng bước khắc phục tình trạng thiên về “dạy chữ”
lơi lỏng “dạy người”. Đoàn TN cộng sản Hồ Chí Minh trong trường THPT
là tổ chức có vai trò quan trọng trong giáo dục đạo đức học sinh.
- Về giáo dục đạo đức của xã hội:
Các phương tiện thông tin đại chúng ở Ninh Bình có tác động to lớn
trong giáo dục đạo đức cho học sinh THPT. Sự quan tâm của các cấp lãnh
đạo Tỉnh đã tạo điều kiện để học sinh học tập tốt, tích cực tham gia các
hoạt động nhân đạo.
2.1.2.2. Hạn chế của công tác giáo dục đạo đức học sinh trường
trung học phổ thông ở Ninh Bình
Trong gia đình nhiều bậc ông bà, cha mẹ chưa thật sự là tấm gương
sáng cho con trẻ noi theo. Những gia đình khá giả con cái luôn được nuông
chiều, quen hưởng thụ, biến các em các trở thành nô lệ của đồng tiền;
những gia đình có mức sống thấp, lo kiếm sống ít quan tâm đến việc học
tập, rèn luyện của con em, giao phó hết trách nhiệm giáo dục cho nhà
trường.

18
Việc thực hiện cũng như việc tạo điều kiện, phối kết hợp giữa các
nhà trường với Đoàn TN trong việc tổ chức các hoạt động giáo dục đạo
đức cho học sinh còn chưa đồng bộ.
2.2. NỘI DUNG GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO HỌC SINH CÁC
TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH
NINH BÌNH HIỆN NAY
Một là, giáo dục cho học sinh lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc

Mỗi học sinh yêu nước gắn liền với tình yêu gia đình, làng xóm, quê
hương, sẵn sàng đem hết tài năng và sức lực để phụng sự Tổ quốc, phục vụ
nhân dân.
Giáo dục lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc chính là quá trình
khơi dậy lòng nhiệt tình cách mạng tiềm ẩn trong mỗi học sinh nhằm giúp
họ thấy rõ trách nhiệm, nghĩa vụ của bản thân đối với Tổ quốc và dân tộc
mà nỗ lực học tập, ra sức tu dưỡng rèn luyện để góp phần xây dựng đất
nước giàu mạnh, mang lại ấm no, hạnh phúc cho nhân dân.
Hai là, giáo dục cho học sinh lý tưởng xã hội chủ nghĩa và niềm tin
vững chắc vào sự nghiệp cách mạng do Đảng lãnh đạo.
Muốn học sinh kiên định lý tưởng xã hội chủ nghĩa cần tăng cường
giáo dục cho học sinh tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chính sách của
Đảng và Nhà nước để các em nhận thức về CNXH và con đường đi lên
CNXH ở nước ta hiện nayMỗi TN học sinh được sống, được học tập trong
một xã hội có đủ điều kiện phát triển toàn diện thì việc tin tưởng vào
đường lối, chính sách và chủ trương của Đảng và Nhà nước là tất yếu.
Ba là, giáo dục cho học sinh lòng nhân ái, trọng tình nghĩa, ý thức
được quyền và nghĩa vụ của bản thân.

19
Trước hết là biết quan tâm, giúp đỡ mọi người, luôn cảm thông, chia
sẽ khó khăn với người khác nghĩa là biết sống vì mọi người. Mặt khác, các
em còn biết phê phán thái độ thờ ơ, vô cảm trước những khổ đau bất hạnh
của người khác, biết đấu tranh chống lại các hành vi chà đạp lên nhân
phẩm của con người.
Giáo dục cho học sinh ý thức được quyền và nghĩa vụ của bản thân
từ đó ra sức học tập, rèn luyện trở thành người công dân tốt để góp phần
xây dựng thành công CNXH nước ta.
Bốn là, giáo dục cho học sinh yêu lao động, sống giản dị, tiết kiệm.
Giáo dục tình yêu lao động ở bậc THPT có nhiệm vụ giúp học sinh nhận

thức rõ những vấn đề sau: ý nghĩa to lớn của lao động; tôn vinh người lao
động. Đối với học sinh, học tập là một hình thức lao động, yêu lao động là
hiếu học.
Ngoài giáo dục yêu lao động, trọng lao động còn phải giáo dục học
sinh giản dị, tiết kiệm. Sống giản dị là sống trọng thực chất, không phù
phiếm, hình thức, phô trương một cách giả tạo. Nghĩa là trong mọi công
việc đều phải biết thực hành tiết kiệm. Theo Hồ Chí Minh tiết kiệm không
đồng nghĩa với “ky bo, bủn xỉn”. Tiết kiệm là tiêu xài đúng mực.
Năm là, giáo dục tính dũng cảm, trung thực, khiêm tốn
Phải thường xuyên rèn luyện tinh thần dũng cảm trong học sinh. Rèn
luyện tính dũng cảm, học sinh phải thực hiện đoàn kết đấu tranh chống lại
những biểu hiện suy thoái đạo đức trong đời sống xã hội. Tích cực tham
gia và đi đầu trong các phong trào, các cuộc vận động phòng chống: tệ nạn
xã hội, tham nhũng, thói quen và phong tục tập quán lạc hậu …
Trung thực là phẩm chất đạo đức tốt đẹp trong truyền thống đạo đức
của dân tộc mà Hồ Chí Minh từng dạy TN học sinh. Trung thực là ngay

