Giải pháp thu hút và kiểm soát vốn đầu tư gián tiếp nước ngoài trên thị trường chứng khoán Việt Nam ( Phạm Thị Thanh Xuân )

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. HCM
vω w




PHM TH THANH XUÂN




GII PHÁP THU HÚT VÀ KIM SOÁT VN U T
GIÁN TIP NC NGOÀI TRÊN TH TRNG
CHNG KHOÁN VIT NAM




LUN VN THC S KINH T








TP. H CHÍ MINH – NM 2009
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. HCM

vω w




PHM TH THANH XUÂN




GII PHÁP THU HÚT VÀ KIM SOÁT VN U T
GIÁN TIP NC NGOÀI TRÊN TH TRNG
CHNG KHOÁN VIT NAM

Chuyên ngành: Kinh t tài chính – Ngân hàng
Mã s : 60.31.12



LUN VN THC S KINH T



Ngi hng dn khoa hc: TS. V Th Minh Hng





TP. H CHÍ MINH – NM 2009

MC LC

DANH MC CÁC KÝ HIU, CH VIT TT
DANH MC CÁC BNG
DANH MC HÌNH V,  TH, S 
PHN M U
CHNG 1: TNG QUAN V VN U T GIÁN TIP NC NGOÀI
(FPI) 1
1.1. Vn đu t gián tip nc ngoài 1
1.1.1. Khái nim và đc trng c bn ca vn đu t gián tip nc ngoài 1
1.1.2. Các nhân t nh hng đn vn đu t gián tip nc ngoài. 2
1.1.3. Tác đng hai mt ca vn đu t gián tip nc ngoài 3
1.2. Các hình thc thu hút vn đu t gián tip nc ngoài 8
1.2.1. Phát hành chng khoán trên TTCK trong nc 8
1.2.2. Phát hành chng khoán trên th trng tài chính quc t 9
1.3. Qu đu t: 9
1.3.1. Khái nim: 9
1.3.2. Các loi hình qu đu t: 9
1.4. Kim soát vn. 11
1.3.1. Khái nim 11
1.3.2. Các phng pháp kim soát vn 12
1.3.3. Mc tiêu ca kim soát vn. 12
1.5. Kinh nghim thu hút và kim soát vn đu t gián tip nc ngoài trên th
trng chng khoán  mt s nc trên th gii 14
1.5.1. Thái Lan: s kim soát “ bng bt”. 15
1.5.2. Malaixia: s kim soát “ khôn ngoan” 15
1.5.3. Bài hc kinh nghim cho Vit Nam. 17
Kt lun chng 1 18
CHNG 2: THC TRNG THU HÚT VÀ KIM SOÁT VN U T

GIÁN TIP NC NGOÀI TRÊN TH TRNG CHNG KHOÁN VIT
NAM. 19
2.1. Khái quát v th trng chng khoán Vit Nam 19
2.1.1. Hàng hóa trên th trng chng khoán: 19
2.1.2. Các công ty thành viên: 21
2.1.3. S lng nhà đu t: 21
2.2. Thc trang thu hút và kim soát vn đu t gián tip nc ngoài trên th trng
chng khoán Vit Nam. 22
2.2.1. Toàn cnh vn đu t nc gián tip ngoài trên th trng chng khoán
t nm 2000 đn tháng 06/2009 22
2.2.2. Tình hình kim soát vn đu t gián tip nc ngoài trên TTCK Vit
Nam trong thi gian qua 43
2.2.3. Nhng hn ch trong vic thu hút và kim soát dòng vn đu t gián tip
nc ngoài trên th trng chng khoán Vit Nam thi gian qua. 45
Kt lun chng 2 50
CHNG 3: CÁC GII PHÁP THU HÚT VÀ KIM SOÁT VN U T
GIÁN TIP NC NGOÀI TRÊN TH TRNG CHNG KHOÁN VIT
NAM TRONG THI GIAN TI. 51
3.1. nh hng phát trin th trng vn Vit Nam đn nm 2010 và tm nhìn đn
nm 2020 51
3.1.1. Mc tiêu: 51
3.1.2. Quan đim và nguyên tc phát trin th trng chng khoán: 52
3.2. Các bin pháp đy mnh thu hút vn đu t gián tip nc ngoài vào th trng
chng khoán Vit Nam. 52
3.2.1. Ci thin môi trng kinh doanh 52
3.2.2. Cho phép thành lp công ty qun lý qu đu t chng khoán 100% vn
nc ngoài. 53
3.2.3. Phát trin các th trng giao dch chng khoán chuyên nghip, phát
trin quy mô và cht lng hot đng ca th trng chng khoán. 54
3.2.4. Chun mc hóa h thng k toán, kim toán quc t trong các thông tin

tài chính 55
3.2.5. Thc hin chính sách minh bch công khai thông tin. 56
3.2.6. Hoàn thin h thng giao dch và h tng công ngh 58
3.2.7. Gii thiu, qung bá Vit Nam và TTCK Vit Nam vi NTNN 60
3.2.8. Thc hin chính sách m ca thu hút FPI 61
3.2.9. Phát trin đa dng hàng hóa trên th trng chng khoán 62
3.2.10. Xây dng h thng xp hng tín nhim 63
3.3. Gii pháp kim soát vn đu t gián tip nc ngoài vào th trng chng
khoán Vit Nam. 64
3.3.1. M tài khon giao dch ti t chc tín dng 64
3.3.2. ánh thu đi vi nhng khon đu t ngn hn 65
3.3.3. Xây dng h thng thông tin, ch đ báo cáo v vn đu t gián tip
nc ngoài 66
3.3.4. Tng cng qun lí và giám sát th trng tài chính 66
3.3.5. Thc hin ch đ t giá linh hot hn. 67
Kt lun chng 3 69
KT LUN 70
TÀI LIU THAM KHO.
PH LC.

