Slide văn 12 NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ _Ngọc Thúy

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TỈNH ĐIỆN BIÊN
TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG BÚNG LAO
Bài: NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ
Môn Ngữ Văn 12 (Ban cơ bản)
Tác giả :
Lê Thị Ngọc Thúy
Bài giảng dự thi năm học 2014-2015
Email:
Tiết PPCT: 46 - 47
(Trích
(Trích
)
)
Nguyễn Tuân
Nguyễn Tuân
1. Tùy bút “Sông Đà”
1. Tùy bút “Sông Đà”
a. Hoàn cảnh sáng tác :
Tùy bút “Sông Đà” được sáng tác năm 1960,
gồm 15 tùy bút. Đây là kết quả chuyến đi thực
tế của Nguyễn Tuân lên Tây Bắc vào năm
1958.
b.Về thể loại tùy bút:
- Chủ quan, tự do, phóng túng, biến hóa linh
hoạt, giàu hình ảnh, nhạc điệu, từ ngữ phong phú,
nhiều cách so sánh liên tưởng…
I.ĐỌC-TIẾP XÚC VĂN BẢN
I.ĐỌC-TIẾP XÚC VĂN BẢN
- Phong cảnh Tây Bắc vừa uy nghiêm hùng vĩ,
vừa thơ mộng trữ tình.
- Con người Tây Bắc dũng cảm, lao động cần cù.

c. Nội dung của tập tùy bút:
2. Đoạn trích:
2. Đoạn trích:


“ Người lái đò sông Đà”
“ Người lái đò sông Đà”


-
Xuất xứ
Xuất xứ
: Trích từ tùy bút “Sông Đà” (1960)
: Trích từ tùy bút “Sông Đà” (1960)
II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN :
II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN :
1.Hình ảnh sông Đà
1.Hình ảnh sông Đà
:
:
(Sông Đà được nhà văn quan sát và miêu tả ở nhiều góc
(Sông Đà được nhà văn quan sát và miêu tả ở nhiều góc
độ ):
độ ):
“Chúng thủy giai đông tẩu
Đà giang độc bắc lưu”
(Mọi con sông đều chảy theo hướng Đông, chỉ có sông Đà theo
hướng Bắc)

Cách giới thiệu tạo ấn tượng về Sông Đà : như một nhân vật có

cá tính độc đáo.

a. Về “lai lịch”
a. Về “lai lịch”
II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN:
II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN:
1, Hình ảnh con sông Đà:
1, Hình ảnh con sông Đà:
b, tính cách:
b, tính cách:
* Một dòng sông hung bạo, hiểm ác:
* Một dòng sông hung bạo, hiểm ác:
b.Về tính cách :
b.Về tính cách :
* Một dòng sông hung bạo –
* Một dòng sông hung bạo –
hiểm ác:
hiểm ác:
•
- Đá bờ sông Đà:
- Đá bờ sông Đà:
•
+ Đá dựng thành vách,
+ Đá dựng thành vách,
+ Mặt sông lúc đúng ngọ
+ Mặt sông lúc đúng ngọ
mới có mặt trời.
mới có mặt trời.

+
+
Vách đá thành chẹt lòng sông
Vách đá thành chẹt lòng sông
Đà như một cái yết hầu.
Đà như một cái yết hầu.


Vách đá hai bên bờ sông
Vách đá hai bên bờ sông
Ở quãng mặt ghềnh Hát Loóng
Ở quãng mặt ghềnh Hát Loóng
:
:


-
-


”
”
Nước xô đá, đá xô sóng, sóng xô gió,
Nước xô đá, đá xô sóng, sóng xô gió,
cuồn cuộn luồng gió gùn ghè
cuồn cuộn luồng gió gùn ghè
như muốn đòi
như muốn đòi
nợ xuýt”,
nợ xuýt”,

nếu khinh xuất tay lái thì “dễ lật
nếu khinh xuất tay lái thì “dễ lật
ngửa bụng thuyền ra”.
ngửa bụng thuyền ra”.
- Những cái hút nước :
- Những cái hút nước :



