TÁC PHẨM CHÍ PHÈO- NAM CAO (2)

CHÍ PHÈO – NAM CAO
Hãy xác định các điểm không gian lần lượt xuất
hiện trong cuộc đời Chí Phèo qua tác phẩm Chí
Phèo của nhà văn Nam Cao? Nêu ý nghĩa của điểm
không gian: Cái lò gạch bỏ không.
Các điểm không gian lần lượt xuất hiện trong cuộc đời
Chí Phèo
- Cái lò gạch bỏ không – Nhà những người nghèo khổ -
Nhà Bá Kiến.
- Nhà tù - Làng Vũ Đại – Vườn chuối ven sông – Nhà
Bá Kiến – Cái lò gạch bỏ không.
Ý nghĩa của điểm không gian: Cái lò gạch bỏ không
- Cái lò gạch bỏ không là nơi ẩn giấu những sinh linh
vô thừa nhận, nơi sinh ra những Chí Phèo. Và đó chính
là sự luẩn quẩn của xã hội; xã hội ấy sẽ vẫn còn những
Chí Phèo con nối nhau ra đời, sống cuộc sống bi kịch
cho chính mình và reo rắc bi kịch cho người xung
quanh.
Cảm nhận của anh( chị)
về bi kịch bị cự tuyệt
hãy làm rõ tư tưởng nhân
đạo mới mẻ và nghệ
9
9
quyền làm người của
nhân vật Chí Phèo trong
tác phẩm cùng tên của
nhà văn Nam Cao. Từ đó
thuật đặc sắc của tác
phẩm.
- Chí Phèo” là một trong những truyện ngắn đặc sắc

nhất của Nam Cao giai đoạn trước cách mạng, ra đời
năm 1941.
Chí Phèo là nhân vật trung tâm, là linh hồn của tác
phẩm. Qua hình tượng Chí Phèo, một người nông dân
điển hình tiêu biểu cho thân phận bị đầy đoạ, lăng
nhục, bị cự tuyệt quyền làm người, Nam Cao chẳng
những thể hiện một cái nhìn hiện thực có chiều sâu mà
còn thể hiện một chủ nghĩa nhân đạo vừa phong phú
vừa mới mẻ với bút pháp nghệ thuật đặc sắc.
- Chí Phèo nguyên là một đứa trẻ khốn khổ, bị bỏ rơi
tỷong cái lò gạch bỏ không, được anh thả ống lươn
rước lấy và đem cho một người đàn bà goá mù. Người
đàn bà goá mù lại bán hắn cho bác phó cối không con.
Bác phó cối chết, hắn bơ vơ, hết đi ở cho nhà này lại đi
ở cho nhà nọ. Năm hai mươi tuổi Chí làm canh điền
cho nhà Bá Kiến Thời đó Chí hiền lành như đất; Ước
10
10
mơ giản dị: Có một gia đình nho nhỏ, chồng cuốc
mướn Vợ dệt vái Chí Phèo là một người nông dân
lương thiện, khoẻ mạnh về thể xác, lành mậnh về tâm
hồn.
- Vì ghen tuông vu vơ, Bá Kiến nhẫn tâm đẩy người
thanh niên này vào tù. Nhà tù thực dân tiếp tay cho tên
cường hào, sau 7,8 năm đã biến một người nông dân
khoẻ mạnh thành "con quỷ dữ làng Vũ Đại":
+ Nhân hình " Trông gớm chết"
+ Nhân tính là một thằng đầu bò chính cống: kêu
làng, đập đầu ăn vạ, đập phá, đâm chém, triền miên
trong những cơn say

