Giải pháp nâng cao hiệu quả kinh tế trong sản xuất lúa của nông hộ ở thành phố cần thơ (TT)

1


KHOA KINH T & QUN TR KINH DOANH
  









TRONG SN XUT LÚA C





: 62 62 01 15




TÓM T

C


























2

C HOÀN THÀNH TI
I HC C


ng dn khoa h


- Phn bin 1: TS Thái Anh Hòa
- Phn bin 2: PGS.TS Nguyn Phú Son


Lun án s c bo v c Hng chm lun án cng
Hp t
Vào h 




Có th tìm hiu lun án ti:
n Quc gia Vit Nam
+ Trung tâm thông tin - u
ng
3

1
GII THIU

1.1. Lý do ch tài
TP. Cn - vi din tích lúa gn 89.000 ha và h s s dt khong 2,50
ln - sn xut bình quân trên 1 triu tn lúa mi c bit, n3, sng lúa

ca thành ph t 1.370.354 tn (3,80% so v2). Tuy nhiên, thu nhp
bình quân ca ng nông thôn (k c ng trng lúa)  thành ph  ch
khong 25,80 tri, bng 41% thu nhi ca thành
ph (62,72 tring).
1
 qu ca vic sn xut nông nghip b l thuc vào thi
tiu ra bing thng, thiu h thng bo him ri ro nông
nghip, h thng giao thông kém phát trin và thiu vn. Mt khác, s thiu liên kt
gia nông h và doanh nghip tu ki 
và doanh nghip) th ng phn ln li nhun trong chui giá tr lúa go
thay vì nông h - i trc tip làm ra ht lúa.
 góp phn tìm hi nguyên nhân ca nhm trên và làm
sáng t thêm nhnh ca các nghiên c, lun án Giải pháp nâng cao
hiệu quả kinh tế trong sản xuất lúa cho nông hộ ở TP. Cần Thơ c thc hin
nhm phân tích các yu t n hiu qu kinh t ca nông h sn xut lúa,
 t  xut gii pháp nâng cao hiu qu kinh t và ci thin thu nhp cho nông h
trng lúa  TP. C 
1.2. Mc tiêu nghiên cu
1.2.1. Mc tiêu chung
Mc tiêu chung ca lu xut gii pháp nâng cao hiu qu kinh t trong
sn xut lúa cho nông h  TP. C  khu v
1.2.2. Mc tiêu c th
 c mn án có các mc tiêu c th 
(i) Phân tích thc trng hong sn xut và tiêu th lúa ca nông h  TP.
C
ng hiu qu kinh t trong sn xut lúa ca nông h  TP. C
(iii) Phân tích các yu t n hiu qu kinh t trong sn xut lúa ca
nông h  TP. C
 xut gii pháp nâng cao hiu qu kinh t trong sn xut lúa cho nông h
 TP. C ung.

2.1.3. Ni dung nghiên cu

1
Nguồn: .
4

 vào mc tiêu v cp, lun án có các n
(i) Mô t tng quan tình hình nghiên c  lý
thuy xut trong lun án.
 lý thuyt v phân tích hiu qu kinh t và các nghiên cu thc
nghic, lun án xây dng hiu qu kinh t và các
yu t n hiu qu kinh t trong sn xut lúa ca nông h  TP. C
(iii) Da trên s liu th cp thu thc và kt qu ca các nghiên cu có liên
quan, lun án mô t thc trng v tình hình sn xut lúa ca nông h  TP. C
 s liu thu thp t 815 nông h trc chn ngu nhiên
 TP. Cng hiu qu kinh t và ng ca các yu t n
hiu qu kinh t trong sn xut lúa ca nông h  TP. C
(v) Da trên kt qu nghiên cu, lu xut gii pháp nâng cao hiu qu
kinh t trong sn xut lúa cho nông h  TP. C  khu vc

1.3. Phm vi nghiên cu

- 

- Phân tích thc trng sn xut và tiêu th lúa ca nông h  TP. C
- ng hiu qu kinh t và phân tích các yu t n hiu qu
kinh t trong sn xut lúa ca nông h  TP. C  xut gii pháp nâng
cao hiu qu kinh t trong sn xut lúa cho nông h  TP. C



Luc trng sn xu nhn dng các yu t nh
n hiu qu kinh t trong sn xut lúa ca nông h  TP. C  xut
gii pháp ci tin.


TP. C    n ni thành và 4 huyn ngoi thành. Theo S Nông
nghip và Phát trin nông thôn TP. Cng sn xut lúa ca thành ph
ch yu tp trung  4 huynh, C , Thi Lai và Phong n).
2

Bn huyn này chin 84,64% din tích lúa và 84,99% s
ca toàn thành ph.
3
Vì v m bi din, lun án s thu thp s liu  4
huyn nói trên.

2
NguồnBáo cáo tổng kết năm 
3
Nguồn
5



S liu s dng trong lun án tr- 2013). Bên
c dng s liu d ng phát trin c
quan hu quan.

Ngoài danh mc tài liu tham kho và ph lc, lun án bao g
a lun án

- H th lý thuyt v ng hiu qu kinh t 
ng các yu t n hiu qu kinh t trong sn xut lúa ca nông h mt
.
- Mô t c thc trng sn xung hiu qu kinh t và các yu t
n hiu qu kinh t trong sn xut lúa ca nông h  TP. C
- Giúp các nhà lp chính sách, các nhà qu khc phc
nhng yu kém dn phi hiu qu kinh t trong sn xut lúa.

