giáo trình trồng ớt nghề trồng cây làm gia vị

BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN
GIÁO TRÌNH MÔ ĐUN
TRỒNG, CHĂM SÓC,
THU HOẠCH VÀ TIÊU THỤ ỚT
MÃ SỐ: MĐ05
NGHỀ: TRỒNG CÂY LÀM GIA VỊ
Trình độ: Sơ cấp nghề
Hà Nội, năm 2013
TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN
Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể được
phép dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và tham
khảo.
Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh
doanh thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm
MÃ TÀI LIỆU: MĐ 05
2
LỜI GIỚI THIỆU
Thực hiện chủ trương của Đảng và Nhà nước về việc đào tạo nghề nhằm
nâng cao trình độ cho người lao động, đặc biệt là lao động nông thôn để đáp ứng
được yêu cầu của công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa Nông nghiệp, nông
thôn trong thời kỳ hội nhập; Bộ LĐTB&XH, Bộ Nông nghiệp & PTNN, Tổng
cục dạy nghề đã giao cho Ban chủ nhiệm xây dựng chương trình, biên soạn giáo
trình dạy nghề trình độ sơ cấp.
Giáo trình mô đun trồng, chăm sóc, thu hoạch và tiêu thụ ớt là một
trong 5 giáo trình được biên soạn dùng để sử dụng cho khóa học đào tạo nghề
trồng cây làm gia vị trình độ sơ cấp cho Nông dân.
Quán triệt triết lý DACUM và quan điểm đào tạo theo năng lực thực hiện,
đồng thời xuất phát từ mục tiêu đào tạo là: sau khi hoàn thành khóa học người
học có khả năng thực hiện được các nội dung công việc đề cập trong giáo trình,
chúng tôi đã lựa chọn các kỹ năng thực hành phù hợp với đối tượng học viên,
nhằm đáp ứng mục tiêu trên. Phần kiến thức lý thuyết đưa vào giáo trình được

giới hạn với phạm vi và mức độ nhất định nhằm giúp người học có thể lý giải
được các biện pháp kỹ thuật của nghề.
Mô đun trồng, chăm sóc, thu hoạch và tiêu thụ ớt được bố cục gồm 5
bài, trong mỗi bài, nội dung được trình bày theo kiểu tích hợp giữa kiến thức lý
thuyết và kỹ năng thực hành. Bài 1: Trồng ớt. Bài 2: Chăm sóc ớt. Bài 3: Phòng
trự dịch hại ớt. Bài 4: Thu hoạch và bảo quản ớt. Bài 5: Tiêu thụ sản phẩm và
hạch toán thu chi.
Với mong muốn thông qua giáo trình này sẽ mang đến cho người học
những kiến thức hết sức cô đọng, dễ hiểu, dễ tiếp thu và dễ thực hiện. Tuy nhiên
do thời gian có hạn nên cũng không thể tránh khỏi những sơ xuất, thiếu sót khi
biên soạn giáo trình này. Chúng tôi rất mong được sự đóng góp ý kiến quí báu
của các nhà khoa học, các bạn đồng nghiệp, của đọc giả và người sử dụng để
cho cho giáo trình ngày càng hoàn thiện hơn.
Xin chân thành cảm ơn!
Nhóm biên soạn
1. Lê Duy Thành (Chủ biên)
2. Nguyễn Văn Vượng
3. Hoàng Thị Chấp


3
MỤC LỤC
ĐỀ MỤC TRANG
TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN 2
LỜI GIỚI THIỆU 3
MỤC LỤC 4
CHƯƠNG TRÌNH MÔ ĐUN: TRỒNG, CHĂM SÓC, THU HOẠCH VÀ TIÊU
THỤ ỚT 8
Bài 1: TRỒNG ỚT 9
A. NỘI DUNG: 10

1. THỜI VỤ TRỒNG ỚT 10
1.1. Căn cứ để xác định thời vụ trồng 10
1.1.2. Căn cứ vào đặc điểm của giống ớt 10
1.1.3. Căn cứ vào cơ cấu mùa vụ 11
1.2. Giới thiệu một số thời vụ chủ yếu trồng ớt ở nước ta 11
1.2.1. Đối với các tỉnh phía Bắc: 11
1.2.1. Đối với các tỉnh miền Trung, Tây nguyên: 11
1.2.1. Đối với các tỉnh Nam Bộ: 12
2. MẬT ĐỘ VÀ KHOẢNG CÁCH TRỒNG 12
2.1. Căn cứ để xác định mật độ, khoảng cách trồng 12
2.2. Giới thiệu một số mật độ, khoảng cách trồng phù hợp 14
3. LỰA CHỌN CÂY GIỐNG VÀ XỬ LÝ CÂY GIỐNG TRƯỚC KHI TRỒNG
15
3.1. Lựa chọn cây giống 15
3.2. Xử lý cây giống 16
4. KỸ THUẬT TRỒNG CÂY CON 16
4.1. Kỹ thuật trồng cây con không dùng màng nông nghiệp che phủ 16
4.1.1. Trồng cây con 16
4.1.2. Tủ luống sau trồng 17
4.1.3. Kỹ thuật trồng ớt gieo ươm trong bầu trồng trên nền đất ướt 18
4.2. Kỹ thuật trồng cây con khi có dùng màng nilon che phủ mặt luống theo
hướng VietGap 20
4.2.1. Vật liệu phủ: 20
4.2.2. Các bước và cách thức thực hiện công việc: 20
4.3. Tưới nước sau trồng 23
B. CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP THỰC HÀNH 24
1. Câu hỏi lý thuyết 24
2. Các bài tập thực hành 24
Bài thực hành 5.1.1 24
Trồng ớt không dùng màng nilon che phủ 24