+ “ Giống như cái
+ “ Giống như cái
giếng bê tông thả
giếng bê tông thả
xuống sông để làm
xuống sông để làm
móng cầu. Nước ở
móng cầu. Nước ở
đây thở và kêu như
đây thở và kêu như
cửa cống cái bị sặc”.
cửa cống cái bị sặc”.
Những cái hút nước
Những cái hút nước
+ Có những thuyền vô ý đã bị
cái hút nước ấy “ lôi tuột
xuống, …hút xuống, thuyền
trồng ngay cây chuối ngược
rồi vụt biến đi, bị dìm và đi
ngầm dưới lòng sông đến
mươi phút sau mới thấy tan

xác ở khuỷnh sông dưới”
-Tiếng thác nước:
-Tiếng thác nước:


+ Khi thì “
+ Khi thì “
oán trách van xin
oán trách van xin
” ,
” ,


+ Khi thì “
+ Khi thì “
khiêu khích, giọng gằn và chế nhạo
khiêu khích, giọng gằn và chế nhạo
”, +Khi
”, +Khi
thì “
thì “
rống lên”, “reo như đun sôi”…
rống lên”, “reo như đun sôi”…
.
.
- Đá sông Đà:
- Đá sông Đà:
với bao đá nổi, đá chìm “từ ngàn năm vẫn
với bao đá nổi, đá chìm “từ ngàn năm vẫn
mai phục hết trong lòng sông”. chỉ chực có thuyền nào

mai phục hết trong lòng sông”. chỉ chực có thuyền nào
xuất hiện “ bèn nhổm cả dậy để vồ lấy thuyền”và dàn
xuất hiện “ bèn nhổm cả dậy để vồ lấy thuyền”và dàn
bày thạch trận “ đòi ăn chết cái thuyền”.
bày thạch trận “ đòi ăn chết cái thuyền”.

Sông Đà “thành ra diện mạo và tâm địa của
một thứ kẻ thù số một,” sẵn sàng cướp đi mạng
sống con người, có tâm địa ác độc như dì ghẻ.
* Một dòng sông thơ mộng-
* Một dòng sông thơ mộng-
trữ tình
trữ tình
:
:


-Về hình dáng
-Về hình dáng


:
:


+
+
“Sông Đà tuôn dài như
“Sông Đà tuôn dài như
một áng tóc trữ tình, đầu

một áng tóc trữ tình, đầu
tóc,chân tóc ẩn hiện
tóc,chân tóc ẩn hiện
trong mây trời Tây Bắc
trong mây trời Tây Bắc
bung nở hoa ban, hoa
bung nở hoa ban, hoa
gạo tháng hai”.
gạo tháng hai”.




Sông Đà như hình ảnh
Sông Đà như hình ảnh
của
của
thiếu nữ
thiếu nữ
Tây Bắc kiều
Tây Bắc kiều
diễm và man sơ.
diễm và man sơ.
Toàn cảnh sông Đà
Toàn cảnh sông Đà
từ trên máy bay nhìn xuống
từ trên máy bay nhìn xuống
Sông Đà hùng vĩ
Sông Đà hùng vĩ
-

-
Màu nước của dòng
Màu nước của dòng
sông thay đổi theo
sông thay đổi theo
mùa :
mùa :


+“Mùa xuân, dòng
+“Mùa xuân, dòng
xanh ngọc bích”.
xanh ngọc bích”.