20
thẳng, không lừa dối người khác và không tự dối mình, không che dấu
khuyết điểm của nhau.
Khiêm tốn là phẩm chất đạo đức không thể thiếu trong quá trình rèn
luyện đạo đức của học sinh. Mỗi học sinh cần thể hiện sự khiêm tốn của
bản thân không ngừng học hỏi mọi người và xem việc học là việc làm suốt
đời. Đức tính khiêm tốn là động lực giúp học sinh biết vươn lên trong học
tập, trong rèn luyện.
Sáu là, giáo dục cho học sinh tôn trọng pháp luật; chân thành, thuỷ
chung trong tình bạn, tình yêu.
Hình thành lối sống tôn trọng pháp luật, học sinh phải bắt đầu từ rèn
luyện thói quen dùng pháp luật để phán đoán phải trái, dùng pháp luật để
bảo vệ lợi ích chính đáng của mình và của người khác.

Tình bạn và tình yêu chân chính, trong sáng là điểm tựa, sức mạnh
tinh thần giúp học sinh vươn lên trong cuộc sống. Do đó, giáo dục cho học
sinh có được một quan niệm đúng đắn về tình bạn, tình yêu nhằm giúp họ
khắc phục những sai lệch trong tình cảm là vấn đề hết sức thiết thực và
quan trọng.
2.3. GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC ĐẠO
ĐỨC CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG Ở NINH BÌNH
HIỆN NAY
2.3.1. Nhóm giải pháp về nhận thức
Thứ nhất, nhận thức đúng vị trí, vai trò gốc của đạo đức.
Thứ hai, nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của công tác giáo
dục đạo đức trong trường THPT.
Thứ ba, phát huy ý thức tự tu dưỡng, tự rèn luyện của học sinh.

21
Thứ tư, cần nhận thức rõ giáo dục đạo đức là một quá trình lâu dài,
bền bỉ, kiên trì và nhẫn nại.
2.3.2. Nhóm giải pháp thực tiễn
Thứ nhất, tăng cường và phối hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường
và xã hội trong việc giáo dục đạo đức cho học sinh
Thứ hai, cần giáo dục cho học sinh truyền thống tốt đẹp của dân tộc
Việt Nam, giáo dục lòng tin vào đường lối chính sách của Đảng và Nhà
nước.
Thứ ba, kết hợp học đi đôi với hành, lý luận gắn liền với thực tiễn.
Thứ tư, xây dựng nhiều khu vui chơi giải trí lành mạnh, những tụ
điểm văn hóa cho học sinh qua đó giúp cho học sinh tránh xa các tệ nạn
xã hội.
2.3.3. Nhóm giải pháp giáo dục thông qua những tấm gương sáng,
gương điển hình
Thứ nhất, giáo dục tấm gương sáng về đạo đức cách mạng của Hồ Chí

Minh.
Thứ hai, giáo dục thông qua nêu gương tốt, việc tốt của mọi người,
đặc biệt là sự gương mẫu của cha mẹ, thầy cô.
2.3.4. Các phương pháp giáo dục khác
Đổi mới phương pháp giảng dạy GDCD đòi hỏi người giáo viên phải
thay đổi cách thức giảng dạy, chuyển từ cách dạy nặng về truyền đạt tri
thức sang dạy cho người học cách thu nhận tri thức.
Giáo dục đạo đức nhân cách cho học sinh không chỉ bó hẹp trong
những giờ học chính khóa mà thường xuyên tổ chức các hoạt động tập thể,
các hoạt động ngoài giờ lên lớp, tham quam, dã ngoại, các hoạt động về
nguồn.

22
Mỗi gia đình cần chọn lọc, kế thừa kinh nghiệm giáo dục để có một
phương pháp giáo dục mới phù hợp với xã hội hiện nay.
Đổi mới phương pháp giáo dục phải gắn bó chặt chẽ với các phương
tiện giáo dục hiện đại để đạt được hiệu quả giáo dục cao nhất.