DANH MC CÁC CH VIT TT

CCQ : Chng ch qu
CP : C phiu
CPH : C phn hóa
CK : Chng khoán
CTCK : Công ty chng khoán
DNNN : Doanh nghip nhà nc
TNN : u t nc ngoài
TGTNN : u t gián tip nc ngoài
FPI : (Foreign Porfolio Investment) – u t gián tip nc ngoài
GDP : (Gross Domestic Product) – Tng sn phm quc ni
GTGD : Giá tr giao dch
Hastc : Trung tâm giao dch chng khoán Hà Ni
HOSE : S giao dch chng khoán Thành ph H Chí Minh
HXN : S giao dch chng khoán Hà Ni
IPOs : (Initial Public Offerings) - Phát hành c phiu ln đu ra công chúng
KLGD : Khi lng giao dch
NT : Nhà đu t
NTNN : Nhà đu t nc ngoài
OTC : (Over-the-counter) – Th trng chng khoán phi tp trung
SGDCK : S giao dch chng khoán
TCTD : T chc tín dng
TNHH : Trách nhim hu hn
TTCK : Th trng chng khoán
TTGDCK : Trung tâm giao dch chng khoán
UBCKNN : y ban chng khoán Nhà Nc
WTO : (World Trade Organization) – T chc thng mi th gii
DANH MC CÁC BNG

Bng 2.1 : Tình hình niêm yt c phiu qua các nm.
Bng 2.2 : Quy mô giao dch ca NTNN giao đon 1
Bng 2.3 : Tình hình s hu c phiu ca NTNN ngày 31/12/2004
Bng 2.4 : Quy mô giao dch ca NTNN trong 12 tháng nm 2005
Bng 2.5 : Tng hp giao dch ca NTNN trong nm 2005
Bng 2.6 : Tng hp giao dch ca NTNN trong nm 2007
Bng 2.7 : Quy mô giao dch ca NTNN trong 12 tháng nm 2007
Bng 2.8 : Tình hình s hu các c phiu tiêu biu ca NTNN ngày
28/12/2007

DANH MC HÌNH V,  TH, S 

Biu đ 2.1 : VN - INDEX GIAI ON 2000 – 2005
Biu đ 2.2 :  th biu hin s lng tài khon và giá tr giao dch ca NTNN
Biu đ 2.3 : Giá tr vn hóa th trng t nm 2004 – 2007
Biu đ 2.4 : Thng kê s lng tài khon giao dch.



PHN M U

1. LÝ DO CHN  TÀI
Quá trình hi nhp kinh t quc t ngày càng sâu rng, vic thu hút các
ngun vn t bên ngoài đ phát trin kinh t là ht sc cn thit, nht là đi vi các
nc đang phát trin nh Vit Nam. Trong khi, ngun vn đu t trc tip nc
ngoài đóng vai trò trc tip thúc đy sn xut thì đu t gián tip li có tác dng
kích thích s phát trin ca th trng tài chính, to điu kin cho các doanh nghip
d dàng tip cn vi các ngun vn, nâng cao vai trò qun lý và có tác dng thúc
đy lành mnh hóa các quan h kinh t, t đó thúc đy s phát trin ca nn kinh t.

Tuy nhiên, dòng vn này cng tim n nhng ri ro hn so vi các kênh huy đng
vn t nc ngoài khác.Vì vy, vic xây dng c ch kim soát, điu tit dòng vn
đu t gián tip nc ngoài vào và ra khi Vit Nam là vn đ cp bách và cn thit
trong bi cnh s tham gia ca các nhà đu t nc ngoài trên th trng chng
khoán gia tng, nh hng ngày càng ln và trc tip đn nn kinh t Vit Nam.
Xut phát t tm quan trng này, vic chn đ tài “Gii pháp thu hút và kim soát
vn đu t gián tip nc ngoài trên th trng chng khoán Vit Nam” là mt
điu cn thit và có ý ngha.
2. MC TIÊU NGHIÊN CU CA  TÀI
Mc tiêu nghiên cu ca đ tài này nhm:
̈ Tìm hiu các vn đ c bn v vn đu t gián tip nc ngoài, các phng
pháp kim soát vn đu t gián tip nc ngoài;
̈ Nghiên cu và đánh giá thc trng đu t gián tip nc ngoài trên th trng
chng khoán Vit Nam và các bin pháp kim soát ngun vn này mà Vit Nam
đã và đang áp dng;
̈  ra mt s gii pháp đ thu hút và kim soát vn đu t gián tip nc ngoài
trên th trng chng khoán Vit Nam hiu qu hn.
3. I TNG VÀ PHM VI NGHIÊN CU
̈ i tng nghiên cu: ch yu là các cá nhân nhà TNN vá các Qu TNN
đang hot đng trên th trng chng khoán Vit Nam.
̈ Phm vi nghiên cu: Thc trng thu hút vn đu t nc ngoài đc tác gi
nghiên cu trên c s phân tích s liu giao dch c phiu ca toàn th trng và
ca các nhà đu t nc ngoài trên th trng chng khoán Vit Nam trong giai
đon t nm 2000 đn tháng 06/2009. Do hn ch v mt s liu nên đ tài
không đi sâu vào phân tích giao dch trái phiu và chng ch qu đu t trên th
trng chng khoán Vit Nam, cng nh không phân tích tình hình thu hút vn
đu t nc ngoài trên th trng tài chính quc t.
4. PHNG PHÁP NGHIÊN CU
 tài ch yu s dng phng pháp phân tích, so sánh tng quan, kho
sát, thng kê mô t và tng hp đánh giá qua các s liu báo các ca SGDCK

TPHCM, các s liu do qu đu t nc ngoài cung cp, các bn báo cáo ca các
công ty chng khoán và các bài báo v đu t gián tip nc ngoài trên các tp chí
chng khoán.
Phng pháp nghiên cu ca đ tài là đi t c s lý thuyt và kinh nghim
thc tin ca các nc trên th gii, đn thc trng thu hút và kim soát vn
TGTNN trên th trng chng khoán Vit Nam qua tng thi k. T đó, đánh giá
nhng kt qu đt đc và nhng tn ti  Vit Nam đ đa ra nhng gii pháp phù
hp.