2
TNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CU

Hiu qu sn xut nông nghip nói chung và hiu qu trong sn xut lúa nói
c nhiu hc gi nghiên cu t khá sm, ni bt nht là Theodore (1964),
Rizzo (1979) và Ellis (1993).  các nhà kinh t hng s d
phân tích bao d liu (DEA) hay u nhiên 
ng hiu qu k thut, hiu qu phân phi và hiu qu kinh t trong sn xut
nông nghip nói chung và trong sn xut lúa ca nông h nói riêng.
2.1. Các nghiên cc ngoài
2.1.1. Các nghiên cu s dháp phân tích bao d liu (DEA)
Bu t     liu (DEA)
c s quan tâm ca nhiu nhà nghiên cn 2005, Coelli & cng s 
thit l   ng hiu qu kinh t. V  a
Charnes, thut ng Data Envelopment Analysis   nên ph bin t 
1978. Ngoài ra, các tác gi 
c bit Coelli 
trình ng di hai hình th
bng theo các yu t u vào (input-orientated measuresu ra
(output-orientated measures).
6

C th, Haag & cng s (1992), Kalaitzandonakes & cng s (1992), Trewin &
cng s (1995), Thiele & Brodersen (1999), Abdulai & cng s (2000), Dhungana &
cng s (2004), (Krasachat, 2004), Hu & McAleer (2005), Brazdik (2006), Yang
(2007),
Balcombe
&
cng s (2008), Simar & Wilson (2007), Nasurudeen (2009),
Aung (2011), Yu & cng s (2011), Galawat & Yabe (2012), v.v.  d
 ng hiu qu kinh t trong hong sn xut lúa ca nông h.
2.1.2. Các nghiên cu s dphân tích biên ngu nhiên (SFA)
i tiên phong,
n m 
giá hiu qu k thun hàm sn xut biên ngu nhiên (
probabilistic
frontier production function)
   
Ali &
Flinn (1989),
Ivaldi & cng s (1994)
, Xu & Jeffrey (1995), Battese & Coelli (1995),
Wang & cng s (1996), Abdulai & Huffman (1998), Tiani (2006), Jung & Ho
(2007), Ayinde & cng s (2009), Narala & Zala (2010), Tan & cng s (2010),
Kachroo & cng s (2010), Rahman (2011), Orawan & Somporn (2012), v.v. 
s d phân tích biên ngu nhiên (SFA)  ng hiu qu kinh t
trong sn xut ca các nông h trng lúa. t thích h nh
hiu qu k thut, hiu qu phân b và hiu qu kinh t i vi các loi nông sn nói
c bit là   liu thu thp
t h sn xung b ng ln do sai s ngng cu kin
t nhiên (Coelli, 1998).
 

háp phân tích bao d lic Quan Minh Nht (2005) s dng
 ng kh i và hiu qu quy mô ca nông h trong hai mô hình
c la chn  huyn Ch Mi (An Giang). Phm Lê Thông (1998), Hien
& Suzuki (2003), Phm Lê Thông & cng s (2010), Khai & Yabe (2011), Linh
(2012), Hoang & Yabe (2012) và Nguyn Hng (2012)  dng hàm sn xut
và hàm li nhun biên ng ng các mc hiu qu k thut, hiu qu
phân phi và hiu qu kinh t mà nông h c. Ngoài ra, Hung Huy &
cng s (2008) phân tích hiu qu quy mô và k thut ca 261 h sn xut lúa ti

2.3. Kt lun
Các nghiên cu trên cho thy, sn xut lúa ca nông h s 
nông h(k thut sn xut) l(k
a chu vào) trong sn xu
ng thi, hu ht các
nghiên cu s d bin nh phân tích hiu qu kinh t,
7

ng tham s ng phi tham s. Song,
b  c
ph(phn sai s không th kim soát bc
ng).    khc phc hn ch c    ng phi tham s,
p              
(Stochastic frontier analysis - SFA) vi phn sai s hn hp c nhiu nghiên cu
áp dng. Vì vy, lun án s tip tc k tha các nghiên c
phân tích SFA. C th, lun án s s dng tham s thông qua
hàm li nhun biên ngu nhiên (stochastic profit frontier function)  ng hiu
qu kinh t ca nông h sn xut lúa  TP. C d
phân tích h ng ng ca các yu t n hiu qu này.

Ch

 LÝ LUU

 lý lun v hiu qu kinh t và ng ca các yu t n hiu qu
kinh t trong sn xut lúa ca nông h
3.1.1. Hiu qu kinh t trong sn xut lúa
Theo các nhà nghiên c lú
gi(AE).
AETEEE 
(3.1)

C th, hiu qu k thung thông qua hàm sn xut biên ngu
nhiên, có d-Zamorano, 2004):
iTE
exf
iTEii


),(
(3.2)


i
Y
a nông h,
),(
ii
xf


i

x

nông h sn xu
i

 
iTEiTEiTE
uv 

(3.3)
iTE
v

(phn nhiu), vi 
iTE
v

),0(
2
vTE
N


iTE
u
, vi 
iTE
u

na chun

),0(
2
uTE
N

. Thc hii
vi Biu thc (3.2) s 
iTE


222
uTEvTETE



2
2
TE
uTE
TE




-a nông h
8

sn xut lúa có thnh bng công thc:

 

)(
iTE
u
eETE



(3.4)
, hiu qu phân b ng thông qua hàm chi phi biên ngu
nhiên có dng:
)(
),,(
iAEiAE
uv
iAEiii
eypfC



(3.5)
i
C
n xut lúa ca nông h.
i
p
n xut lúa ca
nông h.
iAE
v


),0(
2
vAE
N


iAE
u

 vi phâna chun
),0(
2
uAE
N

.Thc hi
 i vi Biu thc 3.5 s 
iAE


222
uAEvAEAE



2
2
AE
uAE
AE





 ca nông h
sn xu
 
)(
iAE
u
eEAE 

(3.6)

Da vào Biu tha nông h sn xunh

 
 
)(
)(
iAEiTE
u
u
eEeEAETEEE 

(3.7)
ng hiu qu kinh t thông qua hàm sn xut và hàm chi phí
biên ngu nhiên không thích hp khi giá bán lúa ca các nông h khác nhau (Ali &
Flinn, i nhun biên ngu nhiên s c s d ng
hiu qu kinh t ca nông h sn xut lúa (Ali & Flinn, 1989; Ali & cng s, 1994;

Rahman, 2003; và Phm Lê Thông & cng s, 2011). Hàm li nhun biên ngu nhiên
có dng:

