Phân tích quan điểm Hồ Chí Minh về tính chất, chức năng văn hoá. Vận dụng tư tưởng đó vào việc xây dựng nền văn hoá Việt Nam, tiên tiến, đậm đà bản sắc văn hoá dân tộc

Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa
HỌC VIỆN NGÂN HÀNG
BỘ MÔN TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH
Đề tài 7: Phân tích quan điểm Hồ Chí Minh về tính chất, chức năng
văn hoá. Vận dụng tư tưởng đó vào việc xây dựng nền văn hoá Việt
Nam, tiên tiến, đậm đà bản sắc văn hoá dân tộc?
Giảng viên: Bùi Thọ Quang
NHÓM THẢO LUẬN
Nhóm 5 – Lớp 42
1. Đặng Thị Vân Anh
2. Nguyễn Hoàng Anh
3. Nguyễn Trọng Ánh (Nhóm Trưởng)
4. Phạm Thị Ngọc Bích
5. Trần Đình Đức
6. Đinh Văn Hải
7. Hoàng Nguyệt Hằng
8. Mai Đức Hùng
9. Nguyễn Thị Thanh Huyền
10.Phạm Thị Thanh Nga
11.Nguyễn Yến Ngọc
12.Đặng Thị Hồng Nhung
13.Vũ Thị Như Quỳnh
14.Hồ Thị Thảo
15.Nguyễn Thu Thủy
1
Tư tưởng Hồ Chí Minh- Nhóm 5- Lớp 42
Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa
16.Cao Thị Huyền Trang
17.Đào Văn Trọng
18.Phạm Thị Thanh Vân
2

Tư tưởng Hồ Chí Minh- Nhóm 5- Lớp 42
Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa
Lời mở đầu

Văn hóa là một dòng chảy xuyên suốt trường kỳ lịch sử của dân tộc và của
loài người. Với tất cả các vĩ nhân - mà tên tuổi của họ sáng chói khắp bầu trời nhân
loại như là biểu tượng của “những bông hoa trác việt nhất của trái đất là trí tuệ con
người” (Ph.Ăngghen) - cái cốt lõi của văn hóa là đổi mới và tiến bộ từ thấp đến
cao, là sự nỗ lực không ngừng để giải phóng con người khỏi vòng tối tăm, ngu dốt,
đau khổ, khỏi mọi hình thức bóc lột, bất công tàn bạo; là thiện chí và khoan dung,
là mưu tự do, hạnh phúc cho tất cả mọi người. Chính vì vậy mà tư tưởng, sự
nghiệp, nhân cách của họ, xưa nay đều vẫn có một sức mạnh phi thường dẫu bão
táp, rêu phong và cát bụi của thời gian cũng không thể khỏa lấp, giập vùi xuống
đáy hư vô của dĩ vãng. Trên những bức tường thành vừa cổ kính, vừa hiện đại của
văn hóa nhân loại, bóng dáng của các vĩ nhân càng ngày càng tươi đẹp thêm, hùng
vĩ hơn, to lớn lên trong trí nhớ của loài người ngưỡng mộ, kính cẩn và biết ơn. Ra
vậy, văn hóa đích thực là vì Con Người và do đấy nó thuộc về Con Người, là tài
sản, là hành trang mà Con Người tiến bước đến tương lai. Nó là cái chân đế vững
chắc, cao lớn dần lên để cho các thế hệ sau có thể “đứng lên vai thế hệ trước” mà
tiến bước.
Trong tư tưởng Hồ Chí Minh, vấn đề về văn hoá luôn có một vị trí quan
trọng. Những quan điểm của Người về văn hoá là kim chỉ nam để Đảng ta hoạch
định chính sách, sách lược phát triển văn hoá qua các giai đoạn xây dựng đất nước.
Những quan điểm và hoạt động văn hoá của Người đã góp phần vào sự tiến bộ và
phát triển nền văn minh của nhân loại. Công lao to lớn này đã được đánh giá trong
Nghị quyết của UNESCO về kỷ niệm 100 năm ngày sinh của Người: “Sự đóng
góp của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong các lĩnh vực văn hoá, giáo dục, nghệ thuật là
kết tinh truyền thống hàng ngàn năm của nhân dân Việt Nam, và những tư tưởng
của Người là hiện thân của các dân tộc, tiêu biểu cho việc thúc đẩy sự hiểu biết lẫn
3

Tư tưởng Hồ Chí Minh- Nhóm 5- Lớp 42
Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa
nhau. Người là vị anh hùng giải phóng dân tộc của Việt Nam, và là nhà văn hoá
kiệt xuất”.
Với tầm vóc của một danh nhân văn hoá thế giới, Chủ tịch Hồ Chí Minh để
lại cho chúng ta một di sản tư tưởng vô cùng quý báu về mọi lĩnh vực, trong đó có
lĩnh vực văn hoá. Việc tìm hiểu những quan điểm về văn hoá và vấn đề gìn giữ,
bảo tồn bản sắc văn hoá dân tộc của Chủ tịch Hồ Chí Minh giúp chúng ta có cơ sở
lý luận và kinh nghiệm thực tiễn để thực hiện chủ trương của Đảng về xây dựng
nền văn hoá Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc trong công cuộc đổi mới
hôm nay.
1. Khái niệm văn hóa:
1.1. Cách tiếp cận của Hồ Chí Minh về Văn hóa:

Xuất phát từ cách tiếp cận Mác-xít và rất gần gũi với nhận thức hiện đại, coi
văn hóa không đơn thuần là đời sống tinh thần của con người – xã hội, mà từ trong
bản chất của mình, nó chính là linh hồn, là hệ thần kinh của một xã hội, là sức
mạnh trường tồn của cả dân tộc, là sức sống vươn lên của thời đại.
Học thuyết Mác-Lênin về văn hoá được dựa trên những nguyên tắc cơ bản của chủ
nghĩa duy vật lịch sử về các hình thái kinh tế – xã hội như những giai đoạn phát triển
tuần tự của xã hội loài người, về mối quan hệ tương hỗ giữa lực lượng sản xuất và
quan hệ sản xuất. Theo đó văn hoá là tính đặc thù của xã hội, thể hiện mức độ phát
triển lịch sử mà con người đạt được. Văn hoá là biểu hiện sự thống nhất của tự nhiên
và xã hội, là đặc tính về khả năng và sức sáng tạo của con người, nó bao hàm trong
mình không chỉ những giá trị cụ thể như máy móc, công cụ kỹ thuật, kết quả nhận
thức, các tác phẩm nghệ thuật, các chuẩn mực pháp quyền, đạo đức.v.v…mà còn cả
sức mạnh chủ quan của con người và những khả năng trong hoạt động như tri thức, sự
4
Tư tưởng Hồ Chí Minh- Nhóm 5- Lớp 42
Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa

khéo léo, thói quen nghề nghiệp, mức độ phát triển của khả năng cảm thụ thẩm mỹ,
thế giới quan, phương thức và hình thức giao tiếp của con người trong xã hội.
1.2. Định nghĩa về văn hóa theo tư tưởng Hồ Chí Minh:

Tháng 8-1943, khi còn trong nhà tù của Tưởng Giới Thạch, lần đầu Hồ Chí
Minh đưa ra định nghĩa về văn hóa, đó là: "Vì lẽ sinh tồn cũng như mục đích của
cuộc sống, loài người mới sáng tạo và phát minh ra ngôn ngữ, chữ viết, đạo đức,
phát luật, khoa học, tôn giáo, văn học nghệ thuật, những công cụ cho sinh hoạt
hằng ngày về mặc, ăn, ở và các phương thức sử dụng. Toàn bộ những sáng tạo và
phát minh đó tức là văn hoá. Văn hoá là sự tổng hợp của mọi phương thức sinh
hoạt cùng với biểu hiện của nó mà loài người đã sản sinh ra. Nhằm thích ứng với
những nhu cầu đời sống và đòi hỏi của sự sinh tồn”. Trong đó, văn hoá bao hàm
hai lĩnh vực: văn hóa vật chất và văn hóa tinh thần. Văn hoá vật chất biểu hiện lĩnh
vực hoạt động vật chất và toàn bộ kết quả của hoạt động này, bao gồm: công cụ lao
động, nhà ở và những vật dụng cần thiết cho đời sống hàng ngày như ăn, mặc, đi
lại, thông tin, giao lưu.v.v… Văn hoá tinh thần được phản ánh trong hoạt động ý
thức, hoạt động sản xuất tinh thần, cùng với toàn bộ kết quả của nó như: hoạt động
nhận thức, đạo đức, pháp luật, nghệ thuật, giáo dục đào tạo, tôn giáo tín
ngưỡng.v.v…Tuy nhiên việc phân định hai lĩnh vực văn hoá trên đây chỉ là tương
đối vì mỗi kết quả của những hoạt động này đều hàm chứa trong mình nó cả hai
giá trị, giá trị vật chất và giá trị tinh thần.
Quan điểm trên của Hồ Chủ tịch đã khái quát được nội dung rộng nhất của
phạm trù văn hoá. Nó không chỉ bao hàm hoạt động tinh thần của con người mà
còn cả những hoạt động vật chất mà trong đó chứa đựng, phản ánh tác động của tư
duy đến kết quả của hoạt động. Đồng thời chỉ ra nguồn gốc động lực sâu xa của
văn hoá đó là nhu cầu sinh tồn của con người với tư cách là chủ thể hoạt động của
đời sống xã hội – một hoạt động khác hẳn với hoạt động sinh tồn bầy đàn của các
5
Tư tưởng Hồ Chí Minh- Nhóm 5- Lớp 42
Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa

loài động vật. Theo ý nghĩa này, chất văn hoá được hàm chứa trong mọi lĩnh vực
hoạt động kể cả hoạt động tinh thần và hoạt động vật chất cùng với các giá trị vật
chất và tinh thần mà con người tạo ra trong hoạt động của mình.
1.3. Quan điểm về xây dựng một nền văn hóa mới của Hồ Chí Minh:

Cùng với định nghĩa về văn hóa, Hồ Chí Minh còn đưa ra năm điểm lớn định
hướng cho việc xây dựng nền văn hóa dân tộc:
- Xây dựng tâm lý: tinh thần độc lập tự cường.
- Xây dựng luân lý: biết hy sinh mình làm lợi cho quần chúng.
- Xây dựng xã hội: mọi sự nghiệp có liên quan tới phúc lợi của nhân
dân trong xã hội.
- Xây dựng chính trị: dân quyền.
- Xây dựng kinh tế.
Như vậy,ngay từ rất sớm, Hồ Chí Minh đã quan tâm đến văn hóa, đã thấy rõ vai
trò, vị trí của văn hóa trong đời sống xã hội. Điều này cắt nghĩa vì sao ngay sau khi
giành được độc lập, Hồ Chí Minh đã bắt tay vào việc xây dựng, kiến tạo một nền
văn hóa mới ở Việt Nam trên tất cả các lĩnh vực, từ kinh tế, chính trị, xã hội, đạo
đức đến tâm lý con người, đã sớm đưa văn hóa vào chiến lược phát triển đất nước.
2. Tính chất của văn hóa:

Hiểu rõ được tầm quan trọng của văn hóa, vì vậy ngay sau khi nước Việt nam dân
chủ cộng hòa ra đời, Hồ Chí Minh đã bắt tay vào việc xây dựng một nền văn hóa
mới, nền văn hóa mới gắn liền với nước Việt Nam mới. Trong báo cáo chính trị tại
đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng lao động ngày 11/2/1951, Hồ Chí
Minh nêu rõ:” Xúc tiến công tác văn hóa để đào tạo con người mới và cán bộ mới
cho công cuộc kháng chiến kiến quốc. Phải triệt để tẩy trừ mọi di tích của thuộc
địa và ảnh hưởng của văn hóa đế quốc. Đồng thời, phát huy những truyền thống tốt
6
Tư tưởng Hồ Chí Minh- Nhóm 5- Lớp 42
Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa

đẹp của văn hóa dân tộc và hấp thụ những cái mới của văn hóa tiến bộ thế giới để
xây dựng một nền văn hóa Việt Nam có tính chất dân tộc, khoa học và đại chúng”.
2.1. Tính dân tộc:
Nền văn hóa không phải tự nhiên mà có mà nó phải trải qua một quá trình cùng
với sự phát triển lâu đời của dân tộc. Vì vậy xây dựng nền văn hóa mới phải dực
trên nền tảng của các giá trị truyền thống dân tộc.Tính dân tộc của nền văn hóa
không chỉ thể hiện ở chỗ biết giữ gìn, kế thừa , phát huy những truyền thống tốt
đẹp của dân tộc mà còn phải phát triển những truyền thống tốt đẹp ấy cho phù hợp
với điều kiện kịch sử mới của đất nước.
Hiệu ứng lịch sử có một quy luật rất nghiêm ngặt. Đó là quy luật phát triển tự
nhiên môi sinh của các quá trình văn hóa. Nếu truyền thống không phát triển kịp
các giá trị mới thì sự hấp thụ văn hóa sẽ gặp nhiều khó khăn và xuất hiện hai
khuynh hướng trong nền văn hóa: khuynh hướng bảo thủ và khoa học lai căng. Hồ
Chí Minh đã nhìn thấy trước và cảnh báo: “ phải tránh nguy cơ trở thành kẻ bắt
chước.”. người cho rằng: “để được như vậy phải trau dồi cho văn hóa, văn nghệ có
tinh thần thuần túy việt nam, phải lột tả cho hết tinh thần dân tộc, đó là chủ nghĩa
yêu nước, đoàn kết, khát vọng độc lập, tự chủ,tự lực, tự cường,…của dân tộc” ; “
nếu dân tộc hóa mà phát triển đến cực điểm thì tức là đến chỗ thế giới hóa, vò lúc
bấy giờ văn hóa thế giới sẽ phải chú ý đến văn hóa của mình và văn hóa của mình
sẽ chiếm được vị trí ngang với các nền văn hóa trên thế giới”.
Chủ nghĩa yêu nước truyền thống trong tư tưởng HCM là một giá trị quan
trọng. Nó đã tạo nên khí phách kiên cường và chủ nghĩa anh hùng Việt Nam. Tuy
nhiên chủ nghĩa yêu nước truyền thống coi vấn đền dân tộc theo một thế giới quan
“ vị chủng ”. Xây dựng nền văn hóa mới, tư tưởng biến nền văn hóa dân tộc thành
“ một bộ phận tinh thần quốc tế “. Một mặt mỗi dân tộc phải chăm lo tới sự phát
triển toàn diện của mình mặt khác nó phải xác lập được nguyên lý giao tiếp văn
7
Tư tưởng Hồ Chí Minh- Nhóm 5- Lớp 42
Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa
hóa bình đẳng trên nền tảng giá trị. Người cho rằng: “Văn hoá Việt Nam ảnh

hưởng lẫn nhau của văn hoá Đông phương và Tây phương chung đúc lại…Tây
phương hay Đông phương có cái gì tốt ta phải học lấy để phải tạo ra một nền văn
hoá Việt Nam. Nghĩa là lấy kinh nghiệm tốt của văn hoá xưa và văn hoá nay trau
dồi cho văn hoá Việt Nam thật có tinh thần thuần tuý Việt Nam đề hợp với tinh
thần dân chủ”
Văn hóa VN vừa kết tinh bản sắc dân tộc, vừa gắn với các giá trị văn hóa loài
người. Dưới ánh sáng tư tưởng HCM, mấy chục năm qua văn hóa VN đã được cơ
cấu lại theo định chuẩn tính dân tộc mới.
2.2. Tính khoa học:

Để phát triền được các giá trị truyền thống, hấp thụ các cái mới cơ cấu lại nền
văn hóa Việt Nam, HCM coi việc xây dựng một hệ thống các giá trị khoa học trong
đời sống xã hội có ý nghĩa đặc biệt quan trọng.
Tính khoa học của nền văn hóa mới thể hiện ở tính đại tiên tiến, thuận với trào
lưu tiến hóa của thời đại. tính khoa học của văn hóa đòi hỏi phải đấu tranh chống
lại những gì trái với khoa học, phản tiến bộ, phải truyền bá tư tưởng triết học mác
xít, đấu tranh chống lại chủ nghĩa duy tâm, phải biết gạn đục khơi trong, kế thừa
truyền thống tốt đẹp của dân tộc và tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại.
Nền văn hóa truyền thống toàn cơ cấu của nó chưa được xây dựng trên nền tảng
khoa hoc, nước ta xây dựng nền văn hóa mới bỏ qua giai đoạn phát triển tư bản
chủ nghĩa. Vì vậy, để bù đắp lại sự thiếu hụt về các giá trị khoa hoc và cơ cấu lại
nền văn hóa Việt Nam, Đảng cộng sản cũng như Hồ Chí Minh chỉ rõ:
 Chỉ có khoa học mới đưa nền văn hóa việt nam bước vào thời đại mới
 Chỉ có khoa học mới cải tạo được cacsc phong tục tập quán lạc hậu
 Chỉ có khoa học mới bắt kịp được nền văn minh thế giới.
8
Tư tưởng Hồ Chí Minh- Nhóm 5- Lớp 42
Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa
 Nền văn hóa dực trên cơ sở khoa học là dựa vào chiếc kiềng ba chân
của cái đúng , cái chân lý là: quy luật khách quan, cơ cấu công nghệ và hành

lang pháp lý.
Thực chất của nền văn hóa như vậy chưa từng có trong lịch sử dân tộc, bởi vì nó
phải xây dựng một cơ cấu giai cấp mới, một nhà nước pháp quyền Việt Nam và một
phương pháp tư duy biện chứng.
2.3. Tính đại chúng:

Nguyên tắc đại chúng hóa mà đề cương văn hóa năm 1943 đã được Hồ Chí Minh
khẳng định tại đại hội đảng lần II năm 1951. Xuất phát từ một quan điểm lịch sử, đó là
nguyên tắc giải phóng năng lượng sáng tạo to lớn. Ánh sáng của nó mở đường, rọi
chiếu xuống long sâu của xã hội, làm bật dậy các khả năng sáng tạo và khêu gợi trong
tận cùng tâm khảm những khát vọng sáng tạo của hàng triệu quần chúng đã từng bị
lịch sử dồn nén và bỏ quên.
Tính đại chúng của nền văn hóa thể hiện ở chỗ nền văn hóa ấy phải phục vụ nhân
dân và do nhân dân xây dựng nên. Hồ Chí Minh nói: “văn hóa phục vụ ai? Cố nhiên ta
phải nói là phục vụ nhân dân”; “quần chúng là những người sáng tạo. Những sáng tác
ấy là những hòn ngọc quý”. Đối với tư tưởng Hồ Chí Minh, vấn đề nhân dân của văn
hóa là vấn đề quan trọng, Người nói: “chỉ có nhân dân mới nuôi dưỡng cho sáng tác
của nhà văn bằng nguồn nhựa sống, còn nếu nhà văn quên điều đó nhân dân cũng sẽ
quên anh ta”.
Trong tư tưởng văn hóa của Hồ Chí Minh, khái niệm nhân dân, đại chúng vừa có
tính phổ cập vừa có tính nâng cao. Trong đó, tính phổ cập ở chỗ dễ hiểu, nhiều người
cùng biết, nhiều người cùng thực hiện, thực hiện một lần rồi lại thực hiện nhiều lần.
Người nói: “văn hóa – nghệ thuật phải làm sao cho mọi người tích xem, khi xem thì
hiểu, xem một lần rồi muốn xem thêm” và tính nâng cao ở chỗ nó kết tinh tinh hoa
9
Tư tưởng Hồ Chí Minh- Nhóm 5- Lớp 42
Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa
của cộng đồng rộng lớn, thể hiện khát vọng vươn lên của nhừng lực lượng cách mạng
và có thể cách mạng tới cùng. Nó làm nền tảng của mọi sự phát triển lành mạnh của xã
hội. HCM nói về phẩm chất của nhân dân: “đằng sau sự phục tùng tiêu cực giấu 1 cái

gì đang sôi sục, đang gào thét và sẽ bùng nổ một cách ghê gớm”.
Hồ Chí Minh quan tâm đến tính đại chúng của văn hóa trên nền tảng giá trị và tính
liên tục của lịch sử: các giá trị văn hóa do quần chúng sáng tạo, phục vụ quần chúng,
đánh thức những nhà văn hóa trong biển cả quần chúng từ thế hệ này sang thế hệ khác
tạo ra những vòng khâu chất lượng vô tận của chủ thể và đối tượng văn hóa trong các
nhu cầu ngày càng cao của lịch sử.
Trong tư tưởng văn hóa Hồ Chí Minh, tính đại chúng vừa mang tính chính trị vừa
mang tính phổ cập và nâng cao của văn hóa. Văn hóa khơi dậy các khả năng sáng tạo
của đại chúng, chúng tạo nên các chủ thể có chất lượng cao của lịch sử. Đó chính là
nội dung cơ bản của yếu tố văn hóa trong sự phát triển của xã hội.
3. Chức năng của văn hóa:

Văn hóa nghệ thuật tuy có những lớp, những vùng cộng đồng rộng lớn song cái
lõi cứng nhất của nó vẫn là hệ tư tưởng. Nền văn hóa truyền thống của người Việt
Nam được xây dựng trên hệ tư tưởng Nho – Phật – Lão đã được Việt hóa. Nền văn hóa
mới phải dựa trên hệ tư tưởng Mác-Lênin. Năm 1927, HCM đã viết trong cuốn đường
cách mệnh: “ bấy giờ học thuyết nhiều, chủ nghĩa nhiều nhưng chủ nghĩa chân chính
nhất, chắc chắn nhất, cách mệnh nhất là chủ nghĩa Mác – Lênin”. Người cho rằng:
“càng thấm nhuần chủ nghĩa Mác – Lênin bao nhiêu thì càng phải coi trọng những
truyền thống văn hóa tốt đẹp của cha ông bấy nhiêu”. Theo Hồ Chí Minh,chức năng
của văn hóa mới rất phong phú, đa dạng với ba chức năng chủ yếu là: bồi dưỡng tư
tưởng đúng đắn và tình cảm cao đẹp, nâng cao dân trí và bồi dưỡng những phẩm chất
10
Tư tưởng Hồ Chí Minh- Nhóm 5- Lớp 42
Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa
tốt đẹp, những phong cách, lối sống lành mạnh, luôn hướng con người vươn tới cái
nhân, cái thiện, cái mĩ, không ngừng hoàn thiện bản thân mình.

Một là, bồi dưỡng tư tưởng đúng đắn và tình cảm cao đẹp.
Văn hóa thuộc đời sống tinh thần của xã hội. Tư tưởng và tình cảm là vấn đề chủ yếu

của đời sống tinh thần của xã hội và con người. Vì vậy , theo Hồ Chí Minh, văn hóa
phải thấm sâu vào tâm lí quốc dân để thực hiện chức năng hàng đầu là bồi dưỡng nâng
cao tư tưởng đúng đắn và tình cảm cao đẹp cho con người, đồng thời loại bỏ những tư
tưởng sai lầm, tình cảm thấp hèn. Tư tưởng và tình cảm rât phong phú, nhưng phải đặc
biệt quan tâm đến những tư tưởng và tình cảm chi phối đời sống tinh thần của mỗi con
người và cả dân tộc.
Lý tưởng là điểm hội tụ của tư tưởng lớn. Hood Chí Minh khẳng định văn hóa phải
làm cho ai cũng có lý tưởng tự chủ, tự cường đọc lập, tự do; phải làm cho quốc dân”có
tinh thần vì nước quên mình, vì lợi ích chung mà quên lợi ích riêng”. Đó là lí tưởng
độc lập dân tộc gắn liền chủ nghĩa xã hội, thực hiện nhiệm vụ giải phóng dân tộc, giải
phóng giai cấp, giải phóng con người. một khi con người đã phai nhạt lý tưởng độc lập
dân tộc và chủ nghĩa xã hội thì không có ý nghĩa gì đối với cuộc sống cách mạng.
Tình cảm lớn, theo Hồ Chí Minh là lòng yêu nước, thương dân, thương nhân loại bị
đau khổ, áp bức. Đó là tính trung thực, thẳng thắn, thủy trung, đề cao cái nhân, cái
thiện, cái mỹ… Tình cảm cao đẹp là con đường dẫn tới tư tưởng đúng đắn; tư tưởng
đúng đắn làm cho tình cảm cao đẹp hơn, làm cho con người ngày càng hoàn thiện.
Văn hóa còn góp phần xây đắp niềm tin cho con người, tin ở bản chất khoa học cách
mạng của chủ nghĩa Mác-Lênin, tin vào nhân dân, tin vào tiền đồ của cách mạng.

Hai là, nâng cao dân trí: Văn hóa luôn gắn với dân trí bắt đầu từ việc làm cho
người dân biết đọc, biết viết. Tiếp đến là sự hiểu biết các lĩnh vực khác nhau về chính
trị, kinh tế văn hóa… Từng bước nâng cao trình độ học vấn, chuyên môn nghiệp vụ,
11
Tư tưởng Hồ Chí Minh- Nhóm 5- Lớp 42
Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa
khoa học-kĩ thuật, thực tiễn Việt Nam và thế giới… đó là quá trình bổ sung kiến thức
mới, làm cho mọi người không chỉ là chuyển biến dân trí mà còn nâng cao dân trí,
điều mà khi chính trị chưa được giải phóng thì không thể làm được.
Tùy từng giai đoạn cách mạng mà mục đích của nâng cao dân trí có điêm chung và
điểm riêng, nhưng tất cả đều nhằm mục tiêu chung là độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã

hội; biến một nước dốt nát, cực khổ thành một nước có văn hóa cao và đời sống tươi
vui hạnh phúc. Mục tiêu đó hiện nay đảng ta chỉ rõ vì”dân giàu, nước mạnh, xã hội
công bằng, dân chủ, văn minh”.

