bài dự thi dạy học tích hợp liên môn tiết 38 silic công nghiệp silicat

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HÀ NỘI
PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HUYỆN MÊ LINH

GIÁO ÁN HÓA HỌC 9
TIẾT 38

SILIC – CÔNG NGHIỆP SILICAT
TRƯỜNG: THCS KIM HOA
TỔ: KHOA HỌC TỰ NHIÊN
NGƯỜI THỰC HIỆN: VŨ THỊ HƯỚNG

ĐIỆN THOẠI: 01662 478848
EMAIL:

NĂM HỌC 2014 - 2015


Ngày soạn:
Ngày giảng:
TUẦN 19 - TIẾT 38
SILIC – CÔNG NGHIẾP SILICAT
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức
- Học sinh biết được silic là phi kim hoạt động yếu. Si là chất bán dẫn. Silicđioxit
là một oxit axit, có nhiều trong thiên nhiên ở dạng đất sét, cao lanh, thạch anh.
- Từ các vật liệu chính là đát sét, cát kết hợp với vật liệu khác & với kĩ thuật khác
nhau, công nghiệp silicat đã sản xuất ra sản phẩm có nhiều ứng dụng như: đồ gốm, sứ,
xi măng, thuỷ tinh...
2. Kĩ năng:
- HS có kĩ năng đọc để thu thập thơng tin về silic, silicđioxit & công ngiệp silicat;
biết sử dụng kiến thức thực tế để xây dựng kiến thức mới; biết mơ tả q trình sản xuất

clanhke từ lị quay.
3. Thái độ
Giáo dục ý thức học tập. Biết vận dụng kiến thức thực tế vào bài học.
4. Tích hợp:
- Học sinh biết vận dụng linh hoạt kiến thức liên môn Vật lý, Sinh học, Địa lí,
Lịch sử, Cơng nghệ để giải quyết các tình huống đã được học hoặc gặp trong
thực tế.
- Rèn luyện cho học sinh cách giải quyết vấn để một cách tổng thể, toàn diện.
- Giáo dục học sinh lịng u thích, hứng thú, say mê học tập bộ môn.
II. PHƯƠNG TIỆN THỰC HIỆN:
1. GV: Máy chiếu
2. Học sinh: Tranh ảnh, mẫu vật. Sản xuất gốm, sứ, thuỷ tinh, xi măng, đất sét.
III. CÁCH THỨC TIẾN HÀNH
Trực quan + nêu vấn đề + thảo luận nhóm
IV.TIẾN TRÌNH BÀI DẠY:
1. Ổn định tổ chức:
Kiểm tra sĩ số học sinh, tình hình lớp:
9A2 :
2. Kiểm tra bài cũ: Xen ke
3. Bài mới:
Đặt vấn đề: Em hãy cho cô biết để có ấm chén, lọ hoa, bát đĩa bằng sứ, hoặc
thuỷ tinh thì người ta đã tạo ra chúng bằng nguyên liệu gì? (Đất sét)
Ngồi đất sét ra cịn có những nguyên liệu nào khác, các công đoạn được tiến
hành như thế nào? Chúng ta cùng tìm hiểu bài hơm nay.

2


Hoạt động của thầy và trò

Nội dung bài học

HĐ1 : Tìm hiểu về silic

I.Silic

Nội dung tích hợp

GV chiếu hình ảnh bãi cát  yêu 1.Trạng thái tự nhiên :
cầu học sinh quan sát kết
hợp nghiên cứu nội dung Là nguyên tố phổ biến
thứ hai trong vỏ
SGK trả lời câu hỏi :
trái đất.
? Em hãy cho biết trạng thái tự
Tồn tại chủ yếu dưới
nhiên của silic và hợp
dạng hợp chất là
chất chính của silic trong
cát trắng & đất
tự nhiên.
sét.
Dựa vào mơn địa lí, em hãy cho
biết
?Cát trắng và đất sét có nhiều
nhất có đâu.
( GV chiếu 1 số nơi có đất sét và
cát trắng).
2.Tính chất :
GV trình chiếu một số hình ảnh

về silic HS quan sát kết * Là chất rắn , màu xám,
hợp kiến thức SGK +
khó nóng chảy, có
kiến thức mơn vật lí trình
vẻ sáng của kim
bày tính chất của silic.
loại, dẫn điện
kém.
(GV dùng phương pháp trực
quan + liên môn
Tinh thể Silic nguyên
chất là chất bán
VD : Dựa vào môn vật lý 7
dẫn.
? Em hãy cho biết khả năng dẫn
* Là 1 phi kim Tác
điện của Si
dụng với oxi tạo
ra oxit axit.
GV nhấn mạnh Si là phi kim yếu
Tinh thể là chất bán dẫn Si
được làm vật liệu bán
dẫn, chế tạo pin mặt trời.
Dựa vào mơn vật lí 7
? Em hãy giải thích thế nào là
chất bán dẫn

Vật lí 7
Chất bán dẫn (tiếng
Anh: Semicondu

ctor) là vật liệu
trung gian
giữa chất dẫn
điện và chất
* Silic được dùng làm vật
cách điện.
liệu bán dẫn trong
kĩ thuật điện tử và (Ở điều kiện nhất định
3
t
Si + O2  SiO2
→
0


chế tạo pin mặt
trời.

chất bán dẫn thể
hiện tính cách
điện hoặc tính
dẫn điện)

? Silicdioxit là gì sự ra đời của
hợp chất này ra sao,
chúng ta cùng chuyển
sang mục II.
HĐ 2 : Tìm hiểu về silicđioxit

Lịch sử

Dựa vào mơn lịc sử.

Silicdioxit là một hợp
chất hóa học cịn
có tên gọi khác
là silica (tiếng
Latin silex), là
một ơxít của silic
có cơng thức hóa
học là SiO2 và nó
có độ cứng cao
được biết đến từ
thời cổ đại.
Phân tử
SiO2 không tồn
tại ở dạng đơn lẻ
mà liên kết lại
với nhau thành
phân tử rất lớn.

? Hãy cho biết silicdioxit được
biết đến khi nào

II. Silicđioxit: SiO2

? Em hãy cho biết SiO2 trong
tự nhiên tồn tại chủ yếu
ở dạng nào.

Dựa vào kiến thức vừa
học kết hợp thực
tế.
Silica được tìm thấy
phổ biến trong
tự nhiên ở
dạng cát hay thạ
ch anh. Nó là
thành phần chủ
yếu của một số
loại thủy tinh và
chất chính
trong bê tơng.

Dùng cho HSG
?Theo em người ta có thể tạo ra
SiO2 bằng cách nào
Bằng cách cho silic phản ứng với
oxi ở nhiệt độ cao:
(theo sgk hóa 9)
4


Silica là
một khoáng
vật phổ biến
trong vỏ Trái
Đất.

Si (r) + O2 (k) t

→ SiO2 (r)
0

(phương pháp này thường được
áp dụng để phủ lớp
SiO2 trên bề mặt silic)
Phương pháp phun khói (thủy
phân silic halogel ở nhiệt
độ cao với oxy và hyđro)
2H2 + O2 + SiCl4 → SiO2 + 4HCl
Phương pháp kết tủa (Cho thủy
tinh lỏng phản ứng với 1
axit vô cơ).
Si(OR)4 + 2H2O → SiO2 + 4ROH
Vận dụng kiến thức đã học
?Cho biết SiO2 thuộc loại oxit
nào
? Hãy nêu tính chất hố
học của silicđioxit, có
PTHH minh hoạ.
Chú ý silicdioxit khơng tác
dụng với nước
Silicđioxit là 1 oxit axit
Tác dụng với kiềm 
muối + nước
SiO2 + NaOH
Na2SiO3 + H2O
HĐ 3 : Tìm hiểu về công nghiệp
silicat

Tác dụng với oxitbazơ
 muối

SiO2 +CaO  CaSiO3
GV yêu cầu HS trưng bày mẫu
vật đã sưu tầm + quan sát
III. Sơ lược về cơng
lên màn hình trả lời các
nghiệp silicat
câu hỏi rồi sắp xếp các
mẫu vật của mình đã sưu
tầm theo các nhóm.
5


(GV dùng PP trực quan+ vấn
đáp)
?Công nghiệp silicat gồm những
nghành sản xuất nào.
HS quan sát mẫu vật đồ gốm, sứ
& trả lời câu hỏi.
? Em hãy cho biết nguyên liệu
chính để sản xuất đồ
gốm, sứ.

1.Sản xuất đồ gốm, sứ.

?Ở địa phương em có sản xuất đồ a. Ngun liệu chính :
gốm, sứ không.
Đất sét, thạch anh, penpat

(HS vận dụng thực tế trả lời)
?Em hãy nêu các công đoạn để
sản xuất gạch ngói ở địa
phương em theo sơ đồ?

b.Cơng đoạn chính
Đất sét, thạch
anh, fenpat

Nhào với
H2O

Khối dẻo

 HS trình bày GV kết luận

( GV dùng PP trực quan + liên hệ
thực tế)

Tạo hình,
sấy khơ

Các đồ vật
Nung ở nhiệt
độ cao

?Theo em sản xuất đồ gốm, sứ ở
nước ta ra đời từ khi nào.
Đồ gốm

Lịch sử
Ở Việt Nam, ông cha ta
đã sản xuất được
đồ gốm từ thời
thượng cổ, cách
đây 4500 năm.
Vào thời đầu các
vua Hùng chúng
ta đã có gốm
6


Phùng Nguyên,
gò Mun (Vĩnh
Phú) nung ở nhiệt
độ 800 - 9000C,
xương gốm bắt
đầu được tinh
luyện. Từ thế kỷ
11 chúng ta đã
sản xuất được
gốm men Đại
Việt nổi tiếng với
các trung tâm Hà
Bắc, Thanh Hóa,
Thăng Long, Đà
Nẵng. Từ thời
Trần có gốm
Thiên Trường
(Hà Nam Ninh)

với sản phẩm bát
đĩa, bình lọphủ
men ngọc, men
nâu.
Từ cuối đời Trần vào thế
kỷ 14 bắt đầu
hình thành làng
gốm Bát Tràng
nổi tiếng đến
ngày nay.

7


?Em hãy cho biết các cơ sở sản
xuất đồ gốm, sứ chính ở
nước ta
HS vận dụng kiến thức thực tế +
mơn địa lí

c. Cơ sở sản xuất chính.
Sứ Bát Tràng, sứ Hải
Dương, gốm
Hương Canh
…

GV trình chiếu một số mẫu vật
làm từ gốm, sứ cho HS
liên hệ thực tế  HS yêu
thích sản phẩm quê

hương

Dựa vào kiến thức thực tế
và kiến thức SGK
hố 9 + mơn địa lí
Muốn có đồ gốm, sứ với
lớp men trắng, đẹp thì cần
có đất sét trắng là thành
phần chủ yếu. Ở nước ta,
hai địa phương có nguồn
đất sét trắng nhiều nhất là
Chu Đậu (Hải Dương) và
Bát Tràng (Hà Nội), các
địa phương khác thì chỉ có
đất sét thường.

Sinh học 9
Đó là các tác nhân gây ơ
?Theo em quá trình sản xuất đồ
Các sản phẩm khác từ sản nhiễm mơi trường có tác
dụng xấu đối với sức khỏe
gốm sứ cịn có những sản
xuất đồ gốm, sứ:
phẩm nào khác (ngồi ý
Khói (khí HF, khí con người: Đối với bụi,
khí HF, CO làm cho tỉ lệ
muốn của con người)
CO, khí
người mắc bệnh đường hô
được tạo ra không ?

CO2,SO2…), bụi
lơ lửng,gạch ngói hấp: viêm phổi, viêm phế
Theo sinh học 9
quản, ung thư phổi, tràn
hỏng,…
dịch màng phổi, dầy
?Em hãy cho biết các chất này có
màng phổi, xẹp phổi. Đặc
ảnh hưởng như thế nào
biệt là các bệnh phổi bị
đến sức khoẻ của người
nhiễm bụi (bụi phổi),
dân xung quanh
bệnh này có thể biến
chứng đưa đến tử vong và
gậy các loại bệnh ngoài
da, mắt như hiện tượng ăn
mòn da, nấm mốc, sạm
da, viêm loét giác mạc,
giảm thị lực . . .
-Ảnh hưởng đến hệ sinh
thái và biến đổi
khí hậu (gây hiệu
ứng nhà kính, suy
giảm tầng
ơzơn,mưa axit…)
…
HS nghiên cứu SGK trình bày
8

GV trình chiếu lị quay sản xuất
xi măng để HS quan sát
 u cầu HS trình bày
các cơng đoạn chính sản
xuất xi măng dựa vào sơ
đồ quan sát GV đưa sơ
đồ bên
(GV dùng PP trực quan +vấn đáp
gợi mở)
HS vận dụng kiến thức thực tế
nêu :
? Các cơ sở sản xuất xi măng ở
nước ta.
GV chiếu cho HS quan sát 1 số
cơ sở đại diện.
? Theo em quá trình sản cịn có
những sản phẩm nào khác
được tạo ra khơng ?
? Bụi, khí SO2 có ảnh hưởng như
thế nào đến sức khoẻ con
người
(Học sinh dựa vào mơn sinh học
giải thích)

b.Các cơng đoạn chính:
Đất sét, đá vơi, cát…
Nghiền nhỏ
trộn nước
Bùn

Nung 140015000c

Clanhke
Nghiền
cùng chất
phụ gia

Xi măng

c. Các cơ sở sản xuất
chính
Hà Tiên, Thanh Hố,
Nghệ An
Các sản phẩm khác
Khói (khí SO2, CO2…),
bụi và tiếng ồn…

Theo mơn lí 7
?Em hãy cho biết tiếng ồn của
các nhà máy sản xuất xi măng có
gây ơ nhiễm tiếng ồn khơng.
Theo mơn cơng nghệ 8
?Em hãy cho biết bụi có ảnh
hưởng như thế nào đến
thiết bị điện
Dựa vào kiến thức học bài trước
Em hãy cho biết CO2,
SO2 có ảnh hưởng gì
(SO2, CO2 và các ơxít của
nitơ có thể gây mưa

axít)
Theo công nghệ 7
?Em cho biết mưa axit ảnh
9

Sinh học 9
Không khí ơ nhiễm có
thể giết chết nhiều
cơ thể sống trong
đó có con người.
Ơ nhiễm ozone có
thể gây bệnh
đường hơ
hấp, bệnh tim
mạch, viêm họng,
đau ngực, tức
thở…
Bụi có khả năng di
chuyển trong
khơng khí trong
phạm vi rộng, có
thể gây bệnh cho
cả những người ở
những khu vực lân
cận.
Mơn vật lí 7
Tiếng ồn của các nhà máy
phát ra gây ô
nhiễm tiếng ồn se
ảnh hưởng đến

sức khoẻ, lao
động, sản xuất của
người dân sơng
cạnh đó.
Mơn cơng nghệ 8
Bụi là nguyên nhân gây
cháy nổ, mài mòn
chi tiết máy, làm


? HS nghiên cứu SGK nêu
nguyên liệu chính sản
xuất thuỷ tinh
GV u cầu HS tóm tắt các cơng
đoạn chính sản xuất thuỷ
tinh theo sơ đồ ( vận
dụng các phần trình bày ở
trên)
HS trình bày GV trình chiếu
các cơng đoạn sản xuất
thuỷ tinh.
(GV dùng PP vấn đáp tái hiện)
GV chiếu cho HS quan sát 1 số
đồ vật làm từ thuỷ tinh.

3.Sản xuất thuỷ tinh
a.Ngun liệu chính:
Cát thạch anh, đá vơi, xơ
đa.
b.Các cơng đoạn chính

Hỗn hợp:
SiO2,CaCO3,Na2CO3…
.

Nung ở
9000c
Thủy tinh
nhão
Làm
nguội
từ từ

Thủy
tinh dẻo

Các đồ
vật

HS nêu 1 số cơ sở sản xuất.
(GV dùng PP trực quan)

Ép,
thổi

c.Các cơ sở sản xuất
chính

Sinh học
- Nước thải từ q trình
sản xuất thủy tinh

Phích nước rạng đơng
thường có màu
(Hà Nội), pha lê
?Theo em sản xuất thuỷ tinh còn
trắng đục, chứa
cao cấp (Thanh
có sản phẩm nào khác tạo
nhiều tạp chất và
Hóa), pha lê cao
ra
thành phần chất
cấp (Thành phố
Dựa vào kiến thức môn sinh.
hữu cơ ( BOD,
Hồ Chí Minh)
? Em hãy cho biết bụi, khí, nước
COD, SS) lơ lửng
thải se ảnh hưởng như thế Các sản phẩm khác
và hoà tan …
nào đến sức khỏe người
Ơ nhiễm nước gây ra xấp
Bụi, khói, nước thải.
dân xung quanh và môi
xỉ 14.000 cái chết mỗi
trường.
ngày, chủ yếu do ăn uống
VD: Trong khí thải
thường chứa: CO, bằng nước bẩn chưa được
CO2, Fluor, SO2… xử lý. Các chất hóa học và
kim loại nặng nhiễm trong

thức ăn, nước uống có thể
nhiễm độc hệ thần kinh
trung ương, làm rối loạn
chức năng thận, cao huyết
áp, tai biến não…

10

gây ung thư không thể
chữa trị.


Khói lẫn sương làm
giảm ánh sáng
mặt trời mà thực
vật nhận được để
thực hiện q
trình quang hợp.
Các lồi động vật có thể
xâm lấn,cạnh
tranh chiếm mơi
trường sống và
làm nguy hại
cho các lồi địa
phương, từ đó
làm giảm đa
dạng sinh học.

Theo mơn cơng nghệ 7
?Em hãy cho biết đất bị ô nhiễm

se ảnh hưởng như thế nào

Mơn cơng nghệ 7

4. Củng cố:
Tóm tắt kiến thức đã học theo sơ đồ tư duy
5. Hướng dẫn về nhà
Học bài theo sơ đồ
Chuẩn bị bảng hệ thống tuần hồn giờ sau học.

11

Đất bị ơ nhiễm có thể


TÓM TẮT KIẾN THỨC BÀI HỌC BẰNG SƠ ĐỒ TƯ DUY
Là chất rắn, màu xám,
dẫn điện, nhiệt (kém).
Si là phi kim hoạt động
hóa học yếu.

Silic (Si)

Tác dụng với Oxi ở nhiệt
độ cao  silicđioxit.
Silic.
Đất sét,
thạch anh,
fenpat

Công
Nghiệp

Nhào với
H2O

Clanhke

Sản xuất

silicat

Bùn

gốm, sứ
Công
nghiệp
silicat

Đất sét, đá
vơi,cát…

Sản xuất
xi măng

Thủy tinh
Hỗn hợp:
SiO2, CaCO3,

Sản xuất

thuỷ tinh

Tạo
hình,
sấy khơ

Tạo
hình
Đồ
, sấy
Xi măng gốm
khơ

Thủy tinh
dẻo

nhão

Na2CO3

Đồ
gốm

Các đồ vật
thuỷ tinh

Bụi

Xi măng

TỔNG THỂ Ơ NHIỄM CÔNG NGHIỆP SILICAT QUA SƠ ĐỒ
Thủy
tinh dẻo

Các sản phẩm
khác từ Cơng
nghiệp silicat

Tiếng ồn
Nước thải
Khói

Ơ nhiễm
nước

Gây bệnh hơ hấp

Ung thư khơng thể chữa trị.
Khơng khí
ơ nhiễm

Đất bị ơ nhiễm

Viêm họng
Giảm đa dạng sinh học

Khói lẫn
sương

Bệnh tim mạch, đau ngực

Giảm ánh sáng mặt trời

12