+ Trở thành "con dao trong tay đồ tể", anh đầy tớ mới
của lão Bá Kiến: Đập phá bao nhiêu cơ nghiệp, đập nát
bao cảnh yên vui, đạp đổ bao nhiêu hạnh phúc, làm
chảy máu và nước mắt bao người lương thiện.
+ Mọi người đều "sợ và tránh mặt hắn mỗi lần hắn đi
qua". Chí đã bị khai trừ ra khỏi cộng đồng người.
- Bước ngoặt cuộc đời và bi kịch bị cự tuyệt quyền
làm người:
11
11
+ Chí gặp Thị Nở, ân ái với thị rồi nôn mửa. Thị Nở
dìu Chí vào nhà và đi "nhặt nhạnh những manh chiếu
rách đắp cho hắn".
+ Sáng hôm sau Chí Phèo tỉnh dậy và những cảm
giác thuộc về con người trong Chí cũng được thức tỉnh
cũng chính là bản chất người lao động lương thiện
trong Chí đã được thức tỉnh: Bâng khuâng, mơ hồ
buồn Rồi nhìn lại cuộc đời mình trong quá khứ và
dừng lại ở hiện tại, hắn thấy mình đã già, " đã sang cái
dốc bên kia của cuộc đời" Tương lai đáng buồn hơn,
bởi " đói rét và cô độc" đang chờ đợi hắn. Nhận sự
chăm sóc tận tình của Thị Nở, " mắt Chí Phèo ươn
ướt" và hắn cười " cái cười nghe thật hiền". Cuộc gặp
gỡ với Thị Nở đã loé sáng như một tia chớp trong cuộc
đời tăm tối triền miên của Chí Phèo. Hắn "thèm lương
thiện, hắn muốn dàn hoà với mọi người biết bao". Thị
Nở sẽ mở đường cho hắn, sẽ là chiếc cầu nối, là niềm
hi vọng cuối cùng để hắn trở lại làm người lương
thiện.
+ Niềm hi vọng vừa hé mở đã bị dập tắt. Bà cô Thị

Nở(đại diện cho định kiến xã hội) kiên quyết ngăn cản
12
12
mối tình này. Bà không đồng ý cho cháu bà " đâm
đầu" đi lấy thằng Chí Phèo- " con quỷ dữ của làng Vũ
Đại" bấy lâu nay chỉ có một nghề " rạch mặt ăn vạ".
Chí Phèo thực sự rơi vào tấn bi kịch tinh thần đau đớn:
bi kịch bị xã hội dứt khoát cự tuyệt quyền làm người.
+ Nghe những lời trút giận của Thị Nở, lúc đầu Chí
cười ngặt nghẽo nhưng khi hiểu ra hắn " ngẩn người",
hắn như " hít thấy hơi cháo hành". Khi thị ra về hắn "
đuổi theo thị, nắm lấy tay thị". Như vậy, chứng tỏ Chí
khao khát tình yêu, thiết tha đến với Thị Nở- đến với
cuộc đời lương thiện biết chừng nào.
+ Chí Phèo rơi vào tình thế tuyệt vọng, thấm sâu bi
kịch tinh thần của con người sinh ra là người nhưng lại
không được làm người Vật vã, đau đớn, Chí lại lôi
rượi ra uống. Nhưng thật lạ, hôm nay " hắn càng uống
càng tỉnh ra", lại thoảng hơi cháo hành " hắn ôm mặt
khóc rưng rức" )Quá trình diễn biến tâm trạng phức
tạp: ngạc nhiên (vì sao mọi người không chấp nhận
Chí) ® chợt hiểu (một người như Thị Nở mà vẫn
không chấp nhận mình) ® thức tỉnh ® hi vọng ® thất
vọng ® đau đớn ® phẫn uất ® tuyệt vọng).
13
13
+ Chí Phèo xách dao đi. Nhưng không rẽ vào nhà
Thị Nở như dự định ban đầu, mà lại đến nhà Bá Kiến.
Trong cơ đau khổ tuyệt vọng, Chí Phèo thấm thía tội
ác của kẻ đã cướp đi hình người và hồn mình là Bá

Kiến. Đứng trước Bá Kiến, Chí Phèo chỉ tay vào mặt
lão dõng dạc đòi quyền làm người, đòi được làm lương
thiện. Chí Phèo vung dao giết chết Bá Kiến và quay lại
kết liễu cuộc đời mình. Chí Phèo chết vì chỉ có cái chết
mới giúp nhân vật thoát khỏi kiếp sống quỷ dữ. Trước
đây để tồn tại, Chí Phèo phải bán bộ mặt người, linh
hồn người cho quỷ. Đến nay khi linh hồn đã về, Chí
Phèo phải đổi cả sự sống của mình. Như vậy, rõ ràng
đối với Chí Phèo, niềm khao khát được sống lương
thiện cao hơn cả tính mạng.
- Giá trị nhân đạo mới mẻ của tác phẩm:
+ Nhà văn Nam Cao đã phát hiện, miêu tả phẩm chất
tốt đẹp của người nông dân ngay cả khi tưởng như họ
đã bị xã hội thực dân nữa phong kiến tàn ác biến thành
thú dữ. Người nông dân trong xã hội cũ dù có bị vùi
dập, bị bóc lột cả nhân hình, nhân tính vẫn âm ỉ bản
14
14
chất tốt đẹp bên trong. Chỉ cần một chút tình thương,
bản chất ấy sẽ thức tỉnh, hồi sinh.
+ Tố cáo mãnh liệt xã hội thực dân nữa phong kiến
không những thúc đẩy người nôn dân lương thiện vào
con đường bần cùng hoá, lưu manh hoá mà còn đẩy họ
vào chỗ chết.
- Đặc sắc về nghệ thuật:
+ Xây dựng nhân vật điển hình trong hoàn cảnh điển
hình. Phát huy cao độ sở trường khám phá và miêu tả.
+ Kết cấu mới mẻ, phóng túng không tuân theo trật
tự thời gian nhưng rất chặt chẽ, lôgic.
+ Cốt truyệnn và các tình tiết hấp dẫn; đầy kịch tính