Bài thực hành 5.1.2 26
Trồng ớt có dùng màng nilon che phủ 26
C. GHI NHỚ 28
4
Bài 2: CHĂM SÓC ỚT 29
A. NỘI DUNG 29
1. GIẶM ỚT SAU TRỒNG 29
1.1. Một số nguyên nhân chính ảnh hưởng đến mật độ, khoảng cách cây con trên
ruộng ớt sau trồng 29
1.1.1. Do chất lượng cây giống 29
1.1.2. Do kỹ thuật làm đất và kỹ thuật trồng cây con 30
1.1.3. Do khâu chăm sóc sau trồng 31
1.1.4. Do tác động của ngoại cảnh 31
1.2. Kỹ thuật giặm 31
1.2.1. Tác dụng của trồng giặm 31
1.2.2. Yêu cầu cần đạt khi trồng giặm 32
1.2.3. Các bước và cách thức thực hiện công việc 32
2. LÀM CỎ, XỚI ĐẤT VÀ VUN GỐC 33
2.1. Tác dụng của việc làm cỏ, xới đất và vun gốc 33
2.2. Các bước và cách thức thực hiện công việc 34
2.2.1. Đối với ruộng ớt trồng không che phủ luống 34
2.2.2. Đối với ruộng ớt trồng có che phủ luống bằng rơm rạ, vỏ trấu 38
2.2.3. Yêu cầu chung cần đạt được sau xới xáo, làm cỏ, vun gốc: 38
2.2.4. Đối với ruộng ớt trồng có dùng màng nilon che phủ luống 38
3. TƯỚI VÀ TIÊU NƯỚC CHO ỚT 39
3.1. Tìm hiểu nhu cầu nước của cây ớt 39
3.2. Cách xác định độ ẩm đất trên ruộng trồng ớt 40
3.3. Lựa chọn phương pháp và kỹ thuật tưới, tiêu nước 41
3.3.1. Yêu cầu đối với phương pháp và kỹ thuật tưới, tiêu 41
3.3.2. Các căn cứ để lựa chọn phương pháp và kỹ thuật tưới, tiêu 41

3.3.3. Chuẩn bị các nguồn lực để tưới, tiêu 41
3.3.4. Một số phương pháp tưới nước cho ruộng ớt: 41
4. BÓN PHÂN SAU TRỒNG 44
4.1. Tác dụng của bón thúc phân cho cây ớt 44
4.1.1. Khái niệm về bón thúc 44
4.1.2. Tác dụng của bón thúc 44
4.2. Nguyên tắc và yêu cầu chung khi bón thúc 44
4.2.1. Nguyên tắc 44
4.2.2. Các yêu cầu đối với việc bón thúc phân cho ớt 45
4.2.3. Đặc điểm của một số loại phân thường dùng bón thúc cho cây ớt 46
4.3. Quy trình bón thúc phân cho cây ớt 50
4.3.1. Những căn cứ để xác định quy trình bón thúc phân cho cây ớt 50
4.3.2. Quy trình chung bón phân cho cây ớt 51
4.4. Các bước và cách thức thực hiện quy trình bón phân cho ớt 52
4.5. Giới thiệu quy trình bón phân thúc cho một số giống ớt được trồng phổ biến
ở nước ta 54
5. TỈA CÀNH: 58
6. LÀM GIÀN ĐỠ CÂY 58
5
B. CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP THỰC HÀNH 60
1. Câu hỏi lý thuyết 60
2. Các bài tập thực hành 60
Bài thực hành 5.2.1 60
Bón thúc phân cho cây ớt trồng không có màng nilon che phủ 60
Bài 3: PHÒNG TRỪ DỊCH HẠI ỚT 63
A. NỘI DUNG: 63
1. ĐẶC ĐIỂM, TRIỆU CHỨNG GÂY HẠI VÀ BIỆN PHÁP PHÒNG TRỊ 63
MỘT SỐ SÂU BỆNH HẠI CHÍNH TRÊN CÂY ỚT 63
1.1. Sâu hại 63
1.2. Bệnh hại 67

2. ĐIỀU TRA SÂU BỆNH HẠI ỚT 72
2.1. Một số khái niệm chung 72
2.2. Mục đích điều tra 73
2.3. Phương pháp điều tra và tiến hành điều tra 74
2.3.1. Xác định thời gian điều tra: 74
2.3.2. Xác định phương pháp điều tra: 74
2.3.3. Xác định ruộng và điểm điều tra: 74
2.3.4. Xác định mẫu và lấy mẫu điều tra: 74
2.3.5. Thực hiện điều tra và tính toán kết quả điều tra theo hướng dẫn sau: 75
2.4. Tính toán kết quả và đánh giá tình hình sâu bệnh hại ớt 77
2.5. Các dạng sai hỏng có thể gặp khi điều tra và cách hạn chế, khắc phục 79
3. TỔ CHỨC PHÒNG TRỪ SÂU BỆNH HẠI ỚT 80
3.1. Nguyên tắc chung trong phòng trừ 80
3.2. Quản lý dịch hại theo IPM 80
3.2.1. Khái niệm về quản lý dịch hại theo IPM 80
3.2.3. Nội dung của quản lý dịch hại tổng hợp 81
3.3. Phòng trừ bằng biện pháp sinh học: 82
3.4. Phòng trừ bằng biện pháp hoá học: 82
3.5. Thực hiện phòng trừ sâu bệnh hại ớt: 83
4. PHÒNG TRỪ CỎ DẠI VÀ MỘT SỐ DỊCH HẠI KHÁC 85
4.1. Phòng trừ cỏ dại 85
4.1.1. Khái niệm về cỏ dại 85
4.1.2. Tác hại cỏ dại đối với cây ớt trên đồng ruộng 85
4.1.3. Đặc điểm chung của cỏ dại 85
4.1.4. Một số loại cỏ dại trong ruộng ớt 86
4.1.5. Tiến hành phòng trừ cỏ dại cho ruộng ớt 87
4.2. Phòng trừ chuột hại ớt 90
4.2.1. Tìm hiểu tập tính sinh hoạt và quy luật gây hại của chuột 90
4.2.2. Thực hành một số biện pháp phòng trừ chuột hại ớt 92
4.3. Phòng trừ một số sinh vật khác gây hại ớt (kiến, mối, dế) 98

