GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC HỌC SINH- NHỮNG EM KHÓ DẠY Ở BẬC TRUNG HỌC CƠ SỞ

Hãy thật sự yêu nghề - yêu học sinh như con em mình
KINH NGHIỆM
GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC HỌC SINH- NHỮNG EM KHĨ DẠY
Ở BẬC TRUNG HỌC CƠ SỞ
I .ĐẶT VẤN ĐỀ:
1.Mục đích, u cầu :
+Đạo đức là những việc làm tốt đẹp có giá trị được x hội v cộng đồng chấp
nhận, đạo đức là một mặt của nhân cách, là những chuẩn mực, hành vi đạo đức.
- Gia đình v nh trường ln u cầu giáo dục các em học sinh biết sống và ứng
xử phù hợp trong các mối quan hệ. Sống tích cực, chủ động, có mục đích, có
kế hoạch, để rèn luyện trở thành học sinh ngoan, cơng dn tốt của x hội mai sau

2. Thực trạng và ngun nhân học sinh khó dạy
Hiện nay nhiều thầy cơ giáo cũng như các bậc học sinh kêu ca về tình trạng đạo
đức học sinh: “đạo đức học sinh hiện nay có vẻ như xuống cấp!”; có nhiều em chưa
ngoan, chưa thực hiện theo u cầu giáo dục của nhà trường cũng như của gia đình,
u cầu đạo đức xã hội; nhiều em ham chơi khơng chịu học hành, khơng ngoan, khơng
lễ phép, thiếu tinh thần tập thể, khơng biết u q tơn trọng của cơng… khơng như lớp
người đi trước…!
Điều ấy có đúng khơng? Theo tơi điều ấy chỉ có ở một số ít em mà thơi chứ
khơng phải nhiều. Tuy nhiên nếu trong lớp học mà có 3 đến 4 em như thế thì thầy cơ
giáo cũng khá vất vả vì các em sẽ gây phiền phức cho nề nếp lớp và có thể lơi kéo theo
một số em khác. Nhưng vì sao có những em như vậy? Ơng cha ta đã có câu “Thời nào
chẳng có anh hùng. Thời nào chẳng có thằng khùng thằng điên”. Ơ đây tơi xin nói
rằng: “Thời nào, lớp học nào cũng có học sinh ngoan và thời nào, lớp học nào cũng có
học sinh khó dạy cả”. Nhưng Thời nay, theo tơi những em khó dạy do một trong những
ngun nhân sau:
* Về phần gia đình:
- Một số phụ huynh thật sự chưa quan tâm hoặc vì điều kiện cơng tác, làm ăn khơng
thường xun gần gũi con em hoặc khơng có phương pháp giáo dục các em.
- Có gia đình khó khăn, bố mẹ đi làm vất vả, xa xơi lâu mới về nhà, để tiền, gạo cho

con tự chăm lo ăn, học, khơng biết cả tuần, cả tháng con ở nhà ra sao nên các em tự do
chơi bời khơng lo việc học. Khi giáo viên chủ nhiệm cần liên hệ thì khơng biết làm sao
tìm được phụ huynh. Đến lúc phụ huynh biết được thì có khi đã muộn.
- Có gia đình bố mẹ khá giả cho con sử dụng tiền tùy thích, nhưng khơng có cách quản
lý con. Con em say mê điện tử, chọi gà, thả diều, ăn nhậu, hút thuốc, kéo bè kéo cánh
đánh nhau. Khi thầy cơ hoặc người khác báo tin thì có khi lại bao che, bênh vực con
mình trước mặt người khác.
- Có vị có chức có quyền, thân thế hoặc giàu có nhưng thể hiện ra mặt làm cho con ái ỉ
lại, khơng sợ gì ai, khơng rèn đạo đức, khơng chịu học.