và và luôn biến hoá càng về sau càng gây cấn với
những tình huống quyết liệt bát ngờ.
+ Ngôn ngữ sống động, vừa điêu luyện vừa nghệ
thuật vừa gần với lời ăn tiếng nói của đời sống. Giọng
điệu phong phú, biến hoá. Trần thuật linh hoạt
Tác phẩm Chí Phèo của nhà văn Nam Cao có những
tên gọi nào? Anh (Chị) hãy nhận xét những tên gọi
đó.
15
15
- Lúc đầu có tên là Cái lò gạch cũ: Nhấn mạnh sự xuất
hiện của Chí Phèo trong cuộc đời, cách gọi này dựa
vào hình ảnh cái lò gạch bỏ không ở phần đầu và được
lặp lại ở câu kết của tác phẩm, điều đó có ý nghĩa nhấn
mạnh tính chất quy luật của của hiện tượng Chí Phèo,
tạo ra ám ảnh trong tâm trí người đọc. Tuy nhiên nhan
đề này đã thể hiện cái nhìn bi quan của tác giả về số
phận của người nông dân.
- Sau đó Nhà xuất bản Đời mới đổi tên là Đôi lứa xứng
đôi: Nhan đề này dựa vào mối tình Chí Phèo- thị Nở,
gợi sự tò mò của độc giả. Tuy nhiên, nhan đề này cũng
chưa khái quát được ý nghĩa của tác phẩm.
- Cuối cùng tác phẩm có tên Chí Phèo: Cách gọi này
đã thể hiện được đầy đủ chủ đề và ý nghĩa tư tưởng
của tác phẩm.
Từ câu chuyện về sự thức tỉnh của nhân vật Chí
Phèo trong truyện ngắn cùng tên của nhà văn Nam
Cao anh (chị) hãy bàn về sức mạnh của tình yêu
16
16

thương con người.
1. Mở bài:
- Giới thiệu nhà văn Nam Cao và tác phẩm “Chí
Phèo”.
- Giới thiệu vấn đề cần bàn luận: Sức mạnh của tình
yêu thương con người.
2. Thân bài:
a) Ý nghĩa về sự thức tỉnh của nhân vật Chí Phèo trong
truyện ngắn cùng tên của Nam Cao:
- Chí Phèo bao nhiêu năm đắm mình trong men rượu,
con quỷ dữ của làng Vũ Đại lại có thể thức tỉnh, hồi
sinh sau khi gặp thị Nở.
- Thị Nở vốn là một người đàn bà xấu ma chê quỷ
hờnnhưng lại mang trong mình một tài sản vô giá mà
cả làng Vũ Đại không ai có được đó là lòng tốt bình
thường. Chính tình người thô mộc, chân thành của thị
đã đánh thức phần người lương thiện bị vùi lấp bấy lâu
nay trong Chí Phèo.
- Qua câu chuyện về sự thức tỉnh của Chí
Phèo, NamCao đã khẳng định: sức mạnh của tình yêu
thương con người là sức mạnh hiện hữu giữa cuộc đời
thực. Tình người người sẽ cứu được tính người.
17
17
b) Bàn về sức mạnh của tình yêu thương con người:
- Tình yêu thương là biểu hiện cao đẹp nhất của con
người, là cái gốc của đạo đức, là nền tảng của luân lý
xã hội.
- Biểu hiện của tình yêu thương: sự quan tâm, cảm
thông, chia sẻ, chăm sóc, giúp đỡ, dạy dỗ, giữa người

với người trong cuộc sống.
- Tình yêu thương giữa người với người là sức mạnh
lớn lao có khả năng cảm hoá, giáo dục con người
nhanh chóng, mạnh mẽ khiến cho cuộc sống nhân loại
trở nên tốt đẹp hơn.
- Bài học nhận thức và hành động: Hãy biết yêu
thương và nhân lên trong mọi trái tim lòng yêu thương
để phát huy sức mạnh của nó.
3. Kết bài:
Khẳng định lại sức mạnh của lòng yêu thương.
18
18