Pháp luật về giải quyết tranh chấp phát sinh từ hợp đồng bảo đảm tiền vay tại ngân hàng thương mại ở Việt Nam

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT


HOÀNG THANH THÚY

PHÁP LUẬT VỀ GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP PHÁT SINH
TỪ HỢP ĐỒNG BẢO ĐẢM TIỀN VAY TẠI NGÂN HÀNG
THƢƠNG MẠI Ở VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SỸ LUẬT HỌC
Chuyên ngành: LUẬT KINH TẾ
MÃ SỐ: 60 38 50

Giáo viên hƣớng dẫn: TS. NGUYỄN THỊ LAN HƢƠNG



HÀ NỘI – NĂM 2010

1


LỜI CẢM ƠN
Trước hết em xin trân trọng bày tỏ lòng biết ơn dến các thầy giáo, cô giáo
trong Khoa Luật trường Đại học quốc gia Hà Nội, các phòng ban, thư viện trong
và ngoài nhà trường cùng toàn thể bạn bè và người thân đã tạo điều kiện giúp
đỡ em trong suốt quá trình hoàn thiện luận văn.
Đặc biệt, em xin gửi lòi cảm ơn chân thành và sâu sắc đến cô giáo – Tiến sĩ
Nguyễn Thị Lan Hương đã tận tình động viên, hướng dẫn và giúp đỡ em hoàn
thành luận văn tốt nghiệp này.

2

MỤC LỤC


LỜI NÓI ĐẦU Tr.
CHƢƠNG I: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ CÁC BIỆN PHÁP BẢO ĐẢM TIỀN
VAY VÀ TRANH CHẤP PHÁT SINH TỪ HỢP ĐỒNG BẢO TIỀN VAY TẠI NGÂN
HÀNG THƢƠNG MẠI Ở VIỆT NAM……………………………………………………11
1. Khái niệm và vai trò của bảo đảm tiền vay 11
1.1. Khái niệm bảo đảm tiền vay 11
1.2. Vai trò ba
̉
o đa
̉
m tiền vay trong hoa
̣

t đô
̣
ng cu
̉
a ngân ha
̀
ng thƣơng ma
̣
i 15
2. Các biện pháp bảo đảm tiền vay bằng tài sản 19
2.1. Bảo đảm tiền vay bằng tài sản thế chấp 20
2.2. Bảo đảm tiền vay bằng tài sản cầm cố 25
2.3. Bảo đảm tiền vay bằng tài sản của ngƣời thứ ba 31
2.4. Bảo đảm tiền vay bằng tài sản hình thành từ vốn vay .37
3. Tranh chấp phát sinh từ hợp đồng bảo đảm tiền vay  40
3.1. Khái niệm tranh chấp phát sinh từ hợp đồng bảo đảm tiền vay bằng
tài sản .40
3.2. Một số đặc trƣng trong quan hệ tranh chấp 41
3.3. Phƣơng thức giải quyết tranh chấp 42
CHƢƠNG II: THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VỀ GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP
PHÁT SINH TỪ HỢP ĐỒNG BẢO ĐẢM TIỀN VAY VÀ MỘT SỐ KIẾN NGHỊ… 53
1. Thực trạng pháp luật về giải quyết tranh chấp phát sinh từ hợp đồng bảo
đảm tiền vay . 53
1.1. Về biện pháp bảo đảm tiền vay bằng thế chấp 53
1.2. Về biện pháp bảo đảm tiền vay bằng cầm cố 60

3
1.3. Về biện pháp bảo đảm tiền vay bằng tài sản của ngƣời thứ ba 62
1.4. Về biện pháp bảo đảm tiền vay bằng tài sản hình thành từ vốn vay 64
1.5. Một số tồn tại khác 65

2. Một số kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả xử lý những tranh chấp phát
sinh từ hợp đồng bảo đảm tiền vay 70
2.1. Cơ sở của việc đƣa ra các kiến nghị70
2.2. Một số kiến nghị cụ thể72
2.2.1. Về bảo đảm nghĩa vụ bằng tài sản hình thành từ vốn vay 72
2.2.2. Về bảo đảm tiền vay bằng tài sản thế chấp của khách hàng vay  74
2.2.3. Về tài sản thế chấp để bảo đảm giá trị khoản vay là quyền sử dụng
đất 75
2.2.4. Về quyền xử lý tài sản bảo đảm 76
2.2.5. Nâng cao hiệu quả thực thi công tác giải quyết của Toà án78
2.2.6.Hoàn chỉnh khung pháp lý để chuyển bất động sản thành vốn đầu tƣ .80
KẾT LUẬN 82














4


BẢNG KÝ HIỆU CHỮ VIẾT TẮT

 DNNN: 
 NHTM: 
 TCTD: 
  
   
  
  
  
 BLDS: 
 BLTTDS: 
 TAND: Tòa án nhân dân
 TANDTC: 
 UBND: 








5

LỜI NÓI ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài



án. Vai trò





- 



 





  
  nhà




6










Nam, 
 




gân hàng.



trong gia 
“Pháp luật về
giải quyết tranh chấp phát sinh từ hợp đồng bảo đảm tiền vay tại ngân hàng
thƣơng mại ở Việt Nam” làm 
2. Tình hình nghiên cứu
 
luôn
 

7
.  
     