4.3.1. Đặc điểm gây hại 98
4.3.2. Phương pháp phòng trừ 99
6
5. MỘT SỐ CHÚ Ý KHI SỬ DỤNG THUỐC VÀ HÓA CHẤT TRONG BẢO
VỆ THỰC VẬT 101
B. CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP THỰC HÀNH 107
1. Câu hỏi lý thuyết 107
2. Các bài tập thực hành nhóm 107
Bài thực hành số 5.3.1 107
Điều tra thành phần sâu, bệnh hại trên ruộng trồng ớt 107
Bài thực hành số 5.3.2 110
Thực hành phun thuốc phòng trừ sâu bệnh hại trên ruộng ớt 110
C. GHI NHỚ 112
Bài 4: THU HOẠCH VÀ BẢO QUẢN ỚT 113
A. NỘI DUNG: 113
1. THU HOẠCH ỚT 113
1.1. Xác định thời điểm thu hoạch 113
1.1.1. Căn cứ vào thời gian sinh trưởng của giống ớt 113
1.1.2. Căn cứ vào đặc điểm sinh trưởng, phát triển của cây ớt 113
1.1.3. Căn cứ vào điều kiện bảo quản và tiêu thụ sản phẩm sau thu hái 115
1.1.4. Căn cứ vào điều kiện thời tiết khí hậu 115
1.2. Giám định sản lượng 116
1.3. Chuẩn bị điều kiện thu hoạch 117
1.3.1. Chuẩn bị nguồn lao động 117
1.3.2. Chuẩn bị dụng cụ, phương tiện thu hái 117
1.4. Kỹ thuật thu hoạch ớt 118
1.5. Những điểm cần chú ý khi thu hoạch ớt 121
2. LÀM SẠCH VÀ PHÂN LOẠI SẢN PHẨM ỚT 121
2.1. Làm sạch sản phẩm 121
2.2. Phân loại sản phẩm 122

3. SƠ CHẾ VÀ BẢO QUẢN ỚT TƯƠI 123
3.1. Đặc điểm của ớt tươi sau thu hoạch 123
3.2. Xử lý ớt tươi trước khi bảo quản 124
3.3. Đóng gói, bảo quản ớt tươi 124
4. SƠ CHẾ VÀ BẢO QUẢN ỚT KHÔ 126
4.1. Làm khô sản phẩm 126
4.1.1. Làm khô bằng phương pháp phơi nắng: 126
4.1.2. Làm khô sản phẩm bằng phương pháp sấy 128
B. CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP THỰC HÀNH 138
1. Câu hỏi lý thuyết 138
2. Các bài tập thực hành 138
Bài thực hành số 5.4.1 138
Giám định sản lượng thu hoạch ớt 138
Bài thực hành số 5.4.2 140
Thăm quan mô hình sấy khô ớt quả 140
C. GHI NHỚ 142
Bài 5: TIÊU THỤ ỚT VÀ HẠCH TOÁN THU CHI 143
7
A. Nội dung của bài: 143
1. Tiêu thụ ớt 143
1.1. Những căn cứ xác định phương thức tiêu thụ ớt 143
1.1.1. Quy hoạch, xây dựng vùng sản xuất ớt 143
1.1.2. Chọn, tạo giống tốt và xây dựng thương hiệu cây ớt 144
1.1.3. Xây dựng hệ thống chế biến sản phẩm quả thích hợp: 144
1.1.4. Đẩy mạnh công tác Marketing, giới thiệu sản phẩm: 144
1.2. Các phương thức tiêu thụ ớt quả tươi 144
1.2.1. Vận chuyển quả tươi 144
1.2.2. Quản lý quả trong quá trình vận chuyển 146
1.2.3. Các dạng phương tiện vận chuyển quả tươi 146
1.3. Phân phối và tiêu thụ ớt 148

