bài giảng cắt lớp u tụy bệnh viện hữu nghị việt đức HN

u tôy
TrÇn C«ng Hoan
TrÇn C«ng Hoan
BV H÷u nghÞ ViÖt §øc Hµ néi
BV H÷u nghÞ ViÖt §øc Hµ néi

Mục đích

Khẳng định chẩn đoán.

Chẩn đoán khả năng phẫu thuật.

Kỹ thuật

Từ bờ d ới gan đến vòm hoành, trong dạ dày tá tràng đầy n ớc, có
thể phải tiêm chống co thắt.

Chụp tr ớc và sau khi tiêm thuốc cản quang TM, chụp kiểu xoắn
ốc.

NHững điểm cần phân tích

Khẳng định có u tụy.

Xác dịnh kích th ớc vị trí.

Đánh giá tình trạng lớp mỡ quanh tụy.

Dãn ống Wirsung.

Dãn đ ờng mật.

Dấu hiệu viêm tụy cấp, viêm tụy mãn.

Xâm lấn hạch.

Xâm lấn mạch máu.

Dịch acite

Xâm lấn ống tiêu hóa, dạ dày.

Di căn gan phổi, th ợng thận trung thất.

Chọc dò sinh thiết.

NHững điểm cần l u ý

U kích th ớc>3cm tiên l ợng xấu.

Ung th tụy phát hiện do viêm tụy cấp.

Là biến chứng của viêm tụy mãn đôi khi rất khó khăn trong
chẩn đoán.

Hạch di căn th ờng ở rốn gan, quanh ĐMC, TMCD, ĐM thân
tạng, vùng tụy tá tràng tr ớc và sau.

Xâm lấn TM là sự dính của u với TM mạc treo tràng trên, hoặc
TM lách, huyết khối trong tăng ALTMC.

Có dịch acite th ờng thấy trong carcinome phúc mạc.

Đại c ơng

Ung th tụy là một trong những loại u có thời gian sống thấp (<5%
sống đ ợc 5 năm).

Chiếm khoảng 3% các loại ung th và 10% ung th tiêu hóa

Hiếm gặp tr ớc 30 tuổi. Tuổi càng cao nguy cơ ung th tụy tăng lên.

Nam gặp nhiều hơn nữ (11-4/1). Không có sự phân biệt giữa thành
thị và nông thôn.

Nguyên nhân:

Đái đ ờng đặc biệt là phụ nữ.

Yếu tố thuận lợi: Uống r ợu, cà phê hút thuốc lá, viêm tụy mãn

hoàn cảnh phát hiện

Vàng da: Chèn ép đ ờng mật chính do u đầu tụy, phối hợp với ngứa, gan to túi mật
căng to.

Đau rất điển hình vùng th ợng vị, lan ra phía sau, đỡ dần khi co chân lại do xâm
lấn đám rối thần kinh thân tạng. Đó là dấu hiệu đầu tiên trong đại đa số ung th
tụy.

Đi ngoài, khó tiêu hóa mỡ biểu hiện dấu hiệu suy tụy.

Tình trạng chung toàn thân suy sụp.

Đái đ ờng(50%)

Các dấu hiệu khác: Sốt kéo dài, HC viêm nhiễm, hẹp tá tràng, rối loạn tâm sinh
lý, viêm tắc tĩnh mạch, hạch Troisier, di căn gan phổi x ơng (cột sống)

XN: Bilirubin, GOP, GOT tăng cao

chẩn đoán xác định
Siêu âm bụng: Là thăm khám đầu tiên, đơn giản rẻ tiền, cung
cấp nhiều thông tin quan trọng trong tất cả các tr ờng hợp trên
các tạng lân cận. Trong một số tr ờng hợp không quan sát đ ợc tụy
do BN béo, bụng ch ớng hơi.

Có thể thấy u trong khoảng 70%, tồn tại những vùng giảm âm có
thể đồng âm hoặc không đồng âm, gianh giới khá rõ. U < 2cm
không quan sát thấy, ống Wirsung dãn.

Túi mật căng to, dãn đ ờng mật trong ngoài gan.

Di căn gan hạch.

Cho phép h ớng dẫn chọc dò sinh thiết gan tụy.

chẩn đoán xác định
Chụp cắt lớp vi tính:

Cần thiết phải cắt mỏng.

