Hoàn thiện kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng tại Công ty Cổ phần Dịch vụ thương mại Yến Lý

1
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ
BÁN HÀNG TRONG DOANH NGHIỆP THƯƠNG MẠI THEO QUYẾT
ĐỊNH 48/2006/QĐ-BTC
1.1. Khái quát chung về kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng trong
doanh nghiệp thương mại
1.1.1. Khái niệm và đặc điểm của hoạt động kinh doanh thương mại
1.1.1.1. Khái niệm
i là hoi ca ci, hàng hóa, dch v, tin t, gia hai
hay nhiu         i có th nhn li giá tr  
i là cu ni gia sn xut và tiêu dùng. Hoi gn lin vi
ho ng mua bán hàng hóa c   m m  i nhun hoc
nhm thc hin các chính sách kinh t - xã ht
u phát sinh quy liên quan vi nhau.
1.1.1.2. Đặc điểm của hoạt động kinh doanh thương mại
m ca hoi là hong mua, bán, trao i,
d tr hàng hóa ca các doanh nghip nhm góp ph u hòa cung cu trên th
ng.
- m v hàng hóa: Hàng hóa là kt qu cng, nó có th tha mãn
nhu cu nhi, mua bán. Hàng hóa trong
doanh nghii là nhng sn phm, vt phm có hoc không có hình thái vt
chc doanh nghip mua v  bán vi mng li nhun. Hàng hóa
trong doanh nghi  i không ch  ng v     c hình
thành t nhiu ngun vn góp liên doanh, thu hi n, thu nhp th
ng,
- m v n hàng hóa: m h
chuyn hàng hóa bán buôn và bán l 
+  sn xut, cá 
mi, tip tc bán ra hon xut, gia công, ch bin to ra sn ph

m cc bán hàng này là hàng hoá vn nc
 ng thái tiêu dùng.
+ Bán l là c bán hàng trc tii tiêu dùng hoc các t chc
kinh t   tiêu dùng ni b không mang tính cht kinh doanh. Doanh nghip
c hoc khng nhng nh và thanh toán ngay
bng tin m n vng cui cùng ca hàng t n xu
tiêu dùng.

2
- m v t chc kinh doanh: T chi có nhiu loi
    trách nhim hu hn, công ty c phn, công ty hp danh, doanh
nghih nghi Mi mt doanh nghip s chn cho mình
mt mô hình t chc riêng, phù hp vi tim lc ca doanh nghip mình.
-  m v s v ng ca hàng hóa: Hàng hóa ca mi doanh nghip
i có s ng hóa và khác nhau tùy thuc vào c và loi hình
ca tng doanh nghip. Vì th, s vng ca hàng hóa là khác nhau dn các
khon chi phí thu mua, chi phí phát sinh khác hay th
khác nhau.
1.1.2. Một số khái niệm về công tác kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng
trong doanh nghiệp thương mại.
Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ: là tng giá tr thc hic do vic
bán hàng hóa, sn phm, cung cp lao v, dch v cho khách hàng mang li. Thm
nh doanh thu bán hàng là kp nhn thanh toán không ph
thuc vào s ti Các sn phm hàng hóa, dch v u,
tng, cho hoc tiêu dùng ngay trong ni b thanh toán ting
cho cán b i hàng n thanh toán công n ca
doanh nghic h nh doanh thu bán hàng.
Doanh thu thuần về bán hàng và cung cấp dịch vụ: là khon doanh thu bán
 các khon gim tr  tiêu th c bit, thu xut
nhp khu, các khon chit khi, gim giá hàng bán, doanh thu hàng bán

b tr li.
Các khoản giảm trừ doanh thu:
Chiết khấu thương mại: Là khon tin mà doanh nghim tr
hoi mua hàng i khng
ln theo tha thun v chit khng mua bán hoc các
cam kt mua, bán hàng. n tin chênh lch giá bán nh 
niêm yt doanh nghim tr i mua hàng hóa vi khng lc
gi là chit khu bt giá và khon hi khu hay còn gi là s ting
i mua do mua s ng ln trong thi gian nhnh.
Giảm giá hàng bán: Là khon gim tr c doanh nghip (bên bán) chp thun
mt cc bia thum cht,
i hm, ghi trong hng.
Hàng bán bị trả lại: Là s nh tiêu thn doanh thu
 khách hàng tr li do vi phu kin t trong hng kinh t.
Thang Long University Library

3
Thuế GTGT phải nộp theo phương pháp trực tiếp: Là thu c tính trên
khon giá tr a hàng hóa, dch v phát sinh trong quá trình sn xu
n tiêu dùng.
Thuế tiêu thụ đặc biệt: Là loi thu t s c bit do
các doanh nghip sn xut và tiêu th li. Thu  trc tip nhp khu, sn
xut ra hàng hoá ni chu thu vì thu c cng vào giá
bán. Mc thu suc áp dng tùy theo tng loi hàng hóa theo lut Thu tiêu th c
bit nh.
Thuế xuất nhập khẩu: Là loi 
ng vi mi loi hàng hóa, pháp
lunh mt mc thu sut c th trong tng biu thu và áp dng thng nht trong
phm vi c c.
Giá vốn hàng bán: Là toàn b chi phí cn thi mua hàng bán hoc  sn