1.3.1. Các yếu tố ảnh hưởng đến tiếp thị ớt 148
1.3.2. Các hệ thống tiếp thị trong nước 149
1.3.3. Phân tích thị trường 149
1.3.4. Tiêu thụ ớt 153
2. Hạch toán thu chi trong sản xuất ớt 155
2.1. Công thức tính 155
2.2. Cách tính các chỉ tiêu 155
2.2.1. Chi phí: 155
2.2.2. Doanh thu: 155
2.2.3. Lợi nhuận: 156
B. Câu hỏi và bài tập thực hành 156
1. Câu hỏi 156
2. Phần thực hành và bài tập 157
Thực hành bài 5.5.1 157
Tham quan học tập tại một số cơ sở bán và xuất khẩu ớt quả 157
C. Ghi nhớ: 158
HƯỚNG DẪN GIẢNG DẠY MÔ ĐUN 160
I. VỊ TRÍ, TÍNH CHẤT CỦA MÔ ĐUN 160
II. MỤC TIÊU MÔ ĐUN 160
III. NỘI DUNG CHÍNH CỦA MÔ ĐUN 161
IV. HƯỚNG DẪN ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP 161
Tham quan học tập tại một số cơ sở bán và xuất khẩu ớt quả 167
TÀI LIỆU THAM KHẢO 168
DANH SÁCH BAN CHỦ NHIỆM XÂY DỰNG CHƯƠNG TRÌNH DẠY
NGHỀ NGẮN HẠN NGHỀ TRỒNG CÂY LÀM GIA VỊ 169
DANH SÁCH HỘI ĐỒNG NGHIỆM THU 169
CHƯƠNG TRÌNH, GIÁO TRÌNH DẠY NGHỀ TRÌNH ĐỘ SƠ CẤP NGHỀ
TRỒNG CÂY LÀM GIA VỊ 169
CHƯƠNG TRÌNH MÔ ĐUN: TRỒNG, CHĂM SÓC, THU HOẠCH VÀ
TIÊU THỤ ỚT

8
Mã mô đun: MĐ05
Giới thiệu mô đun:
Mục tiêu chính của mô đun nhằm cung cấp cho học viên có được những
kiến thức, kỹ năng nghề về kỹ thuật gieo trồng, chăm sóc, tạo điều kiện cho cây
ớt sinh trưởng, phát triển, cho năng suất, chất lượng cao. Các kiến thức và kỹ
năng thu hoạch, bảo quản và tiêu thụ sản phẩm ớt; mang lại lợi nhuận cao cho
người nông dân.
Về phương pháp học tập: theo phương pháp trao đổi, thảo luận, học viên
chủ yếu là thực hành, rèn luyện kỹ năng nghề trong thực tế sản xuất, qua đó sẽ
thu nhận được những kiến thức cần thiết của nghề.
Nội dung chính của mô đun được bố cục gồm 5 bài, trong mỗi bài được hình
thành từ sự tích hợp giữa kiến thức lý thuyết và kỹ năng thực hành. Bài 1: Trồng
ớt. Bài 2: Chăm sóc ớt. Bài 3: Phòng trừ dịch hại cho ớt. Bài 4: Thu hoạch và
bảo quản ớt. Bài 5: Tiêu thụ sản phẩm và hạch toán thu chi.
Về phương pháp đánh giá kết quả học tập: kiểm tra viết hoặc trắc nghiệm,
sử dụng bộ câu hỏi do giáo viên chuẩn bị trước thuộc nội dung kiến thức đã học
trong mô đun. Đánh giá kỹ năng dựa trên quan sát sự thành thạo và kết quả thực
hiện các thao tác, dựa trên sản phẩm thu được sau khi thực hiện các bài thực
hành thuộc nội dung kiến thức của mô đun.
Bài 1: TRỒNG ỚT
Mã bài: MĐ05-01
9
Mục tiêu:
- Xác định được thời vụ thích hợp để trồng ớt
- Xử lý được cây ớt giống trước khi trồng theo đúng quy trình
- Thực hiện trồng và chăm sóc ớt sau trồng đúng quy trình
A. NỘI DUNG:
1. THỜI VỤ TRỒNG ỚT
1.1. Căn cứ để xác định thời vụ trồng

1.1.1. Căn cứ vào yêu cầu sinh thái của cây ớt
Ớt là cây ưa ánh sáng, nhiệt độ ấm áp, đặc biệt là thời kỳ ra hoa, làm quả
cần nhiệt độ, ánh sáng đầy đủ. Do đó ở các tỉnh miền Bắc thời vụ gieo trồng ớt
đòi hỏi khắt khe hơn; ngược lại miền Nam có thể gieo trồng quanh năm.
1.1.2. Căn cứ vào đặc điểm của giống ớt
Căn cứ vào thời gian sinh trưởng dài hay ngắn; khả năng sinh trưởng, phát
triển nhanh hay chậm; khả năng chịu rét, chịu nóng, chịu ẩm của các loại giống
ớt khác nhau để chọn thời vụ trồng cho thích hợp.
Cần căn cứ vào hướng dẫn cụ thể về thời vụ gieo trồng được ghi trên bao
bì của từng loại hạt giống ớt để thực hiện (hình 5.1.1)

Hình 5.1.1: Các hướng dẫn sử dụng được ghi trên bao bì hạt giống ớt
Ví dụ:
- Các giống chín sớm, thời gian sinh trưởng ngắn, khoảng 4-5 tháng, chịu
rét kém chỉ nên gieo trồng vào vụ Hè - Thu.
- Các giống chín trung bình, thời gian sinh trưởng trung bình, khoảng 5-56
tháng, chịu rét khá nên gieo trồng vào vụ Xuân - Hè.
10
- Các giống chín muộn, thời gian sinh trưởng dài, khoảng 4-5 tháng, chịu
rét, chịu nóng chỉ nên gieo trồng vào vụ hè Xuân.
- Các giống chín muộn, thời gian sinh trưởng dài khoảng 5-6 tháng, chịu rét
chịu nóng, các giống ớt lai nên gieo trồng vào vụ Thu – Đông, hoặc Đông -
xuân.
1.1.3. Căn cứ vào cơ cấu mùa vụ
Những vùng chuyên ớt, có thể trồng 3 vụ trong năm. Ngược lại những
vùng không chuyên canh, trồng 2 vụ lúa sớm 1 vụ ớt Thu – Đông; hoặc trồng vụ
ớt Xuân – Hè sau đó trồng vụ lúa mùa.; Hoặc trồng 2 vụ lúa sau đó trồng vụ ớt
Đông – Xuân
1.2. Giới thiệu một số thời vụ chủ yếu trồng ớt ở nước ta
Ớt có thể trồng được quanh năm ở những nơi có điều kiện thuận lợi; nhiệt