+“Mùa thu, nước sông
+“Mùa thu, nước sông
Đà lừ lừ chín đỏ như
Đà lừ lừ chín đỏ như
da mặt người bầm đi
da mặt người bầm đi
vì rượu bữa…”
vì rượu bữa…”


-Hai bên bờ sông :
-Hai bên bờ sông :


+“ lặng tờ”…

+“ lặng tờ”…


+“Hoang dại như một bờ tiền
+“Hoang dại như một bờ tiền
sử…”
sử…”


+” Hồn nhiên như nỗi niềm cổ
+” Hồn nhiên như nỗi niềm cổ
tích tuổi xưa”…
tích tuổi xưa”…




Sông Đà thật mỹ lệ và như
Sông Đà thật mỹ lệ và như
“
“
một cố nhân…lắm bệnh
một cố nhân…lắm bệnh
nhiều chứng”
nhiều chứng”
gợi cảm hứng
gợi cảm hứng
nghệ thuật và cảm xúc; vừa
nghệ thuật và cảm xúc; vừa
Đường thi lại vừa hiện đại.

Đường thi lại vừa hiện đại.
* Tóm lại
* Tóm lại
:
:
-
-
Bằng khả năng quan sát sắc sảo, trí tưởng tượng phong
Bằng khả năng quan sát sắc sảo, trí tưởng tượng phong
phú, ngôn ngữ điêu luyện,hàng loạt so sánh độc đáo,
phú, ngôn ngữ điêu luyện,hàng loạt so sánh độc đáo,
… Nguyễn Tuân đã diễn tả sinh động cái dữ dội,
… Nguyễn Tuân đã diễn tả sinh động cái dữ dội,
hung bạo, hiểm trở của sông Đà như một biểu tượng
hung bạo, hiểm trở của sông Đà như một biểu tượng
về sức mạnh dữ dội và vẻ đẹp hùng vĩ của non sông
về sức mạnh dữ dội và vẻ đẹp hùng vĩ của non sông
đất nước.
đất nước.
Một số hình ảnh về sông Đà
Một số hình ảnh về sông Đà
Bình minh trên sông Đà
Bình minh trên sông Đà
Hoàng hôn trên sông Đà
Hoàng hôn trên sông Đà
Du ngoạn trên sông Đà
Du ngoạn trên sông Đà
Dọc theo triền sông Đà
Dọc theo triền sông Đà
2.Ông lái đò:

2.Ông lái đò:
a, Về lai lịch :
a, Về lai lịch :
- Ông đò là một ông già 70
- Ông đò là một ông già 70
tuổi. Ông sinh ra và lớn lên
tuổi. Ông sinh ra và lớn lên
ngay bên bờ sông Đà .
ngay bên bờ sông Đà .
-
-
Phần lớn cuộc đời ông dành
Phần lớn cuộc đời ông dành
cho nghề lái đò dọc trên
cho nghề lái đò dọc trên
sông Đà – một nghề đầy
sông Đà – một nghề đầy
gia khổ và hiểm nguy.
gia khổ và hiểm nguy.
“
“
Quê
Quê


ông ở ngay
ông ở ngay


chỗ ngã tư sông

chỗ ngã tư sông


sát tỉnh”.
sát tỉnh”.
“
“
Thời Tây , Tàu
Thời Tây , Tàu
…ông chở đò dọc
…ông chở đò dọc
tải chè mạn , chè
tải chè mạn , chè
cối từ Mường Lay
cối từ Mường Lay
cho đến hết cửa
cho đến hết cửa
rừng hòa bình…”
rừng hòa bình…”
b.Về hình dáng:
b.Về hình dáng:
- Cái gian nan, khổ cực của
- Cái gian nan, khổ cực của
nghề lái đò như “
nghề lái đò như “
chạm
chạm
khắc
khắc
”, làm nên một hình

”, làm nên một hình
dáng rất đặc biệt của ông
dáng rất đặc biệt của ông
lái .
lái .




