Bài giảng siêu âm vùng cổ

Siªu ©m vïng cæ
Siªu ©m vïng cæ
NguyÔn Xu©n HiÒn
NguyÔn Xu©n HiÒn
Khoa chÈn ®o¸n h×nh ¶nh
Khoa chÈn ®o¸n h×nh ¶nh
BVBM
BVBM

I. chỉ định
I. chỉ định
1.Khối bất th ờng vùng cổ
1.Khối bất th ờng vùng cổ
Rắn, lỏng, đập theo nhịp tim hay không.
Rắn, lỏng, đập theo nhịp tim hay không.
2. Bất th ờng về ĐM cảnh
2. Bất th ờng về ĐM cảnh
Nghe có tiếng thổi
Nghe có tiếng thổi


Phình hay thông ĐM-TM.
Phình hay thông ĐM-TM.
3. Tr ớc khi chọc hút hay sinh thiết bất kỳ một khối nào ở
3. Tr ớc khi chọc hút hay sinh thiết bất kỳ một khối nào ở
vùng cổ.
vùng cổ.

II. Chuẩn bị
II. Chuẩn bị
1.
1.
Bệnh nhân: Không cần
Bệnh nhân: Không cần
2.
2.
T thế: Nằm ngửa, kê cao vai-gáy bằng gối cao khoảng
T thế: Nằm ngửa, kê cao vai-gáy bằng gối cao khoảng
10cm
10cm


Tác dụng làm cho cổ ngửa tối đa
Tác dụng làm cho cổ ngửa tối đa


Vùng thăm
Vùng thăm
khám rộng nhất( Đặc biệt ở những ng ời cổ ngắn).
khám rộng nhất( Đặc biệt ở những ng ời cổ ngắn).
3.
3.
Đầu dò: 7,5-10 hoặc 5MhZ, thẳng hoặc cong.
Đầu dò: 7,5-10 hoặc 5MhZ, thẳng hoặc cong.

III. Giá trị siêu âm
III. Giá trị siêu âm

1.
1.
Kỹ thuật đơn giản, nhanh, rẻ
Kỹ thuật đơn giản, nhanh, rẻ
2.
2.
Khẳng định có phì đại tuyến, có khối
Khẳng định có phì đại tuyến, có khối
3.
3.
Có hạch vùng cổ kèm theo hay không
Có hạch vùng cổ kèm theo hay không
4.
4.
H ớng dẫn chọc hút hay điều trị.
H ớng dẫn chọc hút hay điều trị.
5.
5.
Theo dõi sau điều trị
Theo dõi sau điều trị

IV. Kü thuËt siªu ©m
IV. Kü thuËt siªu ©m

IV. Kỹ thuật siêu âm
IV. Kỹ thuật siêu âm
Phải thăm khám toàn bộ vùng cổ tr ớc và cổ
Phải thăm khám toàn bộ vùng cổ tr ớc và cổ
bên hai bên từ nền cổ
bên hai bên từ nền cổ

Vùng d ới x ơng
Vùng d ới x ơng
hàm bằng các lớp cắt dọc và ngang.
hàm bằng các lớp cắt dọc và ngang.
Đặc biệt thăm khám bên nào thì cho BN quay mặt sang bên
Đặc biệt thăm khám bên nào thì cho BN quay mặt sang bên
đối diện.
đối diện.

IV. Kü thuËt siªu ©m
IV. Kü thuËt siªu ©m

IV. Kü thuËt siªu ©m
IV. Kü thuËt siªu ©m

v. Giải phẫu siêu âm
v. Giải phẫu siêu âm
Siêu âm có thể thăm dò đ ợc các cấu trúc sau:
Siêu âm có thể thăm dò đ ợc các cấu trúc sau:
* Mạch máu: ĐM và TM cảnh đoạn ngoài sọ
* Mạch máu: ĐM và TM cảnh đoạn ngoài sọ
* Tuyến giáp
* Tuyến giáp
* Tuyến cận giáp
* Tuyến cận giáp
* Cơ vùng cổ
* Cơ vùng cổ
* Thực quản