xut s i vi doanh nghii, giá vn hàng bán là giá thanh
toán hàng mua và toàn b n vic mua hàng. Giá vn hàng bán là
mt trong nhng khon chi phí chim t trng ln trong quá trình sn xut kinh doanh.
Mun qun lý cht ch c ht doanh nghip phi nm
vc s hình thành ca giá vn.
Lợi nhuận gộp: Li nhun gp là ch tiêu phn ánh s chênh lch gia doanh thu
thun và giá vn hàng bán phát sinh trong k.
Chi phí quản lý kinh doanh: Chi phí qun
các hong chung ca doanh nghip bao gm: chi phí nhân viên qun lý, chi phí
nhân viên bán hàng, chi phí vt liu, công c dng c, chi phí kh
dch v mua ngoài và các chi phí bng tic v cho hong qun lý
kinh doanh.
Kết quả bán hàng: Kt qu bán hàng là chênh lch gia doanh thu thun vi giá
vn hàng bán và chi phí qun lí kinh doanh. t qu chênh lch gia chi và thu
trong hong bán hàng ca doanh nghip. Vinh kt qu ng
c tin hành vào cui kì kinh doanh (cui tháng, cui quý hoc cuc
m k kinh doanh ca tng doanh nghip.
1.1.3. Nhiệm vụ của kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng
 qun lý mt cách tt nhi vi hong kinh doanh ca doanh nghip,
không phân bit doanh nghic thành phn nào, loi hình nào, loi hình s hu
c hou phi s dng thi hàng lot các công c khác
 c coi là mt công c hu hic bit trong nn kinh t th
ng, k c s dt công c c lc không th thii vi mi

4
doanh nghii vi s quc. Chính vì vy, k toán
nh kt qu bán hàng cn thc hin các nhim v n sau:
- Phn ánh và giám sát kp thi, chi tit khng hàng hoá dch v mua vào,
bán ra, tn kho c v s ng, chng và giá trn giá vn ca
hàng hoá và dch v p, chi phí qun lý kinh doanh và các chi phí khác nhm

nh kt qu bán hàng.
- Kim tra giám sát tình hình thc hin ch tiêu k hoch bán hàng, doanh thu
bán hàng c, tình hình thanh toán tin hàng, np thu vi c.
- Phn ánh kp th nh kt qu c,
kim b và kp thi tin bán hàng, tránh b chim dng vn bt hp
lý.
- Cung cp thông tin chính xác trung thc, lp quy kp th
u qu c hi vi Nhà
c.
1.1.4. Các phương thức bán hàng
Trong nn kinh t th c chuyên môn hóa sâu sc hin nay, hàng hóa
c tiêu th ch yu nh hoi, phn ln các doanh nghip sn xut
n phm ra th u thông qua trung gian là các doanh nghi
mi ri mi tiêu dùng. Vì vy, bán hàng là khâu quan trng trong quá
trình luân chuyc bán hàng có ng trc tip
ti vic s dng các tài khon k toán, phn ánh tình hình nhp xut kho hàng hóa
nh thm bán hàng, ghi nhn doanh thu bán hàng và tit kim
 i nhun.
1.1.4.1. Phương thức bán buôn
Khái niệm:  i, các
doanh nghip sn xu tip tc sn xum ca hàng hóa bán
buôn là hàng hóa vn nc tiêu dùng.
Do vy giá tr và giá tr s dng cc th hing
c bán theo lô hàng hoc theo s ng ln. Giá bán bing tùy thuc vào khi
c thanh toán.
Các phương thức bán buôn:
- Bán buôn qua kho: c bán buôn 
c nhp vào kho ca doanh nghip ri mi xut bán. Bán buôn hàng hóa qua kho có
th thc hii 2 hình thc:
+ Bán buôn hàng hóa qua kho theo hình thức giao hàng trực tiếp: theo hình thc

n kho ca doanh nghi nhn hàng. Hàng hóa bán
Thang Long University Library

5
và giao ngay cho bên mua ti kho cnh tiêu th khi
 hàng và 
+ Bán buôn hàng hóa qua kho theo hình thức chuyển hàng: Theo hình thc này,
 vào hng, doanh nghii xut kho hàng hóa và chuyn hàng
nh trong hng bn t
có hoc thuê ngoài. Hàng chuy   n thuc quyn s hu ca bên bán, khi
c bên mua thanh toán hoc chp nhn thanh toán v s hàng chuyn giao (mt
phn hoc toàn b) thì s hàng này mc coi là tiêu th. Chi phí vn chuyn do
bên bán hoc bên mua chu s c ghi rõ trong hng.
c xem là  thc bán hàng truyn thng, áp dng vi
m: tiêu th nh kì giao nhn, thm giao hàng không
trùng vi thm nhp hàng, hàng hóa khó khai thác, hàng cn qua d tr  x lí
 
 thc hic này, doanh nghip cn có k hoch d tr tt và tin
 giao nh tránh  ng gây tn kém chi phí d tr,
gim sút cho qun.
- Bán buôn vận chuyển thẳng: Doanh nghi i sau khi mua hàng,
nh nhp kho mà chuyn bán thng cho bên mua. Bán buôn
vn chuyn thc bán hàng tit kim nht vì gi
 vng cc này có th thc hin theo
hai hình thc:
+ Bán buôn hàng hóa vận chuyển thẳng có tham gia thanh toán:  thc hin
hình thc này, doanh nghip phi t chc quá trình mua hàng, bán hàng, thanh toán
tin hàng mua, tin hàng bán vi nhà cung cp và khách hàng ca doanh nghip. Hình
thc này bao gm: bán buôn vn chuyn thng có tham gia thanh toán theo hình thc
trc tip và theo hình thc gi bán.

