Lý thuyết và phương pháp giải toán thấu kính

CHỦ ĐỀ 3: THẤU KÍNH
A.LÍ THUYẾT
I. Thấu kính:
1.Định nghĩa:Thấu kính là một khối chất trong suốt giới hạn bởi hai mặt cầu hoặc một mặt phẳng và một mặt cầu.

C1, C2 : tâm của các mặt cầu
R 1, R2 : bán kính các mặt cầu; δ là góc mở
2.Phân loại thấu kính: Có hai cách phân loại:
+Về phương diện quang học, thấu kính chia làm hai loại
Thấu kính hội tụ:Làm hội tụ chùm tia sáng tới
Thấu kính phân kì:Làm phân kì chùm tia sáng tới

+Về phương diện hình học :
Thấu kính mép mỏng:Phần rìa mỏng hơn phần giữa

Thấu kính mép dày:Phần giữa mỏng hơn phần rìa

n=

ntk
nmoitruong

Chú ý: Gọi chiết suất tỉ đổi của chất làm thấu kính với mơi trường chứa nó là n,
Nếu n>1,thấu kính mép mỏng là thấu kính hội tụ, thấu kính mép dày là thấu kính phân kỳ.
Nếu n<1,thấu kính mép mỏng là thấu kính phân kì, thấu kính mép dày là thấu kính hội tụ
II. Đường đi của tia sáng qua thấu kính:
1. Đường đi của tia sáng qua thấu kính:
a/ Các tia đặc biệt :
+ Tia qua quang tâm O thì truyền thẳng.

O

O

+ Tia qua tiêu điểm chính (hoặc có đường kéo dài qua tiêu điểm chính F) cho tia ló song song trục chính.

O
F
O


F/

O
F
F/
•

+ Tia tới song song trục chính cho tia ló qua tiêu điểm chính F / (hoặc đường kéo dài qua F/ )
O
F/
•

b/ Tia tới bất kỳ:
- Vẽ tiêu diện vng góc trục chính tại tiêu điểm chính ảnh F/
- Vẽ trục phụ song song với tia tới SI,cắt tiêu diện tại tiêu điểm phụ F 1
O
F1
F

- Vẽ tia ló đi qua tiêu điểm phụ F1 (hoặc đường kéo dài qua tiêu điểm phụ)
O

F/
F1

2. Vẽ ảnh của vật cho bởi thấu kính:
O
F
S/

a/ Vật là điểm sáng nằm ngồi trục chính: Vẽ hai trong ba tia đặc biệt.
O
S/

F/
S

S

O
F1
F

b/ Vật là điểm sáng nằm trên trục chính: Dùng một tia bất kỳ và tia đi theo trục chính
O
F/
F1
S

S/

O
F/
A
B
B/
A/

c/ Vật là đoạn thẳng AB vng góc trục chính,A ở trên trục chính thì vẽ ảnh B / của B sau đó hạ đường vng góc
xuống trục chính ta có ảnh A/B/.
O
F
A
B
B/
A/

3. Tính chất ảnh(chỉ xét cho vật thật)
Ảnh thật
-Chùm tia ló hội tụ
-Ảnh hứng được trên màn
-Ảnh có kích thước thì ngược chiều với vật, khác bên
thấu kính
-Ảnh của điểm sáng thì khác bên thấu kính, khác bên
trục chính với vật.

Ảnh ảo
-Chùm tia ló phân kì
-Ảnh khơng hứng được trên màn,muốn nhìn phải nhìn qua
thấu kính.
-Ảnh có kích thước thì cùng chiều vật, cùng bên thấu kính với

vật.
Ảnh của điểm sáng thì cùng bên thấu kính, và cùng bên trục
chính với vật.

4. Vị trí vật và ảnh:
a/ Với thấu kính hội tụ: Xét vật sáng là đoạn thẳng nhỏ AB vng góc trục chính
+ Vật thật ở ngồi khoảng tiêu cự cho ảnh thật ,ngược chiều với vật .
+ Vật thật ở trong khoảng tiêu cự cho ảnh ảo ,cùng chiều với vật,lớn hơn vật.
O
F
A
B
B/
A/
O
A≡F
B

•
F

O
A
B
B/
A/
F/

+ Vật thật ở tiêu diện cho ảnh ở vô cực ,ta không hứng được ảnh.

b/ Với thấu kính phân kỳ:
+ Vật thật là đoạn thẳng nhỏ AB vng góc trục chính ln cho ảnh ảo, cùng chiều, nhỏ hơn vật.
O
F/

A
B
B/
A/

Bảng tổng kết bằng hình vẽ:
Bảng tổng kết tính chất vật và ảnh qua thấu kính
I.Bảng tổng kết chi tiết (CO=C’O=2OF)
1.Với thấu kính hội tụ
STT
Vị trí vật
Vị trí ảnh
Tính chất ảnh
1
Vật thật ở C
Ảnh thật ở C’
Ảnh bằng vật, ngược chiều vật
2
Vật thật từ ∞ đến C
Ảnh thật ở F’C’
Ảnh nhỏ hơn, ngược chiều vật
3
Vật thật từ C đến F
Ảnh thật từ C’ đến ∞

Ảnh lớn hơn, ngược chiều vật
4
Vật thật ở F
Ảnh thật ở ∞
5
Vật thật từ F đến O
Ảnh ảo trước thấu kính
Ảnh lớn hơn, cùng chiều vật
2.Với thấu kính phân kì
STT
Vị trí vật
1
Vật thật từ ∞ đến O

∞
F'

•
•

F

O

•

C
C'

•

A
B

2
2'
3

Vị trí ảnh
Ảnh ảo ở F’O’

Tính chất ảnh
Ảnh nhỏ hơn, cùng chiều vật


3'
5
5'
II. Bảng tổng kết bằng hình vẽ
1. Thấu kính hội tụ

Ghi nhớ:
-Với thấu kính hội tụ, vật thật chỉ cho ảnh ảo cùng chiều lớn hơn vật nếu ở trong khoảng OF, còn lại cho ảnh thật,
ngược chiều với vật
-Về độ lớn của ảnh:dễ dàng thấy được độ lớn ảnh tăng dần đến ∞ rồi giảm.
2.Thấu kính phân kì
-Vật thật luôn cho ảnh ảo cùng chiều và nhỏ hơn vật.
Chú ý sự khác nhau để phân biệt thấu kính hội tụ và thấu kính phân kì.
Thấu kính hội tụ
Thấu kính phân kì

-Làm hội tụ chùm tia sáng tới.
-Làm phân kì chùm tia sáng tới.
-Độ tụ và tiêu cự dương.
-Độ tụ và tiêu cự âm
-Nếu vật thật cho ảnh thật(ảnh hứng được trên màn,
ngược chiều vật,khác bên thấu kính so với vật)
-Nếu vật thật cho ảnh ảo nhỏ hơn vật.
-Nếu vật thật cho ảnh ảo lớn hơn vật.
3. Tiêu cự. Mặt phẳng tiêu diện: Tiêu cự: | f | = OF. Quy ước: Thấu kính hội tụ thì f > 0, thấu kính phân kỳ thì f < 0.
-Tiêu diện:
TIÊU DIỆN ẢNH

L
O
F
F'
TIÊU DIỆN VẬT

∧
∨
F1'
F1

a.Tiêu diện ảnh: mặt phẳng vng góc với trục chính tại tiêu điểm ảnh thì gọi là tiêu diện ảnh.
b.Tiêu diện vật: mặt phẳng vng góc với trục chính tại tiêu điểm vật thì gọi là tiêu diện vật.
Nhận xét: Tiêu diện vật và tiêu diện ảnh đối xứng nhau qua thấu kính.
c.Tiêu điểm phụ
+Tiêu điểm vật phụ: là giao của trục phụ và tiêu diện vật.
TIÊU DIỆN VẬT
L

O

F'
F


TIÊU DIỆN ẢNH

F1'
F1
+Tiêu điểm ảnh phụ: là giao của trục phụ và tiêu diện ảnh.

4. Các công thức về thấu kính:
a. Tiêu cự - Độ tụ
- Tiêu cự là trị số đại số f của khoảng cách từ quang tâm O đến các tiêu điểm chính với quy ước:
f > 0 với thấu kính hội tụ.
f < 0 với thấu kính phân kì.
(|f| = OF = OF’)

n
1
1
1
= ( tk − 1)( + )
f
nmt
R1 R2
f : mét (m); D: điốp (dp)
Qui ước : R > 0 : mặt lồi.; R < 0 : mặt lõm. ; R = ∞: mặt phẳng )
- Khả năng hội tụ hay phân kì chùm tia sáng của thấu kính được đặc trưng bởi độ tụ D xác định bởi :

D=

1
f
L

O
F'
•

•

F
A'
B'
B
A
d
d'

L
∨
O
∧
•
F'
B
A
F

•

d
d'


b. Cơng thức thấu kính
* Cơng thức về vị trí ảnh - vật:

1 1 1
+ =
d d' f
d > 0 nếu vật thật
d < 0 nếu vật ảo
d’ > 0 nếu ảnh thật
d' < 0 nếu ảnh ảo
c. Công thức về hệ số phóng đại ảnh:

k =−

d'
d

k =

A' B '
AB

;
(k > 0: ảnh, vật cùng chiều; k < 0: ảnh, vật ngược chiều.)

( | k | > 1: ảnh cao hơn vật, | k | < 1: ảnh thấp hơn vật )

d'=

d. f
d−f

d=

d '. f
d '− f

d. Hệ quả:
;
5.Chú ý: Tỷ lệ về diện tích của vật và ảnh

f =

d .d '
d +d'

k=

f
f −d '
=
f −d
f

;

- Nếu vật AB tại hai vị trí cho hai ảnh khác nhau A 1B1 và A2B2 thì: (AB)2 = (A1B1)2.(A2B2)2
- Điều kiện để vật thật qua thấu kính cho ảnh thật là: L ≥ 4.f
- Vật AB đặt cách màn một khoảng L, có hai vị trí của thấu kính cách nhau l sao cho AB qua thấu kính cho ảnh rõ nét trên
màn thì tiêu cự thấu kính tính theo cơng thức:

- Nếu có các thấu kính ghép sát nhau thì cơng thức tính độ tụ tương đương là:

B.BÀI TẬP
DẠNG 1. TỐN VẼ ĐỐI VỚI THẤU KÍNH
Phương pháp:

-

Dùng 2 tia sáng để vẽ ảnh của một vật.
Vật nằm trên tia tới, ảnh nằm trên tia ló ( hoặc đường kéo dài tia ló)..
Nhớ được 3 tia sáng đặc biệt
Nhớ được tính chất ảnh của vật qua thấu kính
Nếu đề bài cho S và S’, trục chính thì S và S’ cắt nhau tại quang tâm O trên trục chính.
Dựa vào vị trí của S,S’ so với trục chính ta kết luận được S’ là ảnh thật hay ảo, thấu kính
là hội tụ hay phân kì.
- Nếu đề bài cho vật AB và ảnh A’B’, tiến hành nối AB và A’B’ chúng cắt nhau tại quang
tâm O, Ox vng góc với AB sẽ là trục chính của thấu kính.
- Xác định tiêu điểm F: Từ S hoặc AB vẽ tia SI song song trục chính, giao trục chính với
IS’ là F.
Bài 1. Vẽ ảnh của một vật qua thấu kính hội tụ và phân kì trong những trường hợp sau:
- Vật có vị trí: d > 2f
- Vật có vị trí: d = f
- Vật có vị trí: d = 2f
- Vật có vị trí: 0 < d < f.

