Tiểu luận môn công nghệ tri thức Ứng dụng hệ thống thông tin thông minh

ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ THÔNG TIN
o0o
Thực hiện: Bùi Anh Kiệt
MSHV: CH1101018
Chuyên đề:
CÔNG NGHỆ TRI THỨC
Đề tài:
ỨNG DỤNG HỆ THỐNG THÔNG TIN
THÔNG MINH
Chuyên ngành: KHOA HỌC MÁY TÍNH
Mã số: 60 48 01.01
KHOÁ LUẬN TỐT NGHIỆP
THẠC SĨ
Tp.Hồ Chí Minh, năm 2015
ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ THÔNG TIN
o0o
Thực hiện: Bùi Anh Kiệt
MSHV: CH1101018 – Lớp CH6
Chuyên đề:
CÔNG NGHỆ TRI THỨC
Đề tài:
ỨNG DỤNG HỆ THỐNG THÔNG TIN
THÔNG MINH
Chuyên ngành: KHOA HỌC MÁY TÍNH
Mã số: 60 48 01.01
GVPT: GS.TSKH Hoàng Kiếm
Tp.Hồ Chí Minh, năm 2013
Chuyên đề: Công nghệ tri thức Ứng dụng hệ thống thông tin thông minh

Mục lục
Mục lục 4
Lời mở đầu 5
1 Giới thiệu 6
1.1 Mục đích 6
1.2 Phạm vi khai thác và ứng dụng 6
1.3 Ý nghĩa 7
2 Nội dung 7
2.1 Hệ thống thông tin tri thức hổ trợ sáng tạo 7
2.2 Hệ thống thông tin thông minh 11
2.3 Ứng dụng 18
3 Kết luận 24
4 Tài liệu tham khảo 25
5 Phụ lục 26
5.1 Thực hiện chẩn đoán bệnh thông qua triệu chứng 26
5.2 Thực hiện việc thêm bệnh, triệu chứng 26
Học viên: Bùi Anh Kiệt – CH1101018 4
Chuyên đề: Công nghệ tri thức Ứng dụng hệ thống thông tin thông minh

Lời mở đầu
Ngày nay, cùng với sự phát triển của xã hội trong rất nhiều lĩnh vực của đời sống
xã hội, và đặc biệt chính là sự bùng nổ của công nghệ thông tin mà tiêu biểu là
internet đã làm cho con người trong xã hội ngày càng xích lại gần nhau về không
gian. Cùng với sự hổ trợ của internet thì hầu như chúng ta có thể biết được mọi
điều, mọi tri thức tồn tại trên thế giới này. Vấn đề tìm kiếm một tri thức, một
thông tin trong thời buổi này là vô cùng đơn giản, nhiều công cụ tìm kiếm xuất
hiện hổ trợ cho chúng ta có thể thực hiện công việc này một cách dể dàng, nhanh
chóng và cực kì thuận tiện.
Tuy nhiên, cũng cần phải nhìn nhận một cách chính xác rằng thông tin tồn tại trên
hệ thống internet hiện tại có rất nhiều nhưng độ chính xác và tính nhất quán thông

tin vẫn còn thiếu. Vậy nên khi tìm kiếm thông tin, điều quan trọng là chúng ta cần
phải biết chọn lọc và đánh giá thông tin để đạt được mục đích của việc tìm kiếm,
đó là điều kiện thúc đẩy quá trình phát triển và sáng tạo các hệ thống thông tin tri
thức. Các hệ thống thông tin tri thức ra đời do những sáng tạo của con người nhằm
mục đích hổ trợ cho những quyết định, những đánh giá chính xác về thông tin hiện
có để mở ra nhiều hướng mới, nhiều tri thức mới trong hệ thông tri thức hiện có.
Việc làm này vô cùng ý nghĩa trong cuộc sống hiện đại, thời buổi mà công nghệ
thông tin luôn đi đầu và nhu cầu nắm bắt thị trường lúc nào cũng cấp thiết.
Là một thành viên của hệ thống thông tin tri thức, việc sáng tạo nên các hệ thống
thông tin thông minh có ý nghĩa vô cùng lớn trong đời sống xã hội. Nó có ý nghĩa
to lớn vì nó có đóng góp trực tiếp vào cuộc sống và thành quả nó đạt được có thể
đo đếm được. Để làm rõ hơn về hệ thống thông tin thông minh và các ứng dụng
của nó trong đời sống xã hội hiện đại, bài viết sau đây sẽ đưa ra một cách nhìn
nhận và phân tích để làm rỏ các ưu nhược điểm của một hệ thống thông tin thông
minh.
Học viên: Bùi Anh Kiệt – CH1101018 5
Chuyên đề: Công nghệ tri thức Ứng dụng hệ thống thông tin thông minh

1 Giới thiệu
1.1 Mục đích
Bài viết này trình bày về hệ thống thông tin thông minh, khai thác theo khía cạnh
của người phát triển với các mục đích sau:
• Làm rỏ thế nào là một hệ thống thông tin tri thức hổ trợ sáng tạo và hệ
thống thông tin thông minh
• Tổng quan về các lĩnh vực ứng dụng của hệ thống thông tin thông minh
trong cuộc sống
• Trình bày chi tiết các bước của việc khai thác và xây dựng nên một hệ
thống thông tin thông minh
• Giới thiệu về một ứng dụng mô phỏng khai thác hệ thống thông tin thông
minh

