Rèn luyện kĩ năng viết đoạn mở bài trong bài văn nghị luận cho học sinh trung học phổ thông

Khóa luận tốt nghiệp Đại học Khoa Ngữ văn
Đào Thị Ph-ơng Thúy K36A Ngữ văn


TRNG I HC S PHM H NI 2
KHOA NG VN


O TH PHNG THY


RẩN LUYN K NNG VIT ON
M BI TRONG BI VN NGH LUN
CHO HC SINH TRUNG HC PH THễNG

KHểA LUN TT NGHIP I HC
Chuyờn ngnh: Phng phỏp dy hc Ng vn





H NI - 2014


Khóa luận tốt nghiệp Đại học Khoa Ngữ văn
Đào Thị Ph-ơng Thúy K36A Ngữ văn

TRNG I HC S PHM H NI 2

KHOA NG VN


O TH PHNG THY

RẩN LUYN K NNG VIT ON
M BI TRONG BI VN NGH LUN
CHO HC SINH TRUNG HC PH THễNG

KHểA LUN TT NGHIP I HC
Chuyờn ngnh: Phng phỏp dy hc Ng vn
Ngi hng dn khoa hc:
ThS. DNG TH M HNG






H NI 2014


Khóa luận tốt nghiệp Đại học Khoa Ngữ văn
Đào Thị Ph-ơng Thúy K36A Ngữ văn

LI CM N

Tụi xin by t lũng bit n chõn thnh nht ti gia ỡnh, bn bố v cỏc
thy cụ giỏo trong khoa Ng vn, c bit l cỏc thy cụ trong t Phng
phỏp dy hc Ng vn Trng i hc S phm H Ni 2 - nhng ngi ó

luụn ng viờn, giỳp v to iu kin thun li tụi hon thnh tt khúa
lun ny.
c bit tụi xin gi li cm n chõn thnh v lũng bit n sõu sc nht
ti cụ giỏo Dng Th M Hng - ngi ó nhit tỡnh ch bo v hng dn
tụi trong sut thi gian qua, t khi la chn ti cho ti khi hon thnh khúa
lun.
Mc dự ó c gng nhng khúa lun khụng trỏnh khi nhng thiu sút,
khuyt im. Kớnh mong cỏc thy, cụ giỏo cựng bn c gúp ý, ch bo
chỳng tụi rỳt kinh nghim v nõng cao nhn thc hn na trong quỏ trỡnh hc
tp v nghiờn cu.

Ngi thc hin


o Th Phng Thỳy









Khóa luận tốt nghiệp Đại học Khoa Ngữ văn
Đào Thị Ph-ơng Thúy K36A Ngữ văn

LI CAM OAN

Khúa lun c hon thnh di s hng dn trc tip ca cụ giỏo

Dng Th M Hng. Tụi xin cam oan rng:
- Khúa lun l kt qu nghiờn cu, tỡm tũi ca riờng tụi
- Nhng t liu c trớch dn trong khúa lun l trung thc
- Kt qu nghiờn cu ny khụng h trựng khớt vi bt kỡ cụng trỡnh nghiờn
cu no tng cụng b.
Nu sai, tụi xin hon ton chu trỏch nhim.


Ngi thc hin


o Th Phng Thỳy














Khóa luận tốt nghiệp Đại học Khoa Ngữ văn
Đào Thị Ph-ơng Thúy K36A Ngữ văn

DANH MC CM T VIT TT

Ch vit tt
Ch vit y
ThS
GV
HS
THPT
SGK
CNXH
GS
H 1(2,3,4)
Nxb

Thc s
Giỏo viờn
Hc sinh
Trung hc ph thụng
Sỏch giỏo khoa
Ch ngha xó hi
Giỏo s
Hot ng 1(2,3,4)
Nh xut bn

Khóa luận tốt nghiệp Đại học Khoa Ngữ văn
Đào Thị Ph-ơng Thúy K36A Ngữ văn

MC LC

M U 1
1. Lớ do chn ti 1
2. Lch s vn 2
3. Mc ớch nghiờn cu 4
4. i tng nghiờn cu v phm vi nghiờn cu 5
5. Phng phỏp nghiờn cu 5
6. Gi thuyt khoa hc 5
7. B cc khúa lun 6
NI DUNG 7
CHNG 1. C S L LUN V THC TIN 7
1.1. C s lớ lun 7
1.1.1. K nng, nng lc 7
1.1.2. Mt s vn khỏi quỏt vn bn 9
1.2. C s thc tin 18
1.2.1. V chng trỡnh 18
1.2.2. V sỏch giỏo khoa 18

1.2.3. Thc trng vit on m bi trong vn ngh lun ca Trung hc ph
thụng 19
CHNG 2. RẩN LUYN K NNG VIT ON M BI TRONG
BI VN NGH LUN CHO HC SINH TRUNG HC PH THễNG
21
2.1. Rốn k nng xõy dng cu to ca on m bi 21
2.1.1. Cu to on m bi 21
2.1.2. Mt s nh hng cho vic xõy dng cu to on m bi 22
2.2. Rốn k nng vit on m trc tip 25
2.2.1. Khỏi nim on m trc tip 25


Khóa luận tốt nghiệp Đại học Khoa Ngữ văn
Đào Thị Ph-ơng Thúy K36A Ngữ văn

2.2.2. Mt s nh hng rốn luyn vit on m trc tip 25
2.3. Rốn k nng vit on m giỏn tip 27
2.3.1. Khỏi nim m bi giỏn tip 27
2.3.2. Cỏc cỏch m bi giỏn tip 27
2.3.3. Mt s nh hng rốn luyn vit on m giỏn tip 31
2.4. Rốn k nng cha li on m bi cho bi vn ngh lun 33
2.4.1. Cỏc dng li thng gp khi vit on m bi 33
2.4.2. Dng bi tp nhn din, phõn tớch 36
2.4.3. Dng bi tp to lp 41
CHNG 3. THC NGHIM S PHM 44
3.1. Mc ớch, ý ngha ca thc nghim s phm 44
3.2. Mt s yờu cu thc nghim 44
3.2.1. i tng thc nghim 44
3.2.2. Thi gian thc nghim 45
3.2.3. Chng trỡnh thc nghim 45

3.2.4. Phng phỏp thc nghim 45
3.3. Ni dung thc nghim 45
3.4. Giỏo ỏn thc nghim 45
3.5. Cỏch thc v quy trỡnh thc nghim 55
3.5.1. Cỏch thc thc nghim 55
3.5.2. Quy trỡnh thc nghim 55
3.6. ỏnh giỏ, nhn xột kt qu thc nghim 56
3.6.1. Kt qu kho sỏt t thc t 56
3.6.2. Kt qu thc nghim trng THPT Tõy Tin Hi - Thỏi Bỡnh 57
KT LUN 58
TI LIU THAM KHO



Khóa luận tốt nghiệp Đại học Khoa Ngữ văn
Đào Thị Ph-ơng Thúy - 1 - K36A Ngữ văn

M U
1. Lớ do chn ti
Ngy nay, khi xó hi ngy cng phỏt trin ũi hi con ngi cn phi
thay i hũa nhp vo cuc sng, ỏp ng yờu cu Cụng nghip húa - Hin
i húa ca t nc trong iu kin kinh t th trng nh hng XHCN v
hi nhp quc t. c bit l trong Giỏo dc - õy l s nghip ca ng,
Nh nc v ca ton dõn. Nờn cn thay i, i mi ton din tt c cỏc
mụn hc trong ú cú mụn Ng vn. ú l s thay i t phng hng, mc
tiờu n ni dung, phng phỏp dy hc tt c cỏc cp hc, bc hc, dy
hc phi gn lin vi thc hnh vi i sng.
Ngh quyt Trung ng 8 khúa XI v i mi cn bn, ton din Giỏo
dc v o to (2013) ó xỏc nh rừ: Tip tc i mi mnh m phng
phỏp dy v hc theo hng hin i; phỏt huy tớnh tớch cc, ch ng, sỏng

to v vn dng kin thc, k nng ca ngi hc; khc phc li truyn th
ỏp t mt chiu, ghi nh mỏy múc. Tp trung dy cỏch hc, cỏch ngh,
khuyn khớch t hc, to c s ngi hc t cp nht v i mi tri thc,
k nng, phỏt trin nng lc. Chuyn t hc ch yu trờn lp sang t chc
hỡnh thc hc tp a dng, chỳ ý cỏc hot ng xó hi, ngoi khúa, nghiờn
cu khoa hc. y mnh ng dng cụng ngh thụng tin v truyn thụng trong
dy v hc.
Trong chng trỡnh Ng vn Trung hc c s ó khng nh rng: Mụn
Ng vn cú v trớ c bit quan trng trong vic thc hin mc tiờu chung ca
nh trng Trung hc c s, gúp phn hỡnh thnh nhng con ngi cú hc vn
ph thụng c s ú l nhng con ngi cú ý thc t tu dng, bit yờu thng
quý trng gia ỡnh, bố bn, cú lũng yờu nc, yờu CNXH, bit hng ti nhng
tỡnh cm cao p nh lũng nhõn ỏi, tinh thn tụn trng l phi, s cụng bng,
lũng cm ghột cỏi xu, cỏi ỏc. ú l nhng ngi bit rốn luyn cú tớnh t lp,


Khóa luận tốt nghiệp Đại học Khoa Ngữ văn
Đào Thị Ph-ơng Thúy - 2 - K36A Ngữ văn

cú t duy sỏng to, bc u cú nng lc cm th cỏc giỏ tr chõn thin m trong
ngh thut, trc ht trong vn hc, cú nng lc thc hnh v nng lc t duy
sỏng to nh mt cụng c t duy giao tip. ú cng l nhng ngi cú ham
mun em ti trớ ca mỡnh cng hin cho s nghip xõy dng bo v T quc.
Do vy b Sỏch giỏo khoa Ng vn THPT cng ó a ra ni dung ging dy
v hc tp phự hp giỳp HS phỏt huy kh nng t duy, vn dng vo trong
thc t. Trong ú, phõn mụn Lm vn chim mt v trớ c bit quan trng. õy
l mụn hc thc hnh bao gm c Vn v Ting Vit. Mc ớch ca phõn mụn
ny l trang b cho HS vit c mt bi vn hay. Nờn chỳng ta cn phi i
mi vic dy hc trong nh trng hin nay.
Vn ngh lun cú vai trũ ht sc quan trng trong i sng xó hi cng

nh trong nh trng. Thụng qua cỏc bi lm vn ngh lun, HS cú iu kin
phỏt huy tớnh tớch cc ch ng sỏng to, cú dp th hin nng lc t duy,
cm th v nng lc lp lun ca mỡnh. õy cng l nhng yờu cu rt cn
thit cỏc em lm hnh trang bc vo cuc sng. Nhng thc t nh
trng ph thụng hin nay phn ln k nng lm bi vn ngh lun ca cỏc em
cũn hn ch, cỏc em ớt hng thỳ trong vic rốn luyn k nng vit vn ngh
lun, trong cỏc bi vit cũn mc khỏ nhiu li. V mt trong nhng li bt gp
ngay khi m u bi vit ú l vic cỏc em cũn cha bit cỏch vo bi vn
sao cho nhanh m vn m bo ỳng, hay v hp dn. Quan tõm n cỏch vit
bi ca HS t ú tỡm ra cỏc bin phỏp, phng phỏp hu hiu nht giỳp cỏc
em hon thnh bi vit ca mỡnh v t c kt qu cao. Do vy, chỳng tụi
chn ti: Rốn luyn k nng vit on m bi trong bi vn ngh lun
cho hc sinh Trung hc ph thụng thc hin khúa lun ca mỡnh.
2. Lch s vn
Trc Cỏch mng nm 1945 ngi ta quan nim Lm vn l mt b
phn ca Vn hc, l phõn mụn th hin tớnh cht thc hnh ca Vn hc v


Khóa luận tốt nghiệp Đại học Khoa Ngữ văn
Đào Thị Ph-ơng Thúy - 3 - K36A Ngữ văn

chớnh iu y dn n Lm vn u gn bú vi h thng kin thc v Vn
hc. Cho n khi thc hin chng trỡnh ci cỏch Giỏo dc thỡ Lm vn l b
phn ca Ting Vit. Chng trỡnh Ng vn hin hnh ny ó gn lin vi
quan im tớch hp l chn nhng kin thc ca Lm vn lm trc c s
to ra mi liờn h vi vic c - Hiu vn bn cng nh cỏc tri thc ca phõn
mụn Ting Vit.
õy l mụn hc ng dng, thc hnh mang tớnh cht tng hp gia tri
thc vn hc v i sng, kt tinh s sỏng to, cm th vn chng ca HS
qua bi vit vn, c bit l vi vn ngh lun. Trong vn ngh lun thỡ khi bn

v k nng vit on m bi cho HS thỡ u cú nhng quan im riờng, khỏc
nhau nh :
Cun sỏch tiờu biu vit v phn m bi l Ti liu hng dn hc b
mụn Lm vn (Nguyn Quang Ninh). Trong cun sỏch ny, tỏc gi ó ch rừ:
Trong phn t vn phi lm sao nờu c vn mt cỏch ngn gn
nht, hp dn v gõy hng thỳ cho ngi c, ngi nghe. Hn na, qua phn
t vn ngn gn phi nờu nờn hng gii quyt, phm vi gii quyt vn
, tm quan trng, ý ngha ca vn chun b t tng cho ngi c
theo dừi phn ni dung.
ú cha k mt bi vn cú phn t vn tt s gõy n tng cho
ngi c, ngi chm. [15, tr.33]
Hoc trong cun sỏch Vn bi dng hc sinh gii Trung hc ph thụng
(Nguyn ng Mnh) cho rng: Trc ht mun m bi hay cn hiu rừ mc
ớch v nhim v ca m bi. Mc ớch ca m bi l gii thiu vi bn c v
vn m mỡnh s vit, s bn bc, trao i hay miờu t, k li. Vit on m
bi thc cht l tr li cõu hi: bi vit ny, mỡnh nh vit v iu gỡ ?
Cỏc cỏch m bi khỏc nhau ch yu phn dn dt. Phn nờu vn v phn
gii hn vn thng khụng thay i, vỡ m bi theo kiu gỡ thỡ ai cng phi
nờu c phn ny. Nh th cng cú ngha l, mun vit c cỏc m bi khỏc


Khóa luận tốt nghiệp Đại học Khoa Ngữ văn
Đào Thị Ph-ơng Thúy - 4 - K36A Ngữ văn

nhau thỡ ngi vit ch cn xỏc nh rừ ba phn ca on m bi, gi li hai
phn sau v thay i phn u l cú th cú mt m bi khỏc. Núi gn li c
thay i phn dn dt ta s cú mt m bi mi. [10, tr.27]
Nhng ti liu trờn c bn ó hỡnh thnh nhng lý thuyt chung v
on m bi. Nhng chỳng ta cú th thy c rng cỏc cỏch tỡm hiu v m
bi nh vy vn cha tht ton din, cha tht sõu sc. Ni dung ca nhng

cun sỏch ny ch yu vn thiờn v lớ thuyt ch cha thc s chỳ trng hỡnh
thnh cỏc thao tỏc c th cho HS. Hn na cỏc cun sỏch trờn u mang tớnh
cht tham kho v ni dung u cp v phn m bi nhng cha sõu nh
khi trin khai v phn Thõn bi.
Trong chng trỡnh THPT thỡ n lp 12 cỏc em mi hc tit riờng v:
Rốn luyn k nng m bi, kt bi trong bi vn ngh lun (ban c bn) v
tit: M bi (ban nõng cao). Nhỡn chung cỏc tit hc mi ch a ra bi tp
v yờu cu HS nhn din bi tp m cha chỳ ý n cỏch vit m bi, cỏch
nhn din bi ra sao?.
Vỡ vy, chỳng tụi chn ti ny trờn c s k tha v sỏng to tt c
nhng quan im i trc úng gúp mt phn nh trong vic xõy dng lớ
thuyt Lm vn v hng dn lm mt s bi tp, vn dng nhng lớ thuyt ó
a ra.
3. Mc ớch nghiờn cu
Nhm giỳp HS phỏt trin kh nng vit vn, nõng cao nng lc t duy,
nng lc khỏi quỏt tri thc cng nh nng lc s dng ngụn ng mc ch
ng sỏng to. Vỡ vy, trờn phng din tỡm hiu lớ thuyt ca vic rốn luyn
k nng vit on m bi cho bi vn ngh lun, khúa lun ny s i sõu vo
vic i mi phng phỏp dy hc trong nh trng THPT t ú phỏt huy
tớnh tớch cc, ch ng sỏng to ca HS trong vic rốn luyn k nng to lp
vn bn.


Khóa luận tốt nghiệp Đại học Khoa Ngữ văn
Đào Thị Ph-ơng Thúy - 5 - K36A Ngữ văn

4. i tng nghiờn cu v phm vi nghiờn cu
4.1. i tng nghiờn cu
Khúa lun tp trung vo vn hng dn HS xõy dng k nng vit
phn m bi trong bi vn ngh lun.

4.2. Phm vi nghiờn cu
Vi ti: Rốn luyn k nng vit on m bi trong bi vn ngh
lun cho hc sinh Trung hc ph thụng chỳng tụi tp trung nghiờn cu vo
nhng bi vn ngh lun trong chng trỡnh SGK Ng vn THPT.
Trong khuụn kh hn hp ca khúa lun v iu kin v kh nng, chỳng
tụi ch dng li vic nghiờn cu on m bi.
5. Phng phỏp nghiờn cu
Trong quỏ trỡnh xõy dng ti ny, chỳng tụi ó vn dng nhiu phng
phỏp dy hc ting Vit, dy hc Lm vn. Di õy l mt s phng phỏp
nghiờn cu c bn nht ó c chỳng tụi vn dng :
- Phng phỏp phõn tớch ngụn ng
- Phng phỏp kho sỏt thc t
- Phng phỏp thng kờ
- Phng phỏp thc nghim
6. Gi thuyt khoa hc
ti: Rốn luyn k nng vit on m bi trong bi vn ngh lun
cho hc sinh Trung hc ph thụng mang tớnh cht hc tp v th nghim
song nu c trin khai hp lý v cú c s khoa hc s gúp phn:
- Nhm nõng cao cht lng dy v hc phn Lm vn, c bit l vit
on vn núi chung v on m bi núi riờng trong chng trỡnh Ng vn
Trung hc ph thụng hin nay.
- Kớch thớch HS hc tp, phỏt huy cao tớnh tớch cc, ch ng v
sỏng to ca HS trong vic vit bi vn ngh lun hon chnh m bo ỳng
yờu cu m vn hay, thu hỳt v lụi cun ngi c, ngi nghe.


Khóa luận tốt nghiệp Đại học Khoa Ngữ văn
Đào Thị Ph-ơng Thúy - 6 - K36A Ngữ văn

7. B cc khúa lun

Khúa lun ngoi phn m u, phn kt lun, phn th mc tham kho,
chỳng tụi trin khai thnh ba chng chớnh nh sau:
Chng 1: C s lớ lun v thc tin
Chng 2: Rốn luyn k nng vit on m bi trong bi vn ngh lun cho
hc sinh Trung hc ph thụng
Chng 3: Thc nghim s phm


















Khóa luận tốt nghiệp Đại học Khoa Ngữ văn
Đào Thị Ph-ơng Thúy - 7 - K36A Ngữ văn

NI DUNG
CHNG 1. C S L LUN V THC TIN
1.1. C s lớ lun

1.1.1. K nng, nng lc
1.1.1.1. K nng
* Khỏi nim
K nng l mt vn c nhiu nh tõm lớ hc, giỏo dc hc quan
tõm. Khỏi nim ny cú nhiu cỏch nh ngha khỏc nhau:
Vi Lu Xuõn Mi trong cun Lớ lun dy hc i hc cho rng: K
nng l s biu hin kt qu thc nghim hnh ng trờn c s kin thc ó
cú. K nng l tri thc trong hnh ng. [13, tr.89]
Theo T in Vit Nam thỡ: K nng l kh nng vn dng nhng kin
thc thu nhn c vo thc t. K nng l kh nng vn dng kin thc (khỏi
nim, cỏch thc, phng phỏp, ) gii quyt mt nhim v mi.
Cú nhiu quan nim khỏc nhau v k nng nhng nhng cỏch hiu y
u tu chung li mt im: K nng l kh nng thc hin cú kt qu mt
hnh ng hay mt lot hot ng no ú bng cỏch la chn v vn dng
nhng kin thc ó cú gii quyt mt nhim v, thc hin mt cụng vic
no ú mt cp tiờu chun xỏc nh. [13, tr.89 - 90]
* Quỏ trỡnh hỡnh thnh k nng
Vn hỡnh thnh k nng c nhiu nh tõm lớ hc, nhiu nh khoa
hc quan tõm. Vi nhng ý kin khỏc nhau song u thng nht: K nng
c hỡnh thnh trong hot ng, mun hỡnh thnh hot ng trc ht phi
hỡnh thnh c hnh ng.
Quỏ trỡnh hỡnh thnh k nng cng cú nhiu ý kin khỏc nhau. Mt s
nh tõm lớ hc nh: V.A Cruchetxki, Phm Minh Hc, N.D.Levitov,
A.V.Petropxki, Trn Quc Thnh, cho rng quỏ trỡnh hỡnh thnh k nng
hnh ng gm 3 bc:


Khóa luận tốt nghiệp Đại học Khoa Ngữ văn
Đào Thị Ph-ơng Thúy - 8 - K36A Ngữ văn

- Bc 1: Nhn thc y v mc ớch, cỏch thc v iu kin hnh ng
- Bc 2: Quan sỏt mu v lm th theo mu
- Bc 3: Luyn tp tin hnh cỏc hnh ng theo ỳng yờu cu,
iu kin hnh ng nhm t c mc ớch t ra. [13, tr.91- 93]
1.1.1.2. Nng lc
* Khỏi nim
Theo quan im ca nhng nh tõm lý hc Nng lc l tng hp cỏc
c im, thuc tớnh tõm lý ca cỏ nhõn phự hp vi yờu cu c trng ca
mt hot ng, nht nh nhm m bo cho hot ng ú t hiu qu cao.
* Cỏc mc ca nng lc
- Mc nng lc thụng thng: Biu th s hon thnh kt qu mt hot ng.
- Mc ti nng: Biu th mt nng lc cao hn, hon thnh sỏng to
mt hot ng.
- Mc thiờn ti: Biu th mc nng lc cao nht, hon chnh nht. õy
l nng lc kit xut ca mt v nhõn.
* Phõn loi nng lc
- Nng lc chung v nng lc chuyờn mụn:
+ Nng lc chung: L thuc tớnh trớ tu ca cỏ nhõn, m bo cho cỏ
nhõn nm c tri thc v thc hin nhng hot ng chung mt cỏch d
dng, cú hiu qu.
+ Nng lc chuyờn mụn: Bo m cho cỏ nhõn t c kt qu cao
trong nhn thc v sỏng to v cỏc lnh vc hot ng chuyờn mụn.
- Nng lc hc tp v nng lc sỏng to:
+ Nng lc hc tp: Th hin kh nng nm vng, nhanh chúng v cú
kt qu nhng tri thc, k nng v k xo trong hc tp.
+ Nng lc sỏng to: Th hin kh nng em li giỏ tr mi, sn phm
mi cho nhõn loi.
1.1.1.3. Vai trũ ca bi tp trong rốn luyn k nng
* Khỏi nim bi tp
Bi tp c hiu l a ra cho HS lm vn dng nhng iu ó hc

(vớ d nh: bi tp nhn din, bi tp cha li,). Bi tp Ting Vit c coi


Khóa luận tốt nghiệp Đại học Khoa Ngữ văn
Đào Thị Ph-ơng Thúy - 9 - K36A Ngữ văn

l mt trong nhng n v ni dung nh hng cho vic dy hc Ting Vit.
Thụng qua vic thit k cỏc dng bi tp v hng dn HS lm thỡ ngi GV s
kim tra c kt qu hot ng dy ca mỡnh, cũn HS cng c c nhng tri
thc Ting Vit m mỡnh va tip nhn c, ng thi nm vng k nng khi
s dng Ting Vit.
* Vai trũ ca bi tp trong vic rốn k nng
Trong quỏ trỡnh hỡnh thnh k nng cú 3 bc: nhn thc, lm theo
mu, thc hnh luyn tp. bc cui, thc hnh luyn tp thỡ cụng c c
s dng ú l cỏc bi tp. Qua vic lm bi tp HS khụng ch nm vng c
kin thc lớ thuyt m cũn thnh tho hn trong quỏ trỡnh tip xỳc vi cỏc
dng bi tp khỏc nhau. Khi HS ó lm mt cỏch thnh thc, nhun nhuyn,
ú l lỳc k nng c hỡnh thnh hon thin. Nh vy h thng cỏc bi tp cú
vai trũ rt quan trng trong vic rốn luyn k nng.
1.1.2. Mt s vn khỏi quỏt vn bn
1.1.2.1. Vn bn
* Khỏi nim vn bn
Trong nh trng ph thụng: Khỏi nim vn bn l mt khỏi nim ht
sc trng yu. Vn bn l i tng ca vic dy hc c - Hiu (gii mó) v
cng l i tng ca dy to lp vn bn.
Trong cun T in bỏch khoa Vit Nam, tp 4 (2005) nh ngha: Vn
bn l mt chnh th trờn cõu, gm mt chui cỏc cõu, on vn c cu to
theo quy tc ca mt ngụn ng to nờn thụng bỏo cú tớnh h thng. [1, tr.13]
Nh vy, cựng bn v quan nim vn bn ta thy c rng: a s cỏc
tỏc gi u xem xột vn bn l sn phm hot ng giao tip bng ngụn ng.

Nú tn ti 2 dng c bn l núi v vit. Mi vn bn l tp hp cỏc kớ hiu
ngụn ng (núi - vit) c t chc thnh mt h thng cht ch, hon chnh
v mt hỡnh thc, trn vn v mt ni dung thụng bỏo.


Khóa luận tốt nghiệp Đại học Khoa Ngữ văn
Đào Thị Ph-ơng Thúy - 10 - K36A Ngữ văn

* Kt cu vn bn
Theo cỏch hiu thụng thng kt cu c hiu l: S phõn chia v b
trớ cỏc phn, cỏc chng mc theo mt h thng nht nh th hin ni
dung ca tỏc phm.
Kt cu thng ch t chc bờn trong, gm s phõn chia (nhiu ớt), cỏc
kiu sp xp (trc sau) trong mi phn (chng mc) v trong ton vn bn
to thnh mt th thng nht theo mt ý nhm lm ni bt ni dung. Kt
cu cũn cho ngi c thy v trớ, ý ngha v mi quan h ca cỏc phn trong
mt vn bn.
Sau õy l mụ hỡnh v kt cu mt vn bn:
I. M bi : Lun

Trin khai



II.Thõn bi :


on 1 :

on 2 :

on 3 :

on 4 :


A2
A4
A3
A
A1
A1
A2
A3
A4


Khóa luận tốt nghiệp Đại học Khoa Ngữ văn
Đào Thị Ph-ơng Thúy - 11 - K36A Ngữ văn

III. Kt bi:
Trong mụ hỡnh trờn, lun A c trin khai bng 4 lun im (A1,
A2, A3, A4). Mi on vn trong phn thõn bi trin khai mt lun im. Mi
lun im c trin khai bng cỏc lun im b phn, mi lun im b
phn li c lm sỏng t bng nhiu lun c. Mụ hỡnh kt cu va nờu l mụ
hỡnh ng vi cỏc vn bn cú dung lng ln (c v ni dung v hỡnh thc).
1.1.2.2. on vn
* Khỏi nim on vn
on vn l n v trc tip cu to nờn vn bn, bt u t ch vit
hoa lựi u dũng, kt thỳc bng du chm xung dũng v thng biu t mt

ý tng i hon chnh. on vn thng do nhiu cõu to thnh. (SGK Ng
vn 8, tp 1)
* Cu trỳc ca on vn
Mt on vn hon chnh cú cu trỳc nh sau:
- M u on: Nờu lun im A
- Thõn on: Trin khai A bng a1, a2, a3
a1.
a2. Lun im b phn sỏng t cho A
a3.
1.
2. Cỏc lun c lm sỏng t cho a1, a2, a3
3.
- Kt on: Túm li ý ca ton on.
1.1.3. Vn ngh lun
Vn ngh lun l loi vn trong ú ngi vit (ngi núi) trỡnh by
nhng ý kin ca mỡnh bng cỏch dựng lớ lun bao gm c lớ l v dn chng
lm rừ mt vn thuc v chõn lớ nhm lm cho ngi c (ngi nghe)


Khóa luận tốt nghiệp Đại học Khoa Ngữ văn
Đào Thị Ph-ơng Thúy - 12 - K36A Ngữ văn

hiu, tin, ng tỡnh vi nhng ý kin ca mỡnh v hnh ng theo nhng iu
m mỡnh xut.
1.1.3.1. c trng ca vn ngh lun
Khỏc vi vn miờu t, k chuyn nhm tỏi hin con ngi v cuc sng
bng ngụn ng, ch yu tỏc ng vo cm xỳc, tng tng ca ngi c
(ngi nghe), vn ngh lun thiờn v trỡnh by cỏc ý kin, cỏc l l gii
thớch, chng minh, phõn tớch, bỡnh lun,mt vn no ú. Nú nhm tỏc
ng vo trớ tu, vo lớ trớ ca ngi c.

Vn ngh lun c xõy dng trờn c s ca t duy lụgic. Nhim v
ca bi vn ngh lun l phỏt biu di hỡnh thc cỏc lun im. Lun im l
linh hn ca bi vit. Lp lun ỳng n, chõn thc, ỏp ng yờu cu ca
bi thỡ mi cú sc thuyt phc.
Trong vn ngh lun, mi on vn cú mt kt cu riờng, chỳng thng
mang búng dỏng mt trong nhng mụ hỡnh cu trỳc: Tng - phõn - hp, din
dch, quy np,
Ngụn ng ca vn ngh lun l ngụn ng mang phong cỏch ngụn ng
ngh lun. Nú chỳ trng c bit n s chớnh xỏc, cht ch vỡ mc ớch ca
din t trong vn ngh lun l nhm phn ỏnh rừ rng, chớnh xỏc vn . Tuy
nhiờn ngụn ng ca vn ngh lun cng cn cú s hp dn, lụi cun bng cỏc
t ng hỡnh tng, cú s biu cm; bng cỏch din t linh hot ch khụng
chp nhn s khụ khan, n iu nht l khi i tng ngh lun l mt vn
vn hc, mt tỏc phm vn hc ngh thut.
Cn c vo ni dung, i tng ngh lun thỡ vn ngh lun c chia
thnh hai loi:
Ngh lun xó hi: L ngh lun v mt vn xó hi. Khỏi nim xó hi c
hiu theo ngha rng, bao gm nhng vn thuc mi quan h, mi hot
ng ca con ngi trong mi lnh vc i sng xó hi nh chớnh tr, kinh t,
giỏo dc, o c, mụi trng, dõn s,


Khóa luận tốt nghiệp Đại học Khoa Ngữ văn
Đào Thị Ph-ơng Thúy - 13 - K36A Ngữ văn

Vớ d:
bi 1: T bi th Tin s giy ca Nguyn Khuyn, em hóy vit
bi vn bn v danh v thc trong cuc sng hụm nay.
bi 2: Nờu suy ngh ca anh (ch) v ý kin sau: Thnh cụng ch
n khi chỳng ta c gng ht sc v khụng ngng hon thin bn thõn mỡnh.

Ngh lun vn hc: L ngh lun v mt vn vn hc nh v mt tỏc
phm, mt tỏc gi, mt tro lu, mt giai on, mt quan im vn hc
Vớ d:
bi: Em cú suy ngh gỡ v hỡnh tng ngi nụng dõn ngha s trong
bi Vn t ngha s Cn Giuc ca Nguyn ỡnh Chiu.
bi: Hỡnh tng ngi lớnh trong bi th Tõy Tin ca Quang
Dng, cú ý kin cho rng: Ngi lớnh õy cú dỏng dp ca trỏng s thu
trc. í kin khỏc thỡ nhn mnh: Hỡnh tng ngi lớnh mang m v p
chin s thi khỏng chin chng Phỏp. T cm nhn ca mỡnh v hỡnh tng
ny thỡ anh/ch bỡnh lun v ý kin trờn.
1.1.3.2. Cỏc thao tỏc lp lun
Thao tỏc lp lun phõn tớch: L thao tỏc cn lm rừ c im v ni dung,
hỡnh thc, cu trỳc v cỏc mi quan h bờn trong, bờn ngoi ca i tng (s
vt, hin tng). Khi phõn tớch, cn chia, tỏch i tng thnh cỏc yu t theo
nhng tiờu chớ, quan h nht nh, (quan h gia cỏc yu t to nờn i tng,
quan h nhõn qu, quan h gia i tng vi cỏc i tng liờn quan, quan h
gia ngi phõn tớch vi i tng phõn tớch). (Ng vn 11, tp 1)
Thao tỏc lp lun so sỏnh: L thao tỏc lm sỏng rừ i tng ang
nghiờn cu trong tng quan vi i tng khỏc. So sỏnh ỳng lm cho bi
vn ngh lun sỏnh rừ, c th, sinh ng v cú sc thuyt phc. Khi so sỏnh,
phi t cỏc i tng vo cựng mt bỡnh din, ỏnh giỏ trờn cựng mt tiờu
chớ mi thy s ging nhau v khỏc nhau gia chỳng, ng thi phi nờu rừ ý
kin, quan im ca ngi núi (ngi vit). (Ng vn 11, tp 1)


Khóa luận tốt nghiệp Đại học Khoa Ngữ văn
Đào Thị Ph-ơng Thúy - 14 - K36A Ngữ văn

Thao tỏc lp lun bỏc b: L dựng lớ l v chng c gt b nhng
quan im, ý kin xa lch hoc thiu chớnh xỏct ú, nờu nờn ý kin ỳng

ca mỡnh thuyt phc ngi nghe (ngi c). (Ng vn 11, tp 2)
Thao tỏc lp lun, bỡnh lun: L nhm xut v thuyt phc ngi
c (ngi nghe) tỏn ng vi nhn xột, ỏnh giỏ, bn lun ca mỡnh v mt
hin tng (vn ) trong i sng hoc trong vn hc. (Ng vn 11, tp 2)
Thao tỏc chng minh: L thao tỏc trong ú ngi vit (ngi núi) dựng
dn chng v lớ l nờu bt s ỳng n ca vn c a ra ngh lun.
Chng minh l lm cho ngi ta thy ỳng m tin theo.
Thao tỏc gii thớch: L thao tỏc trong ú trong ú ngi vit (ngi
núi) dựng lớ l v cú dn chng lm cho ngi c (ngi nghe) hiu rừ v
tin vo s ỳng n ca vn c a ra ngh lun.
Nh vy, vn ngh lun bao gi cng hng ti mc ớch lm sỏng t
mt vn no ú nhm thuyt phc ngi c, ngi nghe. V t c
mc ớch ú, ngi vit phi vn dng nhiu thao tỏc t duy, nhiu lớ l v
thao tỏc ngh lun trong quỏ trỡnh lm bi.
Do ú trong quỏ trỡnh vit bi ngh lun vn hc vn cn dựng nhng kin
thc xó hi, chớnh tr, cng nh vit bi ngh lun xó hi vn cú th dựng kin
thc vn hc minh ha. Tuy vy hai loi ny vn khụng th ln ln vi nhau
c. Khi ó ly i tng l mt s kin chớnh tr - xó hi, thỡ dự cú bao nhiờu
th vn minh ha vn khụng th gi ú l bi ngh lun vn hc. [12, tr.18]
1.1.3.3. c im ca on vn ngh lun
V mt ni dung, on vn cú th hon chnh mt mc nht nh
(phự hp vi cỏch hiu truyn thng) hoc khụng hon chnh. Chớnh c im
ny cho ta phõn bit mt cỏch rừ rng hn s khỏc bit gia vn bn nh v
vn bn ln. Vn bn ln cú s hon chnh, trn vn cũn vn bn nh thỡ
khụng phi lỳc no cng cú c im ny. Tỏch khi vn bn ln, vn bn
nh s tr nờn khú hiu hoc khụng th hiu ni (trong nhng trng hp
nht nh no ú).


Khóa luận tốt nghiệp Đại học Khoa Ngữ văn

Đào Thị Ph-ơng Thúy - 15 - K36A Ngữ văn

V mt hỡnh thc, on vn luụn luụn hon chnh, dự on vn ú cú
hay khụng cú s hon chnh v ni dung. Ngha l, sau mi on vn bao gi
cng phi chm xung dũng, ch cỏi u on bao gi cng c vit hoa v
lựi u dũng. õy l du hiu m bt kỡ on vn no cng cú, giỳp ta cú kh
nng to on v nhn din on mt cỏch d dng.
Trong cun Mun vit c bi vn hay cỏc tỏc gi ó xỏc nh on
vn trong bi vn ngh lun nh sau:
Trc ht nú phi m bo l on vn. Ngha l m bo hai tiờu chớ.
Th nht, nm gia hai ch lựi u dũng; tht u dũng, vit hoa khi
m u; chm, xung dũng khi kt thỳc. Th hai, cha mt ý tng i hon
chnh - mt ch nh.
Tip theo phi m bo l on vn trong bi vn. Ngha l phi xoay
quanh lm sỏng rừ ch ln ca c bi vn (on vn c lp khụng cn tiờu
chớ ny).
Sau khi m bo ba tiờu chớ chung nờu trờn, on vn trong bi vn
ngh lun cú nhng im cn lu ý rng tựy theo nhim v, cỏc on vn
c chia lm: on gii thiu, on ngh lun, on minh ho, on chuyn
tip, on tiu kt, on tng kt.
Cng do nhim v khỏc nhau nờn v trớ ca cỏc on khỏc nhau. on
gii thiu thng ng u bi vn, u mi phn ca bi vn. on ngh
lun, on minh ho ng gia (thõn bi) bi vn, gia cỏc phn ca bi.
on chuyn tip ng ranh gii gia cỏc phn ca bi, ca cỏc on kia.
on tiu kt ng sau mt hay mt s on ngh lun, on minh ho. on
tng kt nm phn kt bi v thng ng cui cựng trong h thng cỏc loi
on va nờu.
Trong mt bi vn ngh lun khụng phi bao gi cng y cỏc loi
on k trờn. Trong b cc c bn gm ba phn ca mt bi vn ngh lun,

Khóa luận tốt nghiệp Đại học Khoa Ngữ văn
Đào Thị Ph-ơng Thúy - 16 - K36A Ngữ văn

phn no cng cú th tn ti cỏc loi on ny tr on tng kt phi nm
kt bi.
Mi on cú mt cu to riờng vi mt mụ hỡnh c bn v nhng bin th
(Cỏc bin th gm cú quy np, tng hp, gi thit, so sỏnh, phõn tớch nhõn qu;
vn ỏp, tng ng,). Mụ hỡnh c bn ca on ngh lun l din dch.
1.1.3.4. on m bi trong vn ngh lun
* c im ca on m bi
M bi cũn gi l nhp , dn , t vn . õy l phn m u ca
mt bi vn cha ng vn cn gii quyt mt cỏch khỏi quỏt v thụng bỏo
cho ngi c phng thc gii quyt hoc gii hn ca vn . Phn m bi
cú vai trũ nh hng cho ton vn bn, gõy dng tỡnh cm thõn thin cho
ngi c, ngi nghe.
Mun m bi ỳng v hay, trc ht cn hiu rừ mc ớch ca m bi
l gii thiu mt cỏch khỏi quỏt vi ngi c vn s vit, s trao i, bn
bc. Vit m bi thc cht l tr li cõu hi: bi vit ny, cn vit v iu
gỡ, cn trao i v lm sỏng t vn gỡ?.
Tr li thng vo cõu hi y ngi ta gi l m trc tip (cũn gi l
trc khi). Nờu vn s bn trong bi, sau khi dn ra mt ý khỏc cú liờn
quan gn gi vi vn y, gi l m bi giỏn tip (cũn gi l lung khi).
* Chc nng ca on m bi
Trc tiờn l chc nng gii thiu c vn , nờu nờn vn cn bn
bc phn thõn bi. Vn ny c a ra dng khỏi quỏt, nờu mt cỏch
ngn gn. Do vy m m bi cú nhim v thụng bỏo chớnh xỏc, rừ rng, y
v dn dt vn sao cho t nhiờn nht.
Bờn cnh ú cũn cú chc nng nờu, gii quyt vn . Tc l s nờu lờn
cỏch thc m ngi vit s gii quyt vn ú. Cựng vi ú l so sỏnh i

chiu hay phõn tớch, bỡnh ging vo mt vn trng tõm, mt hỡnh nh ni bt
nht trong tỏc phm. t ú nờu nhn nh ỏnh giỏ v ý ngha, tm quan trng
ca vn i vi thi i m tỏc phm, vn bn liờn quan n.


Khóa luận tốt nghiệp Đại học Khoa Ngữ văn
Đào Thị Ph-ơng Thúy - 17 - K36A Ngữ văn

* Yờu cu ca on m bi
- V hỡnh thc, on m bi phi trỡnh by cú ý t rừ rng, ỳng cu
trỳc ng phỏp, ng thi nờu nờn c ch ca on, ni dung c bn ca
bi vit.
- Dung lng ca phn m bi phi tng ng vi khuụn kh ca bi
vit v phi cõn i vi phn kt bi.
- Phn m bi phi m bo cú s lin mch vi bi vit v c ni dung
ln phong cỏch gii thiu, din t.
Nhng iu cn trỏnh khi vit m bi:
- Nhng li chớnh t (li v dựng t t cõu).
- Dn ra ý khụng liờn quan gỡ n vn trng tõm.
- Trỏnh nờu vn quỏ di dũng, chi tit, trỡnh by ht vn , ri phn
Thõn bi lp li nhng iu ó núi phn m bi.
iu kin cn v cú mt m bi hay:
- Ngn gn: Dn dt thng vi ba cõu, nờu vn mt vi cõu v gii
hn vn mt cõu.
- y : c xong m bi, ngi c bit c bi vit bn v vn
gỡ? Trong phm vi ni dung t liu no liờn quan? Thao tỏc vn dng chớnh
õy l gỡ?.
- c ỏo: M bi phi gõy c s chỳ ý ca ngi c vi vn
mỡnh s vit. Mun th, phi cú cỏch nờu vn khỏc l. to nờn s khỏc
l, c ỏo y, cn suy ngh dn dt: gia cõu dn dt v cõu nờu vn phi

to c s bt ng.
- T nhiờn: Vit vn núi chung cn gin d t nhiờn. M bi v nht l
cõu u chi phi ging vn ca ton bi. Vỡ th vo bi cn c ỏo nhng
phi t nhiờn. Trỏnh lm vn mt cỏch vng v, gng ộp gõy cho ngi c
cm giỏc khú chu.


Khóa luận tốt nghiệp Đại học Khoa Ngữ văn
Đào Thị Ph-ơng Thúy - 18 - K36A Ngữ văn

1.2. C s thc tin
1.2.1. V chng trỡnh
Chng trỡnh dựng lm c s nghiờn cu phng phỏp rốn luyn k
nng vit on m bi trong bi vn ngh lun ca chỳng tụi l chng trỡnh
SGK Ng vn mi THPT. Chỳng tụi da vo mc tiờu cn t v ni dung kin
thc c quy nh trong chng trỡnh nh ra hng xut cỏc phng
phỏp, k nng vit on m bi cho bi vn ngh lun.
Ngh lun l mt loi vn chớnh c hc nhiu trong chng trỡnh
Ng vn ph thụng. Nú c ỏp dng nhiu vo trong i sng. Vic rốn
luyn k nng lm bi vn ngh lun núi chung, k nng vit on m bi trong
bi vn ngh lun núi riờng s cú tỏc dng gúp phn quan trng vo vic nõng
cao k nng vit bi ca cỏc em.
Trong chng trỡnh ging dy phõn mụn Lm vn Trung hc c s
cỏc em ó c hc v vit bi vn ngh lun. Tuy vi mc n gin
nhng cỏc em ó phn no thy c cỏc kiu bi, ng thi cng rốn luyn
cỏc thao tỏc c bn lm vn ngh lun. Cng thụng qua vic rốn luyn ny
HS cú th t sn sinh ra vn bn ca riờng mỡnh sao cho phự hp vi mc
ớch, hon cnh v iu kin giao tip. Bờn cnh ú HS cũn t bit ỏnh giỏ
thụng qua bi vit ca mỡnh cựng cỏch vit vn sao cho phự hp vi cỏc
bi khỏc nhau ca kiu bi ngh lun.

1.2.2. V sỏch giỏo khoa
Kt qu kho sỏt phn Lm vn v vn ngh lun trong chng trỡnh
SGK Ng vn THPT chỳng ta tng kt c nh sau:
chng trỡnh SGK Ng vn ban c bn: Lp 10 cú 4 tun, lp 11 cú
16 tun, v lp 12 cú 18 tun. Vi chng trỡnh SGK Ng vn ban nõng cao
thỡ: Lp 10 cú 6 tun, lp 11 cú 20 tun v lp 12 cú 26 tun va hc lớ thuyt
va thc hnh. Trờn c s nhng tit dy lớ thuyt ó chỳ trng nhiu hn n