* Thực quản
* Tuyến n ớc bọt
* Tuyến n ớc bọt

v. Giải phẫu siêu âm
v. Giải phẫu siêu âm
1.Mạch máu
1.Mạch máu
ĐM và TM cảnh đ ợc nằm trong bao cảnh, trong máng
ĐM và TM cảnh đ ợc nằm trong bao cảnh, trong máng
cảnh hai bên, cơ ức đòn chũm là cơ tuỳ hành của ĐM.
cảnh hai bên, cơ ức đòn chũm là cơ tuỳ hành của ĐM.
Trong bao cảnh thì ĐM nằm ở sau trong TM còn TM
Trong bao cảnh thì ĐM nằm ở sau trong TM còn TM
nằm ở tr ớc ngoài ĐM.
nằm ở tr ớc ngoài ĐM.
+ ĐM: Thành mỏng đều, căng, tăng âm. Trong lòng không
+ ĐM: Thành mỏng đều, căng, tăng âm. Trong lòng không
có âm, khó ấn xẹp bằng đầu dò và đạp theo nhịp đập
có âm, khó ấn xẹp bằng đầu dò và đạp theo nhịp đập
của tim.
của tim.
+TM: Thành mỏng đều, không căng, tăng âm. Trong lòng
+TM: Thành mỏng đều, không căng, tăng âm. Trong lòng
không có âm, dễ dàng ấn xẹp bằng đầu dò, kích th ớc
không có âm, dễ dàng ấn xẹp bằng đầu dò, kích th ớc
thay đổi theo nhịp thoẻ hoặc nghiệm pháp Valsava.
thay đổi theo nhịp thoẻ hoặc nghiệm pháp Valsava.

v. Giải phẫu siêu âm

v. Giải phẫu siêu âm
2. Tuyến giáp
2. Tuyến giáp
- Có hai thùy nằm dọc hai bên khí quản, nối với nhau
- Có hai thùy nằm dọc hai bên khí quản, nối với nhau
bằng một eo mỏng ở giữa vắt ngang qua khí quản.
bằng một eo mỏng ở giữa vắt ngang qua khí quản.
- Hai thuỳ có kích th ớc t ơng đ ơng nhau.
- Hai thuỳ có kích th ớc t ơng đ ơng nhau.
- Cấu trúc âm: Tăng âm đều( so với cơ ƯĐC)
- Cấu trúc âm: Tăng âm đều( so với cơ ƯĐC)
- Phía sau thuỳ trái có thực quản
- Phía sau thuỳ trái có thực quản


Dễ nhầm với u.
Dễ nhầm với u.
- Cắt ngang tuyến giáp có hình tam giác
- Cắt ngang tuyến giáp có hình tam giác
- Cắt dọc có hình Oval
- Cắt dọc có hình Oval
- Bờ mỏng đều và mềm.
- Bờ mỏng đều và mềm.
* Tuyến giáp có thể lạc chổ vào nền cổ hoặc trung thất tr ớc
* Tuyến giáp có thể lạc chổ vào nền cổ hoặc trung thất tr ớc


CLVT.
CLVT.

v. Gi¶i phÉu siªu ©m
v. Gi¶i phÉu siªu ©m
- KÝch th íc tuyÕn gi¸p:
- KÝch th íc tuyÕn gi¸p:
+ Cao: 30-50mm
+ Cao: 30-50mm
+ Réng: 20-25mm
+ Réng: 20-25mm
+ Dµy : 15-20mm
+ Dµy : 15-20mm
+ Eo: 3-5mm.
+ Eo: 3-5mm.
- Träng l îng: Tõ 10-28 gram, tÝnh theo c«ng thøc sau: D x
- Träng l îng: Tõ 10-28 gram, tÝnh theo c«ng thøc sau: D x
R x C x 0,479.
R x C x 0,479.