Ba là, bồi dưỡng những phẩm chất tốt đẹp, những phong cách, lối sống lành
mạnh, luôn hướng con người vươn tới cái nhân, cái thiện, cái mĩ, không ngừng hoàn
thiện bản thân mình.
Những phẩm chất tốt đẹp làm nên giá trị tốt đẹp của con người. Mỗi người phải biến
tư tưởng và tình cảm lớn thành phẩm chất cao đẹp. Đó có thể là phẩm chất chính trị,
phẩm chất đạo đức, phẩm chất chuyên môn, nghiệp vụ. Có những phẩm chất đạo đức
chung cho mọi người việt nam trong thời đại mới: cần, kiệm,liêm, chính, chí công vô
tư. Lại có những phẩm chất đạo đức dành cho các lĩnh vực hoạt động khác nhau của
con người: phẩm chất nhà giáo, phẩm chất thầy thuốc…
Hồ Chí Minh đặc biệt nhấn mạnh phẩm chất đạo đức, chính trị của cán bộ, đảng viên.
Bởi vì, nếu không có những phẩm chất đó thì không thể biến lí tưởng thành hiện thực.
phẩm chất thưởng được biêu hiên qua phong cách, tức là lối sinh hoạt, làm việc, hoạt
động,xử sự của con người. phẩm chất và phong cách thường gắn bó với nhau và chỉ
khi nào con người có phẩm chất tót đẹp, phong cách lành mạnh thì mới thúc đẩy sự
nghiệp cách mạng đi lên.
Muốn có được những phẩm chất và phong cách đó, tự bản thân con người rèn
luyện chưa đủ, mà hoạt động văn hóa đóng chức năng rất quan trọng. Văn hóa phải
tham gia chống được tham nhũng, lười biếng, phù hoa, xa xỉ, chống lạm dụng quyền
12
Tư tưởng Hồ Chí Minh- Nhóm 5- Lớp 42
Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa
lực, tham quyền cố vị dẫn tới sự tha hóa con người. Văn hóa giúp cho con người phân
biệt cái tốt với cái xấu, cái lạc hậu và cải tiến bộ. Từ đó, văn hóa hướng con người
vươn tới cái thiện, cái tốt,…
4. Ý nghĩa:
4.1. Giữ gìn vốn văn hóa dân tộc:

Việc bảo vệ, gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc là rất cần thiết, là việc phải làm, nên
làm, nhưng quan trọng hơn lại là việc biết vận dụng và phát triển những bản sắc ấy
vào cuộc sống. Đó chính là cách tốt nhất để bảo vệ và gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc.
Theo Người, mọi hiện đại, tiên tiến đều bắt nguồn từ truyền thống tết đẹp. Từ tầm
nhìn của một nhà văn hóa lớn. Người luôn nhắc nhở mọi người, nhất là cán bộ, đảng
viên phải biết quý trọng vốn cổ dân tộc, ''dân ta phải biết sử ta, cho tường gốc tích
nước nhà Việt Nam''.
Trước xu thế toàn cầu hóa của thế giới hiện nay, để mở rộng giao lưu, hội nhập
mà không đánh mất bản sắc của mình, chúng ta phải trở về với Tư tưởng Hồ Chí
Minh: Bảo vệ bản sắc văn hóa dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại, những phải
lấy bản sắc văn hóa dân tộc làm nền tảng, làm bản lĩnh. Nền tảng có vững chắc, bản
lĩnh có vững vàng mới tiếp thu được tinh hoa văn hóa nhân loại một cách đúng đắn,
mới chủ động, tự tin hội nhập và làm giàu thêm, sáng lên đặc trưng văn hóa dân tộc.
Người cho rằng: “Văn hoá Việt Nam ảnh hưởng lẫn nhau của văn hoá Đông phương
và Tây phương chung đúc lại…Tây phương hay Đông phương có cái gì tốt ta phải học
lấy để phải tạo ra một nền văn hoá Việt Nam. Nghĩa là lấy kinh nghiệm tốt của văn
hoá xưa và văn hoá nay trau dồi cho văn hoá Việt Nam thật có tinh thần thuần tuý Việt
Nam đề hợp với tinh thần dân chủ”. Đúng như cảm nhận của nhà thơ Xô - Viết Ôxip
13
Tư tưởng Hồ Chí Minh- Nhóm 5- Lớp 42
Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa
Mandenxtam khi tiếp xúc với Người cuối năm 1923: “Từ Nguyễn Ái Quốc đã toả ra
một nền văn hoá, không phải văn hoá Châu Âu, mà có lẽ là văn hoá của tương lai”.
Khôi phục các yếu tố truyền thống: Khôi phục lễ hội, tôn tạo đình chùa, miếu mạo,
những di tích văn hoá lịch sử và cách mạng, suy tôn các anh hùng liệt sĩ, đẩy mạnh
phong trào đền ơn đáp nghĩa, đề cao văn hoá làng xã, văn hoá dòng họ cũng là
những hình thức để tạo ra rào chắn nhằm chống lại sự xâm nhập ồ ạt của văn hoá
ngoại lai.
4.2. Loại bỏ yếu tố tiêu cực:
Quan điểm văn hoá của Hồ Chí Minh chống lại mọi biểu hiện kỳ thị, độc tôn về