Bán buôn vận chuyển thẳng có tham gia thanh toán theo hình thức trực tiếp (bán
giao tay ba): Doanh nghip sau khi mua hàng, giao trc tii din ca bên mua
ti bán. Sau khi giao nhi di nhn  hàng, bên mua
n hàng hoc chp nhnh là tiêu th.
Bán buôn vận chuyển thẳng có tham gia thanh toán theo hình thức chuyển hàng:
Là doanh nghip sau khi mua hàng, nh   n vn ti ca
mình hoc thuê ngoài vn chuyn giao cho bên mua  c tha
thun. Hàng hóa chuyn bán vn thuc quyn s hu ca doanh nghip. Khi nhn
c tin ca bên mua thanh toán hoc giy báo cc hàng và
chp nhn thanh toán thì hàng hóa chuynh là tiêu th.

6
+ Bán buôn vận chuyển thẳng không tham gia thanh toán: hình thc mà
doanh nghip không thc hin mua hàng và bán hàng, mà ch làm môi gii trung gian
trong quan h mua bán gia nhà cung c ng hoa hng. Doanh
nghip ch phn ánh tin hoa hng môi gic ghi nhn nghip v mua,
bán. Bên mua chu trách nhim thanh toán cho bên bán và vn chuyn hàng hóa v kho
ca mình.
m là thi hn thu hi vn nhanh. T 
i mi hong kinh doanh, rút ngn quay vòng vn, nâng cao hiu
qu n ca bán buôn là cách bit vi th ng tiêu th
nên chm nm bt nhu cu, th hii tiêu dùng, dn có th b tng hàng
hoc tiêu th chm.
1.1.4.2. Phương thức bán lẻ
Khái niệm: c bán hàng cho các t chc, cá nhân mua hàng hóa
v  s d               
thông, s ng thành phm xut bán không nhic thanh toán ngay
bng tin mt.  c này, h
tiêu dùng, giá tr và giá tr s dng cc th hin. Bán l ng bán
c hoc s ng nhng nh.

Bán lẻ có thể thực hiện theo các hình thức sau:
- Bán lẻ thu tiền trực tiếp: Theo hình thc này nhân viên bán hàng s thc hin
chi ca bán hàng s tin hành kim hàng,
kim tin, lp báo cáo tin bán hàng và np cho k toán.
- Bán lẻ thu tiền tập trung: Là hình thc tiêu th mà nghip v bán hàng và thu
tin tách ri nhau, nhân viên bán hàng và nhân viên thu ngân thc hin chc
lp. H và
hoc kim kê hàng hóa t ng ti qu   nh s 
ngày, trong ca và lp báo cáo bán hàng, lp cho k toán. Nhân viên thu ngân lp báo
cáo thu và np tin cho th qu. K toán bán hàng nhn chng t ti qu
 ghi nghip v bán hàng trong ngày và báo cáo.
- Bán lẻ tự phục vụ (tự chọn): Theo hình thc này, khách hàng t chn ly hàng
n bàn tính tin và thanh toán tin hàng. Nhân viên thu tin kim hàng,
tính tin, lán hàng và thu tin ca khách hàng.
- Bán hàng tự động: Là hình thc bán l p
s dng các máy bán hàng t ng chuyên dùng cho mt hoc mt vài loi hàng hóa
t  i mua b tin vào máy, máy s t ng
i mua.
Thang Long University Library

7
y, bán l m là không s khng hong thc
hàng doanh nghip mi bu chu kì kinh doanh mi. Doanh nghiu kin
tip xúc trc tip vi tiêu dùng nên có th nm bt nhanh s i nhu cu th
hiu, t ng gi kinh doanh hiu qu  thc
này vn tn tm là thu hi vn chm.
- Bán trả góp: Theo  thc tr tin mua hàng thành
nhiu ln. Ngoài s tip còn thu thêm
mt khon lãi do tr chi mua, hàng hóa bán tr
c coi là tiêu th, bên bán ghi nhn doanh thu. Doanh nghip s ch ch ghi