- Vật có vị trí: f < d < 2f


F
F'
O
S
S
F'
O
F
S
F'
O
F
Bài 2. Vẽ ảnh của điểm sáng S trong các trường hợp sau:

y
x
A
A'
y
x
A
A'
Bài 3. Trong các hình xy là trục chính O là quang tâm, A là vật, A’là ảnh. Xác định: tính chất ảnh, loại thấu kính, vị trí các
tiêu điểm chính?

y
O

x
A
A'

y
x
y
x
Bài 4. Xác định loại thấu kính, O và các tiêu điểm chính?

Bài 5:Trong các hình sau đây , xy là trục chính thấu kính.S là điểm vật thật, S’ là điểm ảnh. Với mỗi trường hợp hãy xác
định:
a.S’ là ảnh gì
b.TK thuộc loại nào?
C.Các tiêu điểm chính bằng phép vẽ


Bài 6: Trong các hình sau đây , xy là trục chính thấu kính. AB là vật thật. A’B’ là ảnh.Hãy xác định:
a.A’B’ là ảnh gì
b.TK thuộc loại nào?
C.Các tiêu điểm chính bằng phép vẽ

B
A
B'
A'

Bài 7:
Cho AB là vật sáng, A’B’ là ảnh của AB.Hãy xác định:
a.Tính chất vật, ảnh, tính chất của thấu kính?

b.Bằng phép vẽ đường đi tia sáng, xác định quang tâm và tiêu điểm chính của thấu kính?
DẠNG 2. TÍNH TIÊU CỰ VÀ ĐỘ TỤ

D=

n
1
1
1
= ( tk − 1)( +
)
f
nmt
R1 R2

Phương pháp:- Áp dụng công thức:
- qui ước về dấu: R > 0 nếu mặt lồi; R < 0 nếu mặt lõm, R = ∞ nếu mặt phẳng )
TKHT : f >0; D >0
TKPK : f< 0; D <0
Bài 1. Thủy tinh làm thấu kính có chiết suất n = 1,5.
a) Tìm tiêu cự của các thấu kính khi đặt trong khơng khí. Nếu:
- Hai mặt lồi có bán kính 10cm, 30 cm
- Mặt lồi có bán kính 10cm, mặt lõm có bán kính 30cm.
b) Tính lại tiêu cự của thấu kính trên khi chúng được dìm vào trong nứơc có chiết suất n ’= 4/3?
Đs: a)15 cm; 30 cm b)60 cm; 120 cm
Bài 2. Một thấu kính có dạng phẳng cầu, làm bằng thủy tinh có chiết suất n= 1,5. Đặt trong khơng khí. Một chùm tia sáng
tới song song với trục chính cho chùm tia ló hội tụ tại điểm phía sau thấu kính, cách t/kính 12 cm.
a) Thấu kính thuộc loại lồi hay lõm? (lồi)
b) Tính bán kính mặt cầu? (R=6cm)
Bài 3. Một thấu kính hai mặt lồi. Khi đặt trong khơng khí có độ tụ D1 ,khi đặt trong chất lỏng có chiết suất n’= 1,68 thấu

−

D1
5

kính lại có độ tụ D2 =
a) Tính chiết suất n của thấu kính?
b) Cho D1 =2,5 dp và biết rằng một mặt có bán kính cong gấp 4 lần bán kính cong của mặt kia. Tính bán kính cong của hai
mặt này?
Đs: 1,5; 25cm; 100 cm.
Bài 4. Một thấu kính thủy tinh có chiết suất n = 1,5. Khi đặt trong khơng khí nó có độ tụ 5 dp. Dìm thấu kính vào chất
lỏng có chiết suất n’ thì thấu kính có tiêu cự f’ = -1m. Tìm chiết suất của thấu kính? Đs: 1,67
Bài 5. Cho một thấu kính thuỷ tinh hai mặt lồi với bán kính cong là 30cm và 20cm. Hãy tính độ tụ và tiêu cự của thấu
kính khi nó đặt trong khơng khí, trong nước có chiết suất n2 =4/3 và trong chất lỏng có chiết suất n3=1,64. Cho biết chiết
suất của thuỷ tinh n1 = 1,5


Bài 6. Một thấu kính bằng thuỷ tinh (chiết suất n =1,5) đặt trong khơng khí có độ tụ 8 điơp. Khi nhúng thấu kính vào một
chất lỏng nó trở thành một thấu kính phân kì có tiêu cự 1m. Tính chiết suất của chất lỏng.
ĐS:n=1,6
Bài 7: Một thấu kính hai mặt lồi cùng bán kính R, khi đặt trong khơng khí có tiêu cự f =30cm. Nhúng chìm thấu kính vào
một bể nước, cho trục chính của nó thẳng đứng, rồi cho một chùm sáng song song rọi thẳng đứng từ trên xuống thì thấy
điểm hội tụ cách thấu kính 80cm. Tính R, cho biết chiết suất của nước bằng 4/3
ĐS:n=5/3, R=40cm
DẠNG 3. XÁC ĐỊNH TÍNH CHẤT ẢNH - MỐI QUAN HỆ ẢNH VÀ VẬT
I.BÀI TOÁN THUẬN:
Xác định ảnh của vật sáng cho bới thấu kính ⇔ Xác định d / , k, chiều của ảnh so với chiều của vật
+ Dạng của đề bài toán:
a) Cho biết tiêu cự f của thấu kính, khoảng cách d từ vật đến thấu kính,độ lớn của vật, xác định vị trí, tính chất

ảnh và số phóng đại ảnh k.
*phương pháp giải :
- Xác định vị trí ảnh, tính chất ảnh và số phóng đại ảnh là xác định d / , k. Từ giá trị của d / , k để suy ra tính chất
ảnh và chiều của ảnh

d/ =

d. f
d−f

d/
k =−
d

- Giải hệ hai phương trình:
và
- nếu d'>0 : ảnh thật; nếu d'<0 : ảnh ảo
- nếu k >0 :ảnh và vật cùng chiều; nếu k <0 : ảnh và vật ngược chiều

A 'B' = k AB
- độ lớn của ảnh :
Chú ý:-khi thay số chú ý đơn vị, dấu của f,d.

k =−

d'
f
f −d'
=
=

d
f −d
f

- có thể viết :
b) Cho biết tiêu cự f của thấu kính, khoảng cách d' từ ảnh đến thấu kính, độ lớn của ảnh, xác định vị trí, tính
chất vật.
*phương pháp giải :

d=

d '. f
d '− f

- Giải hệ hai phương trình:
- nếu d >0 : vật thật; nếu d < 0 : vật ảo

AB =

k =−

d/
d

và

A' B '
k

- độ lớn của vật :

Bài 1: Cho thấu kính hội tụ có tiêu cự 10cm. Vật sáng AB là một đoạn thẳng đặt vng góc trục chính của thấu kính, cách
thấu kính 30cm. Hãy xác định vị trí ảnh, tính chất ảnh và số phóng đại ảnh. Vẽ hình đúng tỷ lệ.
ĐS: d / = 15cm ; k = ─ 1/2
Bài 2: Cho thấu kính phân kỳ có tiêu cự 10cm. Vật sáng AB là một đoạn thẳng đặt vng góc trục chính của thấu kính,
cách thấu kính 20cm. Hãy xác định vị trí ảnh, tính chất ảnh và số phóng đại ảnh.
ĐS: d / = ─ (20/3) cm ; k = 1/3
Bài 3. Vật sáng AB đặt vng góc với trục chính của một thấu kính hội tụ có tiêu cự 20 cm. Xác định tính chất ảnh của vật
qua thấu kính và vẽ hình trong những trường hợp sau:
a) Vật cách thấu kính 30 cm.
b) Vật cách thấu kính 20 cm.
c) Vật cách thấu kính 10 cm.
Bài 4. Cho một thấu kính hội tụ có tiêu cự f
a) Xác định vị trí vật để ảnh tạo bởi thấu kính là ảnh thật.
b) Chứng tỏ rằng khoảng cách giữa vật thật và ảnh thật có một giá trị cực tiểu. Tính khoảng cách cực tiểu này. Xác định vị
trí của vật lúc đó?
II. BÀI TỐN NGƯỢC:


a. Cho biết tiêu cự f của thấu kính và số phóng đại ảnh k, xác định khoảng cách d từ vật thật đến thấu kính , xác định
vị trí ảnh, tính chất ảnh.
*phương pháp giải:

k =−

d/
d

1.Từ
→ d' = - kd (1)
Chọn dấu của k:

+ k > 0 nếu : ảnh và vật cùng chiều hoặc d và d' trái dấu ( ảnh và vật khác tính chất)
+ k < 0 nếu : ảnh và vật ngược chiều hoặc d và d' cùng dấu ( ảnh và vật cùng tính chất)

