Vấn đề miêu tả ngoại hình con người trong kho tàng ca dao người Việt

Vấn đề miêu tả ngoại hình con người trong
kho tàng ca dao người Việt

Nguyễn Thị Thúy Loan

Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn
Luận văn ThS Chuyên ngành: Văn học dân gian; Mã số 60 22 02 40
Người hướng dẫn: GS.TS. Nguyễn Xuân Kính
Năm bảo vệ: 2012


Abstract. Nêu tư tưởng thẩm mĩ của nhân dân lao động qua miêu tả diện mạo. Trình
bày các thủ pháp nghệ thuật miêu tả diện mạo con người trong ca dao người Việt. Đưa
ra được một vài so sánh đối chiếu lối miêu tả diện mạo con người trong ca dao người
Việt với ca dao dân ca Thái và thơ của một số nhà thơ tiêu biểu.

Keywords. Văn học dân gian; Ca dao; Nghiên cứu văn học.








6

Content.
MỤC LỤC

Mở đầu

Trang
1
Lý do chọn đề tài
2
2
Giới thuyết khái niệm
2
3
Lịch sử vấn đề
3
4
Phạm vi tư liệu
7
5
Đóng góp của luận văn
7
6
Bố cục của luận văn
9

Nội dung
10
Chương 1
Ngoại hình người phụ nữ trong Kho tàng ca dao
người Việt

10
1.1
Những công thức miêu tả ngoại hình người phụ nữ
10

1.1.1
Những công thức miêu tả ngoại hình có tần số xuất hiện lớn
(từ 10 lần trở lên)

11
1.1.2
Những công thức miêu tả ngoại hình có tần số xuất hiện
nhỏ (dưới 10 lần)

19
1.2
Cách miêu tả ngoại hình người phụ nữ
20
1.2.1
Miêu tả cụ thể, bộ phận
21
1.2.2
Miêu tả tổng thể
45
1.2.3
Miêu tả ngoại hình người phụ nữ qua trang phục
51
Chương 2
Ngoại hình người đàn ông và con người nói chung qua
Kho tàng ca dao người Việt

59
2.1
Miêu tả ngoại hình người đàn ông
59

2.1.1
Những công thức miêu tả ngoại hình
59
2.1.2
Cách miêu tả ngoại hình người đàn ông
60
2.1.2.1
Miêu tả cụ thể
60
2.1.2.2
Miêu tả tổng thể
67
2.1.2.3
Miêu tả ngoại hình người đàn ông gắn với trang phục
69
2.2
Miêu tả trung tính con người
75
Chương 3
So sánh lối miêu tả ngoại hình con người trong ca dao
và văn học viết

81
3.1
Những điểm tương đồng
83
3.2
Những điểm khác biệt
85

Kết luận
92

Tài liệu tham khảo
94

Phụ lục

99

References.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
(Xếp theo vần chữ cái của tên tác giả)

1. Lại Nguyên Ân tập hợp và biên tập (1999), Thơ mới 1932 - 1945. Tác giả và
tác phẩm, Nxb. Hội Nhà văn, Hà Nội
2. Trương Chính biên soạn và giới thiệu (1983), Thơ văn Nguyễn Công Trứ,
Nxb. Văn học, Hà Nội
3. Trần Ngọc Dung (2006), “Chủ đề phụ nữ từ văn học dân gian đến văn học
hiện đại Việt Nam”, Tạp chí Văn hóa dân gian, Hà Nội, số 1, tr. 47-51
4. Nguyễn Thị Ngọc Điệp (2001), “Thế giới biểu tượng sóng đôi trong ca dao
người Việt”, Tạp chí Văn hóa dân gian, Hà Nội, số 3, tr. 53-58
5. Mai xuân Hải chủ biên (1986), Thơ văn Lê Thánh Tông, Nxb. Khoa học xã
hội, Hà Nội
6. Dương Quảng Hàm (1968), Việt Nam văn học sử yếu, tái bản, Bộ Giáo dục,
Trung tâm Học liệu xb, Sài Gòn (sách này in lần đầu năm 1943, tại Hà Nội)
7. Kiều Thu Hoạch (2004), Tinh tuyển văn học Việt Nam. Tập 1: Văn học dân
gian, Nxb. Khoa học xã hội, in tại Tp. Hồ Chí Minh
8. Nguyễn Văn Huyền sưu tầm, biên dịch, giới thiệu (1984), Nguyễn Khuyến tác
phẩm, Nxb. Khoa học xã hội, Hà Nội

9. Nguyễn Văn Huyền chủ biên (1986), Tú Xương tác phẩm - giai thoại, Hội
Văn học nghệ thuật Hà Nam Ninh xb, Nam Định
10. Đinh Gia Khánh chủ biên (1977), Điển cố văn học, Nxb. Khoa học xã hội, Hà
Nội
11. Đinh Gia Khánh chủ biên (1983), Thơ văn Nguyễn Bỉnh Khiêm, Nxb. Văn học,
Hà Nội
12. Đinh Gia Khánh, Chu Xuân Diên (1972), Văn học dân gian, tập 1, Nxb. Đại
học và trung học chuyên nghiệp, Hà Nội
100

