I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
!"#$%&'()*
+,*-.-#+/*0
12!3,1!&#+124005678.
"$#&09:&.1"$;1
$<&&'-"%=>?(@A
.+,*-!,.:&-.+BB4
C.0509 $#&!&05
"$#&(D<E&FF.+GHE
10I%.4052.2-#3<
050J3"H."4(K!-<-
2I2#"$#&#
LM09NA-A#%O*PQ&.3<
1,&,J0J..+O*
H10B&.+ O<2I,1.(
09C-I.. %
,1!&I#R?RC,S%T2(K!-
<0J%,.&,GHE<*&%
U1,JL&,0J%%-VS1S05.$
I<1U,22! 1.H10B&%!&
%-V ",1!& $2(
W..FXYZT[#\"
$<]&A/-2*^,0&A1!&!^
,$%(KR?,.#,1.
I2"$#&#L2.+091
*":&UTM#I2-.$<&
-"%?(
_,U1??S .+HO2,-`
B05%$<<O<.103""0J.+
"$#&(abB&.+ !&OZ110
.;&'I$?XcFd%S&-HA?XcFe=
XcFd2O<fRèn luyện kỹ năng tính thể tích khối chóp $
%&FX
F
II. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
1. Cơ sở lý luận
g--05"'5&.. .%052
+O*$05!#(_>I-
1$10 Polya ",1.Pf
• fN"1.
• fN.,
• fN1-9,+O.105&
• fh"9,
iU<3-.0^&':1<
0J%12&T1*-05%OIU,
22!12O005.,(
j,.I.12U'I..3"
< 1,!:09k.LM%OlO11G
C+B%. %(D05.,1.&.(
m",1.,.O<+.10%f
• fm&T
• fKO&n5& 1(
• fo<A./#I
",1.(
N-IO2<SU.10"!3,
.!^,$%T-I.H05.
.I.#<p-<0-.(K!-I%$1.3
""0J.+I+A.103"!12.1!&
H10B&.+R?RC, ,I-2.$
C,-I.,.^%E".+S%T2(
2. Thực trạng trước khi thực hiện các giải pháp của đề tài
N-"%=>?XcFeHI $qq
F
K
>#1."$#&(_.+#,!
T-#057(g"'.+-T
40ZC.C.0509 $#&BB
.%(
X
8."$#&*`#?
I.0J- .<2&2 %(N-
212%S&C2&&T3".-2$#I 1.125E
%4&.-05O %05B%,
1."$#&
!"#$(
hS&3U2A#U10!3"f
r_.21!&AZ1!.&,0522+OHs2#
B/..^1,B%B&.+I+A.
.#I(
r8!&%..09*&&!-0J%
AG%$,2&n5&,?! .+(
r_A<.+#%OZ11E+'#Il.
A0J.+!CQ"BU1<bS%T2
p-<R?,1..(
rj.A0J.+O05.2^%E
0<A+O*I#T!
.+!,I-2<%$%-(
rgl1!&.A0J.+!CQE%E&T%-!
",I-2.1!&.#I(
_.,&.&E&A%,&.&-2&A,&.&`#
,&.&-GG^3"^tB&.+2&!3$
^(
III. TỔ CHỨC THỰC HIỆN CÁC GIẢI PHÁP
jP&Af
%&f<$2I21."$#&(
%fNO<1."$#&
'#()*#+ :
• h$##
• h$#&#:1#
• h$#&
u
• i%$.
PHẦN MỘT
Hệ thống kiến thức liên quan đến bài toán tính thể tích khối chóp
N091.#&050%f
,-)!./+!.
01+2#3 ,-240
( )
SA ABC⊥
( ) ( )
SAB ABC⊥
#&. #&.
m. f
v N..T
v N..09
v U!