1 1 1
= −
⇒d ⇒d'
f d kd

2. Thay (1) và cơng thức vị trí :
Bài 1: Một thấu kính hội tụ có tiêu cự 20cm. Vật sáng AB là một đoạn thẳng đặt vng góc trục chính của thấu kính cho
ảnh cao gấp hai lần vật. Xác định vị trí vật và ảnh. (d=30cm,10cm)
Bài 2. Một thấu kính hội tụ có tiêu cự 20cm. Vật sáng AB là một đoạn thẳng đặt vng góc trục chính của thấu kính cho
ảnh cao bằng nửa vật. Xác định vị trí vật và ảnh. (d=30,60cm)
Bài 3. Một thấu kính hội tụ có tiêu cự 20cm. Vật sáng AB là một đoạn thẳng đặt vng góc trục chính của thấu kính cho
ảnh cao bằng vật. Xác định vị trí vật và ảnh.
Bài 4. Một thấu kính phân kỳ có tiêu cự 20cm. Vật sáng AB là một đoạn thẳng đặt vng góc trục chính của thấu kính cho
ảnh cao bằng nửa vật. Xác định vị trí vật và ảnh. (d=20, d’=10cm)
Bài 5:. Một thấu kính hội tụ có tiêu cự 20 (cm). Vật sáng AB cao 2m cho ảnh A’B’ cao 1 (cm) . Xác định vị trí vật?
Bài 6 Một thấu kính hội tụ có tiêu cự 30 cm. Xác định vị trí của vật thật để ảnh qua thấu kính lớn gấp 5 làn vật? Vẽ hình?
Bài 7. Vật sáng AB đặt vng góc với trục chính của một thấu kính hội tụ và cách thấu kính 10 cm. Nhìn qua thấu kính
thấy 1 ảnh cùng chiều và cao gấp 3 lần vật. Xác định tiêu cự của thấu kính, vẽ hình? Đs: 15 cm.
Bài 8. Người ta dung một thấu kính hội tụ để thu ảnh của một ngọn nến trên một màn ảnh. Hỏi phải đặt ngọn nến cách
thấu kính bao nhiêu và màn cách thấu kính bao nhiêu để có thể thu được ảnh của ngọn nến cao gấp 5 lần ngọn nến. Biết
tiêu cự thấu kính là 10cm, nến vng góc với trục chính, vẽ hình?
Đs: 12cm; 60 cm
Bài 9. Đặt một thấu kính cách một trang sách 20 cm, nhìn qua thấu kính thấy ảnh của dịng chữ cùng chiều với dòng chữ
nhưng cao bằng một nửa dịng chữ thật. Tìm tiêu cự của thấu kính , suy ra thấu kính loại gì?

d
d/

A
B
F
F/
A/
B/
O
O
F/
A
B
B/
A/
d /’
d
O
A
B
B/
A/
d/
d


b. Cho biết tiêu cự f của thấu kính và khoảng cách ℓ giữa vật và ảnh , xác định khoảng cách từ vật thật đến thấu kính
d, xác định vị trí ảnh, tính chất ảnh.

*phương pháp giải:

l = d + d ' ⇒ d + d ' = ±l

Trong mọi trường hợp:

(1)

1 1 1
df
= + ⇒d'=
f d d'
d−f

d+

df
d2
= ±l ⇒
= ±l
d− f
d− f

Từ :
. Thay vào (1) :
Với mỗi trường hợp ta có một phương trình bậc hai theo d.Giải phương trình này tìm được d suy ra d'. Chọn nghiệm
phù hợp bài tốn.
*Các trường hợp có thể xảy ra đối với vật thật:
a. Thấu kính hội tụ, vật thật cho ảnh thật d > 0, d' > 0: ℓ = OA+OA' = d+d'
b. Thấu kính hội tụ, vật thật cho ảnh ảo, d > 0, d' < 0: ℓ =OA’-OA= -d’-d = - (d+d’)
c. Thấu kính phân kỳ, vật thật cho ảnh ảo, d > 0, d' < 0:ℓ =OA- OA' = d'+d
Bài 1. Một thấu kính hội tụ có tiêu cự 6cm. Vật sáng AB là một đoạn thẳng đặt vng góc trục chính của thấu kính cho
ảnh cách vật 25cm. Xác định vị trí vật và ảnh.
Bài 2: Một thấu kính hội tụ có tiêu cự 6cm. Vật sáng AB là một đoạn thẳng đặt vuông góc trục chính của thấu kính cho

ảnh ở trên màn cách vật 25cm. Xác định vị trí vật và ảnh.
Bài 3: Một thấu kính hội tụ có tiêu cự 6cm. Vật sáng AB là một đoạn thẳng đặt vng góc trục chính của thấu kính cho
ảnh cùng chiều vật cách vật 25cm. Xác định vị trí vật và ảnh.
Bài 4: Một thấu kính phân kỳ có tiêu cự 30cm. Vật sáng AB là một đoạn thẳng đặt vng góc trục chính của thấu kính cho
ảnh cách vật 25cm. Xác định vị trí vật và ảnh. (d=42,6cm)
Bài 5. Một vật sáng AB đặt thẳng góc với trục chính của một thấu kính hội tụ (tiêu cự 20cm) có ảnh cách vật 90cm. Xác
định vị trí của vật, vị trí và tính chất của ảnh.
Bài 6. Một điểm sáng nằm trên trục chính của một thấu kính phân kỳ(tiêu cự bằng 15cm) cho ảnh cách vật 7,5cm. Xác
định tính chất, vị trí của vật, vị trí và tính chất của ảnh.
Bài 7 Một vật sáng AB =4mm đặt thẳng góc với trục chính của một thấu kính hội tụ (có tiêu cự 40cm), cho ảnh cách vật
36cm. Xác định vị trí, tính chất và độ lớn của ảnh, và vị trí của vật.
Bài 8. Vật sáng AB đặt vơng góc với trục chính của thấu kính hội tụ có tiêu cự f =10cm, cho ảnh thật lớn hơn vật và cách
vật 45cm
a) Xác định vị trí của vật, ảnh. Vẽ hình
b) Vật cố định. Thấu kính dịch chuyển ra xa vật hơn nữa. Hỏi ảnh dịch chuyển theo chiều nào?
Bài 9. Một thấu kính phân kỳ có tiêu cự f =-25cm cho ảnh cách vật 56,25cm. Xác định vị trí, tính chất của vật và ảnh.
Tính độ phóng đại trong mỗi trường hợp.
c. Cho khoảng cách giữa vật và màn ảnh L, xác định mối liên hệ giữa L và f để có vị trí đặt thấu kính hội tụ cho ảnh
rõ nét trên màn.
Khi TK tạo ảnh của vật trên màn, ta có: d + d’ = L

⇒

df
d− f

**Ta có

∆ = L2 − 4 Lf ; ∆ = L2 − 4 Lf
+d = L ⇒ d2 - Ld +Lf = 0 ⇒

∆

= L ( L – 4f )
L = d + d’

L


màn
d’
d
A
B
ℓ
O2
O1
+L > 4f : có 2 vị trí TK cho ảnh rõ trên màn.

⇒

+L = 4f: có 1 vị trí TK để ảnh trên màn d = d’=

L
2

+ L < 4f : khơng có vị trí nào của TK để ảnh trên màn.

d1 =
** = L2 – 4fL > 0

∆

L− ∆
L+ ∆
; d2 =
2
2

⇒

d1' = L − d1 =

L+ ∆
2

'
d2 = L − d2 =

L− ∆
2

⇒
;
Bài 1: Một màn ảnh đặt song song với vật sáng AB và cách AB một đoạn L. Một thấu kính hội tụ có tiêu cự f đặt trong
khoảng giữa vật và màn sao cho AB vng góc với trục chính của thấu kính.Tìm mối liên hệ giữa L & f để
a. có 2 vị trí của TK cho ảnh rõ nét trên màn.
b. có 1 vị trí của TK cho ảnh rõ nét trên màn.
a. khơng có vị trí của TK cho ảnh rõ nét trên màn.
Bài 2 Vật sáng AB đặt vng góc với trục chính của một thấu kính phẳng lồi bằng thuỷ tinh chiết suất n=1,5, bán kính mặt

lồi bằng 10cm, cho ảnh rõ nét trên màn đặt cách vật một khoảng L
a) Xác định khoảng cách ngắn nhất của L
(L=80cm)
b) Xác định các vị trí của thấu kính trong trường hợp L=90cm. So sánh độ phóng đại của ảnh thu được trong các trường
hợp này?
(d=30,60cm; k1.k2=1)
Bài 3: Một vật sáng AB cho ảnh thật qua một thấu kính hội tụ L, ảnh này hứng trên một màn E đặt cách vật một khoảng
1,8m, ảnh thu được cao bằng 1/5 vật.
a) Tính tiêu cự của thấu kính
b) Giữa nguyên vị trí của AB và màn E. Dịch chuyển thấu kính trong khoảng AB và màn. Có vị trí nào khác của thấu kính
để ảnh lại xuất hiện trên màn E khơng?
d. Cho khoảng cách giữa vật và màn ảnh L, cho biết khoảng cách giữa hai vị trí đặt thấu kính hội tụ cho ảnh rõ nét
trên màn là ℓ . Tìm tiêu cự f.

d1 =

L− ∆
L+ ∆
; d2 =
2
2

Hai vị trí của thấu kính ứng với
⇒ d2 – d 1 = ℓ
=ℓ

⇒ ∆

L2 − l2
4L

L2 – 4fL = ℓ2

⇒

f=

(phương pháp Bessel đo tiêu cự thấu kính hội tụ )


Bài 1 Một màn ảnh đặt song song với vật sáng AB và cách AB một đoạn L = 72cm. Một thấu kính hội tụ có tiêu cự f đặt
trong khoảng giữa vật và màn sao cho AB vng góc với trục chính của thấu kính, người ta tìm được hai vị trí của TKcho
ảnh rõ nét trên màn. Hai vị trí này cách nhau l = 48cm. Tính tiêu cự thấu kính.
_____________________________________________________________________________________
DẠNG 4. DỜI VẬT, DỜI THẤU KÍNH THEO PHƯƠNG CỦA TRỤC CHÍNH
*Phương pháp :Ta xét trường hợp vật dịch chuyển theo phương trục chính:
Cách 1:
L
O
F'
•

•

F
A'
B'
B
A

a

b
1 1 1
+ =
d d' f
Do hệ thức
không đổi nên d và d' biến thiên ngược chiều. vì vậy khi thấu kính giữ cố định thì ảnh và vật
ln di chuyển cùng chiều.
Gọi a, b là khoảng dịch chuyển của vật và ảnh

d1' =

d1 f
d1 − f

-vị trí lúc đầu của vật và ảnh là :d1 và
-vị trí lúc sau của vật và ảnh là : d2 = d1± a và

⇒

d2 f
d f
= 1 mb
d2 − f
d1 − f

⇒

'
d 2 = d1' mb

(d1 ± a ) f
d f
= 1 mb
( d1 ± a ) − f
d1 − f

Lập phương trình bậc hai theo d1. Giải phương trình tìm d1, suy ra các đại lượng khác theo yêu cầu bài toán. Chọn
nghiệm phù hợp.
Cách 2:
Khi di chuyển vật hoặc ảnh thì d và d’ liên hệ với nhau bởi:
Ký hiệu : ∆d = d2 - d1 là độ dời của vật đối với TK; ∆d' = d'2 - d'1 là độ dời của ảnh đối với TK

1
1
1
1
1
=
+ ' =
+ '
f d1 d1 d1 + ∆d d1 + ∆d '

k1 = −

'
d1'
f − d 1'
d'
f − d2
f

f
=
=
k2 = − 2 =
=
d1
f − d1
f
d2
f − d2
f

;

Đối với thấu kính : chọn chiều dương là chiều truyền của ánh sáng tới TK.