13. Đinh Gia Khánh, Chu Xuân Diên (1973), Văn học dân gian, tập 2, Nxb. Đại
học và trung học chuyên nghiệp, Hà Nội
14. Nguyễn Xuân Kính chủ biên (2002), Kho tàng tục ngữ người Việt, Nxb. Văn
hóa - Thông tin, Hà Nội
15. Nguyễn Xuân Kính, Phan Đăng Nhật chủ biên (2001), Kho tàng ca dao người
Việt, Nxb. Văn hóa - Thông tin tái bản, Hà Nội, hai tập
16. Nguyễn Xuân Kính (2010), “Mái tóc trong tục ngữ, ca dao Việt”, Tạp chí
Khoa học và Tổ quốc, Hà Nội, số tháng 4, tr. 44-46
17. Nguyễn Xuân Kính ( 2012), Một nhận thức về Văn học dân gian Việt Nam,
Nxb. Đại học Quốc gia Hà Nội
18. Nguyễn Lộc (2001), Văn học Việt Nam (nửa cuối thế kỉ XVIII - hết thế kỉ XIX),
tái bản lần thứ tư, Nxb. Giáo dục, Hà Nội
19. Nguyễn Thị Thanh Lưu (2005), “ Hình ảnh vật dụng trong kho tàng tục ngữ
người Việt”, Khóa luận tốt nghiệp bảo vệ và lưu tại Trường KHXH & NV- Đại học
Quốc gia Hà Nội
20. Nguyễn Nghiệp sưu tầm, tuyển chọn (1982), Thơ Tản Đà, Nxb. Văn học, Hà
Nội
21. Lữ Huy Nguyên sưu tầm, tuyển chọn (1984), Thơ văn Á Nam Trần Tuấn Khải,
Nxb. Văn học, Hà Nội
22. Phạm Tuyết Nhung (2009), “Cách miêu tả nhân vật trữ tình là người phụ nữ

trong Kho tàng ca dao người Việt”, Khóa luận tốt nghiệp bảo vệ và lưu tại Trường
KHXH & NV- Đại học Quốc gia Hà Nội
23. Vũ Ngọc Phan (2003), Tác phẩm được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh, Nxb.
Khoa học xã hội, Hà Nội (trong sách này có Tục ngữ ca dao dân ca Việt Nam)
24. Hoàng Phê chủ biên (2002), Từ điển tiếng Việt, in lần thứ tám, Nxb. Đà Nẵng,
Đà Nẵng
25. Lê Chí Quế chủ biên (1998), Văn học dân gian Việt Nam, in lần thứ ba, Nxb.
Đại học quốc gia Hà Nội, Hà Nội (sách này in lần đầu năm 1990)
26. Phạm Quỳnh (1932), Tục ngữ ca dao, Đông Kinh ấn quán xb. Hà Nội
101

27. Nguyễn Hữu Sơn, Trần Đình Sử, Huyền Giang, Trần Ngọc Vương, Trần Nho
Thìn, Đoàn Thị Thu Vân (1997), Về con người cá nhân trong văn học cổ Việt Nam,
Nxb. Giáo dục, Hà Nội
28. Thái Thị Sơn (2004), “Khảo sát dữ liệu hình ảnh vật dụng trong kho tàng tục
ngữ người Việt”, Khóa luận tốt nghiệp bảo vệ và lưu tại Trường KHXH & NV- Đại học
Quốc gia Hà Nội
29. Trần Nho Thìn (2008), Văn học trung đại Việt Nam dưới góc nhìn văn hóa,
Nxb.Giáo dục, Hà Nội
30. Trần Thị Thu Trang (2005), Đặc điểm lối miêu tả diện mạo con người trong
ca dao người Việt, Luận văn thạc sĩ, bảo vệ và lưu tại Trường Đại học sư phạm Hà Nội
31. Võ Quang Trọng ( 2005), “ Nét thanh lịch của người Hà Nội qua văn hóa dân
gian”, Tạp chí Văn hóa dân gian, Hà Nội, số 5, tr. 32-36
32. Lê Trí Viễn chủ biên (1987), Nghĩ về thơ Hồ Xuân Hương, Sở Giáo dục Nghĩa
Bình xb, in tại Tp. Hồ Chí Minh
33. Viện Sử học (1969), Nguyễn Trãi toàn tập, tái bản, Nxb. Khoa học xã hội, Hà
Nội
34. Phạm Thu Yến ( 1998), Những thế giới nghệ thuật ca dao, Nxb. Giáo dục, Hà
Nội.