- Những em vì hồn cảnh gia đình bố mẹ khơng hòa thuận hay lục đục trong nhà hoặc
bỏ nhau rồi mỗi người đi thêm bước nữa, rồi cách cư xử của bố dượng hay mẹ kế, con
ơng, con bà …hoặc cả bố mẹ đều bỏ con lại cho ơng bà nội hoặc ngoại ni… đã làm
cho con em buồn chán, bất cần việc học, lêu lỏng.
Kinh nghiệm giáo dục đạo đức học sinh- Bùi Văn Bửu
1
Hãy thật sự yêu nghề - yêu học sinh như con em mình
-Một số anh chị của học sinh lớp trước trong nhà cũng nghịch ngợm là đàn anh, đàn
chị bảo kê cho em làm điều trái với đạo đức, nội qui nhà trường khi có việc gì ở trường
về mách anh chị đến trường đe dọa bạn bè có khi đòi đánh cả thầy cơ, coi trường
khơng ra gì, xem thường đạo đức lối sống và xem thường cả pháp luật.
- Khi con học yếu thì bố mẹ tìm mọi cách để năn nỉ, van nài thầy cơ giáo để được thi
lại, được lên lớp…sợ xấu hổ với bạn bè, làng xóm mà khơng thấy tai hại của việc hổng
kiến thức của con em.
* Về phía nhà trường:
- Có những thầy cơ vụng xử, thiếu khinh nghiệm, khơng có phương pháp phù hợp, giờ
sinh hoạt lớp khơ khan khơng thu hút học sinh u trường u lớp, hằng ngày chỉ biết
la rầy, quở trách các em, bắt các em phải làm như thế nầy hay thế khác và thường hay
đe dọa, xử phạt có khi còn dùng lời lẽ thiếu tế nhị, thiếu trách nhiệm với lời nói của
mình, la rầy khơng đúng chỗ, thù vặt, cố chấp làm tổn thương đến danh dự các em nên
khơng những khơng uốn nắn được các em mà còn đẩy các em ngày càng xa nội

dung u cầu giáo dục hơn. Các em tự ái, bất cần học, đến trường đến lớp chỉ để
quậy phá mà thơi.
- Có những thầy cơ, tinh thần trách nhiệm chưa cao: nhắc nhở học sinh nhưng khơng
có biện pháp, ngại khó, mời mà phụ huynh khơng đến thì cũng khơng liên lệ trực tiếp
phụ huynh để tìm hiểu ngun nhân để phối hợp giáo dục. Khi khơng thành cơng
trong việc uốn nắn học sinh lại cũng chẳng học hỏi đồng nghiệp có kinh nghiệm hoặc
báo với tổ chủ nhiệm, tổ chun mơn hay nhà trường… để cùng tìm biện pháp tháo gở.
- Một số thầy cơ muốn học sinh mình tốt nhưng cứ chê nhiều hơn khen, xử sự thiếu
thống nhất, thiếu cơng bằng, cùng một sự việc như nhau nhưng em này bị chê, bị khiển
trách, em khác lại cho qua. Đơi khi cho là chuyện nhỏ nên khơng để ý uốn nắn ngay,
khơng nghĩ: “Đừng chê lổ nhỏ, lổ nhỏ đắm thuyền” hoặc “măng khơng uốn để thành
tre mới uốn”!
- Khi học sinh có lỗi nào đó thì giáo viên cho ngồi riêng một bàn và tun bố khơng
cho bạn nào chơi với bạn ấy nữa và làm cho những em khó dạy căm thù tất cả có thể
dẫn đến bỏ học, hẹn sẽ trả thù thầy cơ và lớp
- Giáo viên chủ nhiệm coi nhẹ, hiểu sai giờ sinh hoạt: giờ sinh hoạt chỉ để nhắc việc
thu các khoản tiền, kiểm điểm những bạn chưa thực hiện tốt nội qui làm cho lớp bị hạ
loại … rồi hăm dọa các em làm cho giờ sinh hoạt nặng nề, học sinh lo sợ tiết sinh hoạt
của giáo viên chủ nhiệm. Giáo viên chửi lớp hết giờ rồi về hoặc thấy cán bộ lớp nói
tuần qua lớp khơng có ai vi phạm nội qui thế là giáo viên làm việc riêng, lớp ngồi im
lăng hoặc nói chuyện bằng cách chuyền giấy cho nhau chờ trống hết giờ.