6. KT CU CA  TÀI
 tài gm có 3 chng chính:
̈ Chng 1: Tng quan v vn đu t gián tip nc ngoài.
̈ Chng 2: Thc trng thu hút và kim soát vn đu t gián tip nc ngoài trên
th trng chng khoán Vit Nam.
̈ Chng 3: Các gii pháp thu hút và kim soát vn đu t gián tip nc ngoài
trên th trng chng khoán Vit Nam trong thi gian ti.











1
CHNG 1:
TNG QUAN V VN U T GIÁN TIP NC NGOÀI

1.1. VN U T GIÁN TIP NC NGOÀI (FPI)
1.1.1. Khái nim và đc trng c bn ca vn đu t gián tip nc ngoài.
1.1.1.1. Khái nim:
Trong thut ng kinh t quc t, bên cnh thut ng “Foreign Indirect
Investment” (FII-đu t gián tip nc ngoài) vn tn ti và phát trin thut ng
“Foreign Porfolio Investment” (FPI-đu t nc ngoài qua danh mc chng khoán).
Nhiu nhà khoa hc và hoch đnh chính sách coi hai thut ng này là đng ngha,
không có s phân bit. Có quan đim cho rng FII đc s dng trong mi quan h
vi đu t trc tip – tc là ch bao gm đu t vào doanh nghip thông qua vic
mua bán c phiu doanh nghip (không k đu t mua trái phiu hoc chng ch có
giá khác)  gii hn cha tr thành đu t trc tip. Trong khi, FPI li có ngha rng
hn: đó là vic đu t mua c phiu, trái phiu mà thông qua đó, nhà đu t có th
trc tip s hu và qun lý doanh nghip (tr thành đu t trc tip) hoc không
trc tip qun lý doanh nghip (đu t gián tip).
Theo Lut u T nm 2005 ca Vit Nam thì " u t gián tip là hình
thc đu t thông qua vic mua c phn, c phiu, trái phiu, các giy t có giá
khác, qu đu t chng khoán và thông qua các đnh ch tài chính trung gian khác
mà nhà đu t không trc tip tham gia qun lý hot đng đu t"
Vì vy, đu t gián tip nc ngoài có th đc hiu theo ngh rng thông
qua 3 hình thc:
- “Mua c phn, c phiu, trái phiu và giy t có giá khác” ca doanh nghip,
Chính ph và các t chc khác đc phép phát hành.
- u t thông qua “qu đu t chng khoán”.
- u t thông qua “các đnh ch trung gian khác”.
Vi ngha này thì đu t gián tip nc ngoài đc hiu tng đng vi
thut ng Foreign Porfolio Investment (FPI).
1.1.1.2. Nhng đc trng c bn ca vn FPI:
2
- Tính thanh khon cao
Do ch quan tâm đn li tc (vi mt mc ri ro nhn đnh) hoc mc đ an

toàn ca chng khoán (vi mt mc li tc nht đnh) ch không quan tâm đn vic
qun lý quá trình sn xut và kinh doanh thc t nên FPI có tính thanh khon cao
(high liquidity). Nói cách khác, nhà đu t gián tip nc ngoài có th d dàng bán
li nhng chng khoán c phn và chng khoán n mà h đang nm gi đ đu t
vào ni khác vi mc t sut li tc cao và mt mc ri ro nht đnh, hay vi mc
ri ro thp hn và vi mc t sut li tc nht đnh. Tính thanh khon cao ca FPI
khin cho hình thc đu t này mang tính ngn hn (short term), mc dù c phiu
đc coi là hình thc đu t dài hn và thi hn trái phiu có thi hn ln hn mt
nm.
- Tính bt n
Do có th thay đi rt nhanh đ tìm kim t sut li tc cao hn hay đ có
đc mc đ ri ro thp hn nên FPI còn có đc tính là bt n đnh (volatility) và
d b đo ngc (reveribility). Tính bt n đnh trong mt gii hn nào đó, có th là
có li khi nó cung cp nhng c hi kinh doanh vi li nhun cao hoc nhng c
hi kinh doanh chênh lch giá. Nhng c hi này s thu hút các nhà đu t và khin
cho th trng tài chính ni đa hot đng hiu qu hn. Tính bt n còn ch ra rng
th trng đang tìm kim nhng hình thc phân b vn tt nht cho nhng c hi
kinh t hin hành. Tuy vy, nu điu này xy ra thng xuyên và vi mc đ ln,
nhng tác đng tiêu cc đn h thng tài chính nói riêng và nn kinh t nói chung s
xut hin. Hn th na, tính thanh khon cao cùng vi tính bt n ca FPI còn có
th dn ti tình trng rút vn  t khi có s thay đi trong quan nim ca gii đu t
hoc ca các điu kin kinh t bên trong cng nh bên ngoài.
- Tính đa dng
Ngoài các đc đim trên, vn FPI còn có đc tính là tn ti di nhiu hình
thc khác nhau (multiform) và rt phc tp (complexity) nh trái phiu, c phiu,
giy n thng mi (commercial paper) hoc di dng các công c phái sinh
(derivative); có k hn (forward), tng lai (future), quyn chn (option).
3
1.1.2. Các nhân t nh hng đn vn đu t gián tip nc ngoài.
- Nhà đu t nc ngoài khi quyt đnh đu t vào mt nc, điu h quan tâm