v. Gi¶i phÉu siªu ©m
v. Gi¶i phÉu siªu ©m
6 tuæi
6 tuæi
3,5gr
3,5gr
11 tuæi
11 tuæi
7gr
7gr
7 tuæi
7 tuæi
4gr

4gr
12 tuæi
12 tuæi
8gr
8gr
8 tuæi
8 tuæi
4,5gr
4,5gr
13 tuæi
13 tuæi
9gr
9gr
9 tuæi
9 tuæi
5gr
5gr
14 tuæi
14 tuæi
10,5gr
10,5gr
10 tuæi
10 tuæi
6gr
6gr
15 tuæi
15 tuæi
16gr
16gr

v. Giải phẫu siêu âm
v. Giải phẫu siêu âm
3. Cơ vùng cổ: Cấu trúc âm ít âm hơn tuyến giáp, là các thớ
3. Cơ vùng cổ: Cấu trúc âm ít âm hơn tuyến giáp, là các thớ
cơ đều và liên tục đến tận bao gân cơ, giữa các bao cơ
cơ đều và liên tục đến tận bao gân cơ, giữa các bao cơ
không có dịch.
không có dịch.
4. Hạch vùng cổ: Bình th ờng không thấy, chỉ thấy khi bị
4. Hạch vùng cổ: Bình th ờng không thấy, chỉ thấy khi bị
viêm hay trong bệnh cảnh u vùng cổ.
viêm hay trong bệnh cảnh u vùng cổ.
Hạch bình th ờng có cấu trúc ít âm, tăng âm nhẹ ở giữa,
Hạch bình th ờng có cấu trúc ít âm, tăng âm nhẹ ở giữa,
hình Oval, chiều cao lớn hơn chiều rộng.
hình Oval, chiều cao lớn hơn chiều rộng.
5. Tuyến n ớc bọt: có hai tuyến d ới hàm, hai tuyến mang tai
5. Tuyến n ớc bọt: có hai tuyến d ới hàm, hai tuyến mang tai
và tuyến d ới l ỡi.
và tuyến d ới l ỡi.

v. Gi¶i phÉu siªu ©m
v. Gi¶i phÉu siªu ©m


TuyÕn d íi l ìi rÊt khã th¨m kh¸m.
TuyÕn d íi l ìi rÊt khã th¨m kh¸m.
TuyÕn mang tai vµ d íi hµm h×nh th¸p, bê ®Òu, cÊu tróc ©m
TuyÕn mang tai vµ d íi hµm h×nh th¸p, bê ®Òu, cÊu tróc ©m
t¨ng ©m ®Òu, kh«ng thÊy èng tuyÕn.

t¨ng ©m ®Òu, kh«ng thÊy èng tuyÕn.

v. Gi¶i phÉu siªu ©m
v. Gi¶i phÉu siªu ©m

v. Gi¶i phÉu siªu ©m
v. Gi¶i phÉu siªu ©m

v. Gi¶i phÉu siªu ©m
v. Gi¶i phÉu siªu ©m

v. Gi¶i phÉu siªu ©m
v. Gi¶i phÉu siªu ©m

v. Gi¶i phÉu siªu ©m
v. Gi¶i phÉu siªu ©m

Iv. Gi¶i phÉu siªu ©m
Iv. Gi¶i phÉu siªu ©m

vI. bất th ờng tuyến giáp
vI. bất th ờng tuyến giáp
Tổn th ơng tuyến giáp: Khu trú, lan toả, 1 hoặc nhiều tổn th
Tổn th ơng tuyến giáp: Khu trú, lan toả, 1 hoặc nhiều tổn th
ơng.
ơng.
1. Tổn th ơng dạng nốt
1. Tổn th ơng dạng nốt
a. Nốt đặc tăng âm: Hầu hết là lành tính
a. Nốt đặc tăng âm: Hầu hết là lành tính

b. Nốt đặc giảm âm: 90% là adenoma, nh ng nốt đặc
b. Nốt đặc giảm âm: 90% là adenoma, nh ng nốt đặc
giảm âm lành tính và ác tính rất khó phân biệt trên siêu
giảm âm lành tính và ác tính rất khó phân biệt trên siêu
âm vì chúng t ơng đối giống nhau, mặt khác kích th ớc
âm vì chúng t ơng đối giống nhau, mặt khác kích th ớc
của khối không quyết định tính chất của khối.
của khối không quyết định tính chất của khối.