v 1
( )
SH ABC⊥
( )
SO ABCD
⊥
HỆ THỐNG KIẾN THỨC CƠ BẢN
1. Tam giác
'156("6#7
F
X
ABC a
S ah
=
w
F
X
b
bh
w
F
X
c
ch
F F F
% % %
X X X
ABC
S bc A ac B ab C
= = =
e
ABC
abc
S
R
=
Y)1.09L2&
[ABC∆
ABC
S pr=
Y1.09L2&
ABC∆
[
Y [Y [Y [
ABC
S p p a p b p c= − − −
f
X
a b c
p
+ +
=
Các tam giác đặc biệt:
Tam giác vuông
_.q8_q <05.f
m@f
X X X
BC AB AC= +
X X
( (BA BH BC CA CH CB= =
( (AB AC BC AH=
X
(AH BH CH=
X X X
F F F
AH AB AC
= +
e
Hình chóp
S
A
C
B
S
B
A
C
H
H
S
A
B
C
M
N
A
B
C
D
O
A
B
C
H
h
a
a
b
c
A
B
C
H
S
K<.q8_f
F
(
X
ABC
S AB AC=
_.q8_q Nx%$05..f
% %
AC
B C
BC
= =
% %
AB
C B
BC
= =
AC
B C
AB
= =
AB
C B
AC
= =
_.q8_Tq Tam giác cân
j" 8_
AH BC⇒ ⊥
( (AH BH B CH C= =
K<.q8_f
F
(
X
ABC
S AH BC
∆
=
_.q8_1b Tam giác đều
j" 8_
AH BC⇒ ⊥
m09f
u
X
a
AH =
K<.q8_f
X
F u
(
X e
ABC
a
S AH BC= =
2. Tứ giác
Hình vuông
K<q8_K1b
X X
ABCD
S AB a= =
m09Qq8_K1b
X XAC BD AB a
= = =
Hình chữ nhật
K<U!q8_K
(
ABCD
S AB BC=
m09QU!q8_K
X X
AC BD AB BC= = +
Hình thoi
K<q8_K
F
(
X
ABCD
S AC BD=
d
A
H
B
C
)
(
)
)
A
H
C
B
A
O
B
B
A
C
D
H
C
C
D
A
B
O
O
O
A
B
C
D
(
09Qq8_Kf
AC BD⊥
_q8_K#
y yAB CD
Hình thang
K<q8_K
( )
F
X
ABCD
S AH AB DC= +
KOf
AH DC
H DC
⊥
⇒
∈
q09
q8_K
3. Góc giữa đường thẳng d và mặt phẳng (P)
j#U09>:&>Y@[#U
09>09>z2#
:&>Y@[
Thực hiện:
(N2z Y@[
(h##UY@[#Uz
4. Góc giữa hai mặt phẳng (P) và (Q)
j#U:&>#U09>A
05?:&>n#
-2"
Thực hiện:
({.-2 Y@[Yg[
(NY@[09>#
Yg[09>1#
(h##U:&>Y@[Yg[#
U09>1
5. Thể tích khối chóp
_"$#&f
F
u
V Bh=
N#f8<.
#&
6. Thể tích khối tứ diện đều
_<q8_K1b N*,..1b
N*,.:.
jT .8_K
( )
AH BCD
⇒ ⊥
#q09 <(
N"$<f
|
CD
A
B
H
P)
A
d
d’
H
(
M
ϕ
c c
c }c
ϕ
≤ ≤
P
Q
c c
c }c
ϕ
≤ ≤
(
(
a
b
d
)
ϕ
S
A
C
H
B
C
B
D
A
M
H
H
(xem bài toán 20)
X u
F F X u X
(W ( (
u u e FX
u
ABCD BCD
a a a
V AH= = =
Y[
PHẦN HAI
Thực hiện bài toán tính thể tích khối chóp
A. Phương pháp thực hiện. m",1."$#&AO<+
.10%f
r(mR1&T!$#&
r. {.09 $#&(
r(KO"< ,24
r(o!&"$#&
r8(N<. 09 $#&
B. Nội dung, biện pháp thực hiện các giải pháp của đề tài.
Yêu cầu đối với giáo viên:
+ _.21!&AZ1!.22+OHs2#A
B/.1!&^1,B%B&.+I+A
..#I(
r8!&%..09*&&!-0J,
.AG%$,2&n5&,?!
