Vai trò của nông dân tỉnh Thái Nguyên trong công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn hiện nay

I HC QUC GIA H NI
TRNG I HC KHOA HC X HI V NHN VN
*




DNG TH LAM






N NAY





Luận văn Thạc sĩ
chuyên ngành Chủ nghĩa xã hội khoa học





H Ni, 2014

I HC QUC GIA H NI

TRNG I HC KHOA HC X HI V NHN VN
*




DNG TH LAM






P, N NAY



Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Chủ nghĩa xã hội khoa học
Mã số: 60 22 03 08


Ng-ời h-ớng dẫn khoa học: TS. Mẫn Văn Mai



H Ni, 2014

LỜI CAM ĐOAN






Tác giả

Dương Thị Lam

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU 1
Chƣơng 1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ NÔNG DÂN VÀ VAI
TRÒ CỦA NÔNG DÂN TRONG CNH, HĐH NÔNG NGHIỆP,
NÔNG THÔN Ở VIỆT NAM HIỆN NAY 9
1.1. Mt s v v t Nam
c 9
1.1.1. Quan nim v m ct Nam
hin nay 9
1.1.2. V 
nghi 20
ng ci v
  n v      
 Vit Nam. 34
  ng c       i vi
t Nam 34
 n v 
 38
Chƣơng 2. VAI TRÒ CỦA NÔNG DÂN TỈNH THÁI NGUYÊN
TRONG CNH, HĐH NÔNG NGHIỆP NÔNG THÔN HIỆN NAY -
THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP 49
2.1. Thc tr
n nay 49

    m kinh t -       
 49
2.1.2. Thc trng vai        
 54

n nh
t hi
nghi 87
u 87
2.2.2. Gi
 97
KẾT LUẬN 111
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 113
PHỤ LỤC 119



1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của luận văn


 





, 


,  , 
















 , 



, 


 , 

, 


, )  




 






 .  7 Ban


 
 
g quan


      [20,tr.123-124]. 








ph   
  
[20].

 
 
 
         ,   ,
 
 

           

             
. 
 


2

, 
 
          ,    
   ,         
 
 


 , 
 

Vai trò của nông dân
tỉnh Thái Nguyên trong CNH, HĐH nông nghiệp, nông thôn hiện nay 
 

2. Tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài luận văn.
V           

 
- Một số vấn đề nông nghiệp, nông dân, nông thôn ở các nước và Việt
Nam,   

.
- Vấn đề nông nghiệp, nông dân, nông thôn – kinh nghiệm Việt Nam,
kinh nghiệm thế giới

.
- Vấn đề nông nghiệp, nông dân, nông thôn – Kinh nghiệm Việt Nam,
kinh nghiệm Trung Quốc dung

3



 


Hng Vinh vi n phm “Công nghiệp hóa, hiện đại hoá, nông thôn,
một số vấn đề lý luận và thực tiễnnh tr qu 
tng h vi i dung  
nghi v mc tin.
Vấn đề CNH, HĐH nông nghiệp và nông thôn”
do PTS. Phm Vi Nguy 
phi thc hi  
 thc hi

ngh
Nông thôn trong quá trình công nghịêp hóa, hiện đại
hóa nông nghiệp và nông thôna Ph  v
  n ngh nhn
t b phn c
nghi
-  Bảo hộ hợp lý nông nghiệp Việt Nam trong
quá trình hội nhập kinh tế quốc tế
 a hi nhp
kinh t quc t tu
n ch cc ta trong hi nhp kinh t quc t
ng thi khuyn ngh v s
 c ta hi nh.
- Nguy, Bốn hướng đột phá chính sách
nông nghiệp nông thôn và nông dân trong giai đoạn hiện nay”, Vi

4
cn kinh t - ii, xut b,
np Vit Nam hin nay mun chuyn t nn p truyn
thn n ph 
 th n, th nht:
ch s dp, th 
c cnh tranh c sn thi 
th n d 
tr p vi WTO.
- Nguy2010), “Chính sách của Nhà nước
đối với nông dân trong điều kiện thực hiện các cam kết của WTO, Nxb Khoa
h thut, HNi  a i sng
ct Nam hin nay, t c c
 n hin tri sng thu nhng

v t i vc ta hi v 
i vu kin thc hin ca
WTO.
- Dân chủ và dân chủ cơ sở ở nông thôn
 Qu un v v 
t tm quan trng c  nh  
c ta hi kh   
ng lng th t s gii p
nh c
- Nguy(2010), Nông nghiệp, nông thôn, nông dân Việt
Nam trong quá trình phát triển đất nước theo hướng hiện đại”, Nxb Khoa
h  i, H Ni   nhng v   n ph bin ca c
chuy c lc hu, ch y
nghip him ca quc t  gii quyt v 
nghing
hi y nhng v c tin c