Nhà trường ngày nay khác xưa về biện pháp giáo dục học sinh: ngày nay nhà
trường, nhà giáo tuyệt đối khơng được giáo dục học sinh bằng roi, bằng hình thức phạt
q gối, véo tai… như xưa, vì như thế là xúc phạm thân thể học sinh. Cũng khơng la
rầy học sinh , vì như thế là xúc phạm nhân phẩm, danh dự học sinh, nhà giáo sẽ bị kỷ
luật. Khơng được đuổi học vì như thế ảnh hưởng thi đua của lớp của trườngcủa giáo
viên chủ nhiệm về giáo dục đạo đức, về duy trì sĩ số mà còn có thể bị học sinh, phụ
huynh đe doạ…Từ những lý do trên ngày nay nhiều học sinh khơng sợ gì thầy cơ,
thậm chí thiếu tơn trọng thầy cơ giáo. Câu nói: “Trọng thầy mới được làm thầy” ngày
xưa nay đã đã đi vào lảng qn rồi.

Kinh nghiệm giáo dục đạo đức học sinh- Bùi Văn Bửu
2
Hãy thật sự yêu nghề - yêu học sinh như con em mình
Về xã hội: Ngày nay phương tiện giải trí mời chào, quyến rủ các em: Qn xá,
phim ảnh trò chơi giải trí khắp nơi, hay có, dở có, ban ngày co, ban đêm có, đều sẵn
sàng mời chào niềm nỡ đối với các em. Nhiều trò chơi điện tử “ Game” q hấp dẫn
lơi cuốn các em bất cứ giờ nào nên gia đình và nhà trường rất khó quản lý các em. Các
hàng tạp hóa bán đủ các loại dao bấm, dao Thái, Trung quốc,… sắc nhọn, trẻ con mua
bỏ trong cặp sách để gọi là “ tự vệ”. Có hàng qn bán rượu, bia cho trẻ con ăn nhậu
say xỉn như bợm nhậu chẳng ai nói gì. Mà nói thật, có một vài người làm nghề kinh
doanh họ chỉ biết “vui” khi thu được nhiều tiền còn con ai ra sao thì mặc, khơng cần
biết. Người nhà thầy cơ giáo đến tìm gọi con em, gọi học trò mình về còn bị chủ qn
chửi bới thậm tệ, có khi hăm doạ bằng vũ lực với thầy cơ.
- Việc học sinh đánh nhau, đặc biệt các em học sinh nữ THCS, THPT còn ghi
video clip tung lên mạng gây xơn xao dư luận một số em cũng muốn làm nổi, học đòi
nên vụ việc phản giáo dục ấy ngày càng rộ lên, nhưng việc xử lý lại khơng thật sự
nghiêm . Các em xem thường trật tự kỷ cương cũng như đạo đức một con người.
Chính vì những lẽ trên, tơi thấy đây là những nỗi lo của nhiều bậc phụ huynh,
thầy cơ giáo và là nỗi lo chung của xã hội. Tuy khơng phải là tất ca, nhưng sự thật có
nhiều em là học sinh nhưng còn có những hạn chế khơng đáp ứng u cầu đạo đức tối
thiểu của nhà trường và xã hội đã làm cho một số người đánh giá lệch lạc về nhà
trường. Họ cho rằng nhà trường hiện nay khơng chú ý đến việc giáo dục: “Tiên học lễ,
hậu học văn” như trường học ngày xưa. Điều ấy có đúng khơng? Là người thầy giáo
mỗi chúng ta phải làm gì và làm như thế nào trong tình hình hiện nay? Để mỗi thầy cơ
giáo, mỗi cán bơ giáo dục ln xứng đáng là tấm gương sáng cho học sinh noi theo, để
đạo đức học sinh khơng bị trượt dốc, xã hội khơng còn phê phán trách nhiệm giáo dục
đạo đức học sinh của nhà trường thì thầy cơ giáo và ban giám hiệu mỗi nhà trường có
suy nghĩ như thế nào?
Từ những suy nghĩ trên, là một thầy giáo tơi đã ln tự vấn, rồi nghĩ cách cho
mình trong cơng tác giáo dục đạo đức học sinh trong nhiều năm qua. Do đó tơi ln

tìm đọc sách báo, tìm hiểu những đồng nghiệp có kinh nghiệm để vận dụng cho q
trình cơng tác chủ nhiệm, cơng tác giảng dạy bộ mơn và cả khi tơi đã làm cơng tác
quản lý. Để có biện pháp khả thi trong việc giáo dục đạo đức học sinh, đặc biệt những
học sinh khó dạy (người ta hay gọi học sinh cá biệt) tơi đã tìm hiểu phân tích kỹ những
vấn đề sau:
Đạo đức học sinh theo u cầu giáo dục nói nơm na là những gì?
Học sinh phải:
- Kính trọng người lớn tuổi, thầy cơ giáo, đồn kết thương u giúp đỡ anh chị
em trong gia đình, bạn bè, các em nhỏ và người tàn tật, neo đơn…ghét bỏ, phê phán
những thói hư tật xấu
- Khiêm tốn, thật thà. Ln có ý thức tơn trọng, xây dựng và bảo vệ của cơng,
thực hiện nghiêm túc nội qui nhà trường, phấn đấu trong rèn luyện đạo đức và học tập
các bộ mơn văn hóa. Nghiêm chỉnh chấp hành luật giao thơng, an ninh trật tự cơng
cộng…
- Ln có ý thức phấn đấu là con ngoan trò giỏi, là cháu ngoan Bác Hồ.
Còn những em khó dạy có những đặc điểm như thế nào?
1.Có thói quen hay quay cóp, lừa dối bố mẹ thầy cơ, bạn bè, dọa nạt, gây gỗ với bạn bè
yếu thế hơn chúng, lảng tránh hoạt động tập thể, thích trốn học nhưng thích làm thủ
lĩnh.
Kinh nghiệm giáo dục đạo đức học sinh- Bùi Văn Bửu
3
Hãy thật sự yêu nghề - yêu học sinh như con em mình
2. Trẻ khó dạy giảm sút phổ biến trong tất cả các lĩnh vực trừ những lĩnh vực gắn liền
với những nhu cầu trái với xã hội nhưng hợp với nhu cầu của nó. Có thể học bài khó
vơ, giải bài tập khơng được nhưng lại rất nhanh trí và kiên nhẫn trong những trò tinh
nghịch, ăn cắp.
3. Sẵn sàng làm những gì theo kiểu trêu ngươi, khiêu khích người khác để thỏa mãn
nhu cầu tinh nghịch trái đạo đức. Ví dụ; viết bậy vào vở bạn, giấu vở bạn trong giờ học
khơng cho bạn ghi bài, giấu khăn lau bảng lớp, bơi phấn móc mèo vào ghế học sinh và
ghế thầy cơ…

4. Khơng biết xấu hỗ và lại rất chai lì, khi bị cảnh cáo phê bình khơng biết mắc cở, e
thẹn
5. Tự ái khơng lành mạnh chúng thường phản ứng : “Thì đã sao!”, “Tơi khơng làm”, “
Còn bạn đã làm được gì nào!”, Oi dào: “Văn hay chữ tốt, khơng bằng dốt lắm tiền”…
6. Nói dối xem là chuyện bình thường . Ví dụ: Khơng chịu làm bài nhưng bảo do chăm
sóc bố ốm ở bệnh viện…
7. Coi thường mọi người, có khi còn hăm dọa cả thầy cơ giáo.
8. Thường xung đột với người khác, với tập thể, đặc biệt với những nhà giáo vụng xử.
9. Đua đòi, theo băng nhóm đánh nhau, trộm cắp, hút thuốc, uống rượu bia, xăm mình
với những câu chữ, hình ảnh khơng hợp gì với các em cả, ví du: Hận đời đen bạc; Hận
kẻ bạc tình; Chim trời chưa mỏi cánh; hình ảnh đầu lâu; quan tài.. .