nhn doanh thu theo giá bán tr ngay, khon lãi tr chc ghi nhn vào doanh thu
c hic phân b vào doanh thu hong tài chính trong thi gian tr
chm.
1.1.4.3. Phương thức bán hàng thông qua đại lý, kí gửi:
Doanh nghi i lý. Bên nhi lý s
trc tip bán hàng, thanh toán ting hoa hi lý.
i lý có th là hàng xut t kho hoc vn chuyn thng.
Khi phát sinh nghip v giao  nhi lý thì hai bên phi tin hàng kí kt hng
 nh rõ mt hàng, s     c thanh toán và trách nhim,
quyn li ca mi bên.
Có 2 hình thi lý:
- Đại lý bán đúng giá hưởng hoa hồng: S hàng gi bán vn thuc quyn s hu
ca doanh nghic coi là tiêu th. S c coi là tiêu th i
lý thông báo v s c, thanh toán hoc chp nhn thanh toán.
nh, bên nhi lý ch ng hoa hng.
- Đại lý mua đứt bán đoạn hưởng chênh lệch giá: Sau khi doanh nghip gi
i lý, quyn s hu hàng hóa lúc này thuc v i lý s tiêu
th hàng hóa vi giá l doanh nghi ng chênh lch giá.
1.1.4.4. Phương thức bán hàng khác:
- Phương thức bán hàng hàng đổi hàng: c này khác v
thc tiêu th i mua không tr bng tin mà tr bng hin vt (hàng hóa,
v    ng có li cho c hai  c vic
thanh toán bng tin, tit kic v ng mà vn tiêu th c hàng hóa.
c này, hai bên tin hành  ngang
giá hoc chênh lch giá. Nu có chênh lch v giá thì bên nhn hàng có giá tr l
s phi tr thêm tii tác.
c bán hàng chính nêu trên, doanh nghip còn có mt s
c tiêu th  trc thuc cùng công ty hoc

8

tng công ty, tr ng bng hàng hóa, s dng hàng hóa phc v
cho hong kinh doanh ca doanh nghip.
1.1.5. Các phương thức thanh toán
Cùng vi s i mi ca nn kinh t và s tin b ca nn khoa ht,
c thanh toán ngày càng tr nên phong , các doanh nghip có th
ch  c thanh toán sao cho có li cho c mình l i tác. Vic chn
c thanh toán ph thuc vào nhiu yu t ng hàng hóa giao dch,
c bán hàng, mi quan h gia hai bên. Hin nay các doanh nghip áp dng
c thanh toán là thanh toán ngay và thanh toán sau.
1.1.5.1. Phương thức thanh toán ngay
c thanh toán mà bên ng ý tr tin hàng cho
bên bán ngay ti thm giao  nhn hàng. Bên mua có th xut qu tin mt hoc
không dùng tin mt:
- Thanh toán ngay dùng tiền mặt: i mua thanh toán trc tip vi bán
bng tin mng h nhn hàng ri xut
qu tin mi bán. ng áp di vi bán
l hàng hóa, thanh toán gia các các nhn không m tài khon ho m tài
kho ti.
- Thanh toán ngay không dùng tiền mặt: 
vai trò làm trung gian thc hin vic chuyn tin t tài khon ca khách hàng sang tài
khon ca doanh nghip.
c này có nhiu hình thc khác nhau:
+ Thanh toán bng séc
+ Thanh toán bng y nhin chi
+ Thanh toán bng
+ Thanh toán bng hình thc bù tr
1.1.5.2. Phương thức thanh toán sau
c thanh toán mà ti thm giao - nhn hàng, bên
mua chp nhn thanh toán cho bên bán. Hai bên tha thun h
ra thi hn thanh toán, t l chit khu thanh toán. Nu bên mua thanh toán trong hoc

c thi ha thun thì s ng chit khu thanh toán, tc
là bên bán gim tr cho bên mua mt khon tin hàng theo t l chit kha
thun.



Thang Long University Library

9
1.1.6. Các phương pháp tính giá hàng xuất kho
Vinh giá hàng xut kho là ht sc quan trng, có ng ln kt
qu c bit vi các doanh nghii, giá nhng
xuyên bing thì các doanh nghip càng phc la chn
nhnh giá vn thích hp sao cho có li nht mà vn phn ánh
 giá vn cnh ca B Tài chính. Tu thuc vào tng yêu
cu ca công tác qun ánh trong tài khon và s sách
k toán mà doanh nghip vn dng các cách tính giá hàng xut kho khác nhau. Song
doanh nghip áp dn phi nht quán trong su k
toán. Nu có s i phi gii trình và thuyt minh, nêu rõ nhng ca s
i ti các báo cáo tài chính ca doanh nghip. Theo quynh 48-BTC ban
hàng ngày 14/9/2006, doanh nghip có th áp dng mt trong bn hình thc sau:
1.1.6.1. Phương pháp tính theo giá thực tế đích danh:
c này, hàng hóa xut kho thuc lô hàng nhp nào thì l
nhp kho c c chính xác nht, tuân th nguyên
tc phù hp ca k toán: chi phí thc t phù hp vi doanh thu thc t, giá tr ca hàng
xup vi doanh thu mà nó to ra. a, giá tr hàng tn kho
c ph thc t ca nó. Tuy nhiên, vic áp d
i nhu kin kht khe, ch nhng doanh nghip có ít loi mt hàng,
hàng tn kho có giá tr ln, mt hàng nh, loi hàng tn khi nhn dic và có
u kin bo qun tng lô hàng riêng bit thì mi có th áp d

i vi nhng doanh nghip có nhiu loi hàng, hàng giá tr nh thì không
th áp d
Ưu điểm: Công vic tính giá c tin hành kp thi, thông qua vic tính giá
hàng hóa xut kho, k toán có th c hn bo qun ca tng lô sn phm.
c bii vi nhng sn phc thc phm.
Nhược điểm: i rt kht khe v  vt cht kho bo
qun ca doanh nghip, ch nhng doanh nghip có ít loi hàng hóa, hàng tn kho có
giá tr ln thì mi có th áp d
1.1.6.2. Phương pháp tính giá bình quân/trung bình:
Giá tr ca hàng xuc tính theo giá trung bình ca tng loi hàng tn
u k và giá tr ca tng loi hàng hóa c nhp kho trong k
này có th c tính theo thi k hoc vào mi ln nhp kho hàng hóa, ph thuc vào
tình hình ca doanh nghip.






