cách sử dụng biểu đồ use case

1
1
PHÂN TÍCH THIT K 
THNG HNG I
NG
Chng 3: Bi  Use case
2
Mô hình Use Case
Ni dung
 Phân tích Use Case
 Bi  Use Case
  thng bán hàng theo  t hàng
  thng cho thuê bng a phim
2
3
Mô hình Use Case
Phân tích Use Case
4
Mô hình Use Case
Use Case là gì?
 UC là 1 yêu cu chc nng trong h thng
 UC mô t ng tác gia ngi s ng vi
 thng phn mm
 Mô t UC làm gì? Không cn tr i ”nh th
nào?”
3
5
Mô hình Use Case
Xâydng UC  làm gì?
 Mô t yêu cu chc nng ca h thng
 Sau khi ã tha thun gia khách hàng và ngi phát

trin h thng
 Môtrõràngvànhtquáncáihthngslàmvà
c s ng xuyên sut trong quá trình phát trin
 Làm công c giao tip cho cho tt c nhng ngi phát
trin h thng
 Cung cp c   kim tra th nghim h thng
6
Mô hình Use Case
UC và tin trình phát trin
Phân tích
Thu thp, lc và
ánh giá UC
Thit k và
cài t
Cài t UC
Kim tra
KimtraxemUC
có tha mãn
không?
UC gn các bc trong tin trình phát trin
4
7
Mô hình Use Case
Nhng ngi quan tâm n UC
Ngi s
ng
Di t
Phân tích
viên
Hiu

Th nghim
Kim tra
Kin trúc s
p trình
viên
Thit k
Cài t
8
Mô hình Use Case
Các thành phncasUC
 Hai thành phn ti thiu trong mô hình UC:
 Tác nhân (Actor)
 là i tng bên ngoài h thng tác ng vào các
UC  nó ho ng
 có th có nhiu Actors
 UC (Use case)
 Có hình ellipse
 Thc hin 1 chc nng hoàn chnh
 Có th có nhiu UC trong s
5
9
Mô hình Use Case
Tác nhân
 Là thc th bên ngoài tng tác vi h thng
 Có th là con ngi hay thit b ng tác vi h thng
 ng tác chính là s trao i thông tin
 Ví d:
 Khách hàng, ngi bo trì  ATM
 c gi, th th  Th vin
 Thi gian cng là tác nhân khi nó xác nh th m

y ra s kin trong h thng
10
Mô hình Use Case
K thut tìm kim tác nhân
 Ai s  ng chc nng chính ca h thng?
 Ai giúp h thng làm vic hàng ngày?
 Ai qun tr o dng h thng làm vic liên tc?
  thng qun lý thit b phn cng nào?
  thng ang xây dng tng tác vi h thng khác
nào?
 Ai hay cái gì quan tâm n kt qu  thng cho li
6
11
Mô hình Use Case
Thc hin tìm kim UC
 Vic xác nh các UC tc là xác nh các yêu
u công vic ca h thng
 Tuy nhiên, gp nhiu khó khn:
 Khi lng thông tin liên quan n các yêu cu
t nhiu
 Các yêu cu thng ch c h thng nên
t ln xn, không có cu trúc
 n phi phân hoch các yêu c  gim
thi  phc tp
12
Mô hình Use Case
Thc hin tìm kim UC
 Phng vn ngi s ng và kho sát tài liu
a h
  ng ngôn t theo lnh vc ca ngi s

ng
 Nên hp tác vi chuyên gia lnh vc
 Phng vn và trao i vi chuyên gia  thc
hi c lp nhau  u có khác bit  p?
7
13
Mô hình Use Case
Phân hochyêucu
Ngi dùng
B
Ngi dùng
A
Ngi dùng
C
p các yêu cu h thng
14
Mô hình Use Case
Mtscâutruyvn khi thc hin tìm
kim UC
 Tác nhân yêu cu h thng thc hin chc nng nào?
 Trong ngân hàng: rút tin, chuyn tin, tr lãi vay
 Tác nhân c c, to lp, bãi b, lu tr  i
thông tin nào trong h thng?
 Khách ATM thay i mt khu
 Nhân viên ngân hàng thay i mc lãi,…
 Có cn thông báo cho các tác nhân v  kin xy ra
trong h thng?
  thng cn vào/ra nào? Vào/ra i t âu hay n
âu.
8