Không tiêm thuốc: Tỷ trọng u gần giống nh nhu mô tụy bình th
ờng, bờ tụy mờ khó quan sát.

Sau tiêm thuốc: Nhu mô tụy bình th ờng nâng tỷ trong còn u vẫn
giảm tỷ trọng (20-40HU), dãn đ ờng mật và ống Wirsung.

Là thăm khám rất tốt để đánh giá sự xâm lấn (sau phúc mạc,
ĐMC,ĐMMTTT, cân sau phúc mạc cân mạc treo )

chẩn đoán xác định
Cộng h ởng từ:

Cho phép làm bilan, thăm khám nhu mô tụy, ống tuyến, mạch
máu.

Phát hiện di căn gan hạch.

Nhu mô: Giảm tín hiệu (Hyposignal T1), không thay đổi sau khi
tiêm Gadolium, T2 rất thay đổi.

ống Wirsung: Tắc dãn phía trên, có hình ảnh chèn ép từ ngoài.

chẩn đoán xác định
Nội soi ng ợc dòng:

Đối quang trong ống Wirsung có thể thấy hẹp, không đều gây dãn
phía trên

Có thể thấy hẹp OMC th ờng ở đoạn thấp OMC.
Siêu âm nội soi:

Vùng thân đuôi tụy thấy qua đ ờng dạ dày, đầu tụy thấy qua đ ờng tá
tràng

Có thể phát hiện đ ợc những u nhỏ<2cm mà các ph ơng tiện chẩn
đoán khác không phát hiện đ ợc.

Làm bilan đánh giá sự xâm lấn( các tạng, hạch, mạch máu )

Chiến l ợc chẩn đoán

Cũng nh đối với viêm tụy mãn, tổn th ơng đầu tiên là ống tuyến,
nên chụp ống Wirsung rất hiệu quả, độ nhạy 95% nh ng cũng có
những sai lầm trong chẩn đoán do u tiến triển lâu, phát triển ra
ngoài tụy hoặc ở giai đoạn ở tổ chức liên kết.

Siêu âm đ ợc sử dụng rộng rãi, tỷ lệ phát hiện rất thay đổi. Độ
nhạy chỉ có thể đạt đ ợc 65%.

CLVT nhìn thấy u trong 80-85%. Thất bại trong những u nhỏ,
cho phép làm bilan đánh giá trị lan tỏa.

Chụp mạch máu không có nhiều lợi ích trong chẩn đoán, làm
bilan xâm lấn mạch máu

chẩn đoán giải phẫu bệnh lý

Adénocarcinome à cellules de type canalaire:

- Chiếm 90% u ác tính của tụy ngoại tiết, hay gặp ở , hiếm gặp ở
thân đuôi tụy, gây tắc đ ờng mật và ống tụy.
- U có kích th ớc nhỏ ở đầu tụy, u rất to ở đuôi tụy.
- Xâm lấn nhanh hạch quanh tụy khoang sau phúc mạc các tạng
lân cận và mạch máu.

Adénocarcinome à cellules acineuses (10%): Không đồng
nhất nhiều múi kích th ớc và vị trí rất thay đổi, tiên l ợng xấu.

U ®Çu tôy
U ®Çu tôy
U ®Çu tôy kÌm theo cã
U ®Çu tôy kÌm theo cã
nang gi¶ tôy cña VTC
nang gi¶ tôy cña VTC

U ®Çu tôy
U ®Çu tôy



U ®Çu tôy
U ®Çu tôy


-C
-C
+C
+C

U ®Çu tôy gi¶ nang
U ®Çu tôy gi¶ nang
®u«i tôy
®u«i tôy

U th©n tôy
U th©n tôy

U ®Çu tôy g©y d·n ® êng mËt chÝnh vµ èng Wirsung
U ®Çu tôy g©y d·n ® êng mËt chÝnh vµ èng Wirsung

U ®Çu tôy
U ®Çu tôy


+C
+C
-C
-C

U ®Çu tôy
U ®Çu tôy


-C
-C
+C
+C

U ®Çu tôy

U ®Çu tôy
-C
-C
+C
+C

U ®Çu tôy
U ®Çu tôy
-C
-C
+C
+C

U ®u«i tôy di c¨n h¹ch
U ®u«i tôy di c¨n h¹ch

U ®u«i tôy di c¨n gan
U ®u«i tôy di c¨n gan