Tr giá vn ca
hàng xut kho
=
S ng hàng
xut kho
x

bình quân

10
c tính theo hai cách:

- Phương pháp bình quân cả kì dự trữ:
n cui kì mi tính tr giá vn ca hàng xut kho mt
ln cho c kì. Tùy theo kì d tr ca doanh nghip áp dng mà k toán hàng tn kho
 vào giá mua nhng hàng tu kì và nh tính giá
 bình quân.
bình
quân c k
d tr

=




Ưu điểm: n, d làm, ch cn tính toán mt ln vào
cui kì, gim nh vic hch toán chi tit hàng hóa, không ph thuc vào s ln nhp
xut.
Nhược điểm: không linh ho chính xác không cao và công vic tính giá xut
kho dn vào ngày cui k hch toán nên n ti k toán các khâu tip
theo.
- Phương pháp bình quân sau mỗi lần nhập:
Sau mi ln nhp k toán phnh giá tr thc ca hàng tn kho và giá tr
   ng xut gia hai ln nhp k
ti tính giá xut kho theo công thc sau:

iá bình quân
sau mi ln nhp




Ưu điểm: tính giá hàng xut kho kp thi chính xác.
Nhược điểm: khng tính toán khá nhiu và phi tin hành tính giá theo tng
loi hàng hóa dùng cho nhng doanh nghip có ít loi sn phm
và s ln nhp kho mi loi không nhiu.
1.1.6.3. Phương pháp nhập trước, xuất trước (FIFO):
  ng da trên gi   c nhc thì xut
c. Giá tr ca hàng xuc tính theo giá tr lô hàng nhc và thc hin
tun t c xut ra ht.
Ưu điểm: P toán tính giá hàng xut bán mt cách kp
thi.
Nhược điểm: K toán s tn nhiu công sc do phi tính giá theo tng loi hàng,
hch toán hàng tn kho theo tng loi giá nên vinh tr giá hàng tn kho s
phc t gây ra s nhm ln. ng th d gây
=
=
Thang Long University Library

11
nên tình trng phn ánh chi phí kinh doanh không theo kp vi s bing ca giá c
th ng.
Vì th, p    phù hp vi nhng doanh nghip kinh doanh ít
chng loi hàng hóa, s ln xut nhp hàng hóa không nhic bit hu ích trong
ng hp giá c nh.
1.1.6.4. Phương pháp nhập sau, xuất trước (LIFO):
ng da trên gi nh là hàng nhp sau thì xuc, lô
hàng cui cùng nhp kho là lô hàng c bán ra trong k k toán. S hàng tn
kho cui kì là s 
Ưu điểm: Có th áp dng vi nhng doanh nghip quc thi gian nhp

tng lô hàng hóa c thm bc nguyên tc phù hp gia
doanh thu và chi phí. C th là chi phí mi phát sinh s phù hp vi doanh thu mà
chính s hàng tn kho này to ra. p trong thi kì lm phát.
Nhược điểm: Tr giá vn ca hàng tn kho cui k không sát vi giá th ng.
a, khng công vic ghi chép, tính toán nhiu, n công tác k
toán.
Tóm li, má vu có nhm riêng. Do
vy, khi xâm nhp vào th ng doanh nghip cn phi nghiên c ng (giá
c th   m quy mô kinh doanh ca doanh nghi  la chn mt
p nht. Khi thc hin theo mt quy tc nht quán, thng nht t
kì này sang kì khác, doanh nghip có th kit qu hong kinh
c chính xác nht.
1.2. Nội dung kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng
1.2.1. Chứng từ kế toán sử dụng
Mng hp bán hu ph chng t   ghi s k
c bán hàng mà k toán bán hàng s s dng nhng chng t
k toán sau:
Đối với kế toán doanh thu và các khoản giảm trừ doanh thu:
i vi doanh nghip áp dng tính thu 
pháp khu tr  n giá tr , thu GTGT và tng giá
thanh toán.
     i vi doanh nghip áp dng tính thu GTGT theo
c tip): Ghi tng giá thanh toán.
+ Bng kê bán l hàng hóa
+ Báo cáo bán hàng
c vn chuyn

12
+ Giy np tin
+ Chng t thanh toán: phiu thu/chi, giy báo N/Có ca ngân hàng

+ Phiu xut kho, phiu xut kho kiêm vn chuyn ni b
Đối với kế toán giá vốn hàng bán:
+ Phiu xut khoTGT
+ Bng tng hp nhp xut tn
+ Các chng t khác có liên quan
1.2.2. Tài khoản sử dụng
Theo quy-BTC ban hành ngày 14/9/2006, k toán bán hàng và xác
nh kt qu bán hàng ti doanh nghip nh và va s dng các tài khon n sau:
TK 156, TK 157, TK 131, TK 511, TK 521, TK 61
Tài khoản 156 – Hàng hóa: Tài khon này d phn ánh giá thc t hàng
hóa ti kho, chi tit theo tng kho, tng loi, nhóm hàng hóa. Giá thc t ca hàng hóa
bao gm c giá mua hàng và chi phí thu mua, vn chuyn hàng v kho.