-Nếu hai ảnh cùng tính chất ( vật chưa dịch chuyển qua tiêu điểm vật). Khi đó k 1.k2 > 0⇒

∆d
∆d '

∆d
∆d '

<0

-Nếu hai ảnh khác tính chất ( vật đã dich chuyển qua tiêu điểm vật). Khi đó k 1.k2 < 0⇒
>0
*BÀI TẬP

Bài 1. Một vật thật AB đặt vng góc với trục chính của một thấu kính. Ban đầu ảnh của vật qua thấu kính là ảnh ảo và
bằng nửa vật. Giữ thấu kính cố định di chuyển vật dọc trục chính 100 cm. Ảnh của vật vẫn là ảnh ảo và cao bằng 1/3 vật.
Xác định chiều dời của vật, vị trí ban đầu của vật và tiêu cự của thấu kính?
Đs: 100 cm; 100cm.
Bài 2. Một vật thật AB đặt vng góc với trục chính của một thấu kính. Ban đầu ảnh của vật qua thấu kính A 1B1 là ảnh
thật. Giữ thấu kính cố định di chuyển vật dọc trục chính lại gần thấu kính 2 cm thì thu được ảnh của vật là A 2B2 vẫn là ảnh

A2 B2 5
=
A1 B1 3
thật và cách A1B1 một đoạn 30 cm. Biết ảnh sau và ảnh trước có chiều dài lập theo tỉ số
.
a)Xác định loại thấu kính, chiều dịch chuyển của ảnh?.
b)Xác định tiêu cự của thấu kính?
Đs: 15 cm
Bài 3.Đặt vật sáng AB vng góc với trục chính của một thấu kính hội tụ. Qua thấu kính cho ảnh thật A 1B1 . Nếu tịnh tiến
vật dọc trục chính lại gần thấu kính thêm một đoạn 30 cm lại thu được ảnh A2B2 vẫn là ảnh thật và cách vật AB một
khoảng như cũ. Biết ảnh lúc sau bằng 4 lần ảnh lúc đầu.
a.Tìm tiêu cự của thấu kính và vị trí ban đầu?
Đs: 20cm; 60 cm
b. để ảnh cao bằng vật thì phải dịch chuyển vật từ vị trí ban đầu một khoảng bằng bao nhiêu, theo chiều nào?
Đs: 20 cm; 60 cm.
Bài 4. Đặt một vật phẳng nhỏ AB vng góc với trục chính của một thấu kính phẳng lồi bằng thuỷ tinh, chiết suất n 1=1,5,
ta thu được một ảnh thật nằm cách thấu kính 5cm. Khi nhúng cả vật và thấu kính trong nước chiết suất n 2=4/3, ta vẫn thu
được ảnh thật, nhưng cách vị trí ảnh cũ 25cm ra xa thấu kính. Khoảng cách giữa vật và thấu kính giữ khơng đổi. Tính bán
kính mặt cầu của thấu kính và tiêu cự của nó khi đặt trong khơng khí và khi nhúng trong nước. Tính khoảng cách từ vật
đến thấu kính.
Bài 5. Một thấu kính hội tụ cho ảnh thật S’ của điểm sáng S đặt trên trục chính.
Khi dời S gần thấu kính 5cm thì ảnh dời 10cm,khi dời S ra xa thấu kính 40cm thì ảnh dời 8cm.
(kể từ vị trí đầu tiên).Tính tiêu cự của thấu kính?

Bài 6. A, B, C là 3 điểm thẳng hàng. Đặt vật ở A, một thấu kính ở B thì ảnh thật hiện ở C với độ phóng đại |k 1|=3. Dịch
thấu kính ra xa vật đoạn l = 64cm thì ảnh của vật vẫn hiện ở C với độ phóng đại |k 2| =1/3. Tính f và đoạn AC.
DẠNG 5:THẤU KÍNH VỚI MÀN CHẮN SÁNG
Bài 1:Thấu kính hội tụ tiêu cự 12cm. Điểm sáng S nằm trên trục chính màn cách vật 90 cm.Đặt màn sau thấu kính.Xác
định vị trí của S so với thấu kính để:
a.Trên màn thu được ảnh điểm của S. (d=75,74 và d=14,26)
b.Trên màn thu được vịng trịn sáng, có:
+Bán kính bằng bán kính đường rìa. (d=12, 16, 18cm)
+Có bán kính gấp đơi bán kính đường rìa (d=36cm, 30cm, 10,43cm)
+Có bán kính bằng nửa bán kính đường rìa (d=15,85cm, 68,15cm, 82,99cm, 13,01cm)
Bài 2. Một TKHT có tiêu cự f = 25cm. Điểm sáng A trên trục chính và cách thấu kính 39cm; màn chắn E trùng với tiêu
diện ảnh.
a. Tính bán kính r của vệt sáng trên màn; Biết bán kính của thấu kính R = 3cm.
b. Cho điểm sáng A dịch chuyển về phía thấu kính. Hỏi bán kính vệt sáng trên màn thay đổi như thế nào?
c. Điểm sáng A và màn cố định. Khi thấu kính dịch chuyên từ A đến màn thì bán kính vệt sáng trên màn thay đổi như thế
nào?.
Bài 3 Điểm sáng A trên trục chính của một thấu kính hội tụ. Bên kia đặt một màn chắn vng góc với trục chính của thấu
kính. Màn cách A một đoạn khơng đổi a=64cm. Dịch thấu kính từ A đến màn ta thấy khi thấu kính cách màn 24cm thì bán
kính vệt sáng trên màn có giá trị nhỏ nhất. Tính tiêu cự của thấu kính.
ĐS:(f=25cm)


Bài 4. ảnh thật S’ của điểm sáng S cho bởi TKHT có tiêu cự f =10cm được hứng trên màn E vng góc với trục chính. S’
cách trục chính h’ =1,5cm; cách thấu kính d’ =15cm.
a. Tìm khoảng cách từ S đến thấu kính và đến trục chính.
(d’=30cm, h=3cm)
b. Thấu kính là đường trịn bán kính R = 6cm. Dùng màn chắn nửa hình trịn bán kính r=R. Hỏi phải đặt màn chắn cách
thấu kính một đoạn bao nhiêu để S’ biến mất trên màn E.
(>30cm)
c. S và màn cố định. Hỏi phải tịnh tiến thấu kính về phía nào và cách S bao nhiêu để lại thấy S’ trên màn.

Bài 5. Một thấu kính hội tụ có tiêu cự 10cm. Tại F có điểm sáng S. Sau thấu kính đặt màn (E) tại tiêu diện.
a) Vẽ đường đi của chùm tia sáng. Vệt sáng trên màn có dạng gì?
(như hình dạng TK)
b) Thấu kính và màn giữ cố định. Di chuyển S trên trục chính và ra xa thấu kính. Kích thước vệt sáng thay đổi ra sao.
(Nhỏ dần)
c). Từ F điểm sang S chuyển động ra xa thấu kính khơng vận tốc đầu với gia tốc a = 4m/s 2. Sau bao lâu, diện tích vệt sáng
trên màn bằng 1/36 diện tích ban đầu
(t=0,5s)
DẠNG 6:ẢNH CỦA MỘT VẬT ĐẶT GIỮA HAI THẤU KÍNH, ẢNH CỦA HAI VẬT ĐẶT HAI BÊN THẤU
KÍNH
Bài 1. Hai điểm sáng S1, S2 cách nhau l =24cm. Thấu kính hội tụ có tiêu cự f = 9cm được đặt trong khoảng S 1S2 và có trục
chính trùng với S1S2.
Xác định vị trí của thấu kính để ảnh của hai điểm sáng cho bởi thấu kính trùng nhau.
Bài 2. Có hai thấu kính được đặt đồng trục. Các tiêu cự lần lượt là f 1=15cm và f2=-15cm. Vật AB được đặt trên trục chính
và vng góc với trục chính trong khoảng giữa hai thấu kính. Cho O1O2=l=40cm.
Xác định vị trí của vật để:
a) Hai ảnh có vị trí trùng nhau.
b) Hai ảnh có độ lớn bằng nhau
A

Bài 3 Hai thâú kính hội tụ có tiêu cự lần lượt là f 1=10cm và f2=12cm được đặt đồng trục, các quang tâm cách nhau đoạn
l=30cm. ở khoảng giữa hai quang tâm, có điểm sáng A. ảnh A tạo bởi hai thấu kính đều là ảnh thật, cách nhau khoảng
A1A2=126cm.Xác định vị trí của A.
Bài 4. Một thấu kính hội tụ có tiêu cự f =24cm. Hai điểm sáng S 1, S2 đặt trên trục chính của thấu kính ở hai bên thấu kính,
sao cho các khoảng cách d1, d2 từ chúng đến thấu kính thỗ mãn d1=4d2
Xác định các khoảng d1 và d2 trong hai trường hợp sau:
a) ảnh của hai điểm sáng trùng nhau.
b) ảnh của hai điểm sáng cách nhau 84cm và cùng một bên thấu kính
DẠNG 7. HỆ THẤU KÍNH GHÉP SÁT
Hai thấu kính có tụ số D1 và D2 ghép sát nhau tương đương như một thấu kính có tụ số D = D1 +D2

Bài 1. Một thấu kính mỏng phẳng lồi O1 tiêu cự f1=60cm được ghép sát với một thấu kính phẳng lồi O2 tiêu cự f2=30cm,
mặt phẳng hai thấu kính sát nhau và trục chính hai thấu kính trùng nhau. Thấu kính O1 có đường kính của đương rìa lớn
gấp đơi đường kính của đường rìa thấu kính O2. Điểm sáng S nằm trên trục chính của hệ trước O1.
1. CMR qua hệ hai thấu kính thu được hai ảnh của S
2. Tìm điều kiện về vị trí của S để hai ảnh đều là thật, để hai ảnh đều là ảo.
3. Bây giờ hai thấu kính vẫn ghép sát nhưng quang tâm của chúng lệch nhau 0,6cm. Điểm sáng S nằm trên trục chính
TKO1 trước O1 một khoảng 90cm. Xác định vị trí của hai ảnh của S cho bởi hệ hai thấu kính này.
Bài 2. Một TK mẳng, phẳng lõm làm bằng thuỷ tinh, chiết suất n=1,5 Mặt lõm có bán kính R=10cm. TK được đặt sao cho
trục chính thẳng đứng là mặt lõm hướng lên trên. Một điểm sang S đặt trên trục chính ở phía trên TK và cách nó một
khoảng d
1. Biết rằng ảnh S’ của S cho bởi TK nằm cách TK một khoảng12cm. Tính d
2. Giữ cố định S và TK. Đổ một lớp chất lỏng vào mặt lõm. Bây giờ ảnh cuối cùng của S nằm cách TK 20cm. Tính chiết
suất n’ của chất lỏng, biết n’ <2.
Bài 3: Có hai thấu kính hội tụ có cùng tiêu cự 30 cm ghép sát nhau. Xác định vị trí của vật sao cho hai ảnh của vật cho bởi
thấu kính ghép có cùng độ lớn. Tính độ phóng đại của ảnh.