độ thích hợp của ớt là từ 25-30
0
C. Tuy nhiên tập trung chủ yếu trồng 3 vụ trong
năm như sau:
1.2.1. Đối với các tỉnh phía Bắc:
- Vụ sớm: Gieo hạt tháng 8 - 9, thu hoạch từ tháng 12 - 1 dương lịch.
- Vụ chính (Đông - Xuân): Gieo hạt tháng 10 - 11, thu hoạch tháng 2-3
dương lịch.
- Vụ Hè Thu: Gieo tháng 4-5, thu hoạch 8-9 dương lịch.

(a) (b)
Hình 5.1.2. Ớt trồng vụ đông (a) và vụ Hè – Thu (b)
1.2.1. Đối với các tỉnh miền Trung, Tây nguyên:
- Vụ sớm: Gieo hạt tháng 8 - 9, thu hoạch từ tháng 12 - 1 dương lịch.
- Vụ chính (Đông - Xuân): Gieo hạt tháng 11-12, thu hoạch tháng 3-4
dương lịch.
11
- Vụ Hè Thu: Gieo tháng 5-6, thu hoạch 9-10 dương lịch.
1.2.1. Đối với các tỉnh Nam Bộ:
Có thể gieo trồng quanh năm, tập trung các vụ chính như sau:
- Vụ Thu Đông: Gieo hạt tháng 8, trồng tháng 9, thu hoạch từ tháng 11 đến
tháng 6 năm sau.
- Vụ Đông Xuân: Gieo hạt tháng 10-11, trồng tháng 11-12, thu hoạch quả từ
tháng 2 đến tháng 6.
- Vụ Xuân hè: Gieo hạt tháng 2-3, trồng tháng 4-5, thu hoạch tháng 6 đến
tháng 9.
- Vụ Hè thu: Gieo hạt tháng 4-5, trồng tháng 5-6, bắt đầu thu hoạch từ tháng
7 đến tháng 10.
Hình 5.1.3: Ớt trồng vụ Đông – Xuân đang chuẩn bị cho trái
2. MẬT ĐỘ VÀ KHOẢNG CÁCH TRỒNG

2.1. Căn cứ để xác định mật độ, khoảng cách trồng
Ghi chú:
Vị trí trồng cây:
12
Khoảng cách cây trên hàng (cm)
Khoảng cách 2 hàng cây trên luống (cm)
Tùy theo tình hình cụ thể để lựa chọn mật độ và khoảng cách trồng cho
phù hợp. Nguyên tắc chung là:
- Không trồng quá dầy, cây sẽ sinh trưởng, phát triển yếu, nhiều sâu
bệnh, ít hoa quả.
- Không trồng quá thưa, lãng phí đất, nhiều cỏ dại, năng suất trên đơn vị
diện tích thấp.
Các căn cứ chủ yếu để xác định mật độ khoảng cách trồng hợp lý:
* Dựa vào thời gian sinh trưởng và khả năng sinh trưởng của giống:
Giống có thời gian sinh trưởng dài; khả năng phân cành nhiều, tán rộng,
lá to thì trồng thưa hơn.
* Dựa vào độ màu mỡ của đất đai:
- Đất tốt, nhiều dinh dưỡng, tưới tiêu thuận lợi thì trồng thưa.
- Đất sấu, nghèo dinh dưỡng, không chủ động được tưới tiêu thì trồng
dày để tăng số cây, tăng năng suất tổng thể.
* Dựa vào thời vụ gieo trồng:
- Vụ đông nên trồng dày
- Vụ Đông – Xuân, vụ Thu – Đông trồng mật độ vừa phải
- Vụ Hè – Thu nên trồng thưa hơn
* Dựa vào khả năng đầu tư thâm canh:
- Nếu có khả năng chăm sóc tốt, mức độ đầu tư thâm canh cao thì nên
trồng mật độ thưa hơn.
- Nếu khả năng chăm sóc, mức độ đầu tư thâm canh có hạn thì nên trồng
mật độ vừ phải đến trồng dầy hơn.
* Dựa vào phương thức canh tác:

- Nếu trên luống chỉ trồng thuần một mình cây ớt thì mật độ khoảng cách
trồng thưa hơn. (Hình 5.1.4)
- Nếu trên ruộng ngoài trồng ớt còn trồng xen các cây trồng khác trên
luống ớt như: hành, tỏi ta, rau cải, rau xà lách thì mật độ khoảng cách trồng ớt
nên thưa hơn. (Hình 5.1.5)
13
Hình 5.1.4: Ớt trồng thuần trồng với mật độ khoảng cách dầy hơn