- - Tr giá hàng hóa mua p kho theo

- - Tr giá hàng hóa tha p kho
- - Tr giá hàng mua b tr li nhp kho
- - Tr giá thuê gia công ch bin nhp kho
(KKTX)
- - Chi phí thu mua hàng hóa
- - Cui k kt chuyn tr giá hàng hóa tn
kho cui kì t TK 611 (
- Tr giá hàng hóa xut kho  bán, giao
i lý, thuê gia công ch bin hoc s
dng (KKTX)
- Tr giá hàng hóa tr li i bán
- Chit khu i, gim giá hàng
hóa ng
- Tr giá hàng hóa thiu ht
- u k kt chuyn tr giá hàng hóa tn

u k (
DD:
- Tr giá hàng hóa tn kho cui kì
- - Chi phí thu mua hàng tn kho cui kì









Nợ
Có
TK 156
Thang Long University Library

13
Tài khoản 157 – Hàng gửi bán: Tài khon này phn ánh giá tr hàng hóa tiêu
th   c nh  i lý, ký gi  c chp nhn. Hàng hóa vn
thuc quyn s hu ca doanh nghip. Tài khoc chi tit cho tng loi hàng,
tng ln gi bán k t khi gc chp nhn thanh toán.

- Tr giá hàng hóa  i cho khách
hàng hoc g  i lý, ký gi; gi
  ci hch toán ph
thuc
- Tr giá dch v p cho khách
c thanh toán

- Cui k kt chuyn tr giá hàng hóa
g   c khách hàng chp
nhn thanh toán 
- Tr giá hàng hóa, hàng hóa g
c coi là tiêu th.
- Tr giá hàng hóa không b  
thu hi mua hoi nhi
lí tr li).
- u k kt chuyn tr giá hàng hóa gi
ch v c


 : Tr giá hàng hóa, hàng hóa 
gnh là tiêu
th

Tài khoản 511 – Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ: Phn ánh tng
doanh thu bán hàng thc t ca doanh nghip và các khon gim tr doanh thu, t 
tính ra doanh thu thun trong k. Tng doanh thu bán hàng có th là tng giá thanh
toán (tính thu c tip) hoc giá không thu GTGT (tính
thu u tr). Doanh thu thc t là doanh thu ca hàng hóa
nh là tiêu th tin hoc chp nhn thanh toán.
Nợ Có
- S thu phi np (thu  
XNK, thu    
trc tip) tính trên doanh thu bán hàng
thc t trong k k toán
- Các khon gim tr doanh thu: hàng
bán b tr li, gim giá hàng bán, chit
khi kt chuyn cui k

- Kt chuyn doanh thu thun vào TK
nh kt qu 
- Tng s doanh thu bán hàng hóa doanh
nghip thc hin trong k.




Nợ
TK 157
Có
TK 511

14
Tài khon 511 không có s cui ki vi doanh nghii hot
ng theo Quy-c chi tit thành 3 tài khon cp 2:
- TK 5111 – Doanh thu bán hàng hóa: Phn ánh doanh thu ca kh ng
nh là tiêu th trong kì k toán.
- TK 5113 – Doanh thu cung cấp dịch vụ: Phn ánh doanh thu ca khng
dch v, lao v p cho khách hàng và nh là tiêu
th trong kì k toán.
- TK 5118 – Doanh thu khác: Phn ánh các khon doanh thu khác ngoài doanh
thu bán hàng hóa, hàng hóa, dch v ng bán,
doanh thu kinh doanh bng s và các khon tr cp, tr giá cc.
Tài khoản 521 – Các khoản giảm trừ doanh thu:
Tài kho phn ánh toàn b s tin gim tr i mua hàng,
c tính gim tr vào doanh thu hou chnh
ca tài khon doanh thu bán hàng 511.
Nợ TK 521 Có
- S chit khp nhn

thanh toán cho khách hàng.
- Doanh thu ca hàng bán b tr l 
tr li tii mua hoc tính tr
vào khon phi thu khách hàng v s
sn phbán.
- Các khon gip
thui mua hàng do hàng bán
kém, mt phm cht hoc sai quy cách
nh trong hng kinh t.
Cui k, kt chuyn toàn b s tin
chit kh  i, gim giá hàng
bán và doanh thu ca hàng bán b tr li
sang bên N     
hàng và cung cp dch v   nh
doanh thu thun trong k báo cáo.