)(
),,(
i
eZPf
iiii



(3.8)

i

i nhun chun hóa ca nông h sn xuc tính bng li nhun
t hong sn xut lúa chia cho giá bán 1 kg lúa.
i
P
u vào chun
c tính bu vào chia cho giá bán 1 kg lúa.
i
Z
u vào
c  sn xu
i



iii

uv 

(3.9)
i
v


),0(
2
v
N

.
i
u

 va chun
),0(
2
u
N

. Thc hi
9

i vi Biu thc (3.8) s 
i


sai

222
uv



2
2



u

 ca nông h sn xu

 
i
u
i
eEEE

)(


(3.10)
ng hiu qu kinh t trong sn xut lúa ca nông h
D lý thuyc trình bày  phng hiu
qu kinh t trong sn xut lúa ca nông h  TP. Cng c th 
uvCPCP
CPCPCPCP
CPCPCPCP

CAYXOITHUHOACH
TUOITIEULAODONGPHANPHAN
GIONGGIONGNONGDUOCNONGDUOC



109
87
2
65
2
43
2
210



(3.1)
Trong Mô hình (3.11),

là logarit t nhiên ca li nhun chun hóa ca nông h,
ng bng li nhun t hong sn xut lúa chia cho giá bán 1 kg lúa.
4

n và k vng v di vi các h s
i

trong Mô hình 3.11
c trình bày trong Bng 3.1.
Ba các bin và k vng v du ca các

i

c
ng hiu qu kinh t trong sn xut lúa ca nông h
Tên bin


K vng
v du
i vi
các
i


Nghiên cu
có liên quan
NONGDUOC
CP

Logarit t nhiên ca chi phí
c chun hóa (giá bình
quân gia quyn 1 kg các loi
c s dng chia cho giá
bán 1 kg lúa)
+
Ali & Flinn, 1989; Ali &
cng s, 1994; Rahman,
2003; Nwachukwu &
Onyenweaku, 2007;
Tanko & Jirgi, 2008

2
NONGDUOC
CP

  a bin
NONGDUOC
CP

-
Ali & Flinn, 1989; Ali &
cng s, 1994; Rahman,
2003; Nwachukwu &
Onyenweaku, 2007;
Tanko & Jirgi, 2008
GIONG
CP

Logarit t nhiên ca chi phí lúa
ging chun hóa (giá mua 1 kg
lúa ging chia cho giá bán 1 kg
lúa ca nông h)
+
Ali & Flinn, 1989; Ali &
cng s, 1994; Rahman,
2003; Nwachukwu &
Onyenweaku, 2007;
Tanko & Jirgi, 2008

4



10

Tên bin


K vng
v du
i vi
các
i


Nghiên cu
có liên quan
2
GIONG
CP

a bin
GIONG
CP

-
Ali & Flinn, 1989; Ali &
cng s, 1994; Rahman,
2003; Nwachukwu &
Onyenweaku, 2007;
Tanko & Jirgi, 2008
PHAN

CP

Logarit t nhiên ca chi phí
phân bón chun hóa (giá bình
quân gia quyn 1 kg các loi
  c s dng chia
cho giá bán 1 kg lúa)
+
Ali & Flinn, 1989; Ali &
cng s, 1994; Rahman,
2003; Nwachukwu &
Onyenweaku, 2007;
Tanko & Jirgi, 2008
2
PHAN
CP

a bin
PHAN
CP

-
Ali & Flinn, 1989; Ali &
cng s, 1994; Rahman,
2003; Nwachukwu &
Onyenweaku, 2007;
Tanko & Jirgi, 2008
LAODONG
CP

Logarit t nhiên ca chi phí lao
ng chun hóa (chi phí ngày
công cng thuê chia cho
giá bán 1 kg lúa)
-
Rahman, 2003;
Nwachukwu &
Onyenweaku, 2007;
Tanko & Jirgi, 2008; Abu
& Asember, 2011
TUOITIEU
CP

Logarit t nhiên ca chi phí
i tiêu cho rung lúa ca
nông h ng/1.000 m
2
)
-

THUHOACH
CP

Logarit t nhiên ca chi phí thu
hoch và bo qun sau thu
hoch ca nông h (1.000
ng/1.000 m
2
)
-

CAYXOI
CP

Logarit t nhiên ca các khon
chi phí khác trong sn xut lúa
ca nông h ng/1.000
m
2
)
-

Nguồn: Tng hp t các nghiên c cp trong biu bng.

3.2. Các yu t n hiu qu kinh t trong sn xut lúa ca nông h
 lý thuyt
Các nghiên cu nhn thy mi quan h có dng ch a quy mô din tích
t canh tác vi hiu qu kinh t trong sn xut nông nghip (Dorward, 1999). C th,
khi quy mô din t nh n mt mc nhnh thì hiu qu kinh t trong
sn xut ca nông h s t canh tác ca
nông h t quá gii hn hp lý, nông h s phng và khó kim
11

c ca l s
cng yu t u vào lc các loi yu t m
bo chng. H qu là hiu qu kinh t trong sn xut ca nông h s gim dn.
n hiu qu kinh t ca nông h. Nu
nông h có th bán lúa trc tip cho doanh nghic bit là khi thông qua hng
c ký kc), giá lúa s i ít b  có th ch ng
honh k hoch sn xut (nhn s dng yu t u vào - khía

cnh quan tri vi hiu qu kinh t trong sn xut lúa).
i quan h mt thit vi hiu qu kinh t
trong sn xut lúa ca nông h. Nc canh lúa (nht là trong thi gian dài), cht
ht s suy kit vì không kp b  phi bón phân mi
lúc mt nhit lúa vn có th git ngày càng bc màu.
Nhiu nông h phi mua chu vp và phi chp nhu
khon ci lý vng (hay t trng) tin mua
chu mua vu t cn xem xét khi phân tích hiu qu kinh t
trong sn xut lúa ca nông h (Roosen & Hennessy, 2003; Klemick & Lichtenberg,
2008; Ma & cng s, 2014 và Khor & Zeller, 2014).
 nông thôn, các mi quan h xã hi (hay cng) truyn th
vai trò quan trng trong quan h giao tip và là khía cnh phn ánh uy tín ca mt cá
nhân. Vì vy, mi quan h quen bic cng c theo thi gian gia nông h và các
i lý vp s là yu t m bi vi giá, chng và c m
sn có ca vp. Nói cách khác, mi quan h này s ng tích cc
n hiu qu kinh t trong sn xut lúa ca nông h.
Bên cnh các yu t trên, nu có tin nhàn ri (vàng, tin tit kim hay tin
tham gia hi) càng nhiu thì nông h s d càng ch c bit là v thm, s
ng và chng) trong vi t
 u qu cao kinh t trong sn xut lúa (Feng &
cng s cp, s 
sn xut càng nhiu thì hiu qu kinh t trong sn xut lúa ca nông h i
c và tinh thn trách nhing
i vi các khon chi phí và kt qu sn xut ca nông h (Heltberg, 1998).
Kinh nghia ch h (nht là các kinh nghim trong hong sn
xut lúa) s u qu kinh t trong sn xut lúa ca nông h (Mariano &
cng s, 2012). Bên cnh kinh nghim, hc vn ca ch h u
qu kinh t trong sn xut lúa ca nông hc vn cao s giúp ch h nhanh
chóng tip cn và nm bt k thut sn xut mi cng t
12