Hình 5.1.5: Ruộng ớt có trồng xen hành, rau cải
2.2. Giới thiệu một số mật độ, khoảng cách trồng phù hợp.
- Mật độ trồng: tùy thuộc vào giống. Đối với giống có khả năng phân
cành mạnh, mỗi sào (Bắc Bộ) trồng khoảng 900 - 1000 cây (tuỳ theo vụ), cây x
cây là 40 x 45 cm; hàng cách hàng 60 cm.
- Nếu dự định nhanh cho thu hoạch trái (4-5 tháng sau khi trồng) nên
trồng dày, khoảng cách trồng 50 x (30-40) cm, mật độ 3500-5000 cây/1000 m
2
;
nếu muốn thu hoạch lâu nên trồng thưa, 70 x (50-60) cm, mật độ 2000-2500
cây/1000 m
2
.
- Vụ Thu – Đông và vụ Đông – Xuân, khoảng cách trồng 50 x (30 - 40) cm.
- Vụ Hè – Thu, khoảng cách 70 x 60 cm.
- Đất sấu, khoảng cách trồng 50 x 40 cm.
- Đất tốt, khoảng cách trồng 70 x 60 cm.
- Trồng thuần, khoảng cách trồng 50 x (30-40) cm.
14
- Ruộng có trồng xen các cây khác, khoảng cách trồng 60 x 60 cm.
- Nếu đất trũng, khó thoát nước, phải lên liếp, khoảng cách 70 x 60 cm.
3. LỰA CHỌN CÂY GIỐNG VÀ XỬ LÝ CÂY GIỐNG TRƯỚC KHI

TRỒNG
3.1. Lựa chọn cây giống
Khi cây con trong vườn ươm chuẩn bị đem trồng thì ngừng tưới nước 1-2
ngày nhằm làm cho cây cứng cáp.
Cây con đủ tiêu chuẩn trồng là cây có chiều cao 10-12cm, có từ 4-5 lá
thật, cây khỏe mạnh, không bị sâu bệnh, thân thẳng, tuổi cây khoảng 25-30 ngày
sau khi gieo thì chuyển cây con ra trồng.
- Trước khi nhổ từ vườn ươm ra trồng nên tưới đẫm đất luống cây con để
dễ nhổ cây, không bị đứt rễ.
- Những cây con chưa đủ tiêu chuẩn cần chăm sóc tiếp để đạt tiêu chuẩn
dùng trồng cho đợt sau và dùng để trồng giặm.
(a) (b)
Hình 5.1.6: Cây ớt giống chưa đủ tiêu chuẩn (a), đủ tiêu chuẩn đem trồng (b)
Hình 5.1.7: Chọn cây con giống khẻo mạnh, đủ số lá, thẳng cây đủ tiêu chuẩn
15
3.2. Xử lý cây giống
- Không sử dụng những cây giống bị nhiễm sâu bệnh để trồng
- Ngắt bỏ các lá đã bị và úa (nếu có) trước khi trồng
- Hồ rễ cây con bằng nước phân lân pha loãng có pha thêm thuốc trừ
bệnh để tăng sức đề kháng và phòng bệnh cho cây con trước khi trồng. Cách làm
như sau:
Bước 1: Bó cây con giống thành từng bó nhỏ khoảng 40 – 50 cây bằng lạt mềm
hoặc bằng dây ni lon.
Bước 2: Cho nước sạch vào thùng (chậu); lượng nước tùy thuộc lượng cây giống
cần trồng nhiều hay ít. Khoảng 15 – 20 lít sử dụng cho 3000 – 3500 cây con.
Bước 3: Hòa tan phân lân supe và thuốc trừ bệnh vào nước với tỷ lệ cho 15 lít
nước như sau:
+ Phân lân supe 1 kg
+ Thuốc trừ bệnh: 15gam
(Có thể dùng các loại thuốc như: Validacin, Anvil, Ridomil; Copper –B, Starner,

New Kasuran, Kasumin, Copper Zin C, Copper B, Derosal, Appencarb super,
Ridomil, Score để phòng trừ bênh do nấm và vi khuẩn)
Bước 4: Dùng que khuấy đều để phân và thuốc hòa tan
Bước 5: Nhúng ngập rễ cây con giống vào dung dịch nước đã pha. Ngâm
khoảng 1- 2 phút sau đó đem cây con đi trồng.
Chú ý: Không nhúng ngập cả cây con trong nước, không ngâm lâu quá thời
gian; Xử lý xong phải đem trồng ngay.
4. KỸ THUẬT TRỒNG CÂY CON
Đất trồng ớt sau khi đã cày bừa, lên luống, rạch hàng bón phân thúc theo
tiêu chuẩn của quy trình đề ra (nội dung này đã được giới thiệu tại mô đun 02 –
Chuẩn bị đất trồng ớt) tiến hành trồng cây con. Tùy theo phương thức trồng có
màng che phủ hay không có màng che phủ mà có kỹ thuật trồng khác nhau.
4.1. Kỹ thuật trồng cây con không dùng màng nông nghiệp che phủ
4.1.1. Trồng cây con
Các bước và cách thức thực hiện công việc:
Bước 1:
Theo hàng đã bón phân lót, theo khoảng cách đã định, dùng ngón tay moi
một hố sâu khoảng 7 – 10 cm, rộng 6 – 7 cm để đặt cây con.
Bước 2:
Đặt cây con vào hố trồng: Đặt thẳng cây, độ sâu hết rễ, không làm gập,
đứt rễ.
16
Bước 3:
Một tay giữ cây con thẳng đứng, một tay lấp đất nhỏ vào hố xung quanh
cây con. Lớp đất lấp cao qua cổ rễ khoảng 1 – 2 cm
Bước 4:
Hai bàn tay ấn nhẹ đất xung quanh gốc cây con
Bước 5:
Dùng tay xoa phẳng đất mặt luống. Tiếp tục trồng cây khác.
Chú ý:

- Đất trước khi trồng phải đủ ẩm
- Nên trồng cây con vào những ngày dâm mát hoặc trồng lúc chiều mát là
tốt nhất.
- Trồng ngay hàng thẳng lối, đúng khoảng cách, mật độ đã xác định
4.1.2. Tủ luống sau trồng
Sau khi trồng cây con xong cần tiến hành tủ kín đất mặt luống để giữ ẩm,
giữ nhiệt (về mùa đông) cho đất, giúp cây chóng bén rễ hồi xanh; hạn chế được
cỏ dại mọc trên luống.
- Vật liệu dùng để tủ:
Tùy điều kiện cụ thể, có thể dùng các vật liệu như: Rơm, rạ, chấu, lá
cây đã phơi khô, ải mục để tủ lên mặt luống ngay sau khi trồng cây con xong.