TK 521 không có s i kì và có 3 tài khon cp 2:
- Tài khoản 5211 – Chiết khấu thương mại:
Tài kho phn ánh khon chit khi mà doanh nghip
m tr, hokhách hàng do vic khách hàng hóa,
dch v vi khng ln và theo tho thun bên bán s dành cho bên mua mt khon
chit khng kinh t mua bán hoc các cam kt mua,
bán hàng). t khi bao gm hi khu và bt giá:
+ Hi khu là s ting khi mua hàng nhiu ln, dn
tích thành khng hàng ln
Thang Long University Library

15
+ Bt giá là mua hàng vi s ng ln trong mt l  u ki ng
chit khu.
- Tài khoản 5212 – Hàng bán bị trả lại:
Tài kho phn ánh doanh thu ca s sn phm, hàng hóa, dch v
nh là tiêu th b khách hàng tr li do các  m hp
ng kinh t, hàng b mt, kém phm chng lo
hàng bán b tr li phn ánh trên tài khon này s u chnh doanh thu bán hàng thc
t thc hi  tính doanh thu thun ca khng sn phm,
hàng h
- Tài khoản 5213 – Giảm giá hàng bán:
Tài kho phn ánh khon tin doanh nghip gim giá cho bên mua
ng hc bit vì lý do hàng bán b kém phm chh
hoi hng. Ch phn ánh vào tài khon này các
khon gim tr do vic chp thun gi
(gi
Tài khoản 632 – Giá vốn hàng bán: Phn ánh tr giá vn ca hàng hóa, hàng
hóa c xut bán trong k. Tài khoc m chi tit theo tng loi hot
ng, tng loi hàng hóa bán ra. TK 632 không có s i k. m
ch toán hàng tn kho ca doanh nghip, TK 632 s có cách hch toán
ng.
- Đối với doanh nghiệp hạch toán hàng tồn kho theo phương pháp kê khai
thường xuyên:
Nợ TK 632 Có
- Tr giá vn  trong k
- Chi phí thu mua ca hàng bán trong kì
- Các khon hao ht, mt mát ca hàng
tn kho sau khi tr phn bng do
trách nhim cá nhân gây ra
- Trích lp d phòng gim giá hàng tn

kho (Chênh lch gia s d phòng gim
giá hàng tn kho phi ln
 d 
s dng ht)
- Tr giá vn ca hàng hóa b tr li
- Hoàn nhp d phòng gim giá hàng
tn kho cu (Chênh lch
gia s d phòng phi l
 c)
- Kt chuyn tr giá vn ca hàng hóa
   trong k sang bên N TK
nh kt qu 




16
- Đối với doanh nghiệp hạch toán hàng tồn kho theo phương pháp kiểm kê
định kỳ:
Nợ TK 632 Có
- Tr giá vn hàng xut bán trong k
- Trích lp d phòng gim giá hàng tn
kho (Chênh lch gia s d phòng gim
giá hàng tn kho phi ln
 d 
s dng ht).
- Kt chuyn giá vn c 
g      nh là
tiêu th
- Hoàn nhp d phòng gim giá hàng

tn kho cuchính (Chênh lch
gia s d phòng phi l
  lc)
- Kt chuyn tr giá vn ca hàng hóa
   trong k sang bên N TK
nh kt qu .


TK 131 – Phải thu khách hàng
Trong doanh nghii, tài kho phn ánh các khon n
phi thu và tình hình thanh toán các khon n phi thu ca doanh nghip vi khách
hàng v s tin bán hàng hóa, cung cp dch v.
Nợ TK 131 Có
- S tin phi thu ca khách hàng v
dch v c xác

- S tin tha tr li cho khách hàng
- S ti n
- S ti  c, tr
c
- Khon gim giá hàng bán cho khách
       
hàng khiu ni
- Doanh thu ca s    
khách hàng tr li
- S tin chit khi và chit
khu thanh toán cho khách hàng
 : Phn ánh s tin còn phi thu
ca khách hàng.
   tin nh c hoc s 

thu nhi   phi thu ca khách
hàng.



Thang Long University Library

17
1.2.3. Các phương pháp kế toán bán hàng
1.2.3.1. Kế toán bán hàng tại đơn vị hạch toán hàng tồn kho theo phương pháp kê khai
thường xuyên
  n ánh tình
hình hin có, bim hàng tn kho mng xuyên, liên tc trên
các tài khon phn ánh tng loi hàng tn kho.
 chính xác cao và cung cp thông tin v hàng tn kho mt
cách kp thi, cp nht. Vi bt c thm nào k 
th ng nhp xut, tn kho ca tng loi hàng hóa, i chiu
vi s liu tn trên s  xác nh s ng hàng hóa tha, thiu và tìm ra nguyên
 có gii pháp x lí kp thi. Do tính ti
c s dng ph bin trong các doanh nghip sn xut, doanh nghip xây lp và các
doanh nghii kinh doanh các mt hàng có giá tr ln, tn sut nhp  xut
kho không nhiu.
 Kế toán bán hàng tại đơn vị tính thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ
Sơ đồ 1.1. Kế toán bán buôn hàng hóa qua kho

18

Sơ đồ 1.2. Kế toán bán buôn hàng hóa vận chuyển thẳng có tham gia
thanh toán


Sơ đồ 1.3. Kế toán bán buôn hàng hóa vận chuyển thẳng không tham gia thanh
toán













TK511
TK 111, 112, 131
TK 6421
Doanh thu hoa hng

Chi phí môi gii
môi gii
phát sinh
TK 133
TK 3331
Thu GTGT
u vào
Thu GTGT
u ra
Thang Long University Library