___________________________________________________________________________________

DẠNG 8: HỆ THẤU KÍNH GHÉP XA NHAU
1. XÁC ĐỊNH ẢNH CUỐI CÙNG TẠO BỞI HỆ
Bài toán cơ bản:
Cho hai thấu kính L1 và L2 có tiêu cự lần lượt là f1 và f2 đặt đồng trục cách nhau khoảng a. Một vật sáng AB đặt vng
góc trục chính ( A ở trên trục chính) trước thấu kính L1 và cách O1 một khoảng d1. Hãy xác định ảnh cuối cùng A’B’ của
AB qua hệ thấu kính
A'
L1
L2
O1
O2

A
B
A1
B1
B'

a
∧
∨

A'
L1
L2
O1
O2
A
B
A1
B1
B'

a

•

 PHƯƠNG PHÁP GIẢI
Sơ đồ tạo ảnh:
AB

L1

L2

A1B1

A’B’

Vật AB được thấu kính L1 cho ảnh A1B1 , ảnh này trở thành vật đối với thấu kính L2 được L2 cho ảnh cuối cùng A’B’
 XÁC ĐỊNH VỊ TRÍ, TÍNH CHẤT CỦA ẢNH A’B’.
Đối với L1:

O1 A
d1=
Đối với L2:

f1d1
d1 − f1

O1 A 1
;

d1’ =

=


O2 A1

O2 A '

d2 =
= a- d1’ ; d2’ =
Nếu d’2 > 0 => ảnh A’B’ là ảnh thật
Nếu d’2 < 0 => ảnh A’B’ là ảnh ảo
 XÁC ĐỊNH CHIỀU VÀ ĐỘ CAO CỦA ẢNH A’B’
Độ phóng đại của ảnh qua hệ thấu kính:

A' B '
AB

=

A1 B1

A' B '

AB

A1 B1

=

khe

=

d1 ' d 2 '
.
d1 d 2

khệ =
.
+Nếu khệ > 0 => ảnh A’B’ cùng chiều với vật AB

A' B '
AB

f2 d2
d2 − f2

=k1.k2
+Nếu khệ< 0 => ảnh A’B’ ngược chiều với vật AB.

khe

=
=> A’B’ =
AB
Trường hợp đặc biệt:
+1) a = 0: hai TK ghép sát nhau, hai TK tương đương với một thấu kính duy nhất có độ tụ D = D1 +D2

F1'
+2) a = f1 +f2 : tiêu điểm ảnh

trùng tiêu điểm vật F2

A'
L1
L2
O1

O2
A
B
F'1
F2
B'

a
I
J

Tia BI ssong trục chính sau khi khúc xạ qua hai TK cho tia
ló song song trục chính .

A ' B ' O2 J O2 F2
f
=
=
=− 2
'
f1
AB
O1 I O1 F1
k hệ =
Độ phóng đại của hệ khơng phụ thuộc vị trí vật và ảnh.
Hệ TK gọi là hệ vô tiêu. Một chùm tia sáng ssong với trục
chính tới hệ sau khi qua hệ cho chùm tia ló song song .
B.BÀI TẬP
Bài 1:Cho một hệ gồm hai thấu kính hội tu L1 và L2 có tiêu cự lần lượt là f1 = 30 cm và f2=20 cm đặt đồng trục cách nhau
L= 60 cm . Vật sáng AB = 3 cm đặt vuông gốc với trục chính ( A ở trên trục chính) trước L 1 cách

O 1 một khoảng d1 . Hãy xác định vị trí, tính chất, chiều và độ cao của ảnh cuối cùng A’B’ qua hệ thấu kính trên và vẽ ảnh
với :
a) d1 = 45 cm
b) d1 = 75 cm
ĐS: a.d’’=12cm; 2,4cm b. .d’’=-20cm; 4cm
Bài 2:Một vật sáng AB cao 1 cm được đặt vng góc trục chính của một hệ gồm hai thấu kính L 1 và L2 đồng trục cách
L1 một khoảng cách d1= 30 cm. Thấu kính L1 là thấu kính hội tụ có tiêu cự f1= 20 cm, thấu kính L2 là thấu kính phân kỳ có
tiêu cự f2= -30 cm, hai thấu kính cách nhau L= 40 cm. Hãy xác định vị trí , tính chất,chiều và độ cao của ảnh cuối cùng
A’B’ qua hệ thấu kính trên.Vẽ ảnh.
ĐS: d2’ = 60 cm >0 => ảnh A’B’ là ảnh thật
k = -6 <0 => ảnh A’B’ ngược chiều với vật AB
A’B’= AB= 6 cm


Bài 3:Một hệ đồng trục gồm một thấu kính hội tụ L1 có tiêu cự f1= 40 cm và có thấu kính phân kỳ L 2 có tiêu cự f2 =-20
cm dặt cách nhau L = 60 cm . Một vật sáng AB cao 4 cm đặt vng góc trục chính trước thấu kính L1 cách L1 một
khoảng d1 = 60 cm. Hãy xác định vị trí , tính chất, chiều và độ cao của ảnh cuối cùng A’B’ cho bởi hệ
ĐS: d2’ = -30 cm < 0 => ảnh A’B’ là ảnh ảo;k = 1 > 0 => ảnh A’B’ cùng chiều với vật AB; A’B’= AB= 4 cm
Bài 4:Một hệ đồng trục gồm hai thấu kính hội tụ L1 và L2 có tiêu cự lần lượt là f1= 10 cm và f2= 20 cm đặt cách nhau một
khoảng L= 75 cm. Vật sáng AB cao 4 cm đặt vng góc trục chính ( A ở trên trục chính) ở phía trước L 1 và cách L1 một
khoảng d1= 30 cm. Hãy xác định vị trí , tính chất, chiều và độ cao của ảnh cuối cùng A’B’ cho bởi hệ.

1
4

ĐS: d2’ = 30 cm > 0 => ảnh A’B’ là ảnh thật; k =
> 0 => ảnh A’B’ cùng chiều với vật AB →A’B’= 1 cm
2. XÁC ĐỊNH VỊ TRÍ CỦA VẬT, ĐIỀU KIỆN CỦA d1 ĐỂ ẢNH A’B’ THỎA MÃN NHỮNG ĐẶC ĐIỂM ĐÃ CHO.
*Phương pháp
• Bước 1: Sơ đồ tạo ảnh :

AB

L1

A1B1

L2

A’B’

Bước 2: Sử dụng các công thức đã nêu trong dạng 1.

f1d1
d1 − f1
d1’ =

( L − f 1 )d 1 − f 1 L
d1 − f1

d2 = L – d1’=
f 2 [(L − f 1 )d 1 − f 1 L ]
f2d2
d 2 − f 2 ( L − f 1 − f 2 )d 1 − f 1 L + f 1 f 2
d2’=

(1)

d1 ' d 2 '
f1 f 2
.

=
d 1 d 2 ( L − f 1 − f 2 )d 1 − f 1 L + f 1 f 2
k =
(2)
Bước 3 : Tùy theo đặc điểm của ảnh đã cho trong bài mà xác định vị trí của vật (d 1 ) hoặc dùng bảng xét dấu d2 theo d1
*Bài Tập
Bài 1: Một hệ gồm hai thấu kính hội tụ O1 và O2 đồng trục cách nhau L =50 cm có tiêu cự lần lượt là f1=20 cm và f2= 10
cm. Vật sáng AB đặt vng góc trục chính và cách O 1 một khoảng d1. Xác định d1 để hệ cho:
a)Ảnh A’B’ thật cách O2 20 cm
b)Ảnh A’B’ ảo cách O2 10 cm
Đs: a. d1= 60 cm b.d1= 36 cm
Bài 2: Một hệ đồng trục gồm hai thấu kính có tiêu cự lần lượt là f1= 24 cm và f2= -12 cm đặt cách nhau 48 cm. Vật sáng
AB đặt trước O1 vng góc trục chính cách O1 một khoảng d1. Xác định d1 để:
a. Hệ cho ảnh A’B’ cuối cùng là ảnh thật
b. Hệ cho ảnh A’B’ thật cao gấp 2 lần vật AB
ĐS: d1=44cm
Bài 3: Một hệ đồng trục gồm hai thấu kính có tiêu cự lần lượt là f1=20 cm và f2 = -10 cm đặt cách nhau L= 10 cm. Vật
sáng AB đặt cách O1 và vng góc trục chính cách O1 một khoảng d1. Chứng tỏ độ phóng đại của ảnh cho bởi hệ không
phụ thuộc vào d1’.
(k=1/2)
Bài 4: Một hệ đồng trục gồm một thấu kính hội tụ có tiêu cự f1=30 cm và 1 thấu kính phần kỳ có tiêu cự f2 = -30 cm đặt
cách nhau một khoảng L= 60 cm. Một vật sáng AB đặt vng góc trục chính trước O 1 cách O1 một khoảng d1. Xác định d1
để:
a. Hệ cho ảnh thật, ảnh ảo, ảnh ở vô cực (45 cm < d1 <60 cm
b. Hệ cho ảnh cùng chiều, ngược chiều với vật AB
c. Hệ cho ảnh cùng chiều bằng vật
Bài 5: Một hệ đồng trục gồm một thấu kính phân kỳ O1 có tiêu cự f1=-30 cm và 1 thấu kính hội tụ có tiêu cự f2 = 40 cm
đặt cách nhau một khoảng L= 5 cm. Vật sáng AB đặt vng góc trục chính cách O 1 một khoảng d1 , qua hệ cho ảnh A’B’ là
ảnh ảo cách O2 40 cm. Xác định vị trí của AB so với O 1 và độ phóng đại của ảnh qua hệ.
ĐS: d1 = 30 cm , k = 1