Hình 5.1.8: Vật liệu tủ luống có thể là vỏ trấu của thóc hoặc dùng rơm rạ
- Yêu cầu cần đạt:
+ Tủ kín đều mặt luống
+ Độ dầy lớp vật liệu phủ: 4 – 5 cm
+ Không che lấp, không làm gãy nát cây con
17

Hình 5.1.9: Mặt luống sau khi đã tủ
- Chú ý:
+ Trong điều kiện Vật liệu tủ là rơm rạ chưa được mục nát thì phải dùng
dao băm nhỏ thành các đoạn ngắn trước khi đem tủ lên mặt luống để tránh làm
gãy cây con khi tủ.
+ Cũng có thể tủ mặt luống trước sau đó trồng cây con sau.
+ Khi vật liệu tủ khan hiếm hoặc không có thì có thể không cần tủ mặt
luống. Tuy nhiên cần tưới nước để giữ ẩm liên tục cho đất ruộng ớt, đặc biệt là
giai đoạn sau trồng khi cây còn non.
+ Những vùng nắng nóng, đất khô hạn, không chủ động được nguồn
nước tưới, khó kiếm vật liệu tủ thì nên đầu tư dùng màng nilon để che phủ luống

là tốt nhất.
4.1.3. Kỹ thuật trồng ớt gieo ươm trong bầu trồng trên nền đất ướt
Áp dụng trong trường hợp trồng ớt vào mùa mưa trên nền đất thấp trũng,
ẩm ướt, không có điều kiện làm đất kỹ và phải khẩn trương đảm bảo kịp thời vụ
gieo trồng.
Quy trình thực hiện như sau:
* Chuẩn bị cây con giống:
Quy trình và kỹ thuật gieo ươm cây con giống trong bầu như đã được
giới thiệu trong mô đun 01 (mục 3: chuẩn bị giống ớt để trồng) của nghề này.

Hình 5.1.10: Gieo hạt ươm cây con trong bầu túi nilon hoặc khay nhựa
18

Hình 5.1.11: Cây con đủ tiêu chuẩn đem trồng
* Chuẩn bị đất:
- Làm đất theo kỹ thuật làm đất tối thiểu: Đất trồng lúa sau thu thoạch,
gặt sạch gốc rạ. Cày úp đất thành từng luống. Kích thước luống theo như đã dự
kiến từ đầu.
- Dùng cuốc san phẳng sơ bộ mặt luống
- Dùng gốc rạ tủ vào giữa dọc theo chiều dài luống
- Trộn hỗn hợp phân bón lót với các thành phần như sau:
NPK + Hỗn hợp gồm 1 phần phân chuồng hoai mục + 1 phần tro bếp hoặc trấu
hun, hoặc xơ dừa + 1 phần lớp đất mặt giàu mùn được đập nhỏ.
Hình 5.1.12: Trộn hỗn hợp phân bón lót
19
* Bón phân lót và đặt bầu cây con:
- Bón lót theo hố thẳng hàng tại vị trí trồng cây con trên luống.
- Đặt bầu cây con theo hố đã bón phân trên luống (hình 1.18)
Hình 5.1.13: Bón phân và đặt bầu cây con theo hố trên luống
4.2. Kỹ thuật trồng cây con khi có dùng màng nilon che phủ mặt luống theo

hướng VietGap
4.2.1. Vật liệu phủ:
Có thể dùng màng ni lon trắng hoặc có màu đen để che phủ. Vụ Hè – Thu
nhiệt độ cao, nắng nóng nên dùng nilon trắng; Vụ Thu – Đông, vụ Đông – Xuân,
vụ Đông nên dùng nilon màu tối màu.
4.2.2. Các bước và cách thức thực hiện công việc:
Đất sau khi đã lên luống rạch hàng bón phân lót, san phẳng mặt luống.

Hình 5.1.14: Lên luống và san phẳng mặt luống trước khi tủ nilon
20
Bứơc 1: Phun thuốc trừ cỏ
Dùng thuốc trừ cỏ Achetochlor hoặc Ronsta 50% hay các loại thuốc khác
có bán trên thị trường; lượng dùng theo hướng dẫn trên bao bì. Phun đều lên mặt
luống.
Bứơc 2: Phủ nilon:
- Dùng cuốc gạt nhẹ đất ở hai bên mép luống về phía rãnh;
- Căng phẳng nilon phủ kín trên mặt luống;
Hình 5.1.15: Căng phủ nilon lên mặt luống
- Dùng cuốc vét đất ở rãnh ập nhẹ vào hai bên mép luống để cố định nilon
đồng thời kết hợp làm sạch gọn đất ở rãnh luống.
Hình 5.1.16: Vét rãnh lấp đất cố định nilon
21
Bước 3: Đục lỗ để trồng cây con
Dùng tay, hoặc dùng ống sắt hay ống bơ rỗng có đường kính khoảng
8cm, cắt thành hình răng cưa sắc để đục lỗ màng phủ với khoảng cách hàng và
khoảng cách cây như đã xác định trước.

