Bài giảng - Chuẩn đoán hình ảnh bộ máy tiết liệu

Chẩn đoán hình ảnh
bộ máy tiết niệu
Bùi Văn Lệnh
Bộ môn chẩn đoán hình ảnh ĐHY Hà nội
Bệnh viện Việt Đức Hà nội
Phôi thai học và giải phẫu

Vai trò trong chẩn đoán:

- Các bất th ờng bẩm sinh

- Bệnh lý

- Chọn lựa kỹ thuật thăm khám

Phôi thai học bộ máy tiết niệu

Giải phẫu (TE và ng ời lớn):

Giải phẫu

Giải phẫu siêu âm

Giải phẫu ĐQ
ChÈn ®o¸n bÊt th êng bé
m¸y tiÕt niÖu tr íc khi sinh
•
1. Kh«ng thÊy thËn:
–
1.1. Kh«ng cã thËn
•

Hai bªn ( h/c Potter)
•
Mét bªn
–
1.2. BÊt th êng vÞ trÝ
•
2. Gi¶m kÝch th íc thËn
bÊt th êng bé m¸y tiÕt niÖu
tr íc khi sinh
•
3. ThËn to
•
3.1 ThËn ®a nang trÎ em
•
3.2. BÖnh ®a nang
•
3.3. U ®Æc
•
3.4. Mét thËn to
•
3.5. BÊt th êng ® êng bµi xuÊt
BÊt th êng bé m¸y tiÕt niÖu
ë ng êi lín
•
1. BÊt th êng thËn
•
BÊt th êng vÒ sè l îng
–
ThËn phô
–

ThiÓu s¶n thËn mét bªn
•
BÊt th êng vÒ kÝch th íc
–
T¨ng kÝch th íc
–
Gi¶m kÝch th íc
Bất th ờng bộ máy tiết niệu
ở ng ời lớn

Bất th ờng về vị trí

Bất th ờng quay của thận

Thận lạc chỗ

Hai thận dính nhau

Thận hình móng ngựa

Thận hình cái bánh
BÊt th êng bé m¸y tiÕt niÖu
ë ng êi lín
•
BÊt th êng vÒ ®µi bÓ thËn
–
BÊt th êng vÒ sè l îng
–
BÊt th êng vÒ kÝch th íc
*§µi thËn to

* BÖnh Cacci - Ricchi)
Héi chøng hÑp vÞ trÝ nèi
•
HÑp bÈm sinh
•
D©y ch»ng
•
§éng m¹ch cùc
•
Van niÖu qu¶n
Hội chứng hẹp vị trí nối

Giãn toàn bộ đài thận

Giãn bể thận không cân đối

Có thể thấy sỏi do ứ đọng

Niệu quản phía d ới không giãn

Nhu mô thận mỏng dần đi
BÊt th êng niÖu qu¶n
•
NhiÒu niÖu qu¶n
•
NiÖu qu¶n ®æ l¹c chç
•
Sa låi niÖu qu¶n
•
NiÖu qu¶n to bÈm sinh

BÊt th êng bµng quang
•
Nang niÖu rèn ( Nang Ouraque)
•
Tói thõa Ouraque
•
Bµng quang hë
•
Bµng quang ®«i
bít tắc và sỏi phần cao
bộ máy tiết niệu
Mục đích chẩn đoán:
- Có bít tắc không
- Vị trí bít tắc
- Mức độ bít tắc
- Nguyên nhân bít tắc
Phát hiện bít tắc

* Ngẫu nhiên, suy nh ợc, gầy sút

* Đau quặn thận, đau mỏi l ng,mơ hồ

* Phát hiện trong khi làm tổng quan

* Thận không ngấm khi làm UIV

* Suy thận hay vô niệu: Bít tắc cả hai
bên, Bít tắc trên thận duy nhất, Sau mổ
cắt một thận
ChÈn ®o¸n møc ®é bÝt t¾c

•
I: BÓ thËn > 3 cm.
•
Chó ý:
* Nang c¹nh bÓ thËn
* Ho¹i tö gai thËn
* TÝch tô mì trong xoang thËn
( UIV b×nh th êng)
Chẩn đoán mức độ bít tắc
II. .Giãn đài bể thận rõ
* Bể thận >ĐK tr ớc sau
* Viêm thận bể thận cấp
* N ớc tiểu đục
Các biến chứng:
* Vỡ thủng túi cùng
*Tràn dịch d ới bao
III. Giãn đài bể thận mức độ nặng
Chẩn đoán vị trí bít tắc

Giãn một nhóm đài :

Giãn đài bể thận niệu quản một thận
trong thận đôi

Giãn đài bể thận niệu quản không
giãn:

Giãn đài bể thận và niệu quản ở bất cứ
vị trí nào, đoạn nào của niệu quản
ChÈn ®o¸n nguyªn nh©n bÝt t¾c

•
Sái
•
C¸c u ® êng bµi xuÊt
•
C¸c u sau phóc m¹c
•
Côc m¸u ®«ng
•
C¸c h¹ch sau phóc m¹c
•
X¬ ho¸ sau phóc m¹c
•
Th©m nhiÔm mì lan to¶ sau phóc m¹c
Sỏi hệ tiết niệu

Tỷ lệ 2/10.000 ng ời

80% có can xi, cản quang

Các sỏi không cản quang

Các yếu tố tạo sỏi
* Yếu tố toàn thể (chuyển hoá)
* Yếu tố thuận lợi
* Vòng xoắn bệnh lý

Biến chứng
Sái hÖ tiÕt niÖu
BÖnh sái do chuyÓn ho¸

* T¨ng can xi huyÕt
* T¨ng u rª huyÕt
* Lo¹n d ìng oxalat
Tiªu chuÈn chÈn ®o¸n : t¨ng
phosphatases kiÒm (g©y tiªu x ¬ng)
ChÈn ®o¸n h×nh ¶nh
Sái hÖ tiÕt niÖu
* Chôp hÖ tiÕt niÖu
* Siªu ©m
* Chôp UIV
* Chôp UPR
* Chôp CLVT
Chôp hÖ tiÕt niÖu
•
C¸c sái c¶n quang
•
C¸c sái kh«ng c¶n quang
•
C¸c v«i ho¸ thuéc hÖ tiÕt niÖu
•
C¸c v«i ho¸ ngoµi hÖ tiÕt niÖu
•
VËt l¹
Siªu ©m
C¸c dÊu hiÖu trùc tiÕp
•
H×nh ®Ëm ©m hay cung ®Ëm ©m
•
Bãng c¶n h×nh nãn ë phÝa sau
Siêu âm

Các dấu hiệu gián tiếp

Giãn trên vị trí bít tắc

Phù nề quanh sỏi

Dấu hiệu n ớc tiểu

Xuất dịch d ới bao

Dấu hiệu của nhu mô thận

Dấu hiệu của biến chứng

Dấu hiệu của bất th ờng khác
Các yếu tố ảnh h ởng đến
bóng cản

* Kích th ớc sỏi
* Các tổ chức quanh sỏi
* Vùng khu trú đầu dò
* Phản xạ của siêu âm
Ph©n biÖt sái Kh«ng c¶n
quang trªn siªu ©m
TaÞ thËn
* M¹ch m¸u
* C¸c v«i ho¸
* Sau nhiÔm trïng
* V«i ho¸ m¹ch nhá
* V«i ho¸ do ký sinh trïng