nhiên, th  có th s dng hp lý các loi yu t u vào (nht là phân
 m bt cho cây lúa và chng sn phm (Strauss
& cng s, 1991).
Các nông h sng gn trung tâm xã, huyn hay th xã s  i tip cn
thông tin th ng và kin thc v k thut sn xu u qu kinh
t trong sn xut lúa (Mu & van de Walle, 2007; Yamano & Kijima, 2010; Tadesse &
c h tr tip cn kin thc và các nguu vào (ging, phân
và thuc) cht c mua chu vào vi lãi sut thp, nông h
có th ch ng trong vin tt cao
 c cung cp thông tin th ng hay h tr bao tiêu sn phu
ra s có giá bán cao hu qu kinh t ca h.
3.2.2. Mô hình nghiên cu ng ca các yu t n hiu qu trong
sn xut lúa ca nông h
 lý thuyt vc trình bày  phc cho phép hình thành mô hình
ng ng ca các yu t n hiu qu kinh t trong sn xut lúa ca nông
h  thành ph C










OHOTRODAUVAHOTRODAURA
KCTRUNGTAMHOCVANKINHNGHIEM
LDGIADINHITIENNHANROATTUQUENDAILYV

TUTIENMUAVATPTCANHTACPTBANLUA
DIENTICHDIENTICHHIEUQUA
1312
11109
876
543
2
210
(3.12)
HIEUQUAu qu kinh t trong sn
xut lúa ca nông h ng bng hàm li nhun biên ngu nhiên
(stochastic profit frontier function) vi phn sai s hn hn và k
vng v di vi các h s
i

c trình bày trong Bng 3.2.
Bng 3.2. K vng du ca các yu t n hiu qu kinh t trong sn xut
lúa ca nông h
Tên bin

K vng
v du
i vi
các
i


Nghiên cu
DIENTICH
Dit canh tác ca

nông h (1.000m
2
)
+
Heltberg, 1998;
Dorward, 1999
DIENTICH
2

t
canh tác ca nông h

Heltberg, 1998;
Dorward, 1999
PTBANLUA
Là 1 nu bán lúa trc tip
cho DN và là 0 nc
+
Fafchapms & Hill,
2005
13

Tên bin

K vng
v du
i vi
các
i


Nghiên cu
li
PTCANHTAC
Là 1 nu trng lúa luân
canh và là 0 nc li
+

TIENMUAVATTU
T trng s tin mua chu
v   ng s tin
mua v   p
  a nông h
(%)

Klemick &
Lichtenberg,
2008; Ma & cng
s, 2014; Khor &
Zeller, 2014
QUENDAILYVATTU
 dài thi gian quen bit
ca nông h vi lý vt

+
  
   
2013; Khor &
Zeller, 2014
TIENNHANROI

ng tin nhàn ri ca
nông h (tring)
+
Feng & cng s,
2010; Rahman,
2003
LDGIADINH
S 
gia sn xui)
+
Heltberg, 1998;
Dorward, 1999
KINHNGHIEM
Kinh nghim trng lúa
ca ch h 
+
Labarthe &
Laurent, 2013
HOCVAN
Hc vn ca ch h (s
lp hc)
+
Strauss & cng
s, 1991; Hunh
ng Huy, 2007
KCTRUNGTAM
Khong cách t  
sng ca nông h n th
t, th trn, th xã hay
thành ph (km)


Mu & van de
Walle, 2007;
Yamano &
Kijima, 2010;
Candelon & cng
s, 2013
HOTRODAURA
Là 1 nu có nông h nhn
c h tr  tip cn
thông tin th u ra
và là 0 nc li
+
Poulton & cng
s, 2010; Nguyn
H ng, 2012;
Genius & cng s,
2013; Elias &
cng s, 2013
HOTRODAUVAO
Là 1 nu nông h c h
tr kin thc s dng yu
t u vào và là 0 nu
c li
+
Strauss & cng s
(1991); Elias &
cng s (2013);
Genius & cng s
(2013)

Nguồn: Tng hp t các nghiên c cp trong biu bng.

14

u
ng pháp thu thp s liu
Số liệu thứ cấp. S liu th cp ca luc thu thp t u quan.
Số liệu sơ cấp.  mu kho sát có th i din cho các nông h sn xut lúa  TP.
Cng cách s d(1967):

399
05,0733.1141
733.114
05,011
222







N
N
eN
N
n
(3.13)
n nông h ti thi, N nông h tham gia sn
xut lúa  TP. Ce.