đu tiên là môi trng đu t và h thng lut pháp ca nc h đu t vào.
Môi trng đu t thông thoáng , h thng pháp lý n đnh, rõ ràng, minh bch,
bo v đc nhà đu t chân chính s thu hút vn đu t nc ngoài mnh m.
- Dòng vn đu t nc ngoài chu nh hng bi s phát trin c s h tng tài
chính và đ m ca th trng chng khoán, cht lng ca các c phiu, trái
phiu, uy tín ca nhà phát hành và nc phát hành; s đa dng và vn hành có
hiu qu ca các đnh ch tài chính trung gian; s phát trin và cht lng ca h
thng thông tin và dch v chng khoán, trong đó có các t chc t vn và dch
v đnh mc h s tín nhim chng khoán và doanh nghip.
- Dòng chy ca vn đu t nc ngoài vào th trng tài chính các nc theo t
l thun vi s gia tng quá trình c phn hóa các doanh nghip nhà nc, các
doanh nghip t nhân và các doanh nghip có vn đu t nc ngoài đang hot
đng hiu qu trong nc, cng nh vic ni rng biên đ nm gi c phn ca
các nhà đu t nc ngoài tham gia vào các doanh nghip.
- Vn đu t nc ngoài còn chu nh hng bi các nhân t nh bi cnh quc t
(hòa bình, kinh t n đnh, các quan h ngoi giao và môi trng pháp lý thun
li); mc đ t do hóa (chính sách khuyn khích đu t, s thông thoáng ca
chính sách qun lý nhà nc đi vi nhà đu t ); s phát trin ca h thng
tin t và các dch v h tr kinh doanh nói riêng, và ca các th ch th trng
nói chung ca nc tip nhn đu t
1.1.3. Tác đng hai mt ca vn đu t gián tip nc ngoài.
1.1.3.1. Tác đng tích cc:
- FPI góp phn làm tng ngun vn trên th trng vn ni đa và làm gim chi
phí vn thông qua vic đa dng hóa ri ro.
Dòng vn đu t nc ngoài đ vào các nc đang phát trin s trc tip làm
tng ngun vn trên th trng ni đa đ thúc đy tng trng và phát trin kinh t.
Ngoài ra, FPI còn cho phép các nhà đu t nc ngoài có c hi chia s ri ro ca
4
mình vi các nhà đu t ni đa. FPI s khin cho th trng vn ni đa tr nên có
tính thanh khon cao hn và theo đó là vic đa dng hóa ri ro s tr nên d dàng

hn, vi kt qu là ngun vn s di dào hn và chi phí vn đi vi công ty s
gim.
- FPI thúc đy s phát trin ca h thng tài chính ni đa, hoàn thin các th ch
và c ch th trng.
Dòng vn đu t gián tip đ vào th trng tài chính thông qua vic mua
bán các loi chng khoán trên th trng chng khoán và làm cho các loi chng
khoán niêm yt có tính thanh khon cao hn, th trng nng đng hn và quy mô
ca th trng qua đó cng m rng hn. Mt khi th trng có tính thanh khon
cao hn, sâu hn, và rng hn, mt lot d án đu t khác nhau s đc tài tr. Nhà
đu t s mnh dn đu t vì h tin rng có th qun lý đc danh mc đu t ca
h và có th bán đi mt cách nhanh chóng nu mun thu hi vn. Khi đó, các doanh
nghip trong nc có nhiu c hi tip nhn đc ngun vn phong phú, đa dng.
Vì th, nhng th trng có tính thanh khon và hiu sut cao s to sc hút mnh
m đi vi đu t dài hn.
S hin din ca các nhà đu t th ch nc ngoài (công ty bo him, qu
tng h, qu t bo v ri ro ) s giúp cho các th ch tài chính trong nc có c
hi tip cn vi th trng vn quc t; áp dng các công c và k thut tài chính
mi nh tng lai, quyn chn, hoán đi hoc nhng công c bo him khác; ci
tin các khuôn kh giám sát và điu tit vi kt qu là kh nng qun lý ri ro ca
các nhà đu t nc ngoài ln các nhà đu t ni đa s đc tng cng và nâng
cao sc cnh tranh ca các th ch tài chính ni đa.
Th trng tài chính phát trin làm tng hiu qu qun lý doanh nghip. Mt
công ty mun cnh tranh thu hút ngun tài tr thì phi hot đng có hiu qu hn,
trin vng tt hn và có trình đ điu hành tt hn. Mt khác, nu th trng chng
khoán phát trin to điu kin cho các nhà đu t bên ngoài có th mua li doanh
nghip hot đng không hiu qu. Mua li có th khin cho công ty kinh doanh kém
hiu qu tr nên có hiu qu và có li tc cao hn. Mua li cng còn khin cho
5
công ty tr nên vng mnh hn và đem li li tc cho các nhà đu t cng nh cho
nn kinh t ni đa.

FPI giúp tng cng tính k lut đi vi th trng ni đa. Do không có li
th v nhng thông tin ni b v các d án đu t ca công ty, các nhà đu t nc
ngoài s đc bit yêu cu mt mc đ công khai hóa cao hn, nhng chun mc k
toán cao hn và mang theo nhng kinh nghim ca h trong vic thc hin nhng
chun mc này. Cnh tranh trong vic cung cp các dch v tài chính cng nh
trong vic tip nhn ngun tài tr s buc các th ch tài chính ni đa và các công
ty ni đa phi áp dng nhng chun mc k toán quc t, thc hin minh bch hoá
thông tin và ci tin hình thc qun lý iu này s khin cho th trng tài chính
ni đa hot đng có k lut hn và có kh nng cnh tranh cao hn do gim thiu
đc s bt cân xng thông tin, và qua đó gim đc nhng hiu ng bt li cho
nhà đu t. Kt qu là ngi tiêu dùng s có đc nhng dch v tài chính vi cht
lng cao hn và chi phí thp hn.
- FPI góp phn nâng cao nng lc và hiu qu qun lý nhà nc theo các nguyên
tc và yêu cu ca kinh t th trng.
Tính bt n đnh và d b đo ngc ca vn FPI s buc các Chính ph phi
thc hin nhng chính sách kinh t v mô lành mnh nhm gim thâm ht ngân
sách, gim lm phát, gim s mt cân đi bên ngoài, cng nh các chính sách
kinh t thân thin vi th trng nói chung và các nhà đu t nc ngoài nói riêng.
H thng pháp lut, cng nh các c quan, b phn và cá nhân trong h
thng qun lý nhà nc liên quan đn th trng tài chính, nht là đu t gián tip
nc ngoài s đc hoàn thin, kin toàn và nâng cao nng lc hot đng hn theo
yêu cu ca th trng, cng nh theo các cam kt hi nhp quc t. Khi tác đng
vào th trng tài chính, nhà nc s s dng nhiu công c đa dng đ thc hin
mc tiêu chính sách. Trên c s đó, nng lc và hiu qu qun lý nhà nc đi vi
nn kinh t nói chung và th trng tài chính nói riêng s đc ci thin hn.
Nh vy, đu t gián tip nc ngoài có th b sung thêm ngun vn cho
nn kinh t cng nh kích thích s phát trin th trng tài chính. iu này s khin
6
cho vn và các ngun lc trong nn kinh t đc phân b tt hn; to c hi đa
dng hóa danh mc đu t, ci thin kh nng qun lý ri ro, thúc đy s gia tng