15
Mô hình Use Case
t tên UC
 t tên theo khái nim tác nghip (không s
ng khái nim k thut chuyên môn)
  ng ng t, câu ngn
 UC c lp vi các ngôn ng p trình
 UC có th c mô t ng vn bn trên giy
hoc bng công c phn mm
16
Mô hình Use Case
MtsUC ca ngân hàng
 Khách hàng m 1 tài khon mi
 Phòng u t tính toán tin lãi cho các tài
khon
 Khách hàng np tin, rút tin, chuyn tin
 Khách hàng làm th c vay tin
 Khách hàng tr lãi vay
 Khách hàng tr  m n ngân hàng
9
17
Mô hình Use Case
Mô hình Use Case
18
Mô hình Use Case
Gii thiu biUC
 Mô hình UC gm 1 hay nhiu bi  UC cùng
i các tác nhân liên quan
  ng mô hình UC  giao tip gia các
thành viên trong h thng

 Nh phân tích viên, lp trình viên, Và vi
khách hàng
  ng bi  ph m b   thông
tin
10
19
Mô hình Use Case
Các công viccn thittomôhình
UC
 Xác nh phm vi h thng
 Không hn ch là h thng phn mm mà có th là bt
  thng nào
 Tìm các tác nhân và UC
 MôtUC
 i dng vn bn
 nh ngha các yêu cu và chc nng c th
 Xác nh các mi quan h gia các UC
 Kim tra và phê chun mô hình
20
Mô hình Use Case
Cácmiquanhtrong biUC
 Quan h gia các tác nhân
 Gia hai tác nhân A, B có th n ti mi liên
quan khái quát hóa
 Quan h gia các tác nhân và ca s ng
 Quan h gia các ca s ng
 Quan h khái quát hóa
 Quan h include (uses) và extend
11
21

Mô hình Use Case
Các quan h gia UC và tác nhân
 Quan h giao tip
 Là hình mi tên gia tác nhân và UC
 “khách hàng”  ”rút tin”
 Quan h  ng (include)
 t s UC s ng chung 1 chc nng nào ó
 tách chc nng ó ra thành 1 UC riêng cho
các UC khác s ng
 Quan h <<include>> có tính cht bt buc
 UC rút tin và gi ti u cn phi xác nh tên
tài khon và s PIN
22
Mô hình Use Case
Mtvídquanhinclude
Xác thc
khách hàng
Rút tin
i tin vào
<<include>>
UC tru
ng
<<include>>
UC c
th
Khách hàng
12
23
Mô hình Use Case
Vi d tip theo

Submit room
key
Check out
<<include>>
Khách thuê
phòng KS
Pay bill
<<include>>
24
Mô hình Use Case
Quan h m rng(extend)
 UC m ng là 1 trng hp c th c bit)
a UC tng quát và c 2 thc hin cùng bn
cht công vic
 Trong 1 u kin nào ó, 1 UC dc m ng
ng UC khác
  ng li 1 s hành vi ca UC tng quát hn
  ng li nhng không nht thit phi tt

 UC gc phi là 1 UC hoàn thin
13
25
Mô hình Use Case
Mtvídvquanhmrng
Rút nhanhRút tin
<<extend>>
UC c th UC tru tng
26
Mô hình Use Case
Vídtip theo

TT bng th
tín dng
Thanh toán
<<extend>>
UC c 
UC m ng
TT bng ngân
phiu
<<extend>>
14
27
Mô hình Use Case
ng ký phòng khách sn
Customer
Request coffee
machine
«extend»
Customer requests
coffee machine
Reserve room
Extension points
Additional requests: After
reserving a room
28
Mô hình Use Case
VídvUC tru tng
Khách hàng
Rút tin
Rút nhanh
Xác thc

khách hang
<<extends>>
<<include>>
2 UC
tru
ng
15
29
Mô hình Use Case
Quan h tng quát hoá
  ng cho các tác nhân dùng chung 1 s chc nng
nào ó
 Ví d: “Khách hàng”  có“Khách hàng tp th”,
“khách hàng cá nhân”, “Khách hàng nc ngoài”,
 u tt c các loi “khách hàng u s ng UC thì
không cn tng quát hóa, ch  ng 1 tác nhân
“khách hàng”; ngc li thì nên s ng mô hình tng
quát hóa tác nhân
30
Mô hình Use Case
Quan h tng quát hóa
Ngi dùng
ng quát
Ngi dùng
A
Ngi dùng
B
Tác nhân c th
Tác nhân tru tng
16