Do s nông h tham gia sn xut lúa  TP. Cn Th
0,05 nên s nông h ti thi399 h.
5
Vì vy, tác gi
tin hành thu thp s lip bng cách phng vn trc tip 815 nông h sn xut
lúa  TP. Cn mu ngu nhiên  nh, C
, Thn - bn huyn chin tích và sng lúa
ca thành ph.
6
Phân phi mu kho sát trên các huyc trình bày trong Bng 3.3.
Bng 3.3. Phân phi mu kha bàn (huyn)
7

Huyn
S quan sát (h)
T trng (%)
C 
278
34,1
n
104
12,8
Thi Lai
173
22,4
nh
250
30,7
Tng cng
815

100,0
 liu
- ng kê mô t c s dng nhm mô t thc trng hong
sn xut lúa ca nông h.
-  ng hiu qu kinh t ca nông h sn xut lúa TP. Cn án
s dng tham s thông qua hàm li nhun biên ngu nhiên
(stochastic profit frontier function) vi phn sai s hn hp.
- n án s dn ng
ng ca các yu t n hiu qu kinh t ca nông h sn xut lúa TP. C
- Cui cùng, lun án s dng kt qu nghiên c khoa h 
xut các gii pháp nâng cao hiu qu kinh t cho nông h sn xut lúa TP. C

5
Nguồn
6
Nguồn
7
o sát

15



THC TRNG SN XUT LÚA  THÀNH PH C

4.2. 
Dân số và lao động. Theo Tng cc Thng kê, dân s ca TP. C
20i, m i/km
2
, gp 2,04 ln m dân s ca vùng

i). TP. C có ngung di dào. Lng t
15 tui tr lên chin 44,22% dân so ngh li rt thp,
 là ng ph thông.
Kết cấu hạ tầng. c ta nói chung, TP. C thng chính
n khích xây dng kt cu, mt phn do tâm lý trông ch 
li vào Chính ph. Thêm mt lý do na là, thu nha doanh nghip và
nông h còn rt thu này làm cho h thng kt cu h tng nông thôn  C
khá kém phát tring nhu cu sn xut và kinh doanh lúa gu này
i mt phn vì sao hiu qu kinh t và thu nhp ca nông h  TP. C
còn thp.
Kinh tế. T sau khi tr thành thành ph trc thu ca TP.
Cc phát trin và chuyn dng tích cng
kinh t duy trì  mu kinh t chuyn
dch ng tích cng thi, thu nhi ca thành ph
 th  2010, 2011, 2012 và 2013 vi
t ng là 8,43%, 16,55%, 19,03% và 13,37%.
4.3. Tình hình phát trin nông nghip  TP. C
Theo Cc thng kê TP. C    giá tr sn xut nông, lâm,
thy sn (giá so sánh 2010) t 8.757,864 t ngSn
xut nông nghip  TP. Cn xut nông nghip  
thuc khu v ch yc thc hin bi nông h.
4.4. Thc trng sn xut lúa  TP. C
Hin nay,  TP. Cn thng trng lúa vn là ngh chính trong sn
xut nông nghin phân tích thc trng sn xut, th u vào (các
yu t u vào) u ra (kênh phân phng ri ro ca sn xut và
kinh doanh lúa g nhn din các yu kém ca nó.
4.4.1. T
h ng yu t u vào
+ Về giống, theo Cc Trng trt (B Nông nghip và Phát trin nông thôn,
 có khong 30 - 37% nông h s dng ging lúa xác

nhn, còn li là t ly lúa ca v  làm ging cho v sau nên ch
16

cao, chng loi gu.
+ Về vật tư nông nghiệp, trong thc t h thng phân phi vp
bao gm nhiu cp trung gian (t i lý cp 1, cp 2, cp 3, v.v.)
u có nhiu cách th khai thác nhng ym c
 hc vn thp, d tin và thiu vn kinh doanh trip ca
nông h h  tr i lý vp.
- Thị trường lao động. ng tr  tìm vic nên
tình trng thing  nông thôn là tt yu và ngày mt gay gt.
- T
hị trường vốn.

i vi nông h trng lúa  TP. Cng vn vay
a nông h là 63,84 trin chính thc ch
chim 23,4%, ngun bán chính thc 1,4%, còn li ngun phi chính thc chim ti
75,2%.
8


- T
hị trường KH - CN.

Quy mô hong ca th ng KH - CN  TP. C
còn hn ch bi ch yu trông cy vào ngun kinh phí bao cp ít i ca ngân sách.

4.4.2. Thc trng kênh phân phi

lúa go  TP. C

Nghiên cu h thng phân phi lúa go  TP. Cy, mc dù nông
h là nhi to ra nhng hi li ích nhc ch ng th 4
trong 5 tác nhân ca h thng phân phi (nông h i
bán l ng t hiu qu sn xut ca nông h 
ng vi nhng gì mà h u n kh n bn
vng ca ngành hàng lúa go.
4.4.3. Ri ro trong sn xut lúa ca nông h  TP. C
a nông h n xut nông nghip nói chung,
nhìn t m ca nông h, t: rủi ro sản xuất
), rủi ro giá (do bing c
), rủi ro chính sách (p), rủi ro kỹ thuật (tin
b ca khoa hc k thut).


8
Nguồn: 
17


NG CA CÁC YU T N HIU QU KINH T
TRONG SN XUT LÚA CA NÔNG H  THÀNH PH C

5.1. Mô t mu kho sát
m chung
Mc tiêu ca phn này là mô t m chung ca mu khi vi
815 nông h sn xut lúa  TP. C nhân khu bình quân ca các nông h là
 ng tham gia trng lúa ch là 2,2 i. Tui bình quân
ca ch h là 53,1. Ch h là nam chim 87,2% s nông h c kho sát. S 
tham gia hong trng lúa (kinh nghim) ca ch h là 27,4. S c bình
quân ca ch h là 6,9 và ch có 21,4% ch h tt nghip trung h tr lên.

5.1.2. Kt qu sn xut lúa ca nông h
S liu kho sát cho thy, có ti 88,5% nông h  TP. Cn xut lúa 3
v ng rut qu kho sát còn cho thy, chi phí
sn xut lúa v ng/ha (thng 6,3% so vi chi phí
sn xut lúa v  u kin t nhiên thun
li nht.
Bng 5.1. Chi phí sn xut lúa phân theo v ca nông h  TP. C
Khon mc
chi phí

Hè thu

S tin
(1.000

T
trng
(%)
S tin
(1.000

T
trng
(%)
S tin
(1.000

T
trng
(%)

Phân bón
5.587,1
32,3
6.034,2
32,7
6.062,8
32,8
Thuc nông c
4.664,5
27,0
4.951,5
26,8
4.907,1
26,6
Thu hoch
2.156,4
12,5
2.331,6
12,6
2.313,6
12,5
Ging
1.859,9
10,7
1.953,9
10,6
1.994,1
10,8
ng thuê
1.161,2

6,7
1.176,1
6,4
1.180,2
6,4
i tiêu
610,5
3,5
663,1
3,6
660,1
3,6
Cày xi
1.264,9
7,3
1.359,7
7,4
1.350,4
7,3
Tng cng
17.304,5
100,0
18.470,2
100,0
18.468,2
100,0
Nguồn: Kt qu phân tích s liu t kh

Chi phí phân bón chim t trng cao nht trong quá trình sn xut lúa ca nông
h (ng chi phí sn xut lúa). V  trng chi phí phân bón

thp nht (32,3%), tin là v Hè thu (32,7%) và cao nht là v u
kin sn xut bt l kia (32,8%).