5
nghii mi, t ng
nhng gip
n 2011  2020  Vit Nam.
- K yu hi tho khoa hNhững vấn đề kinh tế - xã hội ở nông thôn
trong quá trình CNH, HĐH”, i hc Qui hc
Qui. n ph tng ht c v
nhng v kinh t - i  CNH,
. Chng h Ng cp v o ngh cho
 u c. Th Nguyn Th
ng vt v u kinh t  cn thit cn phi
chuyn du kinh t n c ta hin nay. PGS,TS Trn Kim
 ca giai c

       v     
nghi Vi ni cn
gii quyt mng b t Nam mi thc hin thng li s nghip
 c.
Mt s u v cn quan t 
- “Thực trạng và một số giải pháp nhằm tạo việc làm cho người lao
động nông thôn thành phố Thái Nguyên- lu (2007) ca
 Nguyn Th Linh. Lu ra thc trng v vi
  din ra trong
m  xut mt s gim gii quyt v .
- Hội nông dân tỉnh Thái Nguyên trong thời kì CNH,HĐH(n
1997-2007) - luch S ( Trn Tu
tu mt s a Hi v 
y mnh CNH, .
- S           
Lịch sử ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Thái Nguyên (1945-
2010)”, cu   ng hp nh  u, hn ch ca  

6
nghin  
tng th.
p

- “Phát huy vai trò của giai cấp nông dân Việt Nam trong sự nghiệp
CNH, HĐH nông nghiệp, nông thôn theo tư tưởng Hồ Chí Minh”, c
Ngc K, Tn, (8), 2005.
- “Thực trạng nông thôn Việt Nam hiện nay” c

 
: Vai trò của nông dân tỉnh Thái Nguyên trong CNH,

HĐH nông nghiệp, nông thôn hiện nay



  
 i quan h k
   trong CNH,
 
   
trong   .
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn.
3.1. Mục đích
L 
ong CNH,
 .
3.2. Nhiệm vụ
-  n
 , 

7
-             
tron.
- 
.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu.
- Đối tượng nghiên cứu của đề tài   
N.
- Phạm vi nghiên cứu
ay.
5. Cơ sở lí luận, thực tiễn và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn

5.1. Cơ sở lí luận, thực tiễn
 -
             
 
, 

 
.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
  
.
           
- 

6. Đóng góp mới về khoa học của luận văn.
 

              


8
7. Ý nghĩa lí luận và thực tiễn của luận văn.
giai
   
 
.



8. Kết cấu của luận văn

,
.

9
Chƣơng 1
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ NÔNG DÂN VÀ VAI TRÒ
CỦA NÔNG DÂN TRONG CNH, HĐH NÔNG NGHIỆP,
NÔNG THÔN Ở VIỆT NAM HIỆN NAY

1.1. Một số vấn đề về nông dân, nông nghiệp, nông thôn Việt Nam
trong quá trình CNH, HĐH đất nƣớc
1.1.1. Quan niệm về nông dân và đặc điểm của nông dân Việt Nam
hiện nay
1.1.1.1. Quan niệm về nông dân
i t n Ting Vii lao
ng sng bng ngh [47,tr.1283]. V
vt s  b nhi sng bng ngh
l nh nghi
 i khoa hc do Hn trung
c hi
   p ca nh   ng sn xut vt ch  
nghirc tip s du
sn xun vt, rng, bi sn xut
 [38,tr.285].
   n ca ch       
nim v m cnh:
         a Louis
t khi qum tt c
u sng trong mt bi cm
trong nhng mi quan h nhiu mi vi nhau. Pc sn xut ca

h   v p vi
 cp t n xut ra
i b phn nhu sinh hot ca
i vp v

10
[8,tr.1264]ng nh
sn xut nh. H  s hu nhu sn xut nh l
  n kinh t c l
 s nht ca h n
cn con ca h n mnh m 
i  a h [8,tr.488]. i phong ki 
bn ch  b t nng n  ng phu
tranh gay gt h  theo giai c u tranh gii
u nh  t a hip
va ch  bo v n nh 
Ti i   
i ch rut hoi ch mt mn
ru    nh rung cn thi       y,
u th i ting, anh ta
n hii  ch ng,
a mc sn xut li th[73].
  k th  m c ghen v 
u kin m n chuyan ch 
quNin cho r i sn xu
nhi tiu, h   a v kinh t 
u sinh sng bt  c h
tn ti bng ca h du kin s
v  u sn xut ch  ng bng vi    ng c i
ng: giai c  c

l   ng ca h ph thu    ng ca giai cp thng tr
t giai cng
i b ng gia giai c
ch  th i theo giai cn tii ch 
n l [72].