Bài 6: Quang hệ gồm 1 thấu kính hội tụ O1( f1=30 cm) và 1 thấu kính phần kỳ O2 (f2= -30 cm) đặt đồng trục cách nhau
một khoảng L= 30 cm. Một vật AB đặt vng góc trục chính trước O1 một khoảng d1’
1. Với d1 = 45 cm . Hãy xác định ảnh A’B’ qua hệ
2. Xác định d1 để ảnh của AB qua hệ là ảnh thật lớn gấp 2 lần vật
ĐS: 1. d2’= -60 cm < 0 => ảnh ảo ; k = 2 => ảnh cùng chiều vật
2. d 1 = 75 cm, d2’ = 60 cm > 0 ảnh thật
Bài 7: Cho 2 thấu kính đồng trục O1, O2 đặt cách nhau 10 cm có tiêu cự lần lượt là f1= 10 cm và f2 = 40 cm. Trước thấu
kính O1 đặt một vật phẳng AB vng góc với trục chính cách O1 một khoảng d1.
1. Khoảng cách từ vật AB đến thấu kính O1 phải thỏa mãn điều kiện gì để ảnh của AB qua hệ thấu kính là ảnh ảo?
2. Xác định vị trí của vật AB trước thấu kính O1 để ảnh qua hệ thấu kính là ảnh ảo có độ cao gấp 20 lần vật AB.
ĐS: 1. 0 ≤ d1 < 7.5 cm
2. d 1 =7 cm => d2’ =-200 cm : ảnh ảo
3. XÁC ĐỊNH KHOẢNG CÁCH L GIỮA HAI THẤU KÍNH VÀ LOẠI THẤU KÍNH (TÍNH TIÊU CỰ f) ĐỂ ẢNH
THỎA NHỮNG ĐẶC ĐIỂM ĐÃ CHO.
*Phương pháp giải:
• Bước 1 : Sơ đồ tạo ảnh :

L2

L1
AB
A1B1
Bước 2: Sử dụng các công thức đã nêu trong dạng 1

A’B’

f1d1
d1 − f1

d1’ =

(d1 − f 1 ) L − f1 d1
d1 − f1

d2 = L – d1’=
f 2 [(d 1 − f 1 ) L − f 1 d 1 ]
f2d2
d 2 − f 2 d 1 − f 1 ) L − ( f 1 + f 2 )d 1 + f 1 f 2
d2’=

(3)

d1 ' d 2 '
f1 f 2
.
=
d 1 d 2 (d 1 − f 1 ) L − ( f 1 + f 2 )d 1 + f 1 f 2
k =
(4)
Bước 3: Tùy theo đặc điểm của ảnh đã cho trong bài để xác định L, có thể dùng bảng xét dấu.
*Bài tập:
Bài 1: Một hệ đồng trục gồm một thấu kính hội tụ O1 có tiêu cự f1= 40 cm và 1 thấu kính phân ky O2 có tiêu cự f2 = -20
cm đặt cách nhau một khoảng L.Vật sáng AB đặt vng góc trục chính cách O 1 một khoảng d1=90 cm. Xác định khoảng
cách L giữa 2 thấu kính để ảnh A’B cuối cùng cho bởi hệ là:
1. Ảnh thật, ảnh ảo, ảnh ở vô cực.
2. Ảnh thật ngược chiều và cao gấp hai lần vật
Bài 2: Một hệ đồng trục gồm một thấu kính hội tụ O1 có tiêu cự f1=30 cm và 1 thấu kính phân ky O2 có tiêu cự f2 = -10 cm
đặt cách nhau một khoảng L. Trước O1 1 khoảng d1 có 1 vật sáng AB đặt vng góc với trục chính. Xác định L để phóng
đại của ảnh khơng phụ thuộc vào vị trí của vật AB so với O1

Bài 3: Cho hệ thấu kính L1, L2 cùng trục chính, cách nhau 7,5 cm. Thấu kính L2 có tiêu cự f2 = 15 cm. Một vật sáng AB
đặt vng góc trục chính trước và cách L1 15 cm. Xác định giá trị của f1 để:
1.Hệ cho ảnh cuối cùng là ảnh ảo
2.Hệ cho ảnh cuối cùng là ảnh ảo cùng chiều với vật.
3.Hệ cho ảnh cuối cùng là ảnh ảo cùng chiều và lớn gấp 4 lần vật.
Bài 4: Một hệ đồng trục gồm một thấu kính phân kỳ O1 có tiêu cự
f1=-18 cm và 1 thấu kính hội tụ O 2 có tiêu cự f2 = 24 cm đặt cách nhau một khoảng L.Vật sáng AB đặt vng góc trục
chính cách O1 18 cm. Xác định L để:
1. Hệ cho ảnh thật, ảnh ảo, ảnh ở vô cực
2. Hệ cho ảnh cao gấp 3 lần vật
3. Hệ cho ảnh ảo trùng vị trí vật
ĐS: 1.Hệ cho ảnh thật :L >15 cm; ảnh ảo :0 ≤ L <15 cm, ảnh ở vô cực L= 15 cm


2. Hệ cho ảnh thật cao gấp 3 lần vật: L = 11 cm

≈

3.Hệ cho ảnh trùng vị trí vật: L
1,9 cm (ảnh ảo)
Bài 5:Một hệ đồng trục : L1 là một thấu kính hội tụ có tiêu cự f1=20 cm và L2 là 1 thấu kính phân ky có tiêu cự f2 = -50 cm
đặt cách nhau một khoảng L=50 cm. Trước L1 khác phía với L2, đặt 1vật sáng AB đặt vng góc trục chính cách L1 một
đoạn d1=30cm
1.Xác định ảnh cuối cùng A’B’ qua hệ
2. Giữ AB và L1 cố định. Hỏi phần dịch chuyển L2 trong khoảng nào để ảnh của AB qua hệ luôn là ảnh thật.
ĐS:
1.d2’=12,5 cm >0: ảnh thật , k = -2,5 < 0 : ảnh ngược chiều vật
2.Gọi Lx là khoảng cách giữa L1 và L2 để luôn cho ảnh thật
CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM
********************

C©u 1 : Điều nào sau đây sai khi nói về thấu kính hội tụ:
A.Vật nằm trong khoảng f < d < 2f cho ảnh ảo nhỏ hơn vật.
B.Vật nằm trong khoảng 0 < d < f cho ảnh ảo lớn hơn vật.
C.Vật nằm trong khoảng 2f < d < ∞ cho ảnh thật nhỏ hơn vật.
D.Vật ảo cho ảnh thật nhỏ hơn vật.
C©u 2 : Vật sáng AB cách màn 150cm. Trong khoảng giữa vật và màn ảnh, ta đặt một thấu kính hội tụ L coi như song
song với AB. Di chuyển L dọc theo trục chính, ta thấy có hai vị trí của L để ảnh hiện rõ nét trên màn. Hai vị trí đó cách
nhau 30cm. Tiêu cự của thấu kính là:
A.32cm
B.60cm
C. 36cm
D. 30cm
C©u 3 : Một thấu kính hội tụ có tiêu cự f = 20cm, một vật sáng AB = 6cm đặt vng góc với trục chính cách thấu kính
20cm thì cho ảnh A’B’ là ...
A.ảnh thật đối xứng với vật qua quang tâm O, có A’ thuộc trục chính.
B.ảnh ảo cao 6cm ,cách thấu kính 20cm.
C.ảnh ở vơ cùng.
D.ảnh thật cao 3cm cách thấu kính 15cm.
C©u 4 : Một thấu kính phân kì có tiêu cự - 50 cm cần được ghép sát đồng trục với một thấu kính có tiêu cự bao nhiêu để
thu được một kính tương đương có độ tụ 2 dp?
A.Thấu kính phân kì tiêu cự 25 cm.
B.
Thấu kính hội tụ có tiêu cự 50 cm.
C.thấu kính phân kì có tiêu cự 50 cm.
D.
Thấu kính hội tụ có tiêu cự 25 cm.
C©u 5 : Một thấu kính phân kì có tiêu cự 20 cm được ghép đồng trục với một thấu kính hội tụ có tiêu cự 40 cm, đặt cách
thấu kính thứ nhất 50 cm. Đặt một vật phẳng nhỏ vng góc với trục chính và trước thấu kính một 20 cm. Ảnh cuối cùng:
A.thật và cách kính hai 40 cm
B.

ảo và cách kính hai 40 cm.
C.ảo và cách kính hai 120 cm.
D.
thật và cách kính hai 120 cm.
C©u 6 : Cho một hệ thấu kính gồm thấu kính phân kì tiêu cự 20 cm (1) đặt đồng trục với thấu kính hội tụ (2) tiêu cự 40
cm cách kính một là a. Để chiếu một chùm sáng song song tới kính một thì chùm ló ra khỏi kính (2) cũng song song a
phải bằng
A.20 cm.
B. 40 cm.
C. 60 cm.
D. 80 cm.
C©u 7 : Qua một thấu kính, ảnh thật của một vật thật cao hơn vật 2 lần và cách vật 36 cm. Đây là thấu kính
A.hội tụ có tiêu cự 24 cm.
B.
phân kì có tiêu cự 8 cm.
C.phân kì có tiêu cự 24 cm.
D.
hội tụ có tiêu cự 8 cm.
C©u 8 : Đặt vật AB vng góc trước một thấu kính cho ảnh A1B1 có độ phóng đại K1 = -3, dịch vật đi 5cm ta lại thu được
ảnh A2B2 có độ phóng đại K2 = -2. Tiêu cự của thấu kính
A.35cm
B.40cm
C. 20cm
D. 30cm
C©u 9 : Mét thÊu kÝnh thuû tinh trong suèt cã chiết suất n = 1,5 hai mặt lõm cùng bán kính cong đặt trong không khí. Đặt
một vật AB trớc và vuông góc với trục chính của thấu kính cho ảnh cao bằng 4/5 lần vật. Dịch vật đi một đoạn thấy ảnh
dịch khỏi vị trí cũ 12cm và cao bằng 2/3 lần vật. HÃy tính bán kính cong của thấu kính.
A.-45cm
B.-90cm
C. 90cm