18

Bng 5.2. Hiu qu tài chính trong sn xut lúa nông h TP. C
Tiêu chí

Hè thu

Sng lúa bán (tn)
11,9
8,8
7,9
ng/kg)
5,6
4,8
5,0
Doanh thu (tring)
66,9
42,3
39,7
Chi phí sn xut (tring)
25,2
26,9
26,4
Li nhun (tring)
41,7
15,4
13,3

Li nhun/chi phí (ln)
1,7
0,6
0,5
Nguồn: Kt qu phân tích s liu t kh2013.

Do phn ln nông h u phi vay v sn xut lúa và thi bo
qun và d tr lúa nên h ng php và d b
 ng/kg),
ng/kg so vi giá bán lúa v 
v lúa mang li hiu qu nht cho nông h. Nguyên nhân là do v lúa Hè thu và Thu
u kin canh tác không thun lch bnh xng
m cht go thp.
ng hiu qu kinh t trong sn xut lúa ca nông h TP. C
Kt qu ng Mô hình (3.11) trình bày trong Bng 5.3. cho thy, h s
ng ca hu ht các bin trong mô hình nghiên cng kê. C
th, h s ng ca bin
NONGDUOC
CP
có tr s 
)931,0(
1


và h s c
ng ca bin
2
NONGDUOC
CP
có tr s âm

)067,0(
2


, cùng  mu
y, hiu qu trong sn xut lúa ca nông h là hàm phi tuyn (có d
ca chi phí cho thuc.
Bng 5.3. Kt qu ng hiu qu kinh t trong sn xut lúa ca nông h
Biến phụ thuộc:

- logarit t nhiên li nhun chun hóa ca nông h trng lúa
Bin s

Hè thu

C 
(1)
(2)
(3)
(4)
Hằng số C
7,553***
(9,880)
7,887***
(8,700)
8,026***
(7,900)
9,382***
(10,390)
NONGDUOC

CP

0,985***
(3,990)
1,012***
(4,180)
0,833***
(2,920)
0,931***
(3,720)
2
NONGDUOC
CP

-0,071***
(-3,400)
-0,073***
(-3,720)
-0,060**
(-2,580)
-0,067***
(-3,260)
GIONG
CP

0,087
(1,170)
0,054
(0,630)
-0,035

(-0,340)
0,076
(0,940)
2
GIONG
CP

-0,070
(-1,430)
-0,166***
(-2,910)
-0,142**
(-2,150)
-0,105**
(-2,010)
PHAN
CP

-0,769***
(-2,830)
-0,695*
(-1,910)
-0,697*
(-1,690)
-0,693**
(-2,060)
19

Bin s


Hè thu

C 
(1)
(2)
(3)
(4)
2
PHAN
CP

0,461***
(4,100)
0,437***
(3,310)
0,434***
(2,820)
0,440***
(3,360)
LAODONG
CP

-0,259**
(-2,290)
-0,467***
(-3,230)
-0,286**
(-2,140)
-0,340***
(-2,750)

TUOITIEU
CP

-0,163***
(-5,100)
-0,195***
(-4,870)
-0,207***
(-4,210)
-0,207***
(-5,790)
THUHOACH
CP

0,007
(0,100)
-0,026
(-0,300)
-0,070
(-0,670)
-0,055
(-0,710)
CAYXOI
CP

0,013***
(3,040)
0,003
(0,670)
0,011*

(1,750)
0,015***
(3,390)
S quan sát
815
795
690
815

2


407,740
251,680
204,230
313,530


0,000
0,000
0,000
0,000

likelihood
-813,119
-985,707
-878,056
-882,689
H s Gamma
0,730

0,858
0,855
0,769
Ghi chú
)(



)(
222
vuu


.
10%.
Nguồn: Kt qu phân tích s liu t kh

H s ng ca bin
2
GIONG
CP
có tr s âm
)105,0(
4


vi m
 s ng ca bin
GIONG
CP

ly,
ng có ng nghch chin hiu qu ca nông h sn xut lúa.
H s ng ca bin
PHAN
CP
có tr s âm
)693,0(
5


, ng
kê vi m      s  ng ca bin
2
PHAN
CP
có tr s 
)440,0(
6


v
 cp, hu ht nông h u s dc
khuyn cáo nhiu và chi phí phân bón ca nông h chim t trng cao nht trong chi
phí sn xut lúa ca h (Bng 5.1).
H s ng ca bin
LAODONG
CP
và bin
TUOITIEU
CP

u có tr s âm, lt là
340,0
7


và
207,0
8


, cùng  mu này cho thng
u có ng nghch chii vi li nhun trng lúa ca nông h.
Ngoài ra, h s ng ca bin
CAYXOI
CP
có tr s 
)015,0(
10


 m
1%. Chi phí cày xt có ng thun chin li nhun sn xut lúa ca nông h.
20

Bng 5.4. Mc hiu qu kinh t trong sn xut lúa ca nông h  TP. C

Mc hiu qu (%)
S quan sát (h)
T trng (%)
90


100
1
0,12
80

< 90
36
4,42
70

< 80
141
17,30
60

< 70
208
25,52
50

< 60
165
20,25
< 50
264
32,39
Tng cng
815
1

00,00
Nguồn: Kt qu phân tích s liu t kh

Bng 5.4 cho thy, ch có 0,12% nông h sn xut mc hiu qu kinh t
t n 100%. S h có mc hiu qu kinh t i 50% chim t trng khá cao
(chim 32,39% s h c kho sát). u ra có nhiu
bing và nông h không la chu vào tu ra hu này
cho thy, tii thin hiu qu kinh t  i nhun cho nông h sn
xut lúa  TP. Ct ln nu chú trn các khía cc trình bày
trong Bng 5.5.