1.2 Phạm vi khai thác và ứng dụng
Bài viết khai thác các ứng dụng, khai niệm về hệ thống thông tin tri thức hổ trợ
sáng tạo và hệ thống thông tin thông minh từ các bài viết và các nghiên cứu nổi
tiếng trước đây để tổng hợp thành một bài viết theo hướng người phát triển.
Ứng dụng của hệ thống thông tin tri thức hổ trợ sáng tạo và hệ thống thông tin
thông minh được trải rộng trên hầu hết các lĩnh vực của đời sống xã hội vì vậy nên
trong bài viết này chỉ khai thác vào một số lĩnh vực tiêu biểu như kinh tế xã hội, y
khoa, thương mại dịch vụ.
Học viên: Bùi Anh Kiệt – CH1101018 6
Chuyên đề: Công nghệ tri thức Ứng dụng hệ thống thông tin thông minh

1.3 Ý nghĩa
Tuy bài viết còn sơ sài, chưa đầy đủ thông tin, nhưng sẽ mang lại cho độc giả một
hình dung tổng quan về hệ thống thông tin thông minh và các giá trị của nó trong
đời sống xã hội. Đối với người phát triển, bài viết có thể là gợi ý cho những sáng
tạo về một ứng dụng mới phục vụ cuộc sống.
2 Nội dung
2.1 Hệ thống thông tin tri thức hổ trợ sáng tạo
Hệ thống thông tin tri thức hổ trợ sáng tạo là các hệ thống thông tin hiện đại chứa
đựng tri thức với những điều kiện thuận lợi để phục vụ quá trình khai thác và phát
triển sáng tạo. Với sự phát triển của công nghệ thông tin như ngày nay, hệ thông
thông tin tri thức hổ trợ sáng tạo chính là các hệ thống thông tin lưu trữ và đi kèm
là các phần mềm khai thác chúng. Và có thể nhận thấy được, ngày nay hệ thông
thông tin tri thức đang tồn tại xung quanh chúng ta, trong mọi lĩnh vực đời sống xã
hội.
2.1.1 Thành phần
Thành phần của hệ thống thông tin tri thức hổ trợ sáng tạo gồm có:
• Hệ thống tìm kiếm thông tin thông minh: đây là lĩnh vực nhận được nhiều
sự quan tâm và phát triển nhất hiện nay. Rất nhiều công cụ tìm kiếm thông
minh đã ra đời và mang lại giá trị vô cùng lớn đóng góp vào sự phát triển

chung của ngành công nghệ thông tin hiện nay. Có thể kể đến như: Google,
Yahoo, Microsoft, Bing, Ask.com, AOL search, Yangdex, …
• Các hệ thống thông tin thông minh: là lĩnh vực sáng tạo nên những công cụ
hổ trợ con người trong việc trích rút thông tin có ý nghĩa và phù hợp với
nhu cầu của người dùng. Hệ thống thông tin thông minh được ứng dụng
Học viên: Bùi Anh Kiệt – CH1101018 7
Chuyên đề: Công nghệ tri thức Ứng dụng hệ thống thông tin thông minh

trong rất nhiều lĩnh vực trong đời sống xã hội ngày nay như y tế, kinh tế,
thương mại dịch vụ, …
• Các hệ thống khai mở dữ liệu và phát hiện tri thức: việc khai thác các dữ
liệu thô chưa được sắp xếp thành những thông tin có giá trị được xem là
một phương pháp khai mở dữ liệu. Apiori là một thuật toán tiêu biểu cho
việc khai mở dữ liệu và phát hiện tri thức. Hiện nay Apiori được ứng dụng
trong rất nhiều lĩnh vực khai mở dữ liệu, có thể kể đến như việc ứng dụng
Apiori để tìm ra các quy luật trong các lĩnh vực của đời sống xã hội như: dự
báo thời tiết, dự báo chứng khoán hay dự báo sức mua các mặt hàng trong
siêu thị. Trong khai mở dữ liệu và phát hiện tri thức, việc khai phá các luật
kết hợp được chính là chìa khoá để phát hiện ra các tri thức mới. Luật kết
hợp trong tự nhiên không tồn tại theo một hình thức cụ thể nào, việc khai
mở dữ liệu để phát hiện các quy luật tồn tại giữa chúng là việc làm không
quá khó nhưng mang lại ý nghĩa trong việc tạo ra được một tri thức mới.
• Các hệ thống giao tiếp người máy – hổ trợ giao tiếp, sáng tạo: là các hệ
thống điều khiển máy móc làm thay một phần công việc của con người.
Các hệ thống máy móc này được cung cấp một hệ thống thông tin đã được
khai thác với các mục đích cụ thể. Hệ thống này có thể được dùng trong các
lĩnh vực như thiết kế theo các chuẩn dữ liệu đầu vào (thiết kế logo, banner
quảng cáo) hay sử dụng máy trong sáng tác âm nhạc, …
• Các hệ thống tổng hợp và công năng giải quyết vấn đề mở: hệ thống thông
tin dùng trong giải quyết vấn đề mở thường rất lớn và đòi hỏi hệ thống

tương đối mạnh sử dụng trong việc tổng hợp thông tin đã có để tạo ra các
tri thức mới. Một số hệ thống tiêu biểu có thể kể đến như ngân hàng phát
minh sáng chế (phục vụ việc bảo vệ bản quyền các sáng chế), hệ thống mô
phỏng các thủ thuật sáng tạo (dùng trong các hoạt động sáng tạo), …
Học viên: Bùi Anh Kiệt – CH1101018 8
Chuyên đề: Công nghệ tri thức Ứng dụng hệ thống thông tin thông minh

2.1.2 Vai trò và ý nghĩa
Hệ thống thông tin tri thức hổ trợ sáng tạo có vai trò và ý nghĩa vô cùng to lớn đối
với đời sống xã hội và sự phát triển của xã hội. Có thể nhận thấy một cách rỏ ràng
khi các ứng dụng của hệ thống thông tin tri thức hổ trợ sáng tạo đóng vai trò then
chốt trong một số lĩnh vực và nhận được sự mong đợi của nhiều ngành nghề khác
nhau. Một số đặc điểm tiêu biểu đáng chú ý của một hệ thống thông tin tri thức hổ
trợ sáng tạo:
• Cung cấp cho người dùng những thông tin đã được khai thác và sắp xếp
theo những yêu cầu đầu vào của người dùng
• Cung cấp các ứng dụng khai thác thông tin hổ trợ trong nhiều lĩnh vực của
đời sống xã hội
• Hổ trợ con người đánh giá những thông tin thu thập được trong điều kiện
của một xã hội có quá nhiều thông tin và các thông tin có thể trái ngược
nhau hoàn toàn
• Hổ trợ con người đưa ra các quyết định sáng sáng tạo trong việc khai thác
thông tin
Việc xuất hiện của hệ thống thông tin tri thức hổ trợ sáng tạo có ý nghĩa lớn trong
xu hướng phát triển của xã hội. Việc mở ra các ứng dụng khai thác thông tin tri
thức trong nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội đã thúc đẩy quá trình phát triển cho
các lĩnh vực đó nói riêng và cho xã hội nói chung. Các ứng dụng của hệ thống
thông tin tri thức hổ trợ sáng tạo không chỉ hổ trợ khai thác thông tin mà còn có
chức năng kích thích sự phát triển của chính lĩnh vực đó. Ví dụ như việc khai thác
thông tin mua sắm của một siêu thị sẽ cho ban quản lý siêu thị đó biết được các

mặt hàng thiết yếu và các mặt hàng chủ đạo để định hướng phát triển mở rộng.
Việc định hướng mở rộng siêu thị chính là điều kiện để siêu thị đó thu hút được
nhiều sự quan tâm hơn từ phía người dùng.
Học viên: Bùi Anh Kiệt – CH1101018 9
Chuyên đề: Công nghệ tri thức Ứng dụng hệ thống thông tin thông minh

2.1.3 Một số ứng dụng của hệ thống thông tin tri thức tiêu biểu
Thông tin tri thức hiện nay tồn tại ở rất nhiều dạng có thể kể đến như thông tin từ
sách báo, thông tin từ khai thác các hiện tượng thiên nhiên, thông tin từ khi thác
hoạt động đời sống xã hội, tiêu biểu nhất chính là thông tin văn bản được lưu trữ
trên internet hay một cơ sở dữ liệu nào đó. Với từng lĩnh vực cụ thể mà các hệ
thống khai thác thông tin sẽ hướng đến các thông tin cụ thể để sáng tạo nên những
hệ thống hổ trợ cho quá trình phát triển.
Sau đây là một số hệ thống thông tin tri thức tiêu biểu đã và đang đóng góp vào
quá trình phát triển lĩnh vực khai thác thông tin:
• Hệ thống khai thác thông tin người dùng ứng dụng trong các siêu thị, công
ty kinh doanh nhiều mặt hàng: hệ thống này tập trung vào khai thác nhu cầu
và thói quen mua sắm của con người để có những đầu tư phân bố hợp lý
các mặt hàng kinh doanh. Như việc sắp xếp các mặt hàng thường được mua
chung ở cạnh nhau nhằm mục đích kích thích mua sắm ở một siêu thị chính
là kết quả của việc ứng dụng hệ thống thông tin tri thức vào lĩnh vực kinh
doanh.
• Hệ thống khai thác thông tin khí tượng thuỷ văn được ứng dụng trong lĩnh
vực dự báo thời tiết: việc khai thác về độ ẩm không khí, tốc độ gió, nhiệt độ
và các thông tin thời tiết khác với mục đích đưa ra những dự đoán chính
xác nhất trên từng vùng. Quá trình khai thác là một quá trình dài đòi hỏi sự
thu thập thông tin vô cùng nhiều và vô cùng lớn. Việc phân tích và dự đoán
trên cơ sở của một hệ thống thông tin đầy đủ có độ tin cập cao hơn. Kết quả
của việc dự đoán chính xác về dự báo thời tiết có ảnh hưởng lớn đến các
lĩnh vực khác. Việc nắm bắt được tình hình thời tiết sẽ giúp con người làm

chủ trong các hoạt động ngoài trời hay có những quyết định chính xác về
việc lưu trữ nước trong (dùng trong ngành thuỷ điện, nông nghiệp) và tránh
những thiệt hại không đáng có.
Học viên: Bùi Anh Kiệt – CH1101018 10
Chuyên đề: Công nghệ tri thức Ứng dụng hệ thống thông tin thông minh

• Hệ thống khai thác thông tin chứng khoán hổ trợ quyết định đầu tư trong
lĩnh vực kinh doanh: sự phát triển mạnh mẽ của thị trường chứng khoán đã
thúc đẩy việc khai thác thông tin từ việc dao động của tỉ giá chứng khoán
để có những dự đoán chính xác nhất, hổ trợ cho người đầu tư có những
quyết định chính xác trong việc đầu tư của mình. Việc khai thác thông tin
chứng khoán không chỉ đơn thuần là lấy các thông tin về tỉ giá mà là cả một
quá trình tổng hợp sự biến động tỉ giá trong quá khứ để thấy được điều kiện
để một chứng khoán có biến động về tỉ giá, từ đó có những phán đoán
chính xác về giá trong thời gian sắp tới.
• Hệ chuyên gia hổ trợ quyết định trong y khoa: là các hệ thống tổng hợp các
thông tin về y khoa đã có để có thể hổ trợ các nhân viên y khoa trong việc
đưa ra các quyết định chính xác về chẩn đoán cũng như về cách điều trị đạt
hiệu quả nhất.
2.2 Hệ thống thông tin thông minh
Như đề cập ở trên, hệ thống thông tin thông minh là một phần của hệ thống thông
tin tri thức, và bản thân của mỗi hệ thống có một đặc trưng riêng, khai thác một
khía mặt nào đó của thông tin để đạt được mục đích của hệ thống. Với hệ thống
thông tin thông minh, thông tin tri thức được khai thác và sắp xếp theo mục đích
sử dụng, và có độ tin cậy cao và có tính tái sử dụng.
2.2.1 Vai trò và ý nghĩa
Tri thức trong các hệ thống thông tin thông minh tồn tại ở nhiều dạng, thông tin đã
được khai thác và ghi nhận thành những tri thức tồn tại và có đóng góp cho đời
sống xã hội như thông tin trong sách báo, thông tin được lưu trữ trong các hệ
thống cơ sở dữ liệu lưu trữ…. Cũng có thể thông tin tri thức là thông tin thô, hổn

tạp gồm nhiều thành phần và nhiều chân trị khác nhau. Với loại thông tin này
những người phát triển hệ thống thông tin thông minh phải tiến hành các bước
Học viên: Bùi Anh Kiệt – CH1101018 11
Chuyên đề: Công nghệ tri thức Ứng dụng hệ thống thông tin thông minh

khai thác và tổng hợp giá trị thông tin để từ đó có thể nhận được những tri thức
mong muốn.
Sự xuất hiện của hệ thống thông tin thông minh đã đóng góp rất nhiều cho đời
sống xã hội hiện đại. Trong thời buổi mà lượng thông tin quá nhiều và quá hổn tạp
như hiện nay, việc tìm kiếm chân trị hay giá trị của một thông tin trong hệ thống
thông tin sẵn có là một việc làm có ý nghĩa và có giá trị thực tế cao. Việc khai thác
thông tin sẵn có để tìm ra các chân trị không chỉ có ý nghĩa ở lĩnh vực mà hệ thống
đó đang khai thác mà nó còn có ý nghĩa góp phần làm gia tăng tính đúng đắn của
thông tin đó trong hệ thống dữ liệu.
2.2.2 Đặc điểm và phạm vi ứng dụng
Hệ thống thông tin thông minh hiện nay đang trở thành một phần không thể thiếu
trong các lĩnh vực đời sống xã hội như kinh tế, chính trị xã hội, văn hoá, giáo dục,
y khoa, … Ở bất cứ lĩnh vực nào thì vai trò của hệ thống thông tin thông minh
cũng không thay đổi, hệ thống sẽ cung cấp cho người sử dụng một công cụ trích
lọc thông tin, sử dụng các thuật toán để xác định tính chân trị của thông tin và sắp
xếp thông tin theo những tiêu chí đặt ra. Là thành phần con của hệ thống thông tin
tri thức, các hệ thống thông tin thông minh có hướng tập trung vào khai thác thông
tin dựa vào tầng số xuất hiện để đưa ra độ tin cậy cho mỗi thông tin cần xác định
hơn là tìm đến chân trị của một thông tin. Hệ thống thông tin thông minh thường
đưa ra các hướng phát triển tiếp theo cho hướng khai thác thông tin hơn là tập
trung giải quyết thông tin ở thời điểm hiện tại.
Và một hệ thống thông tin tốt, có ý nghĩa là hệ thống thông tin đáp ứng được các
yêu cầu sau:
• Tính chân trị của thông tin được xác định với độ chính xác cao nhất có thể
và có chân trị phân biệt

• Thông tin sau khai thác được sắp xếp và phân loại rỏ ràng
Học viên: Bùi Anh Kiệt – CH1101018 12
Chuyên đề: Công nghệ tri thức Ứng dụng hệ thống thông tin thông minh

• Thông tin có khả năng sử dụng và tái sử dụng trong nhiều hệ thống khác
nhau
• Thông tin có rỏ nguồn gốc xuất xứ cũng như luận chứng xác thực
• Thông tin phải tách biệt không được trùng lắp
Ứng dụng của hệ thống thông tin thông minh trải rộng trên nhiều lĩnh vực, tuy
nhiên vai trò của hệ thống trở nên cần thiết và hiệu quả khi làm việc với các hệ
thống thông tin cực lớn như khai thác thông tin trên các trang mạng xã hội hay
thông tin trên các hệ thống cơ sở dữ liệu ngân hàng, hệ thống cơ sở dữ liệu hành
chính nhà nước, … Sự kết hợp giữa khả năng của máy và sáng tạo của con người
thể hiện rỏ ràng trong khả năng khai thác thông tin hiệu quả. Điều đó chỉ được thể
hiện rỏ nét nhất trong điều kiện hệ thống thông tin phải lớn và phức tạp.
2.2.3 Các bước xây dựng một hệ thống thông tin thông minh
Việc xây dựng hệ thống thông tin thông minh trong các hệ thống dữ liệu lớn là
việc làm cần thiết, tuy nhiên để xây dựng hệ thống hiệu quả, cần thiết phải có
được những bước chuẩn bị và thực hiện tốt, như vậy kết quả đạt được sẽ có giá trị
cao.
2.2.3.1 Xác định vấn đề
Xác định vấn đề là một bước quan trọng đầu tiên trong quá trình xây dựng một hệ
thống thông tin thông minh. Chất lượng đầu ra của sản phẩm một phần được quyết
định bởi việc xác định vấn đề đúng đắn, chính xác và có tính khả dụng cao, lượng
thông tin hổ trợ lớn.
Để chọn được một vấn đề tốt, điều cơ bản cần có được chính là hiểu được vấn đề,
xác định được các yêu cầu cơ bản của vấn đề. Để làm được điều đó, các bước sau
nên được thực hiện:
(1) Xác định yêu cầu vấn đề: một yêu cầu cho một vấn đề có thể vô cùng phức
tạp nhưng có thể cũng rất đơn giản. Việc cần làm của người xây dựng vấn

Học viên: Bùi Anh Kiệt – CH1101018 13
Chuyên đề: Công nghệ tri thức Ứng dụng hệ thống thông tin thông minh

đề là xác định được trong đó: mục đích, mục tiêu, lĩnh vực ứng dụng, hoặc
các tiêu chí khác như thời gian thực hiện, môi trường cài đặt, điều kiện triển
khai… Việc xác định rỏ yêu cầu ngay từ thời điểm ban đầu có ý nghĩa lớn
trong quy trình phát triển phần mềm, và khi xây dựng một hệ thống thông
tin thông minh, nó cũng không ngoại lệ. Yêu cầu càng sớm được làm rỏ thì
sẽ tránh được việc hiểu sai vấn đề, xác định không đúng mục tiêu, yêu cầu
của vấn đề.
(2) Xác định lĩnh vực để xây dựng hệ thống thông tin thông minh: tuỳ thuộc
vào yêu cầu, lĩnh vực xây dựng đã tồn tại trong yêu cầu đưa ra. Xem xét
lĩnh vực ứng dụng của hệ thống về khả năng triển khai, phạm vi khai thác
thông tin, …
(3) Xác định vấn đề đã được khai thác hay chưa: đây là việc làm cần thiết khi
xây dựng hệ thống. Thời gian và công sức xây dựng hệ thống thông tin của
chúng ta sẽ trở nên vô nghĩa nếu như đã tồn tại một hệ thống tương tự cùng
khai thác chung một vấn đề. Hơn nữa, việc tìm hiểu các ứng dụng trong
cùng lĩnh vực sẽ giúp cho người xây dựng chương trình có cái nhìn sâu
hơn, đầy đủ hơn về các khía cạnh cần khai thác của vấn đề. Việc nghiên
cứu các hệ thống sẵn có sẽ giúp chúng ta cải thiện được những yếu điểm đã
tồn tại trong các hệ thống trước và phát huy các thế mạnh để có thể nâng
cao chất lượng hệ thống chúng ta đang xây dựng.
2.2.3.2 Thu thập thông tin
Sau khi xác định được các yêu cầu của hệ thống và lĩnh vực khai thác thông tin,
bước quan trọng tiếp theo là thu thập thông tin. Việc thu thập thông tin có thể chia
thành hai phần là thu thập thông tin trong lĩnh vực xây dựng hệ thống và thu thập
thông tin liên quan đến mục tiêu khi xây dựng hệ thống. Trong khi việc thu thập
thông tin liên quan đến mục tiêu khi xây dựng hệ thống là hiển nhiên và cần phải
thực hiện để có được cái nhìn tổng quan ban đầu khi bước vào xây dựng hệ thống

Học viên: Bùi Anh Kiệt – CH1101018 14
Chuyên đề: Công nghệ tri thức Ứng dụng hệ thống thông tin thông minh

khai thác thông tin thi việc thu thập thông tin trong lĩnh vực xây dựng lại đóng góp
vào sự thành công của hệ thống.
Việc thu thập thông tin trong từng hệ thống và từng lĩnh vực là không giống nhau.
Thông tin có thể có sẵn ở một cơ sở dữ liệu nào đó mà cũng có thể tồn tại phân tán
trên internet và đặc biệt là có thể tồn tại dưới dạng sách báo hay tồn tại dưới các
hoạt động của cuộc sống thường nhật. Đối với thông tin tồn tại trong các cơ sở dữ
liệu hay tồn tại phân tán trên internet, việc thu thập thông tin trở nên khá dể dàng.
Chúng ta chỉ cần xác định được từ khoá của vấn đề và với sự trợ giúp của thiết bị,
việc khai thác hệ thống thông tin trở nên vô cùng đơn giản. Tuy nhiên với thông
tin tồn tại ở dạng sách báo hay thu thập trong cuộc sống hàng ngày, việc thu thập
thông tin phức tạp và đòi hỏi công phu hơn nhiều lần. Các thông tin phải được đưa
vào lưu trữ trong hệ thống nào đó trước khi có thể triển khai hệ thống thông tin để
khai thác được thông tin từ những dữ liệu đó.
2.2.3.3 Phân tích thông tin và tính khả dụng của vấn đề
Sau bước thu thập thông tin, việc phân tích thông tin nhận được để xác định thêm
một lần nữa khả năng triển khai vấn đề có thể thành công hay không, có khả năng
áp dụng vào thực tế được hay không. Việc phân tích thông tin được thực hiện với
các mục tiêu đề ra như sau:
• Thông tin sau khi được phân tích có rỏ ràng, tách biệt
• Có chân trị xác định
• Có khả năng đo đếm được
• Lượng thông tin cho mỗi vấn đề phải tương đối nhiều và đầy đủ
Việc xác định tính khả dụng của vấn đề phụ thuộc vào thông tin đã được khai thác.
Khi lương thông tin đủ lớn, đủ rỏ ràng và đủ cơ sở để khẳng đánh giá các vấn đề
trong hệ thống thì có thể khẳng định hệ thống thông tin đang được xây dựng có
tính khả dụng. Việc triển khai hệ thống thông tin thông minh này thành công trong
một môi trường nào đó là thể hiện cho tính hiệu quả của hệ thống. Để đạt được

Học viên: Bùi Anh Kiệt – CH1101018 15
Chuyên đề: Công nghệ tri thức Ứng dụng hệ thống thông tin thông minh

hiệu quả khi triển khai ứng dụng, hệ thống thông tin thông minh này không chỉ có
tính khả dụng mà còn phải đáp ứng được yêu cầu đặt ra khi bắt đầu xây dựng hệ
thống.
2.2.3.4 Triển khai vấn đề
Đây là bước chủ đạo trong quá trình thực hiện xây dựng một hệ thống thông tin
thông minh. Với các bước chuẩn bị khá đầy đủ ở trên, việc triển khai xây dựng
một hệ thống thông tin thông minh trở nên đơn giản hơn. Với mục đích và hệ
thống thông tin đã có, việc xây dựng hệ thống lúc này là thực hiện việc sử dụng
các công cụ hổ trợ để khai thác thông tin một cách hiệu quả nhất. Có nhiều cách để
xây dựng một hệ thống thông tin, tuy nhiên dù cách nào thì cũng đảm bảo các
bước sau phải được thực hiện:
(1) Xây dựng giao diện hệ thống: hệ thống thông tin thông minh có thể được
xây dựng mà không cần có một giao diện, tuy nhiên khi có giao diện hệ
thống trở nên đơn giản hơn, dể sử dụng hơn. Việc xây dựng giao diện cho
một hệ thống là không bắt buộc, nhưng khi thực hiện người xây dựng cần
phải đảm bảo giao diện phải trực quan, các thành phần trên giao diện phải
rỏ ràng tách biệt. Nên có gợi ý hay hướng dẫn để người sử dụng có thể tự
thao tác mà không thông qua quá trình huấn luyện nào
(2) Xây dựng hệ thống khai thác thông tin: là một hệ thống thông tin thông
minh nên hiệu quả trong việc khai thác thông tin chính là căn cứ quan trọng
nhất để đánh giá hệ thống đó. Hệ thống khai thác thông tin hiệu quả phải
được kết hợp với các thuật toán đã có để tiến hành tìm kiếm, phân loại và
đánh giá. Hiện nay có rất nhiều thuật toán được xây dựng với mục đích hổ
trợ cho việc khai thác thông tin một cách hiệu quả có thể kể đến như
Apiori, K-Means, Bayesian hay Bias, … với các thuật toán đã có này, công
việc của người xây dựng hệ thống chỉ là kết hợp các thuật toán đó với cách
Học viên: Bùi Anh Kiệt – CH1101018 16

Chuyên đề: Công nghệ tri thức Ứng dụng hệ thống thông tin thông minh

khai thác thông tin của hệ thống đang xây dựng để tạo ra một hệ thống
thông tin hiệu quả nhất
(3) Xây dựng hệ thống đánh giá thông tin: thông tin sau khi khai thác, cần phải
được đánh giá để chọn lọc ra những thông tin có giá trị nhất. Việc đánh giá
thông tin tốt hay không chính là thước đo chính xác nhất để đánh giá giá trị
của hệ thống thông tin đang xây dựng.
2.2.3.5 Đúc kết chương trình và đề hướng phát triển tiếp theo
Khi xây dựng một chương trình nói chung và một hệ thống thông tin nói riêng,
việc đảm bảo đạt được yêu cầu trong thời hạn đã là một thành công. Tuy nhiên đối
với một hệ thống phần mềm, việc phát triển thêm các tính năng, bổ sung thêm vào
tính tiện dụng của hệ thống nên được làm cho dù hệ thống đã đáp ứng được nhu
cầu của người dùng.
Khi một hệ thống đã hoàn chỉnh, việc đầu tiên người xây dựng hệ thống nên làm
đó là thực hiện triển khai nó trên môi trường thực tế để kịp thời điều chỉnh những
hành vi, những hoạt động không đúng như mong đợi. Trong giai đoạn này, có thể
người xây dựng hệ thống cần phải bỏ đi một vài tính năng không cần thiết nhưng
lại gây cản trở cho việc khai thác thông tin thuận lợi và hiệu quả, cũng có thể
người xây dựng hệ thống sẽ phải phát triển thêm một vài điểm để làm phù hợp hơn
với thực tế sử dụng.
Qua quá trình triển khai trên môi trường thực tế, người xây dựng hệ thống cần
nhìn nhận khách quan, chính xác về tính tương thích và hiệu quả của hệ thống và
từ đó đề xuất ra các hướng phát triển tiếp theo nhằm mục đích nâng cao chất lượng
cho hệ thống. Là một hệ thống thông tin thông minh, người xây dựng hệ thống
phải lường trước được sự thay đổi của thông tin trong từng giai đoạn để đưa ra các
đề xuất hợp lí, kịp thời để đảm bảo tính hiệu quả trong việc khai thác thông tin.
Học viên: Bùi Anh Kiệt – CH1101018 17
Chuyên đề: Công nghệ tri thức Ứng dụng hệ thống thông tin thông minh