10. Trẻ khó dạy khi đã mâu thuẫn với mơi trường giáo dục dễ rơi vào nhóm băng vi
phạm pháp luật.
Từ chỗ tìm hiểu đạo đức xã hội và những đặc điểm tâm lý trẻ nói trên chúng ta
thấy rằng việc giáo dục đạo đức học sinh để các em thật sự là con ngoan trò giỏi khơng
đơn giản và cũng khơng thể nói rằng ai cũng làm được hoặc đạt được kết quả ngay
hoặc em nào cũng có thể giáo dục thành cơng theo như ý nhà sư phạm được.
II.GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ :
1.Cơ sở lý luận: Từ những kiến thức học được trong nhà trường, những gương tốt thầy
cơ giáo mà bản thân được học. Đặc biệt những thầy cơ tơi đã đi qua đời tơi có những lần
xử lý tình huống sư phạm đối với học sinh, phụ huynh mà tơi đã thấy và đã giúp tơi trong
qng đời học sinh đầy gian khó.
-Tham khảo cuốn “Sổ tay người giáo viên nhân dân”.
-Tham khảo cuốn “Những tình huống sư phạm người hiệu trưởng”.
- Tham khảo những bài viết từ các Báo Giáo Dục, Báo Tuổi Trẻ …về kỷ niệm học
đường
- Học hỏi kinh nghiệm đồng nghiệp, bản thân tích luỹ từ thực tế cơng tác
2/ Những biện pháp đã thực hiện:
Trong những năm là giáo viên chủ nhiệm lớp: tơi cũng đã gặp một số em học sinh
có những hành vi đạo đức có thể nói là khó dạy nhưng với lương tâm, tình thương và

trách nhiệm của người giáo viên nhân dân tơi đã cố gắng thực hiện hồn thành nhiệm
vụ của mình mà đến nay thời gian đã qua đi rất lâu nhưng những hình ảnh ấy vẫn còn
lưu mãi trong tơi như những kỷ niệm nghề nghiệp khó phai. Tơi xin kể ra đây cách làm
của người giáo viên chủ nhiệm và một vài trường hợp học sinh cụ thể để cùng rút kinh
nghiệm.
Kinh nghiệm giáo dục đạo đức học sinh- Bùi Văn Bửu
4
Hãy thật sự yêu nghề - yêu học sinh như con em mình
1.1/ Khi mới ra trường, nhận cơng tác chủ nhiệm lớp, bao giờ tơi cũng u cầu các em
viết tóm tắt lý lịch cá nhân mỗi em viết vào một trang giấy học trò, trong đó có ghi họ
tên, ngày sinh, địa chỉ, họ tên tuổi cha mẹ, anh, chị, em ruột cơng việc của từng người
hiện tại để nắm được hồn cảnh gia đình. Nhắc nhở hướng dẫn việc chuẩn bị đồ dùng
học tập nhãn vở, giấy nháp, túi đựng bài và giấy kiểm tra…
1.2 Sắp xếp thời gian để đi thăm gia đình học sinh. Đặc biệt những em chưa ngoan,
khó dạy, những em có hồn cảnh gia đình khó khăn là ưu tiên đến thăm trước để tìm
hiểu và tiếp cận các em cùng gia đình để có biện pháp cụ thể giáo dục hoặc giúp đỡ có
hiệu quả. Trong năm học tơi sẽ đến thăm ít nhất 90% gia đình học sinh trong lớp. Còn
những em cần phối hợp giáo dục có thể tơi sẽ đến nhà nhiều hơn.