Bng 5.5. Hiu qu kinh t m ca nông h trng lúa  TP. C
Tiêu chí
Mc hiu qu kinh t trong sn xut lúa (%)
< 50
 < 60




Tui ch h
52,5
55,6
52,8
52,0
53,5
44,0
Hc vn ch h
(lp)
6,5

6,4
7,2
7,3
8,3
12,0
Nhân khu
i)
4,4
4,6
4,8
4,9
5,0
4,0
S ng
tham gia sn
xui)
2,2
2,3
2,2
2,2
2,4
2,0
ng tin vay
ca h (triu
ng/h)
41,8
52,5
63,3
89,4
172,6

359,1
 ng
doanh thu bán
lúa ca h (%)
9,6
14,7
9,3
20,6
14,3
21,1
Giá bán lúa ca
h (1.000
ng/kg)
5,1
5,1
5,2
5,3
5,1
6,3
Nguồn: Kt qu phân tích s liu t kh
21

5.3. ng ca các yu t n hiu qu kinh t trong sn xut lúa ca
nông h TP. C
 cp, lun án s d c
ng ng ca các yu t n hiu qu kinh t ca nông h sn xut lúa TP.
Cn ph thuc b chi bi tr s 0 và chn trên bi tr s 100. Thng
kê mô t các bin và kt qu c lt trình bày trong
Bng 5.6 và 5.7.
Bng 5.6. Thng kê mô t các bing các yu t ng

n hiu qu kinh t trong sn xut lúa ca nông h
Bin
Trung
bình
Nh
nht
Ln nht
 lch
chun
Mode
Trung
v
HIEUQUA
55,8
3,6
91,2
16,8
68,0
59,0
DIENTICH
14,5
1,0
85,0
10,8
10,0
12,0
TIENMUAVATTU
61,0
0,0
100,0

45,6
100,0
90,9
QUENDAILYVATTU
41,2
1,0
245,0
37,3
30,0
30,0
TIENNHANROI
0,6
0,0
54,2
3,1
0,0
0,0
LDGIADINH
2,2
1,0
7,0
1,1
2,0
2,0
KINHNGHIEM
27,4
3,0
70,0
11,3
20,0

27,0
HOCVAN
6,9
0,0
15,0
3,3
9,0
7,0
KCTRUNGTAM
20,8
2,7
44,3
10,1
19,0
19,8
Nguồn: Kt qu phân tích s liu t kh

Kt qu ng  Bng 5.7 cho thy, nhiu bin trong mô ng
ng cn hiu qu
kinh t trong sn xut lúa ca nông h là phi tuyn, có di kt qu
HIEUQUA theo DIENTICH:
842,50DIENTICH

(hay 5,0842 ha) thì quy mô diu qu kinh t
trong sn xuc lý gii  ph lý thuyt. Tuy nhiên,
khi di5,0842 ha thì nông h s phn lao
ng và khó kic ca h nên hiu qu kinh t s gim.
22

Bng 5.7. Kt qu ng ng các yu t n hiu qu kinh t trong sn
xut lúa ca nông h  TP. C
Biến phụ thuộc: HIEUQUA  hiu qu kinh t trong sn xut lúa ca nông h (%)
Bin s

Hè thu

C 
(1)
(2)
(3)
(4)
Hằng số C
40,119***
-
29,050***
-
31,085***
-
35,612***
-
DIENTICH
1,962***
(1,960)
2,005***
(1,965)
1,896***
(1,846)
1,939***
(1,932)

DIENTICH
2

-0,020***
(-0,020)
-0,019***
(-0,018)
-0,018***
(-0,018)
-0,019***
(-0,019)
PTBANLUA
1,761
(1,757)
3,996*
(3,919)
6,175**
(6,018)
4,336***
(4,310)
PTCANHTAC



3,166**
(3,150)
TIENMUAVATTU
-0,048***
(-0,048)
-0,055***

(-0,054)
-0,057***
(-0,055)
-0,051***
(-0,051)
QUENDAILYVATTU
-0,022
(-0,022)
-0,029
(-0,029)
-0,017
(-0,017)
-0,020
(-0,020)
TIENNHANROI
1,058***
(1,056)
1,446***
(1,418)
1,745***
(1,700)
0,488***
(0,486)
LDGIADINH
0,111
(0,111)
0,044
(0,043)
1,078*
(1,050)

0,466
(0,464)
KINHNGHIEM
0,045
(0,045)
0,050
(0,049)
0,010
(0,009)
0,013
(0,013)
HOCVAN
0,188
(0,188)
0,136
(0,133)
0,081
(0,079)
0,213
(0,212)
KCTRUNGTAM
-0,181***
(-0,181)
-0,244***
(-0,239)
-0,350***
(-0,341)
-0,191***
(-0,191)
HOTRODAURA

2,748***
(2,743)
2,754**
(2,700)
1,938
(1,888)
1,983**
(1,975)
HOTRODAUVAO
1,441
(1,439)
2,827**
(2,769)
2,059
(2,004)
2,581**
(2,573)
S quan sát
815
795
690
815

2


61,660
41,170
27,220
48,120


0,000
0,000
0,000
0,000

-3.097,795
-3.329,856
-2.912,987
-3.233,024
Ghi chú
i


 
)/(
i
XHIEUQUA 

10%.
Nguồn: Kt qu phân tích s liu t kh
23

Bên c   s  ng ca bin PTBANLUA có tr s 
 
336,4
3


vi mu ht nông h ph thuc rt ln vào các tác nhân

trung gian trong quá trình tiêu th c bi
trc tip bán lúa trc cho nhà máy xay xát hay doanh nghip, h s c giá cao
  t hiu qu kinh t i nhng h bán lúa
ti ru
 , h s  ng ca bin PTCANHTAC    s 
 
166,3
4


, vi m y hiu qu kinh t ca nông h
tr trnc canh cây lúa.
T trng s tin mua chu vTIENMUAVATTUng nghch
chin hiu qu kinh t ca nông h,  mu càng nhiu,
nông h càng phi chp nhu kin do các
 
051,0
5


i lý vnông nghip
t ra (giá và loi vp) và càng khó kic chng và giá
cu qu kinh t ca nông h s gim.
ng tin nhàn ri (TIENNHANROI  ng thun chiu
n hiu qu kinh t ca nông h
 