vi. bất th ờng tuyến giáp
vi. bất th ờng tuyến giáp
Tuy nhiên chúng ta có thể dựa vào các dấu
Tuy nhiên chúng ta có thể dựa vào các dấu
hiệu sau để phân biệt nốt ác và lành tính
hiệu sau để phân biệt nốt ác và lành tính
@ Lành: Bờ rõ, mỏng, vòng giảm âm xung
@ Lành: Bờ rõ, mỏng, vòng giảm âm xung
quanh(Halo)
quanh(Halo)


95% là adenoma.
95% là adenoma.
@ ác: Bờ không rõ ràng, không có Halo, th
@ ác: Bờ không rõ ràng, không có Halo, th
ờng có hoại tử ở giữa, vôi hóa nhỏ. Nếu có
ờng có hoại tử ở giữa, vôi hóa nhỏ. Nếu có
các dấu hiệu này
các dấu hiệu này

Nên sinh thiết hay
Nên sinh thiết hay
chọc hút kim nhỏ đẻ chẩn đoán.
chọc hút kim nhỏ đẻ chẩn đoán.

v. bất th ờng tuyến giáp
v. bất th ờng tuyến giáp
c. Nang: Rỗng âm đều, bờ đều và mỏng, có tăng âm phía
c. Nang: Rỗng âm đều, bờ đều và mỏng, có tăng âm phía
sau khối.
sau khối.
Nếu thành dày, không đều, dịch không tron
Nếu thành dày, không đều, dịch không tron


Theo dõi
Theo dõi
Cystadeno carcinome papilaire.
Cystadeno carcinome papilaire.
Nếu có nhiễm khuẩn: Thành dày, dịch không trong, ấn đau,
Nếu có nhiễm khuẩn: Thành dày, dịch không trong, ấn đau,
BN có sốt và s ng nóng vùng ngoài nang.
BN có sốt và s ng nóng vùng ngoài nang.
Nếu có chảy máu trong nang: Dịch không trong, có thể
Nếu có chảy máu trong nang: Dịch không trong, có thể
thấy máu cục trong nang.
thấy máu cục trong nang.
Nếu là nhân keo: Tăng âm đều và sánh.
Nếu là nhân keo: Tăng âm đều và sánh.

vi. bất th ờng tuyến giáp
vi. bất th ờng tuyến giáp
2. Lan toả
2. Lan toả
@ Tuyến to đồng âm: Một thuỳ hay cả hai thuỳ
@ Tuyến to đồng âm: Một thuỳ hay cả hai thuỳ
+ Tăng âm: B ớu cổ dơn thuần do thiếu Iốt, gặp ở tuổi
+ Tăng âm: B ớu cổ dơn thuần do thiếu Iốt, gặp ở tuổi
dậy thì, gia đình, địa ph ơng.
dậy thì, gia đình, địa ph ơng.
+ Giảm âm: Viêm tuyến giáp mãn tính (Hassimoto),
+ Giảm âm: Viêm tuyến giáp mãn tính (Hassimoto),
Basedow.
Basedow.
@ Khu trú: Giảm âm nếu
@ Khu trú: Giảm âm nếu
+ Nằm ở phía ngoài cả hai thuỳ
+ Nằm ở phía ngoài cả hai thuỳ


VTG bán cấp De
VTG bán cấp De
Quervain.
Quervain.
+Nếu chỉ một vùng giảm âm thì có thể là VTG bán
+Nếu chỉ một vùng giảm âm thì có thể là VTG bán
cấp hoặc Lynphosarcome TG.
cấp hoặc Lynphosarcome TG.