văn hoá. Mọi người đều bình đẳng không phân biệt màu da, tôn giáo. Cảnh giác ngăn
chặn âm mưu lợi dụng giao lưu văn hoá để thực hiện “diễn biến hoà bình” của các thế
lực thù địch. . Các thế lực thù địch của CNXH cũng đang lợi dụng chiêu bài “dân chủ
hoá về chính trị”, “tự do hoá về kinh tế” để thổi lên những luồng gió độc, phủ nhận
quá khứ, hạ bệ thần tượng, gieo rắc hoài nghi về sự lãnh đạo của Đảng gây mất niềm
tin vào tương lai của CNXH
4.3. Đối với giới trẻ Việt Nam hiện nay:
 Về chính trị thì có thái độ làm chủ tham gia các hoạt động xã hội, có thái độ
đúng đắn trước sự kiện chính trị lịch sử.
 Bài trừ các hiện tượng mê tín dị đoan, các văn hóa phẩm đồi trụy…đẩy
mạnh tuyên truyền các nét đặc trưng của văn hóa dân tộc, các hoạt động lễ
hội. Tổ chức cuộc vận động “Tuổi trẻ sống đẹp”, “Sống làm việc theo Hiến
14
Tư tưởng Hồ Chí Minh- Nhóm 5- Lớp 42
Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa
pháp và pháp luật” xây dựng nếp sống văn hóa cơ sở, đẩy mạnh các hoạt
động thể dục thể thao.
 Giữ gìn nền âm nhạc dân tộc: Tích cực tìm hiểu về nhạc cụ dân tộc và dân
ca như quan họ, ca khúc dân ca, câu hò điệu lý…; tham gia vào các buổi
giao lưu văn hóa dân tộc và tuyên truyền cho bạn bè quốc tế biết đến âm
nhạc truyền thống Việt Nam.
 Chọn lọc các tinh hoa văn hóa nhân loại để học tập, tiếp thu làm phong phú
thêm văn hóa dân tộc.
 Tiếp tục trau dồi các kiến thức về lịch sử dân tộc để hiểu thêm về truyền
thống của dân tộc Việt Nam như tinh thần yêu nước, tương thân tương ái,…


5. Xây dựng nền văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc:
5.1. Xây dựng nền văn hóa phải bắt đầu từ con người:
Con người là nhân tố quan trọng, xây dựng con người Việt Nam mới vừa là mục

tiêu vừa là chủ thể của quá trình xây dựng nền văn hóa tiên tiến đậm đà bản sắc dân
tộc.
“Con người là trung tâm của chiến lược phát triển”.
Các phẩm chất cơ bản của con người cần xây dựng là con người công dân, con người
khoa học và con người nhân văn.
Lịch sử xây dựng và bảo vệ Tổ quốc đã chứng minh con người là sức mạnh lớn
nhất của dân tộc ta. Chính vì vậy, nhiệm vụ chủ yếu của văn hóa là tập trung mọi nỗ
lực nhằm xây dựng và hoàn thiện giá trị, nhân cách con người Việt Nam
 Xây dựng con người Việt Nam giàu lòng yêu nước.
 Có lý tưởng và nhiệt tình cách mạng, trung thành với sự nghiệp đổi mới.
15
Tư tưởng Hồ Chí Minh- Nhóm 5- Lớp 42
Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa
 Có tri thức, thể lực, thẩm mỹ ngày càng cao.
 Có kỹ năng lao động, sang tạo và đạo đức nghề nghiệp.
 Có ý chí và bản lĩnh trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa.
 Phấn đấu vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ văn
minh.
 Có tinh thần quốc tế chân chính.
Đặc biệt bồi dưỡng các giá trị văn hóa trong thanh niên, học sinh, sinh viên, đặc
biệt là xây dựng lý tưởng sống, lối sống, nếp sống, nâng cao trí tuệ, tình cảm, đạo đức,
bản lĩnh, nhân cách văn hóa, thể lực của con người Việt Nam.
5.2. Xây dựng nếp sống văn minh, gia đình văn hóa:

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng , vấn đề xây
dựng gia đình văn hóa càng cần phải được quan tâm hơn bao giờ hết,tạo nền tảng vững
chắc cho xây dựng đất nước bền vững.
Nhận thức được tầm quan trọng trong việc xây dựng gia đình văn hóa, gần đây
Đảng và Nhà nước đã có nhiều nỗ lực trong việc ban hành các chủ trương ,chính sách
nhằm làm cho văn hoá thấm sâu vào từng khu dân cư, từng gia đình, từng người, hoàn

thiện giá trị mới của con người Việt Nam, Làm cho văn hóa thấm sâu và mọi lĩnh vực
đời sống xã hội.
 Xây dựng tinh thần tự nguyện, tính tự quản của nhân dân trong xây dựng
văn hóa.
 Phát huy đầy đủ vai trò của xã hội, các đoàn thể, gia đình, nhà trường, từng
tập thể lao động và cộng đồng dân cư trong việc chăm lo xây dựng con
người.
 Nhìn về lâu dài cần có chương trình giáo dục văn hóa gia đình cho học sinh,
bởi đây là những chủ thể hạt nhân của các gia đình trong tương lai.
5.3. Giữ vững, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc đồng thời đón nhận tinh hoa văn
hóa nhân loại:
16
Tư tưởng Hồ Chí Minh- Nhóm 5- Lớp 42
Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa
 Toàn cầu hóa thúc đẩy mạnh mẽ sự giao lưu của các quốc gia – dân tộc,
tăng cường mối liên hệ giữa các nước trong khu vực và trên thế giới.
 Hội nhập mang lại cho văn hóa Việt Nam cơ hội mở rộng hợp tác, giao lưu
văn hóa quốc tế, đón nhận tinh hoa văn hóa nhân loại làm phong phú thêm
nền văn hóa dân tộc.
Tuy nhiên đây cũng là thách thức to lớn: Sự du nhập của nền văn hóa ngoại lai
không lành mạnh, chạy theo trào lưu phi văn hóa.
Vì vậy, Có thể nói rằng, đối với nước ta chưa lúc nào vấn đề mở rộng quan hệ và
giao lưu quốc tế trong điều kiện toàn cầu hóa kinh tế có tầm quan trọng đặc biệt; đồng
thời vấn đề giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc cũng được đặt ra một cách cấp bách như
hiện nay.
Đảng và Nhà Nước ta đã thực hiện nhiều biện pháp:
• Phát huy truyền thống yêu nước và cách mạng, truyền thống đại đoàn
kết dân tộc, tinh thần độc lập, tự chủ tự cường trong xây dựng và bảo vệ Tổ
quốc xã hội chủ nghĩa.
• Đầu tư cho việc bảo tồn, tôn tạo các di tích lịch sử cách mạng, kháng