1.3/ Thường xun quan tâm đến lớp, theo dõi sổ đầu bài hàng ngày để nắm bắt kịp
thời tình hình học tập của lớp để uốn nắn, tham gia sinh hoạt cùng các em, từ sinh hoạt
15 phút đầu buổi, sinh hoạt cuối tuần, sinh hoạt đội, tham gia các buổi lao động. Trong
các buổi sinh hoạt khơng để khơng khí nặng nề mà ln tạo khơng khí nghiêm túc
trong việc nhắc nhở nề nếp học tập, cơng tác tổ chức; vui tươi trong sinh hoạt như kể
chuyện, giới thiệu những cuốn sách hay, câu ca dao, tục ngữ, lời hay ý đẹp mang tính
kinh nghiệm và giáo dục, tập bài hát mới, xì điện hát cá nhân, hát theo bàn, theo
nhóm… hướng dẫn các em làm bài báo tường, định hướng các tiết mục dự thi văn
nghệ trong năm học. Khuyến khích các em lập sổ ghi bài hát, sổ ghi lời hay ý đẹp để
vừa rèn luyện năng khiếu, vừa rèn đạo đức, kỷ nămg sống, vừa rèn chữ viết đẹp.
(Đồng nghiệp hãy thực nghiệm điều này từ con, cháu hoặc học sinh lớp chủ nhiệm sẽ
thấy kết quả vui)

1.4/ Dùng biện pháp nêu gương từ các bạn có việc tốt của lớp của trường hay trên sách
báo. Đồng thời khơng gay gắt, khơng miệt thị hay coi thường những em có khuyết
điểm mà ln tỏ thái độ tơn trọng, khoan dung, sẵn sàng tha thứ khi em nhận lỗi và
hứa khắc phục. Thầy cơ giáo, người lớn khơng bao giờ cứ mãi nhắc lỗi các em.
1.5/ Khi xử lý việc nào cũng từ nhẹ nhàng đến cương quyết và xử đến cùng khơng bỏ
dở chừng. Nói là làm đến nơi đến chốn. Việc tốt và chưa tốt của em nào đều ghi vào
phần theo dõi của em đó trong sổ chủ nhiệm và cho các em ký tên vào. Và ghi cụ thể
vi phạm lần thứ mấy hình thức xử lý nếu lần sau tái phạm thì sẽ có những hình thức xử
lý cao hơn.
1.6/ Khi gặp khó khăn trong việc xử lý hành vi sai trái của một em nào đó tơi tranh thủ
các đồng nghiệp tư vấn ngay khơng để kéo dài.
1.7/ Giáo dục các em biết phân biệt những lời nói, những hành vi nào là u thương, là
căm ghét, khơng được bao che, a dua, dung túng cho cái xấu.
1.8/ Nếu lỡ mình có khuyết điểm với lớp hoặc các nhân nào đó tơi sẵn sàng xin lỗi,
chứ khơng bảo thủ vì tơi ln giáo dục các em cần biết cảm ơn và xin lỗi đúng lúc,
khơng quanh co chối tội.
2/ Khi tơi hiệu trưởng: Tơi thấy phạm vi giáo dục đạo đức học sinh của mình đã
nới rộng ra. Tơi lại truyền lại những kinh nghiệm mình đã làm cho đồng nghiệp để
đồng nghiệp chọn lọc áp dụng. Đồng thời tơi lại thực hiện cơng việc này theo phạm vi
trách nhiệm của mình bằng cách:
2.1/ Thường xun theo dõi các buổi nhận xét của đội cờ đỏ trực tuần vào các buổi
chào cờ, sinh hoạt đầu tuần và làm hòm thư góp ý, tố giác … để kịp thời nắm bắt uốn
nắn những em chưa ngoan.
Kinh nghiệm giáo dục đạo đức học sinh- Bùi Văn Bửu
5