ca tit kim và đu t vi kt qu là nn kinh t s tr nên vng mnh hn và tng
trng kinh t s đc thúc đy.
1.1.3.2. Tác đng tiêu cc:
Bên cnh nhng li ích mà đu t gián tip nc ngoài mang li thì ngun
vn này cng tim n nhiu nguy c ri ro khác nhau.
- Th nht, h thng tài chính trong nc d b tn thng và ri vào khng
hong tài chính mt khi gp phi các cú sc t bên trong cng nh bên ngoài
ca nn kinh t.
Khác vi ngun vn FDI là ngun vn đu t có tính cht dài hn ch yu
di dng vt cht, khó chuyn đi hoc thanh khon kém, vn FPI đc thc hin
di dng đu t tài chính thun túy vi các chng khoán có th chuyn đi và
mang tính thanh khon cao. Chính vì đc trng c bn này mà khi th trng xut
hin nhng du hiu bt n và có nhng "cú sc" t th trng th gii s làm các
nhà đu t d mt nim tin và "rút vn tháo chy", h s bán tháo chng khoán đ
rút vn ra khi th trng càng sm càng tt. iu này cng vi "tâm lý by đàn"
vn có ca th trng tài chính to nên phn ng dây chuyn s nhanh chóng tác
đng đn h thng tài chính ni đa và khng hong s xy ra nu h thng đó
không kp thi thích nghi. Mt ví d đin hình nht là cuc khng hong tài chính -
tin t Châu Á nm 1997 v vic rút vn ào t ca đu t gián tip nc ngoài. Mc
dù các cuc khng hong tài chính – tin t có th xut phát t nhng nguyên nhân
khác nhau (khng hong nim tin, khng hong các ch s kinh t c bn, ), nhng
trong bi cnh đó, ngun vn đu t gián tip nc ngoài chim t trng ln s làm
trm trng thêm mc đ khng hong.
- Th hai, FPI làm gia tng nguy c b khng ch và lng đon tài chính đi vi
doanh nghip và các t chc phát hành chng khoán. Hn na, s l thuc qua
nhiu vào lung vn quc t dn đn tình trng l thuc kinh t, thm chí là
chính tr.
7
Vi tim lc tài chính mnh m ca mình, các qu đu t tài chính trên th
gii không khó khn gì trong vic khng ch th trng tài chính ca các nc đang

phát trin. Nu không có s khng ch t l nm gi chng khoán là các c phiu,
c phn sáng lp đc quyn biu quyt ca các nhà đu t nc ngoài thì khi t l
nm gi các chng khoán trên đt đn mt mc "vt ngng" nht đnh nào đó s
cho phép các nhà đu t nc ngoài tham d trc tip vào chi phi và quyt đnh
các hot đng sn xut kinh doanh và các ch quyn khác ca doanh nghip, t
chc phát hành chng khoán, thm chí lng đon doanh nghip theo phng hng,
k hoch, mc tiêu riêng ca mình, k c các hot đng mua li, sáp nhp doanh
nghip. iu đó có ngha là tính cht gián tip ca đu t gián tip nc ngoài s
chuyn thành trc tip. Thm chí, v logic, quá trình "din bin hòa bình" này đt
ti quy mô và mc đ nào đó còn có th chuyn đi v cht quyn s hu và tính
cht kinh t ban đu ca doanh nghip và quc gia.
- Th ba, FPI làm gim tính đc lp ca chính sách tin t và t giá hi đoái.
iu này xy ra bi vì cùng vi quá trình t do hóa tài khon vn, ngân hàng
trung ng ca các nc ch có th thc hin đc mt trong hai mc tiêu còn li:
s đc lp ca chính sách tin t hay s đc lp ca chính sách t giá hi đoái.
Trong điu kin t do di chuyn vn, nu ngân hàng trung ng mun duy trì chính
sách tin t đc lp thì h buc phi th ni t giá và ngc li, nu h mun c
đnh t giá thì buc phi t b chính sách tin t đc lp. Vic không tuân th
nguyên tc này s khin cho các chính sách kinh t v mô tr nên trái ngc nhau và
đa đn nhng hu qu tiêu cc cho nn kinh t.
- Th t, FPI làm tng quy mô, tính cht và s cp thit đu tranh vi tình trng
ti phm kinh t quc t.
u t gián tip quc t không ch làm gia tng các nguy c và tác hi ca
các hot đng đu c, lng đon kinh t vi phm các quy đnh pháp lý ca các nc
tip nhn đu t, mà còn là mnh đt phát trin các loi ti phm kinh t có yu t
nc ngoài, thm chí xuyên quc gia, nh hot đng la đo, hot đng ra tin,
hot đng tip vn cho các kinh doanh phi pháp và hot đng khng b, cùng các
8
loi ti phm và các đe da an ninh phi truyn thng khác.
Tóm li, vn đu t gián tip nc ngoài có vai trò quan trng trong s phát