19
Sơ đồ 1.4. Kế toán bán lẻ





Sơ đồ 1.5. Kế toán bán hàng theo phương thức đại lý
Tại đơn vị giao đại lý

20
Tại đơn vị nhận đại lý


Sơ đồ 1.6. Kế toán bán hàng trả góp



Thang Long University Library

21
 Kế toán bán hàng tại đơn vị tính thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp
hoặc không thuộc diện chịu thuế GTGT
Doanh nghi i tính thu GTGT theo c
tip hoc không thuc din chu thu GTGT thì quá trính hch toán nghip v bán
n gip tính thu u tr. S
khác bit là doanh thu bán hàng và cung cp dch v là doanh thu bao gm c thu
(tng giá thanh toán).
N TK 111, 112, 131
Tng giá thanh toán
Có TK 511
Doanh thu bán hàng và cung cp dch v
Thu GTGT phi n c hn gim tr
doanh thu:
N TK 511
Doanh thu bán hàng và cung cp dch v
Có TK 3331
Thu GTGT phi np
1.2.3.2. Kế toán bán hàng tại đơn vị hạch toán hàng tồn kho theo phương pháp kiểm
kê định kỳ

nhhg xuyên
v tình hình nhp, xut, tn ca các loi hàng hóa trên các tài khon hàng tn kho mà
ch phn ánh giá tr tu k và cui k c kim kê cui k,
ng tn kho thc t vào kt qu kim kê thc t
 phn ánh tr giá hàng hóa tn cui kì. T ng xut dùng cho sn xut
kinh doanh và cho các m theo công thc:




c áp dng trong doanh nghip có nhiu chng loi hàng
hóa vi quy cách, mu mã khác nhau, giá tr thc nhp, xung xuyên.
    toán s dng TK 611 - Mua hàng  theo dõi và
phn ánh giá tr hàng hóa mua vào và xut bán trong kì, còn tài khon hàng tn kho ch
 phn ánh giá tr hàng tu kì và cui kì.




Tr giá hàng
hóa xut
trong kì
Tr giá
hàng hóa
tu kì
Tr giá hàng
hóa nhp
trong kì
Tr giá
hàng hóa

tn cui kì
=
+
-

22
Tài khon 611 có kt c

- - Kt chuyn giá gc hàng tu kì
t TK 156, 157
- - Giá gc hàng hóa mua vào trong kì,
 tr li
- - Kt chuyn giá gc ca hàng tn kho
cui kì v TK 156, 157
- - Giá gc hàng hóa xut bán trong kì
- - Giá gc hàng hóa mua vào tr li cho
i bán, hoc gim giá.




Sơ đồ 1.7. Kế toán bán hàng theo phương pháp kiểm kê định kì







TK 611

Nợ
Có
Thang Long University Library

23
1.2.4. Kế toán xác định kết quả bán hàng
1.2.4.1. Kế toán chi phí quản lý kinh doanh
Chi phí qun lý kinh doanh là nhng khon chi phí phát sinh phc v cho hot
ng qun lý kinh doanh ca doanh nghiu hao
ch v 
Tài khon s dng là TK 642 – Chi phí quản lý kinh doanh phn ánh
các khon chi phí qun lý kinh doanh.
Nợ TK 642 Có
- 

-        

- 





Tài khon 6421 không có s i kì.
Theo quy-BTC, TK 642  Chi phí qun lý kinh doanh bao gm:
chi phí bán hàng và chi phí qun lý doanh nghing loc theo
dõi chi tit theo tng tài khon cp 2.
- TK 6421 – Chi phí bán hàng:
Chi phí bán hàng là nhng kho  n các hot
ng tiêu th hàng hóa, dch v trong k p th, chi phí nhân

viên, chi phí vt liu bao bì, chi phí dng c  dùng, chi phí kh
dch v mua ngoài, chi phí bng tin khác.
Chi phí bán hàng là biu hin bng tin ca nhng dùng trong
quá trình bo qun, d tr và tiêu th hàng hóa. Chi phí bán hàng thc t phát sinh cn
c phân loi tng hng các nnh. Cui k hch toán, chi phí
bán hàng phc kt chuy nh kt qu ng hp doanh
nghip có chu k sn xut kinh doanh dài, trong k có hay có ít sn phm sn xut,
hàng hóa tiêu th thì cui k hch toán chuyn toàn b hoc mt phn chi phí bán
hàng sang theo dõi  lo kt chuy
- TK 6422 – Chi phí quản lý doanh nghiệp:
Chi phí qun lý doanh nghip là chi phí thi k, bao gm nhng chi phí có liên
n toàn b hong kinh doanh trong k hch toán mà không th tách
riêng cho bt k mt hong riêng l nào. Chi phí qun lý doanh nghip là khon
chi phí phc v cho qun lý chung ca doanh nghip, gm có: chi phí nhân viên qun

24
lý, chi phí vt liu, chi phí khhí dch v mua ngoài s dng cho
toàn doanh nghi Ngoài ho ng kinh doanh hàng hóa, doanh nghip t
mi còn có th có các hong tài chính, hong
bng. Mi hou có thu nhp, chi phí và kt qu riêng. chi phí
qun lý doanh nghip c phân b theo tng hong.

Thang Long University Library

25
Sơ đồ 1.8. Kế toán chi phí quản lý kinh doanh