23
KẾT KUẬN

Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức cách mạng của TN là một hệ
thống các quan điểm của Người về vai trò của TN và đạo đức cách mạng
của TN; về giáo dục đạo đức và nội dung, phương pháp giáo dục đạo đức
nhằm giúp TN học sinh hình thành những phẩm chất đạo đức mới đáp ứng
được các yêu cầu của sự nghiệp cách mạng. Trong giai đoạn hiện nay, tư
tưởng đó vẫn còn nguyên giá trị chỉ đạo thực tiễn, là tài sản vô giá mà toàn
Đảng, toàn dân và thế hệ trẻ nước ta phải học tập noi theo.
Công tác giáo dục đạo đức cho học sinh THPT ở Ninh Bình trong
những năm qua đã đạt được những kết quả tốt. Đại bộ phận học sinh tin
tưởng vào đường lối và sự lãnh đạo của Đảng, sống có ước mơ, có hoài
bão. Số đông học sinh đã biết thi đua rèn đức, luyện tài vì ngày mai lập
thân, lập nghiệp. Khắc phục mọi trở ngại, thiếu thốn nhiều học sinh ra sức
học tập, không ngừng trau dồi đạo đức, giữ gìn nhân cách. Thực hiện lối
sống đẹp, đông đảo học sinh hăng hái tham gia các hoạt động “đền ơn đáp
nghĩa”, “lá lành đùm lá rách”… Ngày càng có nhiều tấm gương tiêu biểu
xuất sắc trong học tập và rèn luyện.
Tuy nhiên học sinh THPT là lớp người mới lớn lên, nền kinh tế thị
trường với những mặt tiêu cực của nó đã ảnh hưởng không nhỏ tới đạo đức
của một bộ phận học sinh làm cho họ xa lạ với truyền thống, có biểu hiện
chưa ngoan, thiếu ý thức vươn lên trong học tập, sa vào các tệ nạn xã hội
và vi phạm pháp luật…
Những hạn chế, bất cập trong công tác giáo dục đạo đức là nguyên
nhân chủ yếu dẫn tới sự suy thoái về đạo đức của một bộ phận học sinh
THPT ở Ninh Bình. Đổi mới công tác giáo dục, nhất là giáo dục đạo đức

24
cho học sinh THPT nhằm đào tạo ra những công dân trẻ có đủ phẩm chất
và năng lực đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước trở
thành nhiệm vụ hàng đầu của các trường THPT ở Ninh Bình hiện nay. Vận
dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức cách mạng của TN trong giáo dục

đạo đức học sinh THPT tỉnh Ninh Bình hiện nay nhằm đào tạo những công
dân có nhân cách phát triển toàn diện, đạo đức trong sáng, sống có lý
tưởng là nhiệm vụ vừa cấp bách vừa lâu dài đòi hỏi phải có sự quan tâm
của toàn xã hội. Giáo dục đạo đức cho học sinh Ninh Bình theo tư tưởng
Hồ Chí Minh cần tập trung những nội dung: giáo dục cho học sinh lòng
yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc; giáo dục lý tưởng xã hội chủ nghĩa
và niềm tin vững chắc vào sự nghiệp cách mạng do Đảng lãnh đạo; giáo
dục lòng nhân ái, trọng tình nghĩa, ý thức được quyền và nghĩa vụ của bản
thân; giáo dục yêu lao động, sống giản dị, tiết kiệm; giáo dục tính dũng
cảm, trung thực, khiêm tốn; giáo dục tôn trọng pháp luật; chân thành, thuỷ
chung trong tình bạn, tình yêu. Để thực hiện tốt các nội dung trên cần có
những nhóm giải pháp mang tính định hướng như sau: Nhóm giải pháp về
nhận thức; nhóm giải pháp hoạt động thực tiễn; nhóm giải pháp giáo dục
thông qua những tấm gương sáng, gương điển hình và các phương pháp
giáo dục khác phù hợp với học sinh THPT.
Giáo dục đạo đức cho học sinh là nhiệm vụ quan trọng trong sự
nghiệp “trồng người” vun trồng nhân cách cho thế hệ trẻ “ không có trẻ em
hư mà chỉ có phương pháp giáo dục chưa đúng”. Với những nội dung, giải
pháp trên nếu được thực hiện tốt thì đạo đức học sinh ở Ninh Bình ngày
càng có chuyển biến tốt. Đề tài giáo dục đạo đức cho học sinh THPT tỉnh
Ninh Bình theo tư tưởng Hồ Chí Minh mới chỉ là kết quả bước đầu. Kết
quả này sẽ làm tiền đề, nền tảng để tiếp tục đi sâu mở rộng nghiên cứu vấn

25
đề nhằm góp phần làm cho các thế hệ TN học sinh trở thành đội ngũ trí
thức trẻ vừa “hồng” vừa “chuyên”, xứng đáng kế thừa sự nghiệp xây dựng
CNXH như mong muốn của Hồ Chí Minh.