“Pháp luật điều chỉnh
các biện pháp bảo đảm tiền vay bằng tài sản của các tổ chức tín dụng”, 
- 
“Pháp luật về các biện pháp bảo đảm tiền
vay bằng tài sản - kinh nghiệm các nƣớc và thực tiễn Việt Nam”


Lê “Pháp luật về cầm cố tài sản vay vốn ngân hàng”, 
“Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về pháp
luật hợp đồng ở Việt Nam hiện nay”        
8/2003; “Bảo đảm tiền vay bằng tài sản của các tổ chức tín dụng”, 
- 



     



      
               




8


quan.









3. Mục đích, đối tƣợng nghiên cứu, phạm vi nghiên cứu


      









           


9

tài phán.

  






                



 

               
 


4. Phƣơng pháp nghiên cứu


 
5. Cơ cấu của luận văn



10
Chƣơng I: Một số vấn đề lý luận về các biện pháp bảo đảm tiền vay và tranh
chấp phát sinh từ hợp đồng bảo đảm tiền vay tại ngân hàng thƣơng mại ở Việt
Nam.
Chƣơng II: Thực trạng pháp luật về giải quyết tranh chấp phát sinh từ hợp
đồng bảo đảm tiền vay và một số kiến nghị.

11

CHƢƠNG 1
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ CÁC BIỆN PHÁP BẢO ĐẢM TIỀN VAY VÀ
TRANH CHẤP PHÁT SINH TỪ HỢP ĐỒNG BẢO TIỀN VAY TẠI NGÂN
HÀNG THƢƠNG MẠI Ở VIỆT NAM
1. Khái niệm và vai trò của bảo đảm tiền vay
1.1. Khái niệm bảo đảm tiền vay



 





 

     


-131].

 




12

 







-
-
-CP 






























 , 
 (

 ), 







( ), 










 
 
              

,  ,  , 
; 
 , ; 











 , 













 



 3: 





















 (


2071 2091), 

 (


2144 2145), (

 2011 2043); 









13
 :  , 



, 

Quan điểm thứ nhất cho rằng: 

Quan điểm thứ hai cho rằng: 

 


 , 





















 , 
  . 














 ,

















 
 .




 , 





































  .


, 





















 , 




 












 . 




 , 
 ,  . 

, 








 







 , 













 , 



























14




























.  ,




 














.




 , 

 (














 ) 






































 












 , 
 . 
 ( , 










vay,  ,  , 










 ). 















 
 , 






 1,  2  178/1999/-CP,  29/12/1999 thì


































 , 
 . 



 , 























 , 





 . Tuy
nhiên,  , 








 , 
  , kinh doanh
 . 













 ,






























g . 





















, 















 , 

15




































.




 163/2006/-

 29/12/2006 (



 178)
 , 











 ( 











 ),
163 





























 1 318  (



, 



,




, , , , ), 























 , , 



 , 































  , 











 .


 Hay nói cách khác, bảo đảm
tiền vay là hàng loạt các giải pháp nhằm mục đích thực hiện cho đƣợc yêu cầu
buộc vốn cho vay ra phải đƣợc quay về với ngƣời cho vay sau một chu kỳ nhất định
với đầy đủ cả gốc và lãi” [39, Tr.55].
T

































 , 

















; t,


























.
1.2. Vai tro

̀
ba
̉
o đa
̉
m tiê
̀
n vay trong hoa
̣
t đô
̣
ng cu
̉
a ngân ha
̀
ng thương ma
̣
i
 


16
           










 
-  , 






 .




















 . N







































 .
Tuy nhiên, 


 , 

 








 .






























. 


































 , 




, 
 . 









 ,












 .

17





















 ,
 ,  






, 


































 . , 




 , 
, 



.



 , 
















 . 






 . Trong
 , 










, 

































, 
 .
-  ,  
.

NHTM. 




















 . 








  .






























 . 


, 


 









 .

 , 










  , 











 .
- 



















18
 







 (

 70%) 





























, 






















 , 


 






 . 






































.
- , 








 .






























 

 , 















 , 



















 , 

 , 












 . 















, , , 

























. 

















 , 










.







































 () (bên cho
vay). 





























n vay. 





 , 
 (
178/1999/-CP, 5). 









 






 ,  .

19





 


 
    




2. Các biện pháp bảo đảm tiền vay bằng tài sản
i



             



                



20



- 62].
2.1. Bảo đảm tiền vay bằng tài sản thế chấp
“thế chấp tài
sản là việc một bên dùng tài sản thuộc sở hữu của mình để bảo đảm thực hiện
nghĩa vụ dân sự đối với bên kia và không chuyển giao tài sản đó cho bên nhận thế
chấp”.
       





- 

- 
- 

- 


- 



21



hàng

    











    








Phân loại thế chấp tài sản:

22


- Căn cứ vào tính chất pháp lý ta có hai loại

Thế chấp pháp lý





Thế chấp công bằng (thế chấp thông thƣờng)
            








 


- Căn cứ vào tính chất của bất động sản 

Thế chấp toàn bộ bất động sản

Thế chấp một phần bất động sản


23





        


Các bên trong quan hệ thế chấp tài sản:

  

 
Bên thế chấp: 






Bên nhận thế chấp: là các T

Phạm vi bảo đảm thực hiện nghĩa vụ trong thế chấp tài sản:




 
                

24


Nội dung chủ yếu của hợp đồng thế chấp tài sản:


 


191].
- Nghĩa vụ đƣợc bảo đảm:     




- Mô tả bất động sản thế chấp của khách hàng vay


- Giá trị của bất động sản thế chấp   

- Bên giữ bất động sản thế chấp


- Quyền và nghĩa vụ của các bên trong hợp đồng thế chấp
- Các trƣờng hợp xử lý và phƣơng thức xử lý bất động sản thế chấp: Các bên


khách hàng vay.
- Các thỏa thuận khác.