31
Mô hình Use Case
Ngi qun
lý
Tác nhân c th
Tính lng
Ngi dùng
ng quát
Tác nhân tru tng
Tính ngày
công
Nhân viên
n phòng
32
Mô hình Use Case
Quan h chung nhóm
 Khi 1 s UC cùng x lý các chc nng có liên quan
trong cùng 1 nhóm  p li thành gói (Package)
 Ví d
 Gói “Giao dch bán
hàng”
 Gói “Thng kê báo
cáo tng kt”
 Gói “Qun lý h thng”
 Gói “Kho hàng”,…
17
33
Mô hình Use Case
Mtsiuchúý khilp biUC
 Không có giao tip tác nhân-tác nhân

 Không hình thành quan h trc tip gia 2 UC
tr khi chúng có quan h “include” và quan h
ng“extend”
 i UC ph c tác nhân kh ng tr khi
UC có quan h “include” hay “extend”
 u không  UC tru tng
34
Mô hình Use Case
Các phntca UC
  kin kh ng UC và s kin dng UC
 “UC b u khi X xy ra”
 “Khi Y xy ra thì UC kt thúc”
 ng tác gia UC và tác nhân
 Mô t rõ ràng cái bên trong và bên ngoài h thng
 Các tham s ng tác gia tác nhân và UC nên mô t
theo vn phong bình thng (không phi phn mm)
 Ví d: “Ngi s ng nhp tên và mt khu”
 Niên i và ngun gc thông tin
 Khi nào h thng òi hi thông tin bên trong, bên ngoài, khi
nào h thng lu tr chúng
18
35
Mô hình Use Case
Kimtrasaukhixácnh 1 UC
 i UC cn phi biu din trn vn 1 giao dch gia tác
nhân và h thng
 t s câu hi kim tra:
 Xem xét mi yêu cu chc nng có nm trong 1 UC
không?
 ã xem xét mi tác nhân tng tác vi h thng cha?

 Tác nhân ã cung cp cho h thng thông tin nào?
 Tác nhân nhn thông tin nào t  thng?
 ã nhn bit mi h thng bên ngoài mà h thng này
ng tác cha?
 Thông tin nào mà h thng bên ngoài nhn và gi cho h
thng này?
36
Mô hình Use Case
Lungskin(flows of events) trong
UC
 Là nhng bc mô t nhng thao tác phi làm
a 1 UC.
 Chi tit và c lp vi chng trình
 i UC có nhiu lung s kin (lung chính,
ph)
 Làm tài liu lung logic i qua các UC.
19
37
Mô hình Use Case
Kchbn(Scenarios) ca UC
 Là trình t các hành ng trong 1 trng hp
 th (th hin) ca UC
 Là 1 phiên bn c th a lung s kin
 ch bn là 1 lung s kin trong 1 th hin c
th a UC
 Ví d: lung s kin ca UC “rút tin”
 “Ông A rút 100000”
 “Ch B rút 1 triu nhng nhp nhm PIN”
 “Ông C rút 100000 nhng s  tài khon ch
còn 80000”,…