trin kinh t toàn cu, đc bit là các nc đang phát trin nh Vit Nam. Tuy nhiên,
bên cnh nhng mt tích cc trong vic thúc đy s tng trng kinh t, nó còn tim
n nhng nguy c ri ro cao. Vì vy, vic xây dng c ch kim soát, điu tit dòng
vn FPI vào và ra khi Vit Nam là vn đ cp bách và cn thit trong bi cnh s
tham gia ca các nhà đu t nc ngoài trên TTCK gia tng, nh hng ngày càng
ln và trc tip đn nn kinh t Vit Nam.
1.2. CÁC HÌNH THC THU HÚT VN U T GIÁN TIP NC NGOÀI
1.2.1. Phát hành chng khoán trên TTCK trong nc
Do tính cht chuyên môn hóa trong mua bán các loi chng khoán, TTCK
đc xem nh là c s h tng tài chính đ huy đng các ngun vn đu t ca các
t chc và cá nhân nc ngoài, to nên ngun vn đu t trung và dài hn cho nn
kinh t. Trong vòng nhng nm gn đây, đu t vn quc t đã không còn tp trung
xung quanh các công c truyn thng thông qua h thng tài chính trung gian na.
Thay vào đó, đu t vào TTCK đã chim ti 80% chu chuyn vn trên th trng tài
chính quc t, TNN vào các nc đang phát trin thông qua TTCK đang tng lên
mnh m.
Hin nay, trên th gii có hai xu hng ch yu trong vic m ca cho các
nhà TNN tham gia vào TTCK trong nc, đó là:
- Xu hng th nht: thu hút nhiu vn đu t t khp ni trên th gii bng cách
cho phép nhà đu t đc hot đng kinh doanh chng khoán mà không có bt
c hn ch nào, nhm thúc đy s phát trin ca nn kinh t.  nhng nc này,
ngi nc ngoài có th t do mua bán c phiu và nm gi 100% c phiu ca
các công ty niêm yt. Lut pháp chng khoán cng không phân bit ngi c trú
hay ngi không c trú, không yêu cu d tr và không kim soát ngoi hi.
- Xu hng th hai: thu hút có kim soát lung vn đu t nc ngoài. ây là xu
hng ph bin  các nc đang phát trin  Châu Á. Lo ngi nn kinh t có
kh nng b chi phi bi các lung vn mnh,  t ca các nhà TNN chuyên
9
nghip, lut pháp chng khoán các nc này ch cho phép nhà TNN hot đng
hn ch trên TTCK bng cách hn ch t l s hu c phn trong các công ty

niêm yt và các công ty cha niêm yt. Ngoài ra, giao dch chng khoán đi vi
nhà TNN còn b ràng buc bi các quy đnh v ni c trú, lut ngân hàng và
th tc m tài khon ti các công ty chng khoán.
1.2.2. Phát hành chng khoán trên th trng tài chính quc t.
Phng thc này huy đng vn trc tip, không phi thông qua các t chc
tài chính trung gian nên chi phí s dng thp hn các khon vay tín dng. Ngi đi
vay có th là doanh nghip hay chính ph. Tuy vy, vic tìm kim vn trên th
trng tài chính quc t vn có nhiu khó khn và th thách, đc bit là các tiêu
chun tín nhim ca chng khoán đ đc chp nhn giao dch ti các th trng tài
chính quc t. Chng khoán ca các doanh nghip thng khó đt đc các tiêu
chun tín nhim nên các loi chng khoán lu hành trên th trng tài chính quc t
ph bin là trái phiu chính ph. Ngoài ra, vic phát hành trái phiu quc t cng có
nhng hn ch nht đnh. Mt mt, phi tuân th các thông l quc t, nhng th tc
này rt phc tp, đòi hi phi có nhng bc chun b tht k trc đó. Mc khác,
vn đ có tính cht bt kh kháng là khi đn hn nhà phát hành không đc trì hoãn
vic thanh toán n. Do đó, khi vay n, ngi đi vay phi xây dng phng án đu
t có kh nng sinh li, đ sc chu đng chi phí s dng vn vay và tái to ngoi
t, đm bo kh nng tr n trong tng lai.
1.3. QU U T
1.3.1. Khái nim:
Qu đu t là mt đnh ch tài chính trung gian phi ngân hàng thu hút tin nhàn
ri t các ngun khác nhau đ đu t vào các c phiu, trái phiu, tin t, hay các
loi tài sn khác.
Tt c các khon đu t này đu đc qun lý chuyên nghip, cht ch bi công
ty qun lý qu, ngân hàng giám sát và c quan thm quyn khác.
1.3.2. Các loi hình qu đu t:
Hin nay, trên th gii có rt nhiu loi hình qu đu t cn c theo các tiêu chí
10
phân loi khác nhau.
1.3.2.1.Cn c vào ngun vn huy đng:

̇ Qu đu t tp th (qu công chúng): Là qu huy đng vn bng cách phát hành
rng rãi ra công chúng. Nhà đu t có th là cá nhân hay pháp nhân nhng đa
phn là các nhà đu t riêng l. Qu công chúng cung cp cho các nhà đu t
nh phng tin đu t đm bo đa dng hóa đu t, gim thiu ri ro và chi phí
đu t thp vi hiu qu cao do tính chuyên nghip ca đu t mang li.
̇ Qu đu t cá nhân (Qu thành viên): Qu này huy đng vn bng phng thc
phát hành riêng l cho mt nhóm nh các nhà đu t, có th đc la chn
trc, là các cá nhân hay các đnh ch tài chính hoc các tp đoàn kinh t ln, do
vy tính thanh khon ca qu này s thp hn qu công chúng. Các nhà đu t
vào các qu t nhân thng vi lng vn ln, và đi li h có th tham gia vào
trong vic kim soát đu t ca qu.
1.3.2.2. Cn c vào cu trúc vn đng vn:
̇ Qu đóng: ây là hình thc qu phát hành chng ch qu mt ln duy nht khi
tin hành huy đng vn cho qu và qu không thc hin vic mua li c
phiu/chng ch đu t khi nhà đu t có nhu cu bán li. Nhm to tính thanh
khon cho loi qu này, sau khi kt thúc vic huy đng vn (hay đóng qu), các
chng ch qu s đc niêm yt trên th trng chng khoán. Các nhà đu t có
th mua hoc bán đ thu hi vn c phiu hoc chng ch đu t ca mình thông
qua th trng th cp. Tng vn huy đng ca qu c đnh và không bin đi
trong sut thi gian qu hot đng. Hình thc qu đóng này mi đc áp dng
ti Vit Nam, đó là Qu đu t VF1 do công ty VFM huy đng vn và qun lý.
̇ Qu m: Khác vi qu đóng, tng vn ca qu m bin đng theo tng ngày
giao dch do tính cht đc thù ca nó là nhà đu t đc quyn bán li chng ch
qu đu t cho qu, và qu phi mua li các chng ch theo giá tr thun vào
thi đim giao dch. i vi hình thc qu này, các giao dch mua bán chng ch
qu đc thc hin trc tip vi công ty qun lý qu và các chng ch qu
không đc niêm yt trên th trng chng khoán. Do vic đòi hi tính thanh
11
khon cao, hình thc qu m này mi ch tn ti  các nc có nn kinh t và
th trng chng khoán phát trin nh Châu Âu, M, Canada… và cha có mt