488,0
7



,  mn nhàn
ri (tin gi tit kim hay tin tham gia hi) càng nhiu nông h s càng ch ng
vi ci
thin hiu qu kinh t trong sn xut lúa.
Khong cách t ng nông h n th t, th trn có ng nghch
chin hiu qu kinh t ca nông h,  m
 
191,0
11


. Hia
bàn sn xut lúa ch yu ca TP. Cit lp vi các trc
l m chu này lý gii vì sao hiu qu kinh
t trong sn xut lúa ca nông h  TP. C cp.
c li, bin HOTRODAURA ng tích cn hiu qu kinh t ca
nông h
 
983,1
12


,  m th, khi nông h c h tr tip cn th
u ra, h s nc thông tin th ng tn xuu
th ng, ít b  u qu kinh t
trong sn xut lúa s , bin HOTRODAUVAO  s 
 
581,2
13



vi mc h thông tin v th u vào (ging,
c), nông h có th ch ng chn la yu t u vào phù hp, giúp
ng tt nên hiu qu kinh t trong sn xut lúa s 
Khác vi các bin trên, các bin còn lQUENDAILYVATTU, LDGIADINH,
KINHNGHIEM, HOCVANng kê.
Tóm li, kt qu ng mô hình nghiên cu thc nghim cho thy hiu qu kinh t trong
sn xut lúa ca nông h chu ng ca các yu t ni ti (bn thân nông h) ln ngoi biên.
24


GII PHÁP NÂNG CAO HIU QU KINH T
TRONG SN XUT LÚA CHO NÔNG H  THÀNH PH C

 m bo tính khoa h xut gii pháp tng hp có liên quan
n các khía c trên nhm nâng cao hiu qu kinh t trong sn xut
lúa ca nông h i thin thu nhp cho nông h và thúc 
ng kinh t cho TP. C
+ Trước hết là giải pháp về quy mô diện tích, các nông h có u kin tt nên
phát tring tích t rut c
t hiu qu theo quy mô. Khi dit canh tác ng (kt qu tính 
Clà 5,0842 ha), nông h cn liên kt sn xut theo mô hình HTX hoc công
ty c phn s hiu qu 
+ Thứ hai là giải pháp về phương thức bán bán lúa, gii pháp cho v nà


).
+ Thứ ba là giải pháp về phương thức canh tác,  ng hóa ngun thu nhp,
nông h nên canh tác 2 v lúa, xen canh 1 v màu, kt hp vng
rung, tr

+ Thứ tư là giải pháp về mua vật tư,  giúp nông h không phi vay phi chính
thi hình thc mua chu vp) cn phi phát trin th ng tín
d kp thi h tr tín dng chính thc cho nông h.
+ Thứ năm là giải pháp về tiền nhàn rỗi,  giúp cho nông h ng hóa thu
nhp, nâng cao thu nhp các nhà qun lý cn trin khai thc hin có hiu qu 
trình mc tiêu quc gia gim nghèo bn vng nông thôn mi.
+ Thứ sáu là giải pháp về phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng để rút ngắn
khoảng cách từ nông hộ đến trung tâm, nhm thun tin cho vi
các yu t u ra cho nông h.
+ Thứ bảy là giải pháp về hỗ trợ đầu ra,  h tr nông h d nm bt thông tin
v th u ra, Chính ph (nhà qun lý) cn giúp nông h bình n giá lúa và
phát trin th ng lúa go. Khi giá lúa nh và có th d c, nông h s
ch ng la chn thc bán lúa có l nâng cao
hiu qu kinh t.
+ Thứ tám là giải pháp về hỗ trợ đầu vào, khi nông h c h tr tip cn kin
thc và các nguu vào (ging, phân, thuc) chc mua chu
vào vi lãi sut thp, h có th ch ng trong vi
trin t
25

Ch
KT LUN VÀ KIN NGH
7.1. Kt lun
 kt qu ng c kt hp vi kt qu phân tích
v thc trng sn xut lúa ca nông h  TP. C xut các nhóm
gii pháp tng hp t phía các nhà qun lý và bn thân c phía nông h. Các gii pháp
này da trên các yu t c ch ra t ng ng ca các yu t
n hiu qu kinh t trong sn xut lúa ca nông h các gii pháp này phát huy tác
dng thit thc, cn có s quan tâm h tr c cn lý nhà
c, các ving và c DN vì li ích chung - n ngh ca lun án.

7.2. Kin ngh
i vn lý
i vi nhà quc ht cn phi nh kinh t Các nhà qun lý
cn thc hin t   c ho nh các chính sách phát tri ng b h
thng các th ng cung cp yu t u vào và tiêu th sn phu ra nh. Sn
xut lúa luôn tim n nhng ri ro bng t thiên nhiên và th u vào,
u ra. Vì vy, phát trin th ng bo him ri ro cho nông h sn xu
mt yêu cu bc thit. Cn thi xây dng mt h thng th ng tín dng nông
thôn kp thng cho nhu cu vay vn ca nông h. TP. Cn h tr 
cng c và phát trin DN nông nghip. Thành ph cn liên kt trên phm vi vùng, da
vào li th ca t y s phát
trin, tránh dm chân r
i vi các trung tâm, ving
c mt, các ving c chuyn giao cho nông h
v các d án, thy li hóa và nâng cao kh ng dng TBKT. Nghiên cu
lai to thêm nhiu ging m t cao phù hp vi nhu cu th ng. Mt
khác, y mnh nghiên cu, phát trin ch bin lúa go thành các sn phm giá tr
cao, gim xut khu go thô. H tr thông tin kp thi cho nông h v tình hình din
bin sn xut. y mnh hong tp hu h tr cho nông
h nâng cao kh ng dng TBKT.
i vi các DN
Các DN cung cp các yu t u vào cho sn xut lúa ca nông h (máy móc,
vp, v.v.) ph i mà xây dng mi quan h
 hi kinh doanh khai
c sau thu hoch, to ra mng giá tr áng k trong chui ngành
hàng và góp phn phát trin bn vng. DN cng các ch u mi, cm
nhà máy ch bin gng rung làm h t ch