D. 45cm
Câu 10 : Đặt một điểm sáng S cách một màn ảnh 30cm. Chính giữa S và màn đặt một thấu kính sao cho trục chính qua S
và vuông góc với màn. Trên màn ta thu đợc vết sáng hình tròn có đờng kính bằng 1/2 đờng kính rìa của thấu kính. Tính
tiêu cự của thấu kính.
A.6cm
B.
10cmC.
12cmD.
A hc B


Câu 11 : Đặt AB vuông góc trớc một thấu kÝnh héi tơ cho ¶nh thËt A1B1 cao gÊp 2 lần vật. Di chuyển vật AB cho ảnh thật
A2B2 cao gấp 4 lần vật. Biết ảnh dịch đi 10 cm, tìm f.
A.5cm
B.20cm
C. 10cm
D. 15cm
Câu 12 : t mt vt phng nhỏ vng góc với trục chính của thấu kính hội tụ tiêu cự 20 cm cách kính 100 cm. Ảnh của
vật
A.ngược chiều và bằng 1/3 vật.
B.
cùng chiều và bằng 1/3 vật.
C.cùng chiều và bằng 1/4 vật.
D.
ngược chiều và bằng 1/4 vt.
Câu 13 : Đặt một vật sáng AB song song và cách màn ảnh một khoảng L = 100cm. Trong khoảng AB và màn đặt một
thấu kính hội tụ có tiêu cự f sao cho trục chính vuông góc với mµn. Khi di chun thÊu kÝnh ta thÊy cã mét vị trí của thấu
kính cho ảnh rõ nét trên màn. Xác định tiêu cự của thấu kính
A.50cm
B.25cm

C. 20cm
D. Không đủ dữ kiện xác định.
Câu 14 : Chn phỏt biu ỳng. Với thấu kính hội tụ, ảnh sẽ cùng chiều với vật khi …
A.biết cụ thể vị trí của vật (ta mới khẳng định được).
B.vật là vật thật.
C.vật thật đặt ngoài khong tiờu c.
D.vt l vt o.
Câu 15 : Đặt một nguồn sáng điểm S trớc một màn chắn có một lỗ tròn nhỏ và cách tâm lỗ tròn 15cm. Sau màn chắn
30cm đặt một màn ảnh song song thu đợc vết sáng hình tròn. Khi đặt khít vào lỗ tròn một thấu kính thi thấy vết sáng trên
màn ảnh không thay đổi. Xác định tiêu cự của thấu kính.
A.10cm
B.5cm
C. 25cm
D. 15cm
C©u 16 : Khoảng cách từ vật đến tiêu điểm vật của một thấu kính hội tụ bằng 1/4 khoảng cách từ ảnh thật đên tiêu điểm
ảnh của thấu kính. Độ phóng đại ảnh là:
A.0,5
B.- 0,5
C. -2
D. 2
C©u 17 : Một tia sáng từ S trước thấu kính, qua thấu kính (L) cho tia ló như hình vẽ. Thấu kính đã cho là x

y
S
O
(L)

A.thấu kính phân kỳ, vật thật S cho ảnh ảo
B.thấu kính hội tụ, vật thật S cho ảnh ảo
C.thấu kính phân kỳ, vật thật S cho ảnh thật

D.thấu kính hội tụ, vật thật S cho ảnh thật
C©u 18 : Một vật sáng AB được đặt vng góc với trục chính của một thấu kính phân kỳ, có f = -10cm
1
2
qua thấu kính cho ảnh A’B’ cao bằng AB. Ảnh A'B' là ...
A.ảnh thật, cách thấu kính 10cm.
B.
ảnh ảo, cách thấu kính 5cm.
C.ảnh ảo, cách thấu kính 10cm.
D.
ảnh ảo, cách thấu kính 7cm
C©u 19 : Vật sáng AB song song và cách màn ảnh một khoảng 60cm. Trong khoảng giữa vật và màn, ta di chuyển một
thấu kính hội tụ sao cho trục chính ln vng góc với màn thì thấy chỉ có một vị trí của thấu kính cho ảnh rõ nét trên
màn. Tiêu cự của thấu kính là:
A.22,5cm
B.30cm
C. 15cm
D. 45cm
C©u 20 : Qua thấu kính, nếu vật thật cho ảnh cùng chiều thì thấu kính
A.khơng tồn tại.
B.chỉ là thấu kính hội tụ.
C.chỉ là thấu kính phân kì.
D.có thể là thấu kính hội tụ hoặc phân kì đều được.
C©u 21 : Người ta dùng một thấu kính hội tụ có độ tụ 1dp để thu ảnh mặt trăng. Góc trơng mặt trăng là 33 / (phút), lấy 1/ =
3.10-4rad. Đường kính của ảnh là
A.4cm
B.0,99cm
C. 2,99cm
D. 1,5cm
C©u 22 : Đặt AB vuông góc với trục chính trớc một thấu kính cho ảnh A1B1 có độ phóng đại K1 = -3. dịch vật đi 5cm ta

thu đợc ảnh A2B2 có độ phóng đại K2 = -2. Xác định tính chất, vị trí và tiêu cự của thấu kính.
A.Thu kớnh hội tụ, f = 30cm
B.
Thấu kính phân kỳ, f = -30cm.
C.Thấu kính hội tụ, f = 25cm.
D.
Thấu kính phân kỳ, f = -25cm
C©u 23 : Một thấu kính phẳng - lồi, có độ tụ bằng 4điốp. Tiêu cự của thấu kính là :
A.-25cm
B.25cm
C. 2.5cm
D. 50cm
C©u 24 : Chọn phát biểu đúng. Với thấu kính phân kì, ảnh sẽ ngược chiều với vật khi …
A.vật ảo ở ngoài khoảng tiêu cự OF.
B.
vật là vật ảo.
C.biết cụ thể vị trí của vật (ta mới khẳng định được).
D.
vật là vật thật.


C©u 25 : Nói về thấu kính phân kì, phát biểu nào sau đây là sai ?
A.Vật ảo qua thấu kính phân kì ln cho ảnh ảo.
B.Vật thật ở trước thấu kính phân kì ln cho ảnh ảo cùng chiều nhỏ hơn vật, nằm trong khoảng F’O.
C.Giữ vật cố định, dịch chuyển thấu kính phân kì một đoạn nhỏ theo phương vng góc với trục chính thì ảnh ảo dịch
chuyển cùng chiều với chiều dịch chuyển của thấu kính.
D.Một tia sáng qua thấu kính phân kì cho tia ló lệch xa trục chính hơn tia tới.
C©u 26 : Cho ba ®iĨm A, B, C liªn tơc trªn trơc chÝnh cđa một thấu kính. Nếu đặt điểm sáng ở A thì cho ảnh ở B, đặt điểm
sáng ở B thì cho ¶nh ë C. BiÕt AB = 8cm; BC = 24cm; Xác định vị trí thấu kính đối với A và tiªu cù cđa thÊu kÝnh.
A.26cm; f = 30cm

B.16cm; f = 48cm
C. 12cm; f = 24cm
D. 16cm; f = 24cm
C©u 27 : Đặt AB vuông góc với trục chính trớc một thấu kính cho ảnh thật cách vật một khoảng nào đó. Nếu dịch vật lại
gần thấu kính 30cm thì vẫn cho ảnh thật cách vật nh cũ và lớn gấp 4 lần ảnh cũ. Tính tiêu cự của thấu kính.
A.20cm
B.35cm
C. 30cm
D. 25cm
C©u 28 : Đặt AB vng góc với trục chính trước thấu kính hội tụ cho ảnh A1B1 cao bằng 0,5 lần vật. Di chuyển AB đi
5cm thì cho ảnh A2B2 cao bằng 0,25 lần vật. Thấu kính có tiêu cự
A.2,5cm
B.10cm
C. 5cm
D. Khơng xác định được
C©u 29 : x

x
x
x
y
y
y
y
S’
S
O
S
O
S’

S
S’
O
O
S’
S
H.1
H.2
H.3
H.4

Cho các hình vẽ 1,2,3,4 có S là vật và S' là ảnh của S cho bởi một thấu kính có trục chính xy và quang tâm O, chọn chiều
ánh sáng từ x đến y.

Hình vẽ nào ứng với thấu kính phõn k ?
A.H.3
B.H.1
C. H.4
D. H.2
Câu 30 : Đặt một điểm sáng S trên trục chính của một thấu kính hội tơ cã tiªu cù f = 10cm. Sau thÊu kÝnh đặt một màn
chắn vuông góc với trục chính cách S một khoảng 22,5cm, khi đó trên màn chắn có một vết sáng hình tròn. Xác định vị trí
của thấu kính đối với S để vết sáng trên màn có kích thíc nhá nhÊt ?
A.25cm
B.15cm
C. 20cm
D. 10cm
C©u 31 : Khi ghép sát một thấu kính hội tụ có tiêu cự 30 cm đồng trục với một thấu kính phân kì có tiêu cự 10 cm ta có
được thấu kính tương đương với tiêu cự là
A.50 cm.
B.15 cm.

C. 20 cm.
D.
– 15 cm.


Câu 32 : Đặt AB vuông góc trớc một thấu kÝnh héi tơ cho ¶nh ¶o A1B1 cao gÊp 2 lần vật. Di chuyển vật AB cho ảnh ảo
A2B2 cao gấp 4 lần vật. Biết ảnh dịch đi 10 cm, tìm f.
A.10cm
B.5cm
C. 20cm
D. 15cm
Câu 33 : Chựm sỏng chiu mt thấu kính hội tụ (f = 20cm), hội tụ tại điểm S trên trục chính sau thấu kính một đoạn
20cm. Ảnh S’ của S là …
A.ảnh thật, cách thấu kính 20cm
B. ảnh ảo, cách thấu kính 10cm
C.ảnh thật cách thấu kính 10cm
D.ảnh ở vơ cực, chùm tia ló song song.
C©u 34 : Trong các nhận định sau, nhận định đúng về đường truyền ánh sáng qua thấu kính hội tụ là:
A.Tia sáng tới kéo dài đi qua tiêu điểm ảnh chính thì ló ra song song với trục chính;
B.Tia sáng song song với trục chính thì ló ra đi qua tiêu điểm vật chính;
C.Tia tới qua tiêu điểm vật chính thì tia ló đi thẳng;
D.Tia sáng qua thấu kính bị lệch về phía trục chính.
C©u 35 : Đặt một điểm sáng S trước một thấu kính hội tụ có tiêu cự 20cm, cách thấu kính 30cm. Di chuyển S ra xa vng
góc với trục chính của thấu kính một đoạn 2cm thì
A.Ảnh di chuyển ra xa vng góc với trục chính 6cm cùng chiều di chuyển của S
B.Ảnh đứng yên
C.Ảnh di chuyển dọc theo trục chính lại gần thấu kính 6cm
D.Ảnh di chuyển ra xa vng góc với trục chính 6cm ngược chiều di chuyển của S
C©u 36 : Tìm phát biểu sai về thấu kính hội tụ:
A.Một tia sáng qua thấu kính hội tụ khúc xạ, ló ra sau thấu kính sẽ cắt quang trục chính.