%(
Yêu cầu đối với học sinh:
+ _ASU&A/-2O.2
1!&(
+ gl1!&A%-V"S%T^%E".1!&
+-A .(
C. Thực hiện bài toán tính thể tích khối chóp
1. Khối chóp có cạnh bên vuông góc với mặt đáy
*#(_#&W(q8_# q8_.81Wq
#: (82
X uAB a AC SB a= = =
c a< ∈¡
(N" $#&
W(q8_+
a
Hướng dẫn Hình vẽ
{.09 $#&
Wq#:
⇒
Wq09 $#&
m .q8_8
o!&"$#&
N"$#&W(q8_f
(
F
(
u
S ABC ABC
V SA S=
N.q8_8f
~
S
A
B
C
N#8_
N<.q8_
N09Wq
N"$#&W(q8_
X X X X
u XBC AC AB a a a= − = − =
K<.q8_f
X
F X
(
X X
ABC
a
S AB BC= =
( )
SA ABC SA AB⊥ ⇒ ⊥
N.Wq8qf
X X X X
u XSA SB AB a a a
= − = − =
u
(
F X
(
u |
S ABC ABC
a
V SA S
= =
Y[
*#(_#&W(q8_# q8_.T81Wq
#: (82
X uAC a SB a= =
c a< ∈¡
(N"$#&
W(q8_+
a
Hướng dẫn Hình vẽ
9:;f8.X0^O1.FG
.f .q8_T8
{.09 $#&
Wq#:
⇒
Wq09 $#&
m .q8_8
o!&"$#&
N#
( )
AB BC=
N<.q8_
N09Wq
N"$#&W(q8_
N"$#&W(q8_f
(
F
(
u
S ABC ABC
V SA S=
N.q8_T8f
X X X
X XAB AC a AB a
= = ⇒ =
K<.q8_f
X
X
F
X X
ABC
a
S AB
= =
( )
SA ABC SA AB⊥ ⇒ ⊥
N.Wq8qf
X X X X
u XSA SB AB a a a= − = − =
u
(
F X
(
u |
S ABC ABC
a
V SA S
= =
Y[
*#(_#&W(q8_# q8_.1b
Xa
c a< ∈¡
1Wq#: (82
dSB a=
(N"$#&W(q8_+
a
Hướng dẫn Hình vẽ
9:;f8.u0^O1.FG
.f .q8_
Xa
{.09 $#&
Wq#:
⇒
Wq09 $#&
•
S
A
B
C
S
A
B
C
M
m .q8_
Xa
o!&"$#&
N09.
u
X
AB
AM =
N<.q8_
N09Wq
N"$#&W(q8_
N"$#&W(q8_f
(
F
(
u
S ABC ABC
V SA S=
N.q8_
Xa
i
" 8_
X u
u
X
AM BC
a
AM a
⊥
⇒
= =
K<.q8_f
X
F
( u
X
ABC
S AM BC a= =
( )
SA ABC SA AB⊥ ⇒ ⊥
N.Wq8qf
X X X X
d eSA SB AB a a a
= − = − =
u
(
F u
(
u u
S ABC ABC
a
V SA S
∆
= =
Y[
*#(_#&W(q8_# q8_.T8
AC a=
c a< ∈¡
1Wq#: #UW8:&>Yq8_[1b
c
|c
(
N"$#&W(q8_+
a
Hướng dẫn Hình vẽ
9:;f8.e0^O1.XG
f#UW8Yq8_[1b|c
c
{.09 $#&
Wq#:
⇒
Wq09 $#&
m .q8_T8
o!&"$#&
N#
( )
AB BC=
N<.q8_
{.#UW8Yq8_[
N09Wq
N"$#&W(q8_
N"$#&W(q8_f
(
F
(
u
S ABC ABC
V SA S
∆
=
N.q8_T8f
X X X
X
X
a
AB AC a AB= = ⇒ =
K<.q8_f
X
X
F
X e
ABC
a
S AB
∆
= =
( )
SA ABC⊥ ⇒
q82#
W8Yq8_[
⇒
#UW8Yq8_[
·
c
|cSBA =
N.Wq8qf
·
c c
u
|c ( |c
X
SA a
SBA SA AB
AB
= = ⇒ = =
}
S
A
B
C
60
0
(
u
(
F |
(
u Xe
S ABC ABC
a
V SA S
= =
Y[
*#8(_#&W(q8_# q8_.1b
a
c a< ∈¡
1Wq#: (i:&>YW8_[: #
c
|c
(N
"$#&W(q8_+
a
Hướng dẫn Hình vẽ
9:;f8.d0^O1.uG
f # U : &> YW8_[
Yq8_[1b|c
c
{.09 $#&
Wq#:
⇒
Wq09 $#&
m .q8_
a
o!&"$#&
N09.
u
X
AB
AM =
N<.q8_
{.#U:&>YW8_[
Yq8_[
N09Wq
N"$#&W(q8_
N"$#&W(q8_f
(
F
(
u
S ABC ABC
V SA S=
N.q8_
a
i
" 8_
u
X
AM BC
a
AM
⊥
⇒
=
K<.q8_f
X
F u
(
X e
ABC
a
S AM BC= =
( )
SA ABC SA BC⊥ ⇒ ⊥
( )
BC SA
BC SAM BC SM
BC AM
⊥
⇒ ⊥ ⇒ ⊥
⊥
( ) ( )
( )
( )
SBC ABC BC
SM SBC SM BC
AM ABC AM BC
∩ =
⊂ ⊥ ⇒
⊂ ⊥
# U :
&>YW8_[Yq8_[
·
c
|cSMA
=
N.Wqiqf
·
c c
u
|c ( |c
X
SA a
SMA SA AM
AM
= = ⇒ = =
u
(
F u
(
u •
S ABC ABC
a
V SA S= =
Y[
*#<(_#&W(q8_K# q8_K1b
a
c a< ∈¡
1Wq#: (i:1YW_K[: #
c
|c
(N"
$#&W(q8_K+
a
Hướng dẫn Hình vẽ
9:;f8.|#
q8_K
a
#U:&>
YW_K[Yq8_K[1b|c
c
Fc
S
A
B
C
M
(
60
0
S
A
B
(
C
D
60
0
{.09 $#&
Wq#:
⇒
Wq09 $#&
m q8_K
a
o!&"$#&
N<q8_K
{.#U:&>YW_K[
Yq8_K[
N09Wq
N"$#&W(q8_K
N"$#&W(q8_Kf
(
F
(
u
S ABCD ABCD
V SA S=
K<q8_Kf
X
ABCD
S a=
( )
SA ABCD SA CD⊥ ⇒ ⊥
( )
CD SA
CD SAD SD CD
CD AD
⊥
⇒ ⊥ ⇒ ⊥
⊥
( ) ( )
( )
( )
SCD ABCD CD
SD SCD SD CD
AD ABCD AD CD
∩ =
⊂ ⊥ ⇒
⊂ ⊥
# U :
&>YW_K[Yq8_K[
·
c
|cSDA =
N.WqKqf
·
c c
|c ( |c u
SA
SDA SA AD a
AD
= = ⇒ = =
u
(
F u
(
u u
S ABCD ABCD
a
V SA S
= =
Y[
*#=(_#&W(q8_K# q8_K1b
Xa
c a< ∈¡
1Wq#: (_1W_: #
c
|c
(
N"$#&W(q8_K+
a
Hướng dẫn Hình vẽ
9:;f8.~0^O1.|f#
q8_KX
a
#
U1W_Yq8_K[1b|c
c
{.09 $#&
Wq#:
⇒
Wq09 $#&
m q8_K
Xa
o!&"$#&
N<q8_K
N09QW_
q8_K1b
Xa
{.#UW_Yq8_K[
N"$#&W(q8_Kf
(
F
(
u
S ABCD ABCD
V SA S=
K<q8_Kf
X
e
ABCD
S a
=
q_09Q q8_K
1b
X X Xa AC a
⇒ =
( )
SA ABCD
⊥ ⇒
q_2#
W_Yq8_K[
⇒
#UW_Yq8_K[
·
c
|cSCA
=
FF
60
0
(
D
C
B
A
S
N09Wq
N"$#&W(q8_K
N.Wq_qf
·
c c
|c ( |c X |
SA
SCA SA AC a
AC
= = ⇒ = =
u
(
F • |
(
u u
S ABCD ABCD
a
V SA S= =
Y[
*#>(_#&W(q8_K# q8_K1b
a
c a
< ∈
¡
1Wq#:
·
c
FXcBAD
=
i" 8_
·
c
edSMA
=
(
N"$#&W(q8_K+
a
(Trích đề tuyển sinh khối D năm 2013)
Hướng dẫn Hình vẽ
9:;7
o!&"$#&
N<q8_K
N09Wq
N.WqiTq
N"$#&W(q8_K
N"$#&W(q8_Kf
(
F
(
u
S ABCD ABCD
V SA S=
q8_K#
·
·
c c
FXc |cBAD ABC
= ⇒ =
ABC
⇒∆
.