ti Vit Nam.
1.3.2.3. Cn c vào c cu t chc và hot đng ca qu:
̇ Qu đu t dng công ty: Trong mô hình này, qu đu t là mt pháp nhân, tc
là mt công ty đc hình thành theo quy đnh ca pháp lut tng nc. C quan
điu hành cao nht ca qu là hi đng qun tr do các c đông (nhà đu t) bu
ra, có nhim v chính là qun lý toàn b hot đng ca qu, la chn công ty
qun lý qu và giám sát hot đng đu t ca công ty qun lý qu và có quyn
thay đi công ty qun lý qu. Trong mô hình này, công ty qun lý qu hot đng
nh mt nhà t vn đu t, chu trách nhim tin hành phân tích đu t, qun lý
danh mc đu t và thc hin các công vic qun tr kinh doanh khác. Mô hình
này cha xut hin  Vit Nam bi theo quy đnh ca UBCKNN, qu đu t
không có t cách pháp nhân.
̇ Qu đu t dng hp đng: ây là mô hình qu tín thác đu t. Khác vi mô
hình qu đu t dng công ty, mô hình này qu đu t không phi là pháp nhân.
Công ty qun lý qu đng ra thành lp qu, tin hành vic huy đng vn, thc
hin vic đu t theo nhng mc tiêu đã đ ra trong điu l qu. Bên cnh đó,
ngân hàng giám sát có vai trò bo qun vn và các tài sn ca qu, quan h gia
công ty qun lý qu và ngân hàng giám sát đc th hin bng hp đng giám
sát trong đó quy đnh quyn li và ngha v ca hai bên trong vic thc hin và
giám sát vic đu t đ bo v quyn li ca các nhà đu t. Nhà đu t là
nhng ngi góp vn vào qu (nhng không phi là c đông nh mô hình qu
đu t dng công ty) và y thác vic đu t cho công ty qun lý qu đ bo đm
kh nng sinh li cao nht t khon vn đóng góp ca h.
1.4. KIM SOÁT VN
1.4.1. Khái nim
Kim soát vn là thc hin các bin pháp can thip ca chính ph di nhiu
hình thc khác nhau, đ tác đng (hn ch) lên dòng vn nc ngoài chy vào và
12
chy ra khi mt quc gia đ nhm đt mc tiêu nht đnh ca chính ph.
1.4.2. Các phng pháp kim soát vn

1.4.2.1. Kim soát vn trc tip
Còn gi là kim soát vn mang tính hành chính: là vic hn ch nhng giao
dch vn, nhng khon thanh toán liên quan đn giao dch vn và vic chuyn tin
bng nhng quy đnh mang tính hành chính. Kim soát hành chính tác đng đn s
lng nhng giao dch tài chính t nc này sang nc khác. Thông thng, loi
kim soát này áp đt nhng ngha v hành chính lên h thng ngân hàng đ kim tra
dòng vn.
Vic Chính ph dng li m room cho các nhà đu t nc ngoài chính là
bin pháp kim soát vn mang tính hành chính.
1.4.2.2. Kim soát vn gián tip
Còn gi là kim soát vn da trên c s th trng: là vic hn ch nhng
bin đng ca dòng vn và nhng giao dch khác thông qua các bin pháp th
trng, ch yu là làm cho các giao dch này phi tn kém nhiu chi phí hn, t đó
hn ch nhng giao dch này. Vic kim soát vn có th xy ra di các hình thc
khác nhau nh h thng đa t giá, đánh thu ngm hoc công khai lên dòng vn
quc t, nhng ch yu là đánh thu vào các dòng vn ngn hn và khuyn khích
các dòng vn dài hn. Hoc nh vic yêu cu các đnh ch tài chính mun đi vay
hoc phát hành c phiu thì cn phi đc xp hng tín nhim. ây chính là nhng
phng thc mà chúng ta cn phi thc hin trong thi gian ti.
Trong hai bin pháp này cn hn ch đn mc thp nht bin pháp kim soát
mang tính hành chính. Ngoi tr mt s ngành ngh và lnh vc nhy cm, vic
dng li m room (kim soát trc tip) đng lot cho các lnh vc thi gian qua là
điu mà chính ph cn xem xét li bi nó nh hng rt ln đn ch trng thu hút
vn hin nay.
1.4.3. Mc tiêu ca kim soát vn.
Ngun vn đu t nc ngoài đc xem là ngun vn quan trng, trc tip
thúc đy TTCK và to ra s hp dn ca c phiu DN, là nhân t thúc đy mnh m
13
phát trin và tng trng  các nc đang phát trin. Tuy nhiên, tác đng tiêu cc
ca nó ti nn kinh t li rt ln, không ch dng  kh nng mua bán, sáp nhp,