B.Vật thật qua thấu kính cho ảnh thật thì thấu kính đó là thấu kính hội tụ.
C.Vật thật nằm trong khoảng tiêu cự (trong OF) cho ảnh ảo lớn hơn vật, cùng chiều với vật.
D.Một chùm sáng song song qua thấu kính hội tụ chụm lại ở tiêu điểm ảnh sau thấu kính.
C©u 37 : Đặt vật AB trớc thấu kính vuông góc với trục chính có f = 40cm cho ảnh A1B1 trên màn cao 4cm. Dịch màn về
phía vật 70cm thì phải dịch thấu kính đoạn bao nhiêu để lại thu đợc ảnh trên màn cao 2cm.
A.Dịch thấu kính lại gần vật 10cm
B.
Dịch thấu kính ra xa vật 10cm
C.Dịch thấu kính lại gần vật 20cm
D.
Dịch thấu kính ra xa vật 20cm
Câu 38 : Hai thấu kính tiêu cự lần lượt là f1 = 40cm, f2 = -20cm ghép đồng trục chính. Muốn cho một chùm tia sáng song
song sau khi qua hệ hai thấu kính cho chùm tia ló song song thì khoảng cách giữa hai thấu kính là:
A.60cm
B.40cm
C. 20cm
D. 10cm
C©u 39 : Đặt một điểm sáng nằm trên trục chính của một thấu kính cách kính 0,2 m thì chùm tia ló ra khỏi thấu kính là
chùm song song. Đây là
A.thấu kính hội tụ có tiêu cự 200 cm.
B.
thấu kính phân kì có tiêu cự 20 cm.
C.thấu kính phân kì có tiêu cự 200 cm.
D.
thấu kính hội tụ có tiêu cự 20 cm.
C©u 40 : Ảnh và vật thật bằng nó của nó cách nhau 100 cm. Thấu kính này
A.là thấu kính phân kì có tiêu cự 50 cm.
B.
là thấu kính hội tụ có tiêu cự 50 cm.
C.là thấu kính phân kì có tiêu cự 25 cm.

D.
là thấu kính hội tụ có tiêu cự 25 cm.
C©u 41 : Khi dùng cơng thức số phóng đại với vật thật qua một thấu kính, ta tính được độ phóng đại k<0, ảnh là
A.ảnh thật, ngược chiều vật.
B.
ảnh thât, cùng chiều vật.
C.ảnh ảo, cùng chiều vật.
D.
ảnh ảo, ngược chiều vật.
C©u 42 : Đặt một điểm sáng S trước một thấu kính hội tụ có tiêu cự 20cm, cách thấu kính 30cm. Di chuyển S ra xa vng
góc với trục chính thấu kính thì
A.Ảnh của S đ ứng yên cố đ ịnh
B.Ảnh của S di chuyển ra xa trục chính ngược chiều di chuyển của S
C.Ảnh của S di chuyển ra xa trục chính cùng chiều di chuyển của S
D.Khơng đủ điều kiện xác định
C©u 43 : Đặt một vật AB vng góc với trục chính trước một thấu kính hội tụ cho ảnh ảo A 1B1 cách thấu kính 54cm. Dịch
chuyển vật dọc theo trục chính thì thu được ảnh mới A 2B2 là ảnh thật cách thấu kính 48cm, Biết ảnh trước lớn gấp 3 lần
ảnh sau. Tiêu cự của thấu kính là
A.22,5cm
B.24,7cm
C. 17,5cm
D. 15cm
C©u 44 : Một điểm sáng S nằm trên trục chính của một thấu kính hội tụ, trước tiêu điểm vật một đoạn
bằng a, cho ảnh S’ ở sau tiêu điểm ảnh của thấu kính một đoạn b. Tiêu cự của thấu kính là:

ab
A.f = a.b

B.f = - ab

C.

f=

ab
D.

f=-


C©u 45 : Phải đặt một vật thật cách thấu kính hội tụ (tiêu cự f) một khoảng bao nhiêu để cho khoảng cách giữa vật và ảnh
thật cho bởi thấu kính có giá trị nhỏ nhất ?
A.0,5f
B.1,5f
C. 2f
D. 2,5f
C©u 46 : Vật thật qua thấu kính hội tụ cho ảnh thật nhỏ hơn vật khi vật phải đặt trong khoảng nào trước thấu kính ? Tìm
kết luận đúng.
A.2fC. fD. 0C©u 47 : Nếu có 2 thấu kính đồng trục ghép sát thì hai kính trên có thể coi như một kính tương đương có độ tụ thỏa mãn
cơng thức
A.D = D1 – D2.
B. D = │D1 + D2│.
C. D = │D1│+│D2│.
D. D = D1 + D2.
C©u 48 : Một thấu kính hội tụ tiêu cự 10cm. Nguồn sáng S đặt trên trục chính, trước thấu kính. Sau thấu kính đặt màn ảnh
vng góc với trục chính, cách thấu kính 20cm. Biết bán kính đường rìa thấu kính là 3cm. Khi S đặt cách thấu kính 5cm,
bán kính vết sỏng trờn mn l:

A.12cm
B.6cm
C. 9cm
D. 7,5cm
Câu 49 : Đặt vật AB tríc thÊu kÝnh vu«ng gãc víi trơc chÝnh cã f = 40cm cho ảnh A1B1 trên màn cao 4cm. Dịch thấu kính
về phía màn 10cm thì phải dịch màn đoạn bao nhiêu để thu đợc ảnh mới cao 2cm.
A.Dịch màn ra xa vật 70cm
B.
Dịch màn lại gần vật 70cm
C.Dịch màn lại gần vật 100cm
D.
Dịch màn ra xa vật 100cm
Câu 50 : Đặt một điểm sáng S trước một thấu kính hội tụ có tiêu cự 20cm, cách thấu kính 50cm. Di chuyển thấu kính ra
xa S một đoạn nhỏ thì
A.Ảnh của S tiến lại gần S hơn
B.
Khơng đủ điều kiện xác định
C.Ảnh của S ra xa S hơn
D.
Ảnh của S đứng n
C©u 51 : Đối với thấu kính phân kỳ, nhận xét nào dưới đây về tính chất ảnh của một vật ảo là đúng?
A.Vật ảo có thể cho ảnh thật, cùng chiều và lớn hơn vật hoặc ảnh ảo, ngược chiều và lớn hơn hay nhỏ hơn vật.
B.Vật ảo luôn cho ảnh ảo, cùng chiều và nhỏ hơn vật.
C.Vật ảo luôn cho ảnh thật, cùng chiều và lớn hơn vật.
D.Vật ảo luôn cho ảnh thật, ngược chiều và nhỏ hơn vật.
C©u 52 :
Đặt một vật sáng AB song song với màn ảnh M, trong khoảng vật và màn đặt một thấu kính sao cho trục
chính vng góc với AB. Di chuyển thấu kính và màn để trên màn thu được ảnh của vật, khi khoảng cách AB và màn nhỏ
nhất thì
A.d = 3f

B.d’ = 2f
C. d = 4f
D. d’ = 4f
C©u 53 : Một thấu kính muốn cho ảnh có độ cao bằng vật (khơng kể chiều) thì vật phải ở cách thấu kính một khoảng:

f

f

A.f
B.2
C. 2f
D. 0,5
C©u 54 : Hai điểm sáng S1, S2 cùng ở trên một trục chính, ở hai bên thấu kính hội tụ có tiêu cự f = 9cm. Hai điểm sáng
cách nhau một khoảng 24cm. Thấu kính phải đặt cách S1 một khoảng bằng bao nhiêu thì ảnh của hai điểm sáng cho bởi
hai thấu kính trùng nhau ? Biết ảnh của S1 là ảnh ảo.
A.12cm
B.18cm
C. 6cm
D. 24cm
C©u 55 : Hệ 2 thấu kính khi tạo ảnh thì ảnh cuối qua hệ có độ phóng đại là:
A.k = │k1│+│k2│.
B. k = k1/k2.
C. k = k1 + k2.
D. k = k1.k2.
C©u 56 : Ảnh của một vật thật qua một thấu kính ngược chiều với vật, cách vật 100 cm và cách kính 25 cm. Đây là một
thấu kính
A.phân kì có tiêu cự 18,75 cm.
B.
phân kì có tiêu cự 100/3 cm.

C.hội tụ có tiêu cự 100/3 cm.
D.
hội tụ có tiêu cự 18,75 cm.
C©u 57 : Đặt vật AB cao 2cm vng góc trục chính một thấu kính cho ảnh cao 1cm ngược chiều và cách AB 2,25m. Nhận
xét nào sau đây đúng về thấu kính và tiêu cự
A.Thấu kính phân kì, tiêu cự 50cm
B.
Khơng đủ điều kiện xác định
C.Thấu kính hội tụ, tiêu cự 40cm
D.
Thấu kính hội tụ, tiêu cự 50cm
C©u 58 : Đặt AB vng góc với trục chính của một thấu kính cho ảnh A1B1 cao 2cm trong khỏang giữa AB và thấu kính,
thấu kính cách ảnh A1B1 một đoạn 40cm. Nhận xét nào sau đây là đúng về thấu kính và tiêu cự
A.Thấu kính hội tụ, tiêu cự 40cm
B.
Thấu kính hội tụ, tiêu cự 80cm
C.Không đủ điều kiện xác định
D.
Thấu kính phân kì, tiêu cự 80cm
C©u 59 : Đặt một điểm sáng S trước một thấu kính hội tụ có tiêu cự 20cm, cách thấu kính 30cm. Di chuyển thấu kính ra
xa S một đoạn nhỏ thì
A.Ảnh của S ra xa S hơn
B.
Ảnh của S đứng yên
C.Không đủ điều kiện xác định
D.
Ảnh của S tiến lại gần S hơn