38
Mô hình Use Case
Các lungskinca UC “Rút tin”
 Khách hàng nhp PIN sai, và c yêu cu nhp li
 Khách hàng nhp PIN sai 3 ln và card s  gi i
 Khách hàng nhp s ng tin rút không hp l
 ATM c ng kt ni vi h thng ca ngân hàng
nhng không thành công  vì s 
 ATM không  tin m  áp ng nhu cu khách
hàng
 Tài khon ca khách hàng không  ti  áp ng
yêu cu
 Khách hàng hu  vic rút tin
20
39
Mô hình Use Case
Làm tài liu lungskin UC
 t tài liu lung s kin gm:
 i dung vn tt UC;
 Ti u kin;
 Lung s kin chính; lung s kin r nhánh;
  u kin
 i dung UC
 Ngn gn,  ý (v loi ngi s ng UC và kt qu
UC cho li)
 Ví d: UC “Chuyn tin”  “cho phép khách hàng hay
nhân viên nhà bank chuyn s tin t tài khon này
sang tài khon khác”
40
Mô hình Use Case

Làm tài liu lungskin UC (tt)
 Ti u kin (Pre-conditions)
 Là các u kin c c thc hin trc khi UC khi
ng
 Ví d: “Ngi s ng phi có quyn xâm nh 
thc hin UC này”
 “UC nào ó phi thc hin trc Uc này ?”
 Không phi lúc nào cng có “Ti u kin”
 Lung s kin chính và lung r nhánh
 Mô t toàn b các quy trình thc hin các chc nng
a UC (làm cái gì, không quan tâm làm nh th nào)
  u kin (Post-Conditions)
 Là u ki c thc hin ngay sau khi kt thúc UC
 Không phi lúc nào cng có “H u kin”
21
41
Mô hình Use Case
Các lungskinca UC
 UC kh ng nh th nào?
 Lung chính thông qua UC
 Lung r nhánh thông qua UC
 Các lung li
 UC kt thúc th nào?
u ý: Có th  ng các hình thc khác nhau  mô t
lung s kin: vn bn, bi  lung,… làm cho khách
hàng có th khng nh tính chính xác
42
Mô hình Use Case
MtvídvUC “Rút tin”trongh
thng ATM

 Lung chính
1. UC b u khi khách hàng a th tín dng vào máy ATM
2. ATM hin th thông báo: nhp PIN
3. Khách hàng nhp PIN
4. PIN c g n trung tâm  kim tra
5. ATM khng nh PIN hp l? nu không hp l thì thc
hin lung A1
6. ATM hin th các la chn: gi tin, rút tin, chuyn tin
7. Khách hàng chn rút tin
8. ATM hinthcâuhistinsrút
22
43
Mô hình Use Case
MtvídvUC “Rút tin”trongh
thng ATM (tt)
9. Khách hàng nhp s tin mun rút
10. ATM xác nh s  còn . Nu không  thì
thc hin lung A2
11. ATM tr  tin trong tài khon ca khách hàng
12. ATM chuyn tin cho khách hàng
13. ATM tr th tín dng
14. UC kt thúc
44
Mô hình Use Case
Lung nhánh A1: S PIN không hp
l
 ATM thông báo s PIN không hp l
 ATM tr th tín dng
 t thúc UC
23

45
Mô hình Use Case
Lung nhánh A2: khôngtin trong
tài khorút
 ATM thông báo không  tin
 ATM tr th tín dng
 t thúc UC
46
Mô hình Use Case
Demo H thng ATM
24
47
Mô hình Use Case
Danh sách tác nhân & UC
 Danh sách tác nhân
 Khách hàng: là nhng ng c phc v các
giao dch tin bc
 Ngi qun tr  thng (System Administrator)
 Ngi qun lý (manager)
  thng ngân hàng khác
48
Mô hình Use Case
Danh sách UC
 Rút tin
 Chuyn tin
 Xem s 
 ng nhp h thng
 i mt khu (PIN)
 Xác thc khách hàng
 In phiu chi tit (mini-statement)

25
49
Mô hình Use Case
nhdngctUC
 UC: tên UC b u bng ng t
 Các tác nhân: danh sách các tác nhân liên
quan n UC này
 Mô t: tóm tt tin trình x lý công vic cn
thc hin
 Tham chiu: Các chc nng, UC và nhng h
thng liên quan
50
Mô hình Use Case
UC “Rút tin”
 Tác nhân: khách hàng
 Mô t: Khách hàng sau khi a th tín dng
vào máy ATM úng chiu và nh úng mt
khu thì máy hin th menu cho phép chn rút
tin. Có th rút tin nhanh hay rút theo s nhp
 Tham chiu: