Việt Nam hóa chiến tranh” – Hoàn thành sựnghiệp giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
L IM

U

Th i kỳ 1954 -1975 là kho ng th i gian nhân dân ta v a k t thúc 80 năm
ô h c a th c dân Pháp, bư c sang giai o n v a kháng chi n ch ng M c u
nư c v a xây d ng Ch nghĩa xã h i.

ây là m t th thách

ng c ng s n Vi t Nam – m t chính
là

y cam go

ng cịn non tr . L n này

iv i

i m t v i ta

qu c M , tên th c dân hùng m nh c v kinh t l n quân s th i b y gi .

Tìm hi u s lãnh
oc a

oc a

ng th i kỳ này giúp cho ta hi u ư c ư ng l i lãnh

ng ta là r t úng

n.

ng C ng s n Vi t nam do Bác H sáng l p

và rèn luy n ã k t h p tài tình Ch nghĩa Mác Lê nin vào tình hình th c ti n
c a Vi t Nam.

ng ã lãnh

o quân và dân ta chi n

u anh dũng, bi n cu c

chi n tư ng ch ng không cân s c thành chi n th ng vang d i c th gi i, làm
ch n

ng

th ng tên

a c u. M t nư c Vi t Nam tư ng ch ng bé nh , nhưng ã chi n
qu c s ng s nh t trên th gi i, nơi mà m i nư c

u ph i e dè.

Cu c kháng chi n ch ng M kéo dài 21 năm có nhi u giai o n, m i giai
o n là m t th i kỳ
mưu và hành

nh ng nh n

t nư c ta có nh ng chuy n bi n l n, nh m ch ng l i âm

ng c a M -Ng y. Mà trong ó, nh ng ch trương, sách lư c,
nh và hành

ng c a

ng là c c kỳ quan tr ng.

Vi c chia quãng th i gian 21 năm này ra làm nhi u th i kỳ cũng là m t
cách nghiên c u, tìm hi u rõ hơn s lãnh

oc a

ng trong nh ng năm t

1954-1975.
Các giai o n g m có:
1954-1960: M
lên

u s nghi p kháng chi n ch ng M c u nư c - Quá

CNXH

mi n B c.

1961-1965: Xây d ng mi n B c - ánh th ng chi n lư c “chi n tranh

bi t ”

c a

c

qu c M .

1965-1968: Chuy n hư ng xây d ng mi n B c “chi n tranh c c b ” c a M .

1

ánh th ng chi n lư c


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
1969-1975: Nhân dân ta t ng bư c làm phá s n chi n lư c “Vi t Nam hóa
chi n tranh” – Hồn thành s nghi p gi i phóng mi n Nam, th ng nh t
t nư c.
I. Giai o n 1954-1960: M
- Quá

lên CNXH

u s nghi p kháng chi n ch ng M c u nư c

mi n B c

1. Hoàn c nh l ch s c a thòi kỳ
Chi n th ng

i n Biên Ph vang d i năm 1954 ã d n

H i ngh Giơnevơ v

ông Dương, công nh n ch quy n

n th ng l i c a

c l p th ng nh t và

toàn v n lãnh th c a Vi t Nam. T i Vi t Nam, vĩ tuy n 17 ư c ch n làm nơi
ngăn cách, là gi i tuy n quân s t m th i, hai bên ưa quân
Hi p

nh cũng qui

1956.
ngày

i v hai vùng.

nh c nư c s ti n hành t ng tuy n c t do và tháng 7-

t nư c ta t m th i b chia c t thành hai mi n B c Nam. Trong nh ng
u

m i cách

mi n B c,

ng thân Pháp ã tìm

phá ho i, trì hỗn vi c thi hành các i u kho n c a Hi p

Giơnevơ. Các hành
cư ng b c

qu c M cùng v i b n ph n

nh

ng trì hỗn vi c ng ng b n trên chi n trư ng, d d

ng bào mi n B c di cư vào Nam, phá ho i cơ s h t ng mi n B c

gây khó khăn cho ta ti p qu n vùng gi i phóng… ã khơng làm lung lay chí
quy t tâm, tinh th n chi n
hi n ư c ý
22-5-1955,

u c a toàn

ng, toàn quân và dân ta. Không th c

, chúng bu c ph i thi hành các i u kho n c a hi p
i quân vi n chinh Pháp cu i cùng ã rút kh i

nh. Ngày

o Cát Bà, mi n

B c Vi t nam ã hồn tồn gi i phóng, s ch bóng quân thù.
mi n Nam, M

ã h t c ng Pháp, xâm chi m mi n Nam. Âm mưu cơ

b n c a chúng là è b p phong trào cách m ng c a nhân dân ta, thôn tính mi n
Nam, bi n mi n Nam thành thu c
Trong th i kỳ

a ki u m i.

u, m c tiêu c a chúng là áp

t ch

th c dân m i

mi n Nam, tiêu di t l c lư ng cách m ng và g p rút chu n b t n công mi n
B c. Nh ng hành
quy n Ngô

ng c a M th hi n

vi c chúng xây d ng b máy ng y

ình Di m; vi c xây d ng quân

i ng y v i l c lư ng hơn n a

tri u (có 20 v n quân chính qui); tuyên truy n, m o danh là “Cách m ng qu c
2


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
gia”, nêu chiêu bài “

th c”; ráo ri t th c hi n qu c sách “T c ng di t c ng”,

l p “ p chi n lư c”… t t c

u nh m m c ích b t b , tr thù t t c nh ng

ngư i yêu nư c cũ và àn áp, d p t t phong trào cách m ng mi n Nam.
Tình hình hai bên ta và

ch lúc này có s bi n

ng l n

Ta: Có ưu th v chính tr và qu n chúng nhân dân ơng

o, nhưng

khơng cịn l c lư ng vũ trang và khơng có chính quy n.
ch : Có
quy n

y

s c m nh v kinh t , quân s , có trong tay b máy Ng y

s .

Hoàn c nh lúc này
Nam -

t trách nhi m l ch s lên vai

ng c ng s n Vi t

i quân tiên phong c a nhân dân Vi t Nam là tìm ra áp s cho bài tốn

v “con ư ng gi i phóng mi n Nam và con ư ng quá

lên Ch nghĩa xã h i

mi n B c trong th i kỳ M thay chân Pháp th ng tr mi n Nam”.
2. Ch trương, lãnh

oc a

ng ch ng l i âm mưu và hành

ng c a M -

Ng y
V i tình hình di n ra khơng có l i cho vi c ti p t c ti n cơng,
trương duy trì phong trào cách m ng, gi gìn l c lư ng cách m ng

u tranh thích h p nh m h n ch t n th t. Hình th c
tranh quân s ch y u, các cu c
r ng l n, huy

ng ta ch
Mi n Nam,

u tranh b y gi là:

u

u tranh chính tr , cu c bi u tình, bãi cơng

ng hàng tri u lư t ngư i tham gia, òi chúng ph i thi hành vi c

ng ng b n, t ch c Hi p thương t ng tuy n c v i mi n B c, òi th c hi n các
quy n dân sinh, dân ch , ch ng m i ho t
chi n cũ. Nh n

nh này c a

ng kh ng b , àn áp ngư i kháng

ng là r t sáng su t, b i trong th i kỳ

u, vi c

nghiêm ch nh th c hi n i u ki n ã ký, ta s có cơ s h p lý òi M – Ng y thi
hành nh ng i u kho n trong hi p
tranh vũ trang thành

nh. Vi c h p th c hóa các hình th c

u tranh chính tr khơng nh ng tranh th

ư cs

u
ng

tình c a nhân dân c nư c và b n bè qu c t mà còn bu c chúng không dám vi
ph m hi p

nh m t cách tr ng tr n như trư c kia.

Bên c nh ó,

ng nh n

nh r ng sau quãng th i gian trư ng kỳ kháng

chi n ch ng Pháp mà m i ây là cu c chi n kh c li t

i n Biên Ph , quân

i, l c lư ng cách m ng qu n chúng nhân dân ta cũng b t n th t r t nhi u.
3


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN

Trong khi ó

i phương l i là m t

qu c hùng m nh, v i ti m l c kinh t và

quân s vư t tr i, do ó ta c n có th i gian
ây là nh n

khôi ph c và phát tri n. Rõ ràng

nh c c kỳ quan tr ng.

Báo cáo c a H i ngh Ban ch p hành Trung ương
II) di n ra t 15

n 17-7-1954 t i Vi t B c ch ra r ng:’’ Sau th ng l i

Biên Ph , th ta ngày càng m nh, th
th y u y là tương
phá ho i hi p

i.

i n

ch ngày càng y u, nhưng th m nh và

qu c M âm mưu kéo dài chi n tranh

nh Giơnevơ, tìm cách h t c ng Pháp

Campuchia và Lào, bi n ba nư c y thành thu c
cũng nh n

ng l n th 6 (khóa

ơng Dương,

c chi m Vi t Nam,

a c a M ”. Do ó, báo cáo

nh: “Tranh l y hịa bình khơng ph i là chuy n d , nó là cu c

u

tranh trư ng kỳ, gian kh và ph c t p”.
Cùng v i báo cáo c a H i ngh , B chính tr Ban ch p hành Trung ương
cũng ưa ra nh ng Ngh quy t c th , nh ng b n ch th cho các
Nam, mi n B c. Ngh quy t nêu rõ:
hi p

qu c M và tay sai mưu tính phá ho i

nh Giơnevơ, nh m chia c t lâu dài VN. Cu c

mi n Nam ph i chuy n t

ng b mi n

u tranh vũ tranh sang

u tranh c a nhân dân
u tranh chính tr . Ch th

cũng v ch ra các nhi m v c th trư c m t cho cách m ng mi n Nam và d báo
kh năng không thu n l i cho cách m ng mi n Nam, chi n tranh có th tr l i,
vi c chia c t có th trư ng kỳ...
Nh nh ng nh n
tinh th n kiên

nh, ch trương úng

nh cách m ng c a cán b ,

n, k p th i c a

ng, cùng v i

ng viên và nhân dân mi n Nam

nên cách m ng không b tiêu di t, trái l i ã tr v ng, không nh ng th mà sau
m t th i gian ng n ã ph c h i và phát tri n không ng ng chu n b cho th i kỳ
bão táp cách m ng s p s a di n ra.
Vào cu i năm 1957,
th c dân m i c
b i ó th hi n

u năm 1958, k thù b th t b i trong chính sách

i n là th ng tr mà không c n dùng

n chi n tranh. S th t

vi c M -Di m chuy n sang chính sách phát xít hóa nh m c u

vãn s phá s n c a k ho ch Aixenhao. Chúng ti n hành các cu c càn quét,
kh ng b

n iên cu ng, lê máy chém i kh p nơi trên mi n Nam.

vi c thi hành lu t phát xít 10-59, lo i hình tịa án qn s
4

c bi t là

c bi t có th

ưa


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
th ng ngư i b b t ra xét x và b n t i ch . Theo con s ư c tính,
mi n Nam có

n năm 1959

n 466.000 ngư i b b t, 400.000 ngư i b tù ày, 68.000 b

gi t h i ( Con s l y t sách L ch s

ng - NXB Chính tr qu c gia-2001).

Cách m ng mi n Nam m t l n n a

ng trư c th thách m i h t s c nghiêm

tr ng.
Trong tình hình nguy c p này,

ng ta nh n

nh r ng: chính sách phát xít

c a M -Di m ã gây nhi u khó khăn cho cách m ng mi n Nam, nhưng cũng th
hi n th y u c a k thù, mâu thu n gi a M -Di m v i nhân dân mi n Nam ngày
càng b khoét sâu. Do ó ch trương m i c a
Kiên trì phát

ng qu n chúng nhân dân

ng ta, m c tiêu trư c m t là:

u tranh chính tr , ti p t c gi gìn l c

lư ng. i ôi v i m c tiêu trư c m t là vi c , c ng c , xây d ng các l c lư ng
vũ trang, chu n b

i

u v i nh ng th thách m i.

Thi hành ch trương ó, phong trào cách m ng di n ra r t m nh m , hàng
tri u lư t ngư i tham gia các hình th c
vũ trang. S k t h p hai l c lư ng

u tranh chính tr , i ơi v i

u tranh này t o nên s c m nh m i trong

cu c chi n tranh m t m t m t còn c a nhân dân mi n Nam

i v i M -Di m.

Trư c khí th m nh m c a phong trào gi i phóng dân t c,
nh r ng: chúng ta không th ch

u tranh

i ư c n a, ph i có quy t

ng ta nh n

nh d t khốt -

ánh hay khơng ánh?. Tháng 1-1959, h i ngh l n th 15 BCH Trung ương
ng (khóa II) ã thông qua Ngh quy t v

ư ng l i cách m ng mi n Nam.

Ngh quy t này ư c ưa ra sau quãng th i gian
B chính tr , vì nó là quy t

nh liên quan

n o, suy nghĩ r t lâu dài c a

n c m t v n m nh c a m t dân t c,

c n s nhìn nh n chính xác v tình hình, v th i cu c lúc b y gi . Tư tư ng ch
o c c kì quan tr ng

chuy n cách m ng mi n Nam sang bư c chuy n bi n

m i có tính nh y v t ư c

ra trong Ngh quy t mang tính l ch s này là:

“Nhân dân mi n Nam ph i dùng con ư ng b o l c cách m ng

t gi i phóng

mình, ngồi ra, khơng cịn con ư ng nào khác”.
Dư i ánh sáng c a Ngh quy t 15, cách m ng mi n Nam ã có s nh y
v t. Các cu c kh i nghĩa nh l

t ng

a phương ã phát tri n thành cao trào “

ng Kh i” trong toàn vùng, t Tây Nguyên
5

n mi n

ông, Tây Nam B và


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
ng b ng liên khu V. T th ng l i c a cao trào, ngày 20-12-1960, M t tr n dân
t c gi i phóng mi n Nam Vi t Nam ra
s c a cách m ng mi n Nam,

i. ây là bư c nh y v t có ý nghĩa l ch

ng th i cũng là c t m c ánh d u s th ng l i

u tiên c a cách m ng và có ý nghĩa chi n lư c
th c dân m i c a

i v i chính sách xâm lư c

qu c M .

II. Giai o n 1961-1965: ánh th ng chi n lư c “chi n tranh

c bi t ” c a

qu c M .

1. Hoàn c nh l ch s c a th i kì
Th ng l i c a phong trào “

ng Kh i” c a nhân dân mi n Nam ã

y

chính quy n ng y Sài Gịn vào th i kì kh ng ho ng tri n miên, chi n lư c chi n
tranh

c bi t c a Aixenhao

mi n Nam VN b phá s n hồn tồn. Phong trào

gi i phóng dân t c trên th gi i ang cu n cu n dâng lên, làm s p
l n c a h th ng thu c

t ng m ng

a cũ c a ch nghĩa th c dân.

T i M , Kennơdi ã lên làm t ng th ng, h n ã
ng linh ho t” thay cho “tr

ũa

ra chi n lư c “Ph n

t” v i ba lo i hình chi n tranh: chi n tranh

c bi t, chi n tranh c c b và chi n tranh t ng l c vũ khí h t nhân. C p
nguy hi m c a ba lo i hình chi n tranh trên tăng d n, trong ó nguy hi m nh t
ó là lo i hình th 3 v i s giúp s c c a vũ khí h t nhân - th vũ khí h y di t,
gi t ngư i hàng lo t trong nháy m t. Tuy nhiên âm mưu c a M càng thâm
bao nhêu thì chúng ta càng th y ư c s tài tình c a
dân ta ánh th ng các cu c chi n tranh c a M .
vi c không

c

ng khi ch huy quân và

c bi t là s khôn khéo trong

M th c hi n ph n cu i c a chi n lư c nguy hi m này – chi n

tranh t ng l c h t nhân.
Trư c h t, trong th i kì áp

t chi n tranh

c bi t

hình chi n tranh xâm lư c ki u m i, M dùng hai th

mi n Nam VN – lo i

o n ch y u: Tăng cư ng

ng y quân có b sung thêm phương ti n chi n tranh hi n

ic aM .

ây là

i m khác bi t v i cu c chi n trong th i kì 1954-1960. Ngồi ra, chúng
m nh vi c l p “ p chi n lư c”, coi ó là “qu c sách”

bình

y

nh phong trào

cách m ng mi n Nam (V i phương châm “tát nư c b t cá”, coi dân là nư c,
ng viên là cá, tát s ch nư c s b t ư c cá).
6


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
V tri n khai, cu c chi n d

nh chia làm 3 bư c:

Bư c 1: Trong 18 tháng d n toàn b 16.000 dân vào p chi n lư c – Cơ
b n bình

nh mi n Nam – Gây gián i p

mi n B c.

Bư c 2: Khôi ph c n n kinh t mi n Nam trong năm 1963 – Hoàn t t vi c
tăng cư ng l c lư ng quân Ng y – Ti n hành gây r i, pha ho i mi n B c.
Bư c 3: T p trung phát tri n kinh t mi n Nam – T n công mi n B c.
2. S lãnh

oc a

ng ch ng l i các âm mưu và hành

i phó v i âm mưu và hành
1961 và 2-1962 ã phân tích và nh n
gi a ta và

ch

“chi n tranh

ng c a

ch, H i ngh BCT tháng 1-

nh m t cách khoa h c, so sánh l c lư ng

mi n Nam sau cao trào “

ng Kh i”. H i ngh ch ra r ng

c bi t” là m t chi n lư c thâm

khăn cho cu c chi n

ng c a M -Ng y

c, nguy hi m, gây nhi u khó

u c a nhân dân ta. Tuy nhiên, chi n lư c này ra

i trong

th y u c a M , nó khơng nh ng khơng phát huy tác d ng mà t ng bư c b b
gãy trư c cao trào n i d y ti n công c a l c lư ng cách m ng. BCT cũng ch
trương chuy n t “ kh i nghĩa sang chi n tranh cách m ng”.
c c kì quan tr ng, ánh d u th i kì
tranh ch d ng
trương ch

i m i c a cách m ng. T các cu c

m c kh i nghĩa nh l t i t ng

u tranh trên c m t vùng r ng l n,

ây là ch trương
u

a phương, nay ã chuy n sang

m i nơi m i lúc. H i ngh cũng

ra ch

o chính xác là ti p t c gi v ng tư tư ng ti n công chi n lư c, th c

hi n k ho ch: “2 chân, 3 mũi, 3 vùng”. T c là cách m ng mi n Nam
trên hai chân – hai lo i hình
trang; cu c chi n c a ta ánh

u tranh k t h p

ng v ng

u tranh chính tr k t h p vũ

ch b ng 3 mũi giáp công ph i h p: quân s ,

chính tr , binh v n và n ra trên c 3 vùng chi n lư c là: vùng núi, nông thôn,
ng b ng. Ngày 15-2-1961 các l c lư ng vũ trang cách m ng th ng nh t thành
Quân Gi i phóng mi n Nam Vi t Nam. ư ng Trư ng Sơn cũng ư c m r ng,
t o i u ki n cho vi c chi vi n cho chi n trư ng mi n Nam ánh M .
Dư i ng n c
Nam do

ng lãnh

oàn k t c u nư c c a M t tr n Dân t c Gi i phóng mi n
o, t năm 1961, quân và dân ta ã t ng bư c thu ư c

nh ng th ng l i m i trong cu c chi n tranh ch ng chi n tranh
Ng y. Quân và dân ta, t tr ng thái

c bi t c a M -

u tranh du kích c c b chuy n sang chi n
7


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
tranh du kích tồn dân, toàn di n. R t nhi u l c lư ng vũ trang m i ã ra

i,

góp ph n ánh tan các cu c càn quét c a Ng y quân v i thi t b hùng h u c a
M . Hơn 80% p chi n lư c b ta phá bung, bi n chúng thành nh ng pháo ài
ch ng M . Trong khi ó
ch

ơ th , phong trào

th ng tr c a Di m nhanh chóng s p

u tranh di n ra m nh m ,

y

. K ho ch Xtalay-Taylor hoàn

toàn b phá s n.
u năm 1964, t ng th ng m i Gionson c a M (lên thay Kennodi b ám
sát), ã thông qua k ho ch Macnamara nh m c u vãn tình th bi át

Vi t

Nam. N i dung ch y u c a k ho ch cũng khơng khác gì m y so v i k ho ch
Xtalay-Taylor nhưng có s tăng cư ng v s lư ng quân Ng y, ch huy M và
phương ti n chi n tranh. V n l p p chi n lư c, v n ra s c bình
xung quanh Sài Gịn, c g ng n

nh tình hình trong vịng hai năm 1964-1965

và dùng khơng qn ti n hành cu c chi n tranh phá ho i

mi n B c.

Tuy nhiên, k ho ch này m t l n n a cũng ã ư c
nó ra

nh t p trung

ng nh n

nh r ng

i trong th thua c a M , chính vì th m t l n n a nó nhanh chóng g p

th t b i.

i h i II tháng 11-1964 M t tr n dân t c Gi i phóng mi n Nam kêu

g i quân và dân mi n Nam “D c toàn l c th c hi n

toàn di n và trư ng kì ch ng
trương c a

n cùng cu c kháng chi n

qu c M và tay sai bán nư c”. Th c hi n ch

ng và l i kêu g i c a M t tr n dân t c G i phóng, trong hai năm

1964-1965, s n l c vư t b c

y m nh chi n tranh cách m ng c a nhân dân

mi n Nam ã em l i cho ta nh ng th ng l i liên ti p có ý nghĩa quy t
Chi n th ng Bình Giã (12-1964) m

u cho m t lo t chi n th ng khác như An

Lão (Bình

nh 12-1964); Ba Gia (Qu ng Ngãi 6-1965);

6-1965)…

n gi a năm 1965, ba ch d a vũng ch c c a

chi n lư c chi n tranh

c bi t này

nh.

ng Xồi (Biên Hịa
qu c M trong

u b lung lay t n g c: Ng y quân tan rã,

ng y quy n kh ng ho ng do các cu c

o chính liên t c ngay trong n i b

sau th i kì anh em Di m-Nhu b l t

, p chi n lư c b phá tan (hơn 85%).

Chi n lư c chi n tranh

c bi t c a M

ã ư c tri n khai

ch

n m c cao nh t ã

hoàn toàn b phá s n. ánh b i chi n lư c này là m t th ng l i to l n, có ý nghĩa

8

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
chi n lư c c a quân và dân ta

mi n Nam, t o cơ s v ng ch c

ưa cách

m ng mi n Nam ti p t c ti n lên.
III. Giai o n 1965-1968: Chuy n hư ng xây d ng mi n B c -

ánh th ng

chi n lư c “chi n tranh c c b ” c a M
1. Âm mưu và hành

ng c a M ti n hành “chi n tranh c c b ”

mi n

Nam
B th t b i trong chi n lư c chi n tranh

c bi t, t ng th ng M Gionson

t ưa quân vi n chinh M vào mi n Nam v i qui mô ngày càng l n,

ng

th i lôi kéo các nư c chư h u nh y vào cu c nh m c u nguy cho ng y quân,
ng y quy n Sài Gòn ang trên à s p

mi n Nam là 18.000 thì
20.000 lính c a qn

. Cu i năm 1964, l c lư ng lính M

n cu i năm 1965 con s

ó ã là 180.000, chưa k

i các nư c chư h u. “Chi n tranh c c b ” là m t trong

ba hình th c chi n tranh phù h p v i chi n lư c toàn c u “ph n ng linh ho t”,
là lo i hình chi n tranh xâm lư c th c dân m i

m c

cao hơn chi n tranh

c bi t.
M c ích c a chi n lư c này là:
T o ra ưu th nhanh chóng v th và l c quân s
c a Vi t c ng. Chúng mu n giành l i th ch

ánh gãy xương s ng
ng trên chi n trư ng,

y

l c lư ng vũ trang c a ta v th phòng ng , bu c ta phân tán ra làm cho
cách m ng tàn l i d n.

Chuy n t phương châm “Tát nư c b t cá” sang “Tìm di t” t c là khơng
c n ph i d n “cá” vào m t ch mà tìm ư c là di t ln. Rõ ràng ó là
m t phương châm c c kỳ nguy hi m cho cách m ng c a chúng ta. Bên
c nh ó, chúng cũng ra s c m r ng, c ng c vùng chi m óng, k t h p
các ho t
ti n,

ng càn quét v i các ho t

ng chính tr , xã h i l a b p, tung

c a nhi u hơn nh m “tranh th trái tim dân” v i cách m ng. Th c

ch t là giành l i dân, b t h tr l i ách kìm k p M -Ng y. V i hai g ng
kìm là “Tìm di t” và “Bình

nh”, M tin tư ng r ng s nhanh chóng vơ

hi u hoa phong trào cách m ng c a quân và dân mi n Nam.

9


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
Trong khi ó, M cũng ra s c m r ng cu c chi n tranh phá ho i ra mi n
B cv iý

làm s p căn c qu c phòng, ngăn s chi vi n c a nhân dân mi n

B c cho chi n trư ng mi n Nam. ây cũng là m t b ph n c a chi n lư c chi n

tranh c c b .
2. Ch trương, s lãnh
Vi c M

oc a

ng trư c hành

ng c a

qu c M

quân thêm vào mi n Nam và leo thang ánh phá mi n B c

t ra cho toàn quân và toàn dân ta m t câu h i l n: Vi t Nam có ánh ư c M
khơng, n u có thì ánh theo cách nào? S nghi p xây d ng XHCN

mi n B c

có ti p t c n a hay không?
H i ngh Ban ch p hành Trung ương
nh n
b i, th

nh r ng chi n tranh c c b c a M -Ng y
i xu ng; nó ch a

Nói cách khác, v th c a M
11,

ng (khóa III) l n th 11 và 12

ng ta ã quy t

ng

ra trong th thua, th th t

y r y các mâu thu n khó có th

ã y u th

ng v ng.

i nhi u. Do v y, t i H i ngh l n th

nh: Chuy n toàn b ho t

ng mi n B c t th i bình

sang th i chi n; ti p t c s nghi p xây d ng XHCN trong i u ki n có chi n
tranh, quy t tâm ánh b i cu c chi n tranh phá ho i c a không quân và h i
quân M ; phát huy vai trò c a h u phương l n
ng th i làm tròn nghĩa v qu c t
h i ngh l n th 12,

i v i ti n tuy n mi n Nam

i v i hai nư c b n Lào và Campuchia.

ng cũng ã k t lu n, dù M

ưa vào hàng v n qn vi n

chinh thì chúng cũng khơng th d n h t s c l c c a mình vào chi n trư ng mi n
Nam . B i l

ây là cu c chi n tranh phi nghĩa không th tun b chính th c

trên tồn th gi i, ch dám l a b p b ng con ư ng ng y bi n là b o v cho
Ng y. Do ó khơng huy

ng ư c s c m nh c a toàn dân M , n n kinh t

không chuy n sang th i chi n, nên nhu c u chi n tranh không ư c áp ng
d n

n khó khăn m i m t cho cu c chi n

mi n Nam. Trong khi ó, M v n

ph i d a vào Ng y trong cu c chi n này, các ho t
m t i tính ch

,

ng quân s

cũng vì th mà

ng, tính bí m t và b t ng .

T các nh n

nh trên, H i ngh h quy t tâm chi n lư c:

lư ng c nư c, kiên quy t ánh b i cu c chi n tranh xâm lư c c a

ng viên l c
qu c M

trong b t kì tình hu ng nào, cu c kháng chi n ch ng M là nhi m v thiêng
10


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
liêng c a c dân t c. Phương châm chi n lư c chung v n là ánh lâu dài, d a
vào s c mình là chính. Tuy nhiên, trong hồn c nh c th lúc ó, H i ngh cũng
d báo m t kh năng khác: Trên cơ s quán tri t v n d ng n i dung phương
châm ánh lâu dài, c n ph i c g ng cao
tranh th th i cơ, giành th ng l i quy t

, t p trung l c lư ng c a c hai mi n
nh trong th i gian tương

i ng n

trên chi n trư ng mi n Nam. Cùng v i vi c ánh vào ịn tâm lý c a M , ó
chính là i m m u ch t c a s tài tình, khơn khéo c a

ng ta trong vi c không

cho M chuy n sang giai o n ti p theo c a chi n lư c “ph n ng linh ho t”
là chi n tranh t ng l c h t nhân.
Qua ch trương trên ta th y ư c r ng nư c Vi t Nam ta khác h n v i các
nư c khác trên th gi i

u e dè, khi p s khi

i

u v i M - tên th c dân

s ng s nh t lúc b y gi . Chúng ta có tinh th n dám ánh M , quy t ánh M ,
quy t th ng M và bi t th ng M , ó chính là cái tài c a

ng ta.

Dư i ch trương rõ ràng, c th c a H i ngh , m t cao trào ánh M

ã

d y lên m nh m kh p chi n trư ng mi n Nam. T chi n th ng Núi Thành
(Qu ng Nam 5-1965)

n V n Tư ng (Qu ng Ngãi 8-1965), ã làm tăng thêm

ni m tin c a quân và dân ta vào kh năng ánh và th ng M trong cu c chi n
này. S t tin ó th hi n

vi c ta ã

p tan hai cu c ph n công chi n lư c vào

mùa khô liên ti p (1965-1966; 1966-1967) c a M . Các m c tiêu “Tìm di t” và
“Bình

nh” c a chi n lư c b phá s n hoàn toàn. T m nh hư ng c a phong

trào cách m ng mi n Nam ã vang d i trên kh p th gi i, cũng qua ó chúng ta
ã tranh th

ư cs

ng h c a bè b n th gi i.

Vào cu i năm 1967, cu c chi n tranh c c b c a M
cao. S quân vi n chinh M

ã ư c

y lên

nh

vào chi n trư ng mi n Nam ã lên t i con s 48

v n, vư t quá d ki n c a chi n lư c chi n tranh c c b , làm cho M b v t ki t
s c, khó có th có kh năng

i phó v i các cu c n i d y khác trên th gi i.

Trong tình th “ti n thối lư ng nan” này Gionson v n d
cu c ti n công trên b

nh leo thang m

mi n B c, nh m c tìm l y m t chi n th ng quân s

trên chi n trư ng mi n Nam v i hi v ng s tái
trong kỳ t ng tuy n c vào

c c vào chi c gh T ng th ng

u năm 1968. S nghi p gi i phóng mi n Nam và
11


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
b o v mi n B c òi h i nhân dân ta ph i ch n
hi m ó c a M . Do ó B chính tr c a

ng âm mưu leo thang nguy

ng ã quy t

nh chuy n cu c chi n

tranh mi n Nam sang th i kì m i – th i kì giành th ng l i quy t
ư ng d n

nh. Con

n th ng ó là “T ng cơng kích – T ng kh i nghĩa”. Quy t tâm c a

chi n lư c trên ư c th hi n ngay b ng cu c t ng ti n cơng M u Thân
1968, làm lung lay ý chí chi n th ng c a M , khi n chúng dao

u năm

ng trên chi n

trư ng mi n Nam. Chi n th ng này ã bu c M ph i ng i vào bàn àm phán v i
ta. B n thông báo c a Gionson ngày 31-3-1968 là s th a nh n th t b i c a M
trong chi n lư c chi n tranh c c b c a M

mi n Nam và chi n tranh phá ho i

mi n B c.
IV. Giai o n 1969-1975: Nhân dân ta t ng bư c làm phá s n chi n lư c
“Vi t Nam hóa chi n tranh” – Hồn thành s nghi p gi i phóng mi n Nam,
th ng nh t

t nư c

1. Âm mưu và hành

ng c a M

Sau th t b i n ng n c a chi n lư c “chi n tranh c c b ”

mi n Nam

VN, nư c M lâm vào cu c kh ng ho ng n ng n c v tinh th n và chính tr .
Tình hình òi h i giai c p th ng tr

M ph i i u ch nh chi n lư c

ti p t c

th c hi n âm mưu bá ch th gi i. Năm 1969, Nickson lên làm T ng th ng thay
Gionson, ưa ra cái g i là “H c thuy t Nickson” nh m áp d ng vào mi n Nam
VN, bao g m ba nguyên t c: T p th tham gia – S c m nh M – S n sàng
thương lư ng. V n d ng H c thuy t Nickson, g i là chi n lư c VN hóa chi n
tranh, phía M

ã rút h t lính vi n chinh M

l i cho Ng y quy n Sài Gịn ti p

qu n tồn b mi n Nam Vi t Nam. Cùng v i hành
lo t các bi n pháp
s thay

cho Ng y m nh lên. Hành

ng ó, M cũng ưa ra m t
ng này c a M th c ch t là

i màu da trên xác ch t. Khơng có b t kỳ s thương vong nào t phía

M , ch có ngư i Vi t Nam ánh ngư i Vi t Nam. Tuy nhiên b n thân chi n
lư c này c a M nó v n ã ch a

ng nhi u mâu thu n, nên s th t b i c a M

trong cu c chi n l n này cũng ã ư c d báo trư c. Mâu thu n
là gi a M và quân

ây trư c h t

i Ng y: M mu n rút quân càng nhanh càng t t, nhưng
12


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
n u th chính quy n Ng y v n non y u nay càng như ng n èn d u trư c gió, s
s p b t c lúc nào; nhưng n u như M khơng rút qn nhanh thì v p ph i s
ph n

i c a nhân dân M , h không h mu n ngư i thân c a mình

l i lâu

trên chi n trư ng.

ó chính là mâu thu n th hai. Th ba, b n thân n i b nư c

M v n có nhi u

ng phái khác nhau, có

có khơng ít ngư i ph n

ng ng h cu c chi n nhưng cũng

i… Nói tóm l i là có r t nhi u mâu thu n mà M khó

có th kh c ph c ư c - ó chính là ch y u c a M mà
2. Ch trương, s lãnh
tranh” – Hi p

oc a

ng ta c n khai thác.

ng làm phá s n chi n lư c “VN hóa chi n

nh Paris năm 1973

c ng c tinh th n quy t tâm ch ng M c u nư c c a quân và dân ta,
trong thư chúc m ng năm m i
“Vì

u năm 1969, Ch t ch H Chí Minh ã kêu g i

c l p, vì t do, ánh cho M cút, ánh cho Ng y nhào”. Rút kinh nghi m

t cu c t ng ti n công M u Thân năm 1968, l i nh n ư c s chi vi n m nh m
và k p th i t

ng bào mi n B c, quân và dân mi n Nam anh dũng

m các hai cu c ti n công mùa Xuân và Hè 1969, di t hàng v n tên

ng lo t
ch, h tr

nhân dân nhi u nơi n i d y giành chính quy n. Trên à th ng l i ó, tháng 61969, Chính ph cách m ng lâm th i C ng hòa mi n Nam VN ra

i, c ng c

m nh m phong trào cách m ng, nâng cao v trí trên trư ng qu c t c a C ng
hòa mi n Nam VN.
Tuy nhiên, sau các

t ho t

mòn chưa k p c ng c thì phía
các vùng nơng thôn, các căn c

ng Xuân và Hè 1969, l c lư ng ta b hao

ch l i l i d ng mùa mưa ph n kích quy t li t t i
mi n núi.

khuynh, tiêu c c trong m t s cán b ,

ng th i ã xu t hi n tư tư ng h u

ng viên. Khi n cho trong th i kì này

chúng ta g p r t nhi u khó khăn. Vùng chi m óng c a
ngh l n th 18 Ban ch p hành Trung ương

ch ư c m r ng. H i

ng khóa III tháng 1-1970 ã ánh

giá, t ng k t các th ng l i, các bài h c kinh nghi m, các ưu, khuy t i m c a hai
năm 1968-1969. H i ngh này ánh d u s chuy n hư ng quan tr ng v ch

o

chi n lư c: tăng cư ng s lãnh

u

oc a

tranh quân s và n i d y qu n chúng

ng

các thành th ,

y m nh

nông thơn, m r ng vùng gi i phóng.

13


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
Nh Ngh quy t sáng su t c a

ng, ã t o ra s nh t trí, tin tư ng và

quy t tâm m i trong tồn qn, tồn dân. chúng ta khơng nh ng ã giúp hai
nư c anh em Lào và Campuchia ánh tan hai chi n lư c “Lào hóa chi n tranh”
và “Campuchia hóa chi n tranh” do M th c hi n, tăng cư ng tình ồn k t g n
bó gi a các dân t c, mà cịn m cu c t ng ti n công và n i d y v i qui mô l n
chưa t ng có

ơng Dương. Cu c ti n cơng chi n lư c năm 1972 n ra nh m

giành th ng l i quy t

nh, bu c

thương lư ng trên th thua,

qu c M ph i ch m d t chi n tranh b ng

ng th i cũng là s chu n b s n sàng cho trư ng

h p chi n tranh kéo dài. Cùng v i th ng l i c a tr n

i n Biên Ph trên không

vang d i c a quân dân mi n B c, cu c t ng ti n công năm 1972 ã làm chuy n
bi n cơ b n c c di n chi n tranh. Bu c M ph i th a nh n ch quy n và toàn
v n lãnh th VN. M cút – chúng ta ã hoàn thành m t ph n di chúc c a Ch
t ch H Chí Minh: “ ánh cho M cút, ánh cho Ng y nhào”.
3. Cu c t ng ti n công và n i d y mùa Xuân năm 1975 gi i phóng hồn
tồn mi n Nam
Sau hi p
lư ng

nh Paris ngày 27-1-1973 ư c kí k t, tình hình so sánh l c

mi n Nam thay

i m t cách mau l có l i cho cách m ng. Tuy nhiên

dù b th t b i n ng n , bu c ph i ký k t hi p
l i hịa bình

nh v “Ch m d t chi n tranh, l p

VN” song v i b n ch t ngoan c ,

tâm kéo dài cu c chi n

áp

qu c M không h t b dã

t ch nghĩa th c dân m i và chia c t lâu d i

nư c ta.
Ngay sau khi quân

i M và các nư c chư h u rút h t kh i mi n Nam

VN, chúng ã ngay l p t c vi n tr
lư ng và trang thi t b M .

t cho quân

i Ng y nh m tăng h n v s

ây là cu c chi n xâm lư c c a M mà không có

lính M . Chúng nhanh chóng m các cu c tr

ũa, chi m l i các vùng gi i

phóng m i và m t s vùng gi i phóng cũ. Rõ ràng chúng ã không h thi hành
b tc

i u kho n nào c a hi p

nh Paris.

Nhu c u b c thi t c a l ch s

òi h i

ng ta ph i ánh giá úng tình th

cách m ng, v ch ra phương hư ng và nhi m v trư c m t
ti n lên.

ng nh n

nh r ng M -Ng y hi n t i là th
14

ưa cách m ng

ang m nh nhưng th


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
m nh ó ch là nh t th i b ngoài. Ch y u căn b n c a Ng y là m t ch d a
vào quân M . Sau khi M rút i, Ng y quy n Sài Gòn ch còn là cái v b c.
Ng y ã v y, M cũng không hơn gì. Sau 8 năm sa l y vào chi n tranh, t n th t
c c kỳ t n kém, l i g p hai cu c kh ng ho ng kinh t th gi i liên ti p 19691971; 1973-1974 làm cho nư c M ng p chìm trong khó khăn. Ngu n vi n tr
duy nh t càng ngày b c t gi m.

o chính di n ra liên miên làm cho Ng y

quy n lâm vào tình th c c kỳ bi át. Bãi cơng, qn lính ào ngũ, phong trào
u tranh

các ơ th mi n Nam ngày càng lên nhanh…

H i ngh B Chính Tr (30-9
m r ng (18-12

n 7-10-1974) và H i ngh B Chính Tr

n 8-1-1975) nh n

nh: “Chưa bao gi ta có i u ki n

v quân s , chính tr , có th i cơ chi n lư c to l n như hi n nay
cách m ng dân t c dân ch

hồn thành

mi n Nam, ti n t i hịa bình th ng nh t

T nh n th c ó, k ho ch hai năm ư c
công l n và r ng kh p, t o i u ki n

y

t nư c”.

ra: Năm 1975 tranh th b t ng t n
năm 1976 ti n hành t ng cơng kích,

t ng kh i nghĩa gi i phóng hồn tồn mi n Nam. B chính tr cũng d ki n: n u
trong năm 1975 ta có

th i cơ

t ng kh i nghĩa thì chúng ta s th c hi n

ln cu c ti n công.
Th c hi n ch trương trên, ta t p trung ch l c m nh v i binh khí hi n
i. ngày 10-3 quân và dân ta ti n công th xã Buôn Ma Thu t, ti n lên gi i
phóng Tây Nguyên. ngày 26-3 gi i phóng Hu trư c nguy cơ s p

à N ng. Qn Ng y

ng

hồn tồn, cịn qn M thì t ra b t l c, dù chúng có can

thi p th nào cũng không th c u nguy cho quân Ng y ư c.
Ngày 31-3-1975, B chính tr có nh n
phút này, tr n quy t

nh h t s c quan tr ng: “T gi

u cu i cùng c a quân và dân ta ã b t

thành cách m ng dân t c dân ch

mi n Nam và th ng nh t

u nh m hoàn
t nư c”.

ng

th i cũng h quy t tâm gi i phóng Sài Gịn trư c mùa mưa tháng 5-1975. ngày

14-5,

ng ta quy t

nh l y tên chi n d ch t ng ti n công và n i d y gi i phóng

Sài Gịn là chi n dich H Chí Minh, là ngày m
ti p theo. Gi phút l ch s

u cho hàng lo t chi n th ng

n vào lúc 11h30 ngày 30-4-1975, gi phút lá c

cách m ng tung bay trên nóc ph T ng th ng chính quy n Sài Gịn, báo hi u s
15


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
tồn th ng c a chi n d ch. Th a th ng, quân và dân ta xơng lên gi i phóng các
t nh cịn l i c a Nam B .

n h t ngày 2-5-1975, t t c các t nh Nam B và

mi n Nam nư c ta ã hoàn toàn ư c gi i phóng.

t nư c ta t nay

ã hồn

tồn ư c t do, nhân dân ta khơng cịn ph i ch u b t kỳ ách áp b c bóc l t nào

n a. H

ã ư c s ng và làm vi c trong khung c nh hịa bình mà khơng m t ai

có th cư p i n a. s nghi p gi i phóng, th ng nh t nư c nhà ã hoàn thành
m t cách v vang. ây là chi n th ng khơng ch có ý nghĩa v i b n thân nư c ta
mà nó cịn có ý nghĩa th i

i, mang t m c th gi i.

K T LU N
Th ng l i c a cu c kháng chi n ch ng M , c u nư c là k t qu c a s
lãnh

o úng

nc a

Vi t Nam, ngư i

ng ta,

i tiên phong d y d n c a giai c p công nhân

i bi u trung thành c a nhân ân Vi t Nam, ngư i k t h p

nhu n nhuy n ch nghĩa Mác-Lênin, tư tư ng H Chí Minh v i ngh l c chi n
u phi thư ng và s c sáng t o vô t n c a nhân dân ta.
Chi n th ng này “Mãi mãi ư c ghi vào l ch s dân t c ta như m t trong
nh ng trang chói l i nh t, bi u tư ng sáng ng i v s toàn th ng c a ch nghĩa

anh hùng cách m ng và trí tu con ngư i, i vào l ch s th gi i như m t chi n
công vĩ

i c a th k XX, m t s ki n có t m quan tr ng qu c t to l n và có

tính th i

i sâu s c”. Th ng l i này là ngu n c vũ to l n v i phong trào cách

m ng th gi i, các dân t c ang
Vi c nghiên c u s lãnh

u tranh ch ng ch nghĩa
oc a

qu c.

ng trong cu c kháng chi n ch ng M ,

c u nư c không ch giúp chúng ta hi u rõ v m t giai o n l ch s hào hùng c a
dân t c mà còn khi n chúng ta càng thêm tin tư ng vào ư ng l i lãnh

oc a

ng ta. Chúng ta nh ng sinh viên Vi t nam nguy n em h t s c mình trau d i,
rèn luy n

o

c, tri th c

c ng hi n ư c nhi u công s c c a mình trong s

nghi p xây d ng và b o v T qu c Vi t nam xã h i ch nghĩa .

16


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
TÀI LI U THAM KH O
1. Giáo trình l ch s

ng c ng s n Vi t Nam (Nxb Chính tr Qu c gia)

2. 70 câu h i tìm hi u L ch s

ng c ng s n Vi t Nam (Nxb Chính tr Qu c

gia)
3. L ch s

S lãnh

ng Vi t Nam (Nxb Giáo d c)

oc a

ng trong th i kỳ 1954 – 1975
M CL C

L IM
U
I. Giai o n 1954-1960: M
lên CNXH mi n B c

u s nghi p kháng chi n ch ng M c u nư c - Quá

1. Hoàn c nh l ch s c a thòi kỳ
2. Ch trương, lãnh o c a ng ch ng l i âm mưu và hành

ng c a M -Ng y

II. Giai o n 1961-1965: ánh th ng chi n lư c “chi n tranh
qu c M .
1. Hoàn c nh l ch s c a th i kì
2. S lãnh o c a ng ch ng l i các âm mưu và hành

c bi t ” c a

ng c a M -Ng y

III. Giai o n 1965-1968: Chuy n hư ng xây d ng mi n B c lư c “chi n tranh c c b ” c a M

ánh th ng chi n

1. Âm mưu và hành ng c a M ti n hành “chi n tranh c c b ” mi n Nam
2. Ch trương, s lãnh o c a ng trư c hành ng c a
qu c M

IV. Giai o n 1969-1975: Nhân dân ta t ng bư c làm phá s n chi n lư c “Vi t

Nam hóa chi n tranh” – Hồn thành s nghi p gi i phóng mi n Nam, th ng nh t
t nư c
1. Âm mưu và hành ng c a M
2. Ch trương, s lãnh o c a ng làm phá s n chi n lư c “VN hóa chi n tranh” –
Hi p nh Paris năm 1973
3. Cu c t ng ti n công và n i d y mùa Xn năm 1975 gi i phóng hồn tồn mi n
Nam

K T LU N
TÀI LI U THAM KH O

17