2.3 Ứng dụng
Trong phần này, người viết gửi đến độc giả một ứng dụng hệ thống thông tin
thông minh được xây dựng thông qua các bước đã đề cập ở trên để làm rỏ hơn quá
trình thực hiện của một hệ thống khai thác thông tin. Vì thời gian có hạn nên hệ
thống ứng dụng còn khá đơn giản, tuy nhiên vẫn đáp ứng được yêu cầu về khai
thác và chọn lọc thông tin.
2.3.1 Xác định vấn đề
Yêu cầu: xây dựng một hệ thống hổ trợ y khoa, thực hiện việc chẩn đoán bệnh
thông qua các triệu chứng. Và đề xuất các phương pháp chữa trị.
Lĩnh vực xây dựng hệ thống: Y khoa.
Các hệ thống tương tự: ICE Medical support system, Clinical decision support
system, …
Mục tiêu: xây dựng một hệ thống chuyên gia nhằm hổ trợ quá trình khám chữa
bệnh hiệu quả hơn, chứ không có chức năng thay thế một chuyên gia y khoa.
2.3.2 Thu thập thông tin
Với mục tiêu là một hệ thống hổ trợ việc khám chữa bệnh hiệu quả và yêu cầu là
chẩn đoán bệnh thông qua các triệu chứng của người bệnh và có những đề xuất
chữa trị hợp lý vậy nên dữ liệu cần thu thập là tất cả thông tin liên quan về một
chứng bệnh. Hiện nay có rất nhiều thông tin liên quan đến các bệnh tồn tại trên
internet hay trong các sách báo rất nhiều, tuy nhiên độ chính xác của các thông tin
đó lại không được kiểm chứng một cách rỏ ràng. Nhiều dữ liệu bệnh là kết quả của
một quá trình nghiên cứu nhưng cũng không ít là từ kinh nghiệm cá nhân. Việc thu
thập dữ liệu ở bước này là đơn giản nhưng cũng phải chọn lọc theo tiêu chí về
bệnh một cách rỏ ràng đó là triệu chứng của bệnh và cách cách điều trị có thể.
Phạm vi thu thập thông tin: vì thông tin của các chứng bệnh hiện nay xuất hiện
rất nhiều trên internet và sách báo nên phạm vi thu thập thông tin là không giới
Học viên: Bùi Anh Kiệt – CH1101018 18
Chuyên đề: Công nghệ tri thức Ứng dụng hệ thống thông tin thông minh

hạn. Các thông tin thu thập được phải được lưu trữ theo một định dạng chung và

được tách biệt rỏ ràng theo các mục đề cập ở trên. Bởi vì hệ thống còn hạn chế,
nên việc thu thập thông tin từ dữ liệu thô chưa được thực hiện một cách tự động.
Việc thu thập thông tin một cách tự động sẽ là hướng phát triển tiếp theo của hệ
thống này.
2.3.3 Phân tích thông tin
Khi dữ liệu về các chứng bệnh đã được thu thập, việc cần làm tiếp theo là phân
tích dữ liệu đó trở thành những thông tin chi tiết. Thông tin về bệnh cần được xác
định gồm có: tên bệnh, mô tả chi tiết về bệnh, triệu chứng của bệnh và cách điều
trị. Cũng trong bước này việc đánh giá thông tin là một bước quan trọng góp phần
vào tính hiệu quả của hệ thống.
Cũng trong bước này, đối với một bệnh có nhiều cách chữa trị, việc xử lý thông tin
phải thực hiện đánh giá để liệt kê các cách chữa trị theo tiêu chí hiệu quả. Thông
tin về một chứng bệnh sẽ được lưu trữ trên file với định dạng như sau:
[1] – Tên bệnh: <tên bệnh 1>
[2] – Mô tả:
<điều kiện nhiễm bệnh, mức độ nguy hiểm, cách phòng tránh, …>
[3] – Triệu chứng:
<các triệu chứng của người bệnh thường gặp khi mắc phải>
[4] – Chữa trị:
<các phương pháp chữa trị hiệu quả>
[1] – Tên bệnh: <tên bệnh 2>
[2] – Mô tả:
<điều kiện nhiễm bệnh, mức độ nguy hiểm, cách phòng tránh, …>
[3] – Triệu chứng:
<các triệu chứng của người bệnh thường gặp khi mắc phải>
[4] – Chữa trị:
Học viên: Bùi Anh Kiệt – CH1101018 19
Chuyên đề: Công nghệ tri thức Ứng dụng hệ thống thông tin thông minh

<các phương pháp chữa trị hiệu quả>

…
2.3.4 Triển khai
Thiết kế giao diện: Vì là một chương trình hổ trợ chẩn đoán và điều trị cho nên
việc cầu kì trong khâu thiết kế giao diện là không cần thiết. Giao diện cần đảm bảo
tính chất đơn giản và tiện dụng là ưu tiên hàng đầu.
Hệ thống khai thác thông tin: Thông tin sau khi được phân tích đã được lưu trữ
dưới một định dạng thống nhất vậy nên việc xây dựng một hệ thống khai thác các
thông tin này trở nên đơn giản. Tuy nhiên, vấn đề cần thiết khác trong xây dựng hệ
thống khai thác thông tin chính là việc trích lọc ra các thông tin từ dữ liệu thu thập
được vẫn chưa được phát triển để có thể thực hiện một cách tự động.
Hệ thống đánh giá thông tin: Việc đánh giá thông tin nhưng trình bày ở trên là
một việc làm cần thiết. Thông tin cần được đánh giá trước khi hiển thị, việc đánh
giá thông tin được dựa trên một cơ sở nhất định.
Ví dụ: làm sao để xác định triệu chứng A, B, C, … thuộc bệnh nào?
Trả lời: việc xác định triệu chứng A, B, C, … thuộc một chứng bệnh nào đó được
thực hiện bằng cách dò tìm các chứng bệnh ở trên thuộc các bệnh nào. Các bệnh
nào có số lần trùng khớp với các triệu chứng đã nêu sẽ có độ ưu tiên cao.
Học viên: Bùi Anh Kiệt – CH1101018 20
Chuyên đề: Công nghệ tri thức Ứng dụng hệ thống thông tin thông minh

Hình 2.1 - Giao diện chẩn đoán bệnh của hệ thống
Hình 2.2 - Giao diện hổ trợ thêm thông tin của hệ thống
Học viên: Bùi Anh Kiệt – CH1101018 21
Chuyên đề: Công nghệ tri thức Ứng dụng hệ thống thông tin thông minh

Hình 2.3 - Kết quả đánh giá thông tin bệnh từ các triệu chứng
Hình 2.4 – Thông tin chi tiết bệnh từ kết quả tìm được
Học viên: Bùi Anh Kiệt – CH1101018 22
Chuyên đề: Công nghệ tri thức Ứng dụng hệ thống thông tin thông minh