(a) (b)
Hình 5.1.17: Đục lỗ ni lon để trồng cây con, hàng đôi (a) hàng đơn (b)
Bước 4: Trồng cây con

- Dùng bay nhỏ xới nhẹ vào lỗ đã đục sẵn để bới đất đặt cây con.
- Mỗi hố trồng 1 cây. Một tay giữ cây con thẳng đứng, một tay lấp đất
nhỏ vào hố xung quanh cây con; ấn nhẹ đất xung quanh gốc cho cây đứng vững,
thẳng cây. Lớp đất lấp cao qua cổ rễ khoảng 1 – 2 cm
Chú ý:
- Đất trước khi trồng phải đủ ẩm
- Nên trồng cây con vào những ngày dâm mát hoặc trồng lúc chiều mát là
tốt nhất.
- Trồng ngay hàng thẳng lối, đúng khoảng cách, mật độ đã xác định
- Màng nilon phải được lấp đất hoặc gim chặt xung quanh mép luống để
không bị gió thổi bay.
- Nếu sử dụng nilon có màu thì phủ quay mặt ánh bạc lên trên và màu
đen ở úp xuống dưới (Mặt ánh bạc sẽ phản chiếu ánh nắng mặt trời và xua đuổi
côn trùng, mặt tối bên dưới sẽ làm cho cỏ không mọc được).
22

Hình 5.1.18: Ruộng ớt trồng có màng nilon che phủ luống
4.3. Tưới nước sau trồng
Sau khi trồng phải tưới nước đầy đủ, nhất là mùa nắng, đất không đủ ẩm.
Có thể tưới theo gốc (nếu diện tích ít); hoặc dùng ô doa tưới nhẹ khắp
trên mặt luống. Tốt nhất là bơm nước vào rãnh (tưới thấm). Tưới thấm vào rãnh
tiết kiệm nước, không làm văng đất lên lá, giữ ẩm lâu, không làm trôi và nén
chặt đất mặt luống; tăng hiệu quả sử dụng phân bón.

Hình 5.1.19: Tưới nước cho cây sau trồng
23
B. CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP THỰC HÀNH
1. Câu hỏi lý thuyết
Câu 1: Anh (chị) hãy nêu các thời vụ chính trồng ớt ở nước ta
Câu 2: Anh (chị) hãy trình bày nội dung công việc xử lý cây giống ớt trước khi

trồng
Câu 3: Anh (chị) hãy nêu tiêu chuẩn cây ớt giống đem trồng
Câu 4: Trình bày ưu điểm của việc trồng ớt có dùng màng nilon che phủ đất.
2. Các bài tập thực hành
Bài thực hành 5.1.1
Trồng ớt không dùng màng nilon che phủ
1. Mục tiêu:
Củng cố kiến thức và rèn luyện kỹ năng nghề để thực hiện được đúng
quy trình kỹ thuật của bài thực hành trồng ớt không dùng màng nilon che phủ,
đảm bảo tỷ lệ cây con sống cao nhất.
2. Các nguồn lực cần thiết để thực hiện:
Tính cho nhóm học viên 4 – 5 người
TT Danh mục
Đơn vị
tính
Số lượng
1 Cây ớt giống cây 500
2
Ruộng trồng ớt đã làm đất, lên luống,
bón phân lót
m
2
100 m
2
3 Quang gánh, rổ đôi 01
4 Cuốc bàn Chiếc 03
5 Xẻng Chiếc 02
6 Cào Chiếc 01
7 Thùng ô doa tưới nước Chiếc 01
8 Bộ đồ bảo hộ lao động Bộ Mỗi người 1 bộ

24
3. Tổ chức thực hiện:
- Giáo viên hướng dẫn chung cho cả lớp
- Chia lớp học viên thành từng nhóm 4 – 5 người để thực hiện
- Giáo viên giao địa bàn cho nhóm sinh viên thực hiện
4. Nhiệm vụ của nhóm học viên:
Nhóm học viên làm theo thứ tự các bước công việc theo hướng dẫn của
giáo viên như sau:
TT Công việc chính
1 Chuẩn bị dụng cụ trang thiết bị
2 Chuẩn bị cây con giống
3 Xác định vị trí trồng và moi hố để trồng cây trên luống
4 Trồng cây vào hố
5 San phẳng đất mặt luống
6 Vét đất làm sạch rãnh luống
7 Tưới nước cho cây sau trồng
5. Thời gian hoàn thành bài tập thực hành: 07 giờ
6. Kết quả và tiêu chuẩn sản phẩm bài thực hành cần đạt được:
TT Công việc Kết quả và tiêu chuẩn sản phẩm
1 Chuẩn bị dụng cụ trang
thiết bị
Chuẩn bị đầy đủ dụng cụ trang thiết bị như
đã nêu ở mục 3; đảm bảo chất lượng tốt.
2 Chuẩn bị cây con giống Chuẩn bị đầy đủ cây giống như đã nêu ở
mục 3; đảm bảo cây đủ tiêu chuẩn.
3 Xác định vị trí trồng và
moi hố để trồng cây trên
luống
Đúng vị trí, đúng mật độ, khoảng cách; đúng
quy cách theo quy trình

4 Trồng cây vào hố Mỗi hố trồng 01 cây. Đúng vị trí hố, đặt
thẳng cây, lấp đất đúng độ cao, cây không bị
gập rễ, không bị chấn thương.
25