11
 Vi phn chi
i, v  cp trong
cuc sn  k tha hc thuy 
v u k th cc ta.
nh:
nh. Trong thi k v
ng h, H ng li giai cp cng  
i dng
ch i H nh phc
c l 
c h[35,tr.161]  i
.
ng cng sn Vit Nam t i vi khu hii 
ruu trc li hi VI (1986)
 ng li my kinh t  tri
m    p tin theo sn xut l i v  
i quyt tt quan h gi t 
quyn li cc ph n
 nh [16, tr.36]. Hi ngh ln th
By Ban ch th quan
trng c          
nghi [1, tr112].
Trong lch s c Vi 

trng. Thi k c n tranh, giai c
phn to ln c cung cp si, sc ca cho ching, gi vng
hn c  
 nghip thng nh qu
  ng
chn tuyi che tr

12
ng. Khi chi tr
v c nhng thi
mi gay ci mi,
nhng h tr c nh
t
Nam v      o nht, chim ph t
n tng cho .
T   giai cấp nông dân là một tập
đoàn xã hội cơ bản không thuần nhất, sống ở địa bàn nông thôn, là những
người tư hữu nhỏ về tư liệu sản xuất, lao động sản xuất vật chất trong nông
nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp, diêm nghiệp, nghề thủ công…làm ra lương
thực, thực phẩm và các hàng nông sản khác, là một lực lượng xã hội quan
trọng trong tiến trình lịch sử và cách mạng của dân tộc.
T quan nit Nam hi hiu ng
  ng sn xut nh   yu     p 
nghip, ngp, thu nhp ch yu dm,
s hu nh. ng hin i, giai
c nhng bii theo m v s ng,
  ng cuc sng ca h.
t Nam hi i sn xu
nghip thu , hong
ch v phc v sn xut hin nh

thc ht gia nhng.
1.1.1.2. Đặc điểm của nông dân Việt Nam hiện nay
n him ni bt:
- Nông dân Việt Nam hiện nay có sự kế thừa và phát huy truyền thống
tốt đẹp của dân tộc.
Lch s c Vit h  truyn thng
ti t   t Nam.

13
Ngay t im cht c
 n xut phn do con
 i ch 
i phong ki y ng
sn xuc ci tin, ng thu
gng h  t
tr kim mi
 sng ch, nh
i chng chi vc nghi
ng, do dai chu
a h.
 chuyn bi
n, h c gi  i s   t c  quc,
phong kin, tr   sn xut l
tr sn xuu qu ng, nhn
dc mi s







 , nhiu  mi v 

p, c
thc hi









 






 ,  p
vi  . 


,  , 


.
 


 

 
 










 , 

















 











 . Tr


 th



  quc   
c khnh. Trong cui ch   
c cu hin trong tng sn xut, t

14
n  p truyn th    p hi i  










 , 
 , 







  

 

.
T












 s  , 
k -  - c,  ,
 .  











 , 





 , , 



















. 






 

c 


   , lng giai c 
t   ca giai cp
cn vi khoa h   
hi nhp vi th gii.
















 , 











, 




, 




c, 
. 


















t





 , , 



nc. 



, 

, 




, 

 , 










 . 













 , 



 




 trC
 cng, c 













ng chin thng
a c 































 , 


















, .

15




























 

. V


, 






, 














, g

  


   tip tc phm cht tt p mi, nh  
mng m 






 huy nh 
truyn thng tp ca 



.
- Tư tưởng và lối sống của người nông dân Việt Nam có xu hướng
hiện đại.
Trong nh th ng tc chuyi
s n xut t cung, t cp nhm mc
 n xum m
 m thu li nhun. T c
truyn thng dng gi m truyn thng sang
kt h ng dng tin b khoa hu
tt c n xut.
M   t kinh t th  i h   th ph 
     c tht s       ng
mnh thc t y, nhi 
 ng, linh hot, cht
 p  mi ca i 
 gn vi hiu qu 
nghip ng hii trong thc i nhp
quc t.
Trong th t hin mt b ph c,
   o, ti  c nh  u mi ca khoa hc, 
thut, tip cc th ng sn xut kinh doanh gii  
t tng lt hin nh
ch mi, nh         ng, sn xut, kinh

