Hình ảnh X-Quang tổn thương xương đòn dọc

BS Nguyễn Thị Bảo Ngọc
GIẢI PHẨU
 Mô xương:
 Chất căn bản: Mucopolysaccharit
 Tế bào: tạo cốt bào, hủy cốt bào
 Sợi Collagen
 Chất khoáng
 Cấu trúc xương:
 Thân xương (Diaphysis) : vỏ xương, khoang tủy
 Hành xương (Metaphysis) : xương xốp, dưới sụn tiếp hợp
 Đầu xương (Epiphysis) : xương xốp
 Màng xương : lớp sợi, lớp tạo xương
 Sụn : sụn tiếp hợp, sụn khớp
 XQ: phương tiện đánh giá bước đầu
 Gợi ý cho chẩn đoán hình ảnh sâu hơn:
CT,MRI
 Trước hết, cần xác định 1 tổn thương xương là
đơn độc:
- XQ, CT ngực, bụng, chậu
- Lâm sàng
 Loại trừ di căn.
 Một số yếu tố dịch tể quan trọng: tuổi, giới
tính, lâm sàng
Một số yếu tố hình ảnh quan trọng:
- Vị trí tổn thương
- Đánh giá sự phát triển, xâm lấn
- Phản ứng màng xương
- Nền u
- Tổn thương mô mềm
 thu hẹp chẩn đoán

Tuổi
GIỚI TÍNH
 Hầu hết ngang nhau đối với nam và nữ.
 Tỉ lệ nữ/nam:
Giant cell tumor : 1,5/1
 Enchondroma: 1,5/1
Fibrous dysplasia: 1,2/1
Parosteal osteosarcoma: 1,7/1
CHỦNG TỘC
Chủng tộc thường không có ý nghĩa.
Ngoại trừ:
Ewing sarcoma: người da trắng (95%),
Mỹ gốc Phi (2%)
TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG
 Hầu hết tổn thương xương ác tính nguyên phát
thường có triệu chứng đau, dù không có gãy
xương bệnh lý.
 Tổn thương xương lành tính Osteoid Osteoma:
đau xương ban đêm đáp ứng NSAID.
 Enchondroma, Chondrosarcoma: hình ảnh tương
tự, nhưng Enchondroma thường không đau  gợi
ý sinh thiết chẩn đoán phân biệt.
1. Vị trí tổn thƣơng
 Hầu hết u men răng gặp ở xương chày
 Hầu hết tổn thương xuất phát từ xương bánh
chè  lành tính, từ xương ức  ác tính.
 Di căn và đa u tủy thường liên quan ở những vị
trí xương nơi có nhiều tủy đỏ (hoạt động tạo

máu): sọ, cột sống, xương vai, xương ức,
xương sườn, xương chậu, đầu gần xương đùi
và xương cánh tay.
 Hành xương: hoạt động tế bào tăng  vị trí
thường gặp nhất của u xương nguyên phát.
(Sarcoma xương)
 Tổn thương từ khoang tủy: trung tâm hay ngoại
vi, khuynh hướng phá hủy hay tăng sinh vỏ
xương.
Trung tâm: Nang xương đơn hốc, u nội sụn.
Lệch tâm: u đại bào, nang xương phình mạch.
2. SỰ PHÁT TRIỂN, XÂM LẤN
 Xâm lấn: hướng ác
 Không xâm lấn: hướng lành.
 Đánh giá đường bờ, hình thái tổn thương hủy xương, vùng
chuyển tiếp
 Một số dạng hủy xương:
 Dạng bản đồ:
 IA: viền xơ xương  phát triển chậm, hướng lành
 IB: không có viền xơ xương
 IC: ranh giới kém rõ
 Mọt gặm
 Dạng thấm
DẠNG BẢN ĐỒ (Geographic)
IA
 Phát triển chậm, hướng lành
 Viền xơ xương

 Các tổn thương: SCC, NoF, UBC, FD, IoG,
Brodie abscess, lipoma
 Tổn thương u lành: bờ ngoài viền xơ rõ hơn bờ
trong
 Tổn thương viêm: bờ ngoài kém rõ
IB
 Không có hoặc viền xơ xương mỏng
 Dễ phát hiện ở vị trí xương xốp (đầu-hành
xương)
 Các tổn thương: GCT, EC, EG, FD, MM,
sarcomas grade thấp
 Kết hợp các yếu tố khác (tuổi,TCLS, )
IC
 Đường bờ không rõ
 Chuyển tiếp giữa dạng bản đồ và dạng mọt
gặm.
 Có thể lành, ác
 Các tổn thương: u đại bào, u nội sụn, sarcoma,
di căn.
DẠNG MỌT GẶM (Moth-Eaten)
 Vô số lỗ nhỏ (2-5mm) hợp lại tạo khối với
đường bờ không rõ, vùng chuyển tiếp lớn.
 Gợi ý ác tính.
 Các tổn thương: di căn, đa u tủy, sarcom
xương, sarcom sụn, u bạch huyết, viêm tủy
xương, u hạt viêm bạch cầu ái toan, u đại bào.