Chỉ một vài nét,
Chỉ một vài nét,
NT
NT
đã
đã
tạc nên một bức chân
tạc nên một bức chân
dung của lái đò không chỉ
dung của lái đò không chỉ
hình dáng bề ngoài mà cả
hình dáng bề ngoài mà cả
nội tâm, phong thái
nội tâm, phong thái
của
của
một người lao động có
một người lao động có
tâm hồn .
tâm hồn .
“

“
Tay ông lêu nghêu như
Tay ông lêu nghêu như
cái sào, chân ông lúc nào
cái sào, chân ông lúc nào
cũng như kẹp lấy một cái
cũng như kẹp lấy một cái
cuống lái tưởng tượng
cuống lái tưởng tượng
.
.
Giọng ông ào ào như
Giọng ông ào ào như
tiếng nước trước mặt
tiếng nước trước mặt
ghềnh…
ghềnh…


Nhỡn giới ông
Nhỡn giới ông
vòi vọi ….
vòi vọi ….
Cái đầu quắc
Cái đầu quắc
thước…đặt trên một thân
thước…đặt trên một thân
hình cao to và gọn quánh
hình cao to và gọn quánh
như chất sừng, chất

như chất sừng, chất
mun.”
mun.”
Minh họa cho hình ảnh
Minh họa cho hình ảnh
ông lái đò
ông lái đò
c, Tài năng và tâm hồn:
c, Tài năng và tâm hồn:
- Trong thời gian hơn chục năm
- Trong thời gian hơn chục năm
“
“
trên sông Đà, ông xuôi, ông
trên sông Đà, ông xuôi, ông
ngược hơn một trăm lần…chính
ngược hơn một trăm lần…chính
tay ông giữ lái độ sáu chục
tay ông giữ lái độ sáu chục
lần”…
lần”…


- Ông am hiểu tường tận về con
- Ông am hiểu tường tận về con
sông, về phương tiện đi lại, ông
sông, về phương tiện đi lại, ông
dùng mắt “
dùng mắt “
mà nhớ tỉ mỉ như

mà nhớ tỉ mỉ như
đóng đanh vào lòng tất cả
đóng đanh vào lòng tất cả
những luồng nước của tất cả
những luồng nước của tất cả
những con thác hiểm trở
những con thác hiểm trở
”;
”;


- Ông thuộc dòng sông như thuộc
- Ông thuộc dòng sông như thuộc
“
“
một trường thiên anh hùng
một trường thiên anh hùng
ca…”
ca…”

Là người
Là người
từng trải,
từng trải,
hiểu biết
hiểu biết
và
và
rất thành
rất thành

thạo
thạo
trong nghề
trong nghề
lài đò
lài đò
.
.


- Bình tĩnh, ung dung đối đầu
- Bình tĩnh, ung dung đối đầu
với những cơn cuồng bạo của
với những cơn cuồng bạo của
thác gềnh
thác gềnh
( nén đau, giữ mái
( nén đau, giữ mái
chèo, tỉnh táo chỉ huy bạn chèo lần
chèo, tỉnh táo chỉ huy bạn chèo lần
lượt vượt qua các vòng vây của
lượt vượt qua các vòng vây của
thủy trận sông Đà).
thủy trận sông Đà).


-
-
Xử lý các tình huống nguy
Xử lý các tình huống nguy

hiểm một cách tài tình, linh
hiểm một cách tài tình, linh
hoạt
hoạt
“ nắm chắc binh pháp
“ nắm chắc binh pháp
của thần sông, thần núi…”.
của thần sông, thần núi…”.
- Động tác điêu luyện “
- Động tác điêu luyện “
cỡi đúng
cỡi đúng
ngay lên bờm sóng luồng
ngay lên bờm sóng luồng
nước, phóng thẳng thuyền vào
nước, phóng thẳng thuyền vào
giữa thác…”
giữa thác…”

Là người
Là người
mưu trí,
mưu trí,
dũng cảm;
dũng cảm;
bản lĩnh
bản lĩnh
cao cường
cao cường
và tài ba.

và tài ba.


Cảnh vượt thác sông Đà
Cảnh vượt thác sông Đà