thôn tính DN, tng hot đng đu c mà có th gây đ v th trng tài chính nu
nhà đu t đng lot rút vn. ây là dòng vn nng đng nht, linh hot nht nhng
cng nguy him nht vì d đo chiu. Vì vy, không mt quc gia nào  châu Á
phát trin th trng vn mà không có bin pháp đ kim soát dòng vn TNN.
Ngay nhng quc gia có th trng vn phát trin cng có bin pháp giám sát lung
vn nc ngoài. Vic qun lý và kim soát dòng vn đu t nc ngoài có nhng
mc tiêu c th sau:
- Qun lý ngun vn TNN nhm bo đm s n đnh ca h thng tài chính ni
đa.
Qun lý tt ngun vn TGTNN giúp đm bo s n đnh tài chính thông
qua vic gim ri ro tin t, ri ro tháo chy, ri ro d b tn thng hay ri to b lây
lan. Qun lý ngun vn TGTNN s giúp gim thiu đc kh nng xy ra khng
hong tài chính vi nhng hu qu tiêu cc ti nn kinh t.
- Qun lý và giám sát s di chuyn ca dòng vn FPI s thúc đy s phát trin
ca h thng tài chính ni đa.
Thông qua vic thc hin các bin pháp qun lý và giám sát thn trng đi
vi các th ch tài chính ni đa s khin cho các th ch này hot đng hiu qu
hn. Tính công khai, minh bch ca h thng s đc nâng cao, qua đó phòng nga
đc nguy c xy ra khng hong đi vi h thng.
- Kim soát vn FPI s thúc đy nhng dng đu t mong mun, hn ch nhng
hình thc hoc chin lc đu t không mong mun.
Các bin pháp kim soát vn có th tác đng ti c cu ca dòng vn đu t
nc ngoài chy vào trong nc đó. Thông qua các ch đ u đãi đu t s khuyn
khích các hình thc đu t và chin lc đu t mong mun. Các hình thc đu t
mong mun mang tính cht dài hn, n đnh và bn vng. Mt khác, Chính ph
cng có th làm gim các hình thc đu t không mong mun thông qua vic tng
chi phí hoc hn ch đu t.
14
- Kim soát vn FPI s làm tng cng tính đc lp ca chính sách kinh t và xã
hi.

Kim soát vn FPI giúp gim thiu ri ro tin t và qua đó giúp chính ph
phn nào bo v đc t giá hi đoái n đnh. Nó còn to ra không gian đ ngân
hàng trung ng hoc chính ph thc hin chính sách thúc đy tng trng bng
cách vô hiu hóa ri ro tháo chy ca các nhà đu t (thông qua vic hn ch dòng
vn vào hoc ra). Ngoài ra, bng cách gim thiu ri ro khng hong tài chính,
chính ph có th thc hin các bin pháp kinh t v mô và vi mô tht cht nhm thu
hút dòng vn tr li hoc đ đt đc các điu kin vay mn IMF trong trng
hp cn thit.
- Kim soát vn FPI s giúp tránh đc s ph thuc vào bên ngoài.
Bng cách gim thiu đc ri ro tin t, ri ro tháo chy, ri ro d b tn
thng v ri ro lây lan, kim soát vn giúp phòng nga đc khng hong tài
chính tin t và qua đó tránh đc s can thip t bên ngoài, đc bit là t phía các
t chc tin t quc t nh IMF, WB.
Trên thc t, kim soát vn thì cho dù là áp dng các bin pháp kim soát
vn nh th nào cng phi tr mt giá nht đnh. Cái giá chung nht chính là s làm
chm li hay mt đi các c hi thu hút vn đu t khi mà các quc gia ngày càng
cnh tranh quyt lit đ thu hút dòng vn toàn cu. Vn đ là làm sao đ hn ch ti
đa tác đng xu ca chính sách kim soát vn, tng tác đng tích cc đi vi th
trng tài chính đ đm bo s lành mnh, bn vng ca nn kinh t, va không
cn tr s phát trin ca th trng chng khoán.
1.5. KINH NGHIM THU HÚT VÀ KIM SOÁT VN U T GIÁN TIP
NC NGOÀI TRÊN TH TRNG CHNG KHOÁN  MT S NC
TRÊN TH GII.
Sau khng hong tài chính châu Á nm 1997, nhà kinh t Joseph Stiglitz bt
đu nhn đnh chính sách th trng t do ca Qu Tin t Quc t (IMF) là sai lm
và cn thit phi kim soát th trng vn. Khi khng hong đã qua, Stiglitz nhn
thy nhng quc gia làm theo khuyn ngh không nên kim soát vn ca IMF nh
15
Thái Lan và Indonesia đu b trt sâu vào khng hong và suy thoái trong khi
nhng quc gia có hình thc kim soát vn hoc nhanh chóng chp nhn nó nh n

 và Malaysia li thoát khi khng hong vi nhng thit hi tng đi nh.
 mi quc gia, tùy vào đc đim ca nn kinh t và phng thc hot đng
ca TTCK, mà có nhng quy đnh riêng ca mình. Quá trình vn đng thu hút và
qun lý vn đu t nc ngoài vào TTCK ca các quc gia đu theo xu hng là
mc đ m ca cho các NTNN tham gia vào TTCK ph thuc vào nhu cu vn
ca nn kinh t nói chung, cng nh tình hình phát trin ca TTCK nói riêng.
1.5.1. Thái Lan: s kim soát “bng bt”
Cui chiu 18/12, Ngân hàng Trung ng Thái Lan yêu cu các nhà bng t
nhân phong ta ti thiu 30% tr giá các tài khon tin gi ngoi t đc lp đ đu
t tài chính. Vic phong ta này có hiu lc t 19/12 và kéo dài trong vòng mt
nm. Nu nhà đu t mun rút trc hn quy đnh, ch đc gii ngân ti đa 2/3
khon tin b gi li đng thi chu pht 10% tng s tin gi ban đu. Các bin
pháp trên đây đc đa ra nhm chn đà tng giá ca đng baht so vi đôla M.
Tuy nhiên, ngay trong ngày đu tiên quy đnh kim soát tin t có hiu lc, th
trng chng khoán Thái Lan ri vào th hong lon. Ch s SET m ca vi mc
thp hn 20% so vi th 2 và đn cui phiên cht 622,14 đim, gim 14,8%. 622,14
đim là mc cht thp nht k t 29/10/2004. Mc gim gn 15% cng đc xem là
ln nht k t 1975. Cú mt đim này khin giá tr th trng chng khóan Thái Lan
st 23 t USD. Và Tác nhân chính không gì khác là cn tháo chy hong lon ca
các nhà đu t nc ngoài
1.5.2. Malaixia: s kim soát “khôn ngoan”
Trong nhng nm 1997-1998, Malaixia, mt trong nhng nc b nh hng
nghiêm trng ca khng hong tài chính kinh t, nhng kiên quyt khc t " liu
pháp IMF", thc thi mt ch đ kim soát gt gao vic chy máu ngoi t. Mc dù,
có nhiu tranh cãi nhng bin pháp này li đc xem là đc đáo và khá thành công
trong điu kin thc t ca Malaixia.
Tuy có nn kinh t c bn vng mnh hn các nc khác trong khu vc