16
doanh, dch v, to ra nhng bi
Vit Nam.
Trong s nghip        p,
,  tin b v nhiu mc
ng to ln n i nhch s ca
i m ng ch yu sn xut ra ca
cng lc cho s n c
h     t
ng mc Vi
- Cơ cấu giai cấp nông dân hiện nay có sự biến động phù hợp với nền
kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
Theo kt qu Ty s
2012 ca Tng cc Th, c u h  khu vc
58 triu h (+11,4%) so v [59]. S 
h   ng s
ht nhiu. Mng c n
kinh t th   khu v i
c: Gim s  tr 
nghip, thy s  tr ch v.
S h ho su h, gim 248
 so v h ho
d dch v t 5,13 triu hu h so vu
  t trng h y sn gim nhanh, ch 
62,2% so vi 71,1% so v [59].
n kinh t th i  giai cp c
n ra s bii ln. Giai c  quan
h s hn kinh t, m thu nh i: v s hu
p th, ch trang tri, tiu ch
 n kinh t phn kinh t 

17
t b phn kinh t tp th, kinh t hn hp. V thu
nh i 
m thu nhp ; i s - kinh t - i  
  , s ng th ng s
  thy s chuyn d  u ngh nghip c  
n ra theo c, tp vi nhu cu
 ng gim t trn t tr
nghi  ch v    p, gim dn t trng h 
nghin t tr tham gia dch v phc v 
trip.
c bit           
 
p mng mn cung cp
 yu t
b ph 
i hc, b c. Thc t cho th
y mc gn vn kinh t tri thi
nhp quc t   u ki

 Vit Nam hi vi
s lu kinh t vn nng v p
 i, m  
p dn hoc chuyi
dn m s dng, gii quyt viak 
cho vic nh.
- Nông dân là tầng lớp thiếu các điều kiện để phát triển hoạt động sản
xuất kinh doanh, dịch vụ.
Sn xut cc h yn xu

nghin sn xuu kii

18
u sn xut ch y thay
th c ca sn xup. C c ta hin nay ch t
 u h   i 24,1 triu lao
  t h ch   ha.
Tc t ng bng, bt khu
vn vn ch c b u
thu  ng bng, mi nhu cu ca cuc sng, t c,
i, ha bn  
m dt.
  lt
ip b thu hu, song vc s dng u qut b
thu ht s tin, h c mua
m ch b ni. Chng
l h tr  nhi tht nghip, tng
i.
Ci s n ca s nghip   u
lon xut kinh doanh, dch v m
n  khu v i u ki tip
cn v   c ho         i ph 
ng vn nhnh, phu bit v u th
 nhng th i t sc
hn ch.
- Nông dân ít được đào tạo về chuyên môn và bị thiếu việc làm nhiều.
ng sn xut c n nay vn
dn tng kinh nghim cha truyn con ni t 
M  n sn xuip, 
o v  thu  u ki

kim vich vt b
ph u vit  nhi.

19
To ca B ng  i, hin nay thi
 chim kho
vic, 20% thc ca 24 tring vi 4,8
trii, t n tng 4,8 trii tht nghip.
, hiu h i ri b 
 lc phc ty cm
nht, mic ti ng b
chc vn ph n y cht
phn bt ngun t .
B ng nhiu nht c bing ca th 
sn xut ct sc nh m lc kinh t ca h li
rt hn ch mi lch bnh hon
ng ca th  ch. Trong nhu
  khu vc
binh min nh nghch r
  mt trng,
ch; dch bnh tai xanh m xut hi ba
m.
 tai dch b t bin cu
a sn xup. Vi s  ,
nhiu h i b sn xun xu.
 ng ca th ng 
cht v i
 li.
- Nông dân cũng là bộ phận chịu nhiều thua thiệt nhất trong xã hội
hiện nay.

i mv
c nhu rc r nht nh i m lng

20
i c tht, u nhiu thua thit nht trong
i hin nay.
  t ng nhn, 
n t  i b ti
t y, v" nhà nước và nhân dân cùng làm" m
 r
ng, trong khi i ph
c, th 
ga B 
phi 122 lo  ng. c bit
trong thi gian gc hinh ng nông thôn mới
nhi            
 u khon ht sn

m ra.
 tht Nam hin nay vc
n ch. S ng c th  ng
 nh ti b phn giai cu quan trng c
huy mc, hn ch mc  
i mi hin nay.
1.1.2. Vấn đề nông nghiệp, nông thôn Việt Nam trong quá trình
CNH, HĐH nông nghiệp nông thôn
1.1.2.1. CNH, HĐH nông nghiệp, nông thôn ở Việt Nam
ng li  p,
i mng kt kinh nghim thc tin Vit
Nam, nh i hc ln th VI ci hi biu

c ln th VI ci hi m i
mi  i hnh bp, k c p,