2.3.5 Ưu nhược điểm và hướng phát triển
2.3.5.1 Ưu điểm
Hệ thống cung cấp cho các chuyên gia y khoa một công cụ hổ trợ trong việc khám
chữa bệnh với những ưu điểm như sau:
• Thông tin được lưu trữ dưới dạng tập tin nên ngoài việc sử dụng cho hệ
thống còn có thể sử dụng cho nhiều mục đích tham khảo khác
• Vì lưu trữ dưới dạng tập tin nên tiết kiệm dung lượng nhiều và chương trình
có thể triển khai trên các môi trường máy tính mà không đòi hỏi sự tương
thích về cơ sở dữ liệu
• Kết quả tìm kiếm của các triệu chứng được sắp xếp theo thứ tự ưu tiên nên
người sử dụng có thể tham khảo nhiều chứng bệnh có thể
• Hổ trợ người dùng thêm xoá sửa thông tin về bệnh để cập nhận thông tin
chính xác theo thời gian
• Giao diện đơn giản dể sử dụng
2.3.5.2 Nhược điểm
• Việc khai thác và xử lý thông tin chưa được làm một cách tự động
• Lượng thông tin về các chứng bệnh còn ít
• Giới hạn về số triệu chứng người dùng có thể liệt kê
• Không hổ trợ tìm gần đúng
2.3.5.3 Hướng phát triển
Như đã đề cập ở trên, hệ thống được thiết kế với mục đích cung cấp cho con người
một hệ thống thông tin thông minh trong việc khai thác dữ liệu các chứng bệnh và
cách điều trị hiệu quả dựa trên nguồn dữ liệu dồi dào trên internet. Tuy nhiên, do
còn hạn chế về nhiều mặt nên hệ thống chưa phát triển được chương trình tìm
kiếm và triển khai khai thác thông tin từ internet. Đây không hề là một công việc
Học viên: Bùi Anh Kiệt – CH1101018 23
Chuyên đề: Công nghệ tri thức Ứng dụng hệ thống thông tin thông minh

dễ dàng. Việc kết nối đến internet và trích lọc thông tin thông qua các từ khoá là
một việc làm không hề đơn giản, nhưng với nguồn dữ liệu vô cùng phong phú và

gần như chứa đựng toàn bộ các thông tin cơ bản về các chứng bệnh tồn tại của
nhân loại. Khai thác được nguồn thông tin này chính là mục đích mong đợi của rất
nhiều hệ thống thông tin thông minh. Hệ thống chẩn đoán bệnh qua triệu chứng
cũng không ngoại lệ, nên việc khai thác thông tin từ internet chính là hướng mà hệ
thống này hướng đến.
Ngoài ra, hệ thống còn chưa hổ trợ được việc tìm kiếm thông tin gần đúng là một
yếu điểm làm cho hệ thống thông tin này thiếu tính cạnh tranh. Vì vậy, việc xây
dựng một bộ công cụ tìm kiếm gần đúng sẽ là điều cần được cải thiện.
3 Kết luận
Hệ thống thông tin thông minh trong đời sống hiện nay đóng vai trò rất lớn.
Không chỉ hổ trợ con người trong việc lưu trữ nhưng thông tin có giá trị mà còn là
công cụ khai thác những thông tin bổ ích phục vụ con người từ nhiều nguồn dữ
liệu khác nhau. Việc xây dựng một hệ thống thông tin thông minh không còn là
một vấn đề quá khó trong thời buổi phát triển bùng nổ công nghệ thông tin. Tuy
nhiên để phát triển một hệ thống thông tin thông minh hiệu quả, cần phải nắm
được những bước cơ bản cần thực hiện. Nội dung bài viết này chưa hẳn đã đưa ra
giải pháp tốt nhất cho việc xây dựng một hệ thống thông tin thông minh, nhưng nó
cũng trình bày được điều kiện tối thiểu và những bước chuẩn bị cần thiết để thực
hiện việc xây dựng thành công một hệ thống thông tin thông minh.
Hệ thống thông tin thông minh khai thác thông tin về lĩnh vực y tế là một trong
những sự đầu tư có ý nghĩa trong thời điểm hiện tại. Khi mà đất nước chúng ta
đang trong quá trình phát triển và thu thập công nghệ kỹ thuật cao thì những kiến
thức liên qua cần phải nắm rỏ. Và với sự trợ giúp của hệ thống thông tin thông
minh, việc tiếp thu kiến thức mới trở nên đơn giản hơn rất nhiều. Và trong tương
Học viên: Bùi Anh Kiệt – CH1101018 24
Chuyên đề: Công nghệ tri thức Ứng dụng hệ thống thông tin thông minh

lai, sẽ có rất nhiều hệ thống thông tin thông minh, hệ chuyên gia về lĩnh vực này
xuất hiện. Không chỉ có mục đích hổ trợ các chuyên gia y khoa mà còn là công cụ
giúp cho mọi người có thể nắm bắt được các thông tin về sức khoẻ của chính

mình.
4 Tài liệu tham khảo
[1] />[2] />[3] />[4] />[5] />[6] />[7] Knowledge Management in Action: A Study of Knowledge Management
in Management Consultancies – by Nicoline Jacoby Petersen, Flemming
Poulfelt in Copenhagen Business School, Department of Management, Politics &
Philosophy, Blaagaardsga, Denmark.
[8] Knowledge Management Research & Practice - John S. Edwards, published by
Palgrave Macmillan, 2003.
[9] Research Directions for Knowledge Management – David J. Teece
Học viên: Bùi Anh Kiệt – CH1101018 25