chiến, di sản văn hóa vật thể, phi vật thể.
Đề nghị UNESCO công nhận các di sản văn hóa của dân tộc
• Phát huy vai trò của văn học, nghệ thuật trong việc bồi dưỡng tư
tưởng tình cảm và khát vọng vươn tới cái đúng, cái tốt, cái đẹp của con
người Việt Nam trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và
hội nhập quốc tế. Phát huy tiềm năng, khuyến khích sáng tạo văn học, nghệ
thuật, tạo ra những tác phẩm có giá trị cao về tư tưởng và nghệ thuật.
17
Tư tưởng Hồ Chí Minh- Nhóm 5- Lớp 42
Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa
• Đảng và nhà nước ta đã đưa ra nhiều chủ trương nhằm khôi phục lễ
hội, tôn tạo đình chùa, miếu mạo, những di tích văn hóa lịch sử và cách
mạng, suy tôn các anh hùng liệt sĩ đã hy sinh vì tổ quốc, đẩy mạnh phong
trào đền ơn đáp nghĩa, đề cao văn hóa làng xã, văn hóa dòng họ: Tổ chức
Giỗ tổ Hùng Vương, Hội đền Voi Phục, Kỷ niệm ngày thương binh liệt sỹ
27/7…Đây là những việc làm thiết thực để tạo ra rào chắn nhằm chống lại
sự xâm nhập ồ ạt của văn hóa ngoại lai.
5.4. Ngăn chặn âm mưu diễn biến hòa bình trong văn hóa
Trong những năm qua ,trên lĩnh vực tư tưởng văn hóa các thế lực thù địch ráo
riết đẩy mạnh chiến lược diễn biến hòa bình ,thúc đẩy "tự diễn biến", "tự chuyển
hóa" và "xâm lăng văn hóa" nhằm xóa bỏ chế độ XHCN và bản sắc văn hóa Việt
Nam . Các thế lực thù địch coi tiến hành " Diễn biến hòa bình " trên lĩnh vực văn
hóa là mũi đột phá, hòng làm tan rã niềm tin, gây hỗn loạn về lý luận và tư tưởng
tạo ra "những khoảng trống" để dần dần đưa hệ tư tưởng tu sản thâm nhập vào cán
bộ, Đảng viên và nhân dân nhằm chuyển hóa, xóa bỏ hệ tư tưởng XHCN.
Ngay từ những thập niên 50 của thế kỷ 20, một trong những nhân vật hoạch
định "Chiến lược diễn biến hoà bình" của Mỹ là Rulles đã đưa ra những luận điểm
rằng: Nếu nước Mỹ biết cách làm cho thanh niên Liên Xô yêu thích các bài hát và
điệu nhảy Mỹ thì sớm hay muộn gì người ta cũng sẽ dạy được cho thanh niên
người Xô - Viết suy nghĩ theo cách mà Mỹ cần.

Đối với Việt Nam chúng ta, các thế lực thù địch đã tập trung nhiều hình thức
tuyên truyền, thử nghiệm thông qua các hệ thống đài phát thanh bằng tiếng Việt và
nhiều thứ tiếng các dân tộc anh em sinh sống trên đất nước chúng ta, cùng với các
loại hình tuyên truyền khác về cái gọi là dân chủ, nhân quyền, theo lối sống
18
Tư tưởng Hồ Chí Minh- Nhóm 5- Lớp 42
Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa
phương Tây áp đặt để thực hiện âm mưu, thủ đoạn "diễn biến hoà bình": “Chiến
thắng không cần chiến tranh” (Tổng Thống Mỹ: Ronison-1999).
Trước tình hình trên, Đảng, Nhà nước, các cấp, các ngành , các địa phương đã
có nhiều biện pháp giáo dục nâng cao nhận thức trong toàn Đảng , toàn dân, toàn
quân về những âm mưu, thủ đoạn mới ngày càng tinh vi xảo quyệt trong chiến lược
" Diễn biến hòa bình" của các thế lực thù địch, đồng thời có các biện pháp đấu
tranh ngăn chặn từng bước đẩy lùi các hành động chống phá của chúng
5.5. Xây dựng những điển hình về văn hóa.
Phải xây dựng và bồi dưỡng những điển hình tích cực về văn hoá, phải
thường xuyên biểu dương, cổ vũ những tấm gương đó, phải tạo những phong trào
quần chúng ngày càng sâu rộng, làm cho văn hoá mới ngày càng thấm sâu vào đời
sống của nhân dân, làm cho đời sóng ngày càng trở thành đời sống có văn hoá.
Vì vậy, phải ra sức đẩy mạnh các phong trào “người tốt, việc tốt”, “dạy tốt
học tốt”, “xây dựng nếp sống văn minh, gia đình văn hoá”, “xây dựng thuần phong
mỹ tục” làm cho các phong trào thi đua ấy thực sự trở thành động lực thúc đẩy
việc xây dựng đời sống văn hoá của xã hội ta.
19
Tư tưởng Hồ Chí Minh- Nhóm 5- Lớp 42