u
X
a
a AM⇒ =
K<q8_Kf
X
u
X (
X
ABCD ABC
a
S S AM BC
∆
= = =
N.Wqiq#
·
c
edSMA
=
u
X
a
SA AM⇒ = =
u
(
F
(
u e
S ABCD ABCD
a
V SA S= =
Y[
*#?(_#&W(q8_K# q8_KqK
uAD CD a AB a
= = =
c a
< ∈
¡
1Wq#: 1W_
#1b
c
ed
(N"$#&W(q8_K+
a
Hướng dẫn Hình vẽ
9:;7
FX
S
A
B
C
D
M
120
0
(
B
A
C
D
M
120
0
)
60
0
A
S
B
C
D
ua
a
a
A
B
C
D
(
45
0
o!&"$#&
N"$#&W(q8_Kf
(
F
(
u
S ABCD ABCD
V SA S=
N<q8_K
N09Wq
N.Wq_Tq
N"$#&W(q8_K
K<q8_Kf
( )
X
F
X
X
ABCD
S AD AB CD a
= + =
ADC
∆
K
X X
XAC AD DC a⇒ = + =
( )
SA ABCD
⊥ ⇒
q_2#
W_Yq8_K[
⇒
#UW_Yq8_K[
·
c
edSCA
=
SAC
∆
q
·
c
edSCA
=
XSA AC a
⇒ = =
u
(
F X X
(
u u
S ABCD ABCD
a
V SA S
= =
Y[
*#@(_#&W(q8_K# q8_K1b
a
c a
< ∈
¡
1Wq#: #UWK:&>YWq8[1b
c
uc
(
N"$#&W(q8_K+
a
(Trích đề tốt nghiệp THPT năm 2013)
Hướng dẫn Hình vẽ
9:;f
m"09Wq $
#&AC.05#UWK:
&>YWq8[
_AC.2#
WK:&>YWq8[
_Af
( )
AD SAB⊥
o!&"$#&
N<q8_K
N09Wq
N"$#&W(q8_K
N"$#&W(q8_Kf
(
F
(
u
S ABCD ABCD
V SA S=
K<q8_Kf
X
ABCD
S a
=
( )
( )
SA ABCD SA AD
AD SAB
AB AD
⊥ ⇒ ⊥
⇒ ⊥
⊥
⇒
Wq2# WK
YWq8[
⇒
#UWKYWq8[
·
c
ucASD =
SAD
∆
K#f
·
c c
uc ( uc
u
SA a
ASD SA AD
AD
= = ⇒ = =
Fu
A
30
0
D
C
B
S
u
(
F u
(
u u
S ABCD ABCD
a
V SA S
= =
Y[
2. Khối chóp có mặt bên vuông góc với mặt đáy
*#(_#&W(q8_# q8_.Tq:1W8_
.
a
c a
< ∈
¡
:&>YW8_[#:&> (N"
$#&W(q8_+
a
YTrích đề tuyển sinh khối D năm 2014[
Hướng dẫn Hình vẽ
{.09 $#&
Nếu hai mặt phẳng vuông góc với nhau và
cắt nhau theo một giao tuyến, đường thẳng
nằm trong mặt phẳng này và vuông góc với
giao tuyến thì nó vuông góc với mặt phẳng
kia.
{.09 $#&
N09W
o!&"$#&
N<.q8_
N"$#&W(q8_
N.W8_
a
" 8_
u
X
SH BC
a
SH
⊥
⇒
=
( ) ( )
( ) ( )
( )
( )
SBC ABC
SBC ABC BC SH ABC
SH SBC SH BC
⊥
∩ = ⇒ ⊥
⊂ ⊥
N"$#&W(q8_f
(
F
(
u
S ABC ABC
V SH S
=
ABC
∆
Tq#f
X X
AH BC
BC a
AH
⊥
= =
K<.q8_f
X
F
(
X e
ABC
a
S AH BC
∆
= =
u
(
F u
(
u Xe
S ABC ABC
a
V SH S
= =
Y[
*#(_#&W(q8_# q8_.q
·
c
ucABC =
:1
W8_.
a
c a
< ∈
¡
:&>YW8_[#:&> (
N"$#&W(q8_+
a
YTrích đề tuyển sinh khối A và A
1
năm 2013[
Hướng dẫn Hình vẽ
9:;7
8.}0^O1.•
m .q
_A.,2fm .
Fe
H
S
A
B
C
S
H
A
C
B
(
q8_q
·
c
uc ABC BC a
= =
ABC
⇒
k.
BC a
=
{.09 $#&
N09W
o!&"$#&
N<.q8_
N"$#&W(q8_
N.W8_
a
" 8_
u
X
SH BC
a
SH
⊥
⇒
=
( ) ( )
( ) ( )
( )
( )
SBC ABC
SBC ABC BC SH ABC
SH SBC SH BC
⊥
∩ = ⇒ ⊥
⊂ ⊥
N"$#&W(q8_f
(
F
(
u
S ABC ABC
V SH S
=
N.q8_q#f
·
c c
% %uc (%uc
X
AB a
ABC AB BC
BC
= = ⇒ = =
·
c c
u
% %uc (%uc
X
AC a
ABC AC BC
BC
= = ⇒ = =
K<.q8_f
X
F u
(
X •
ABC
a
S AB AC
= =
u
(
F
(
u F|
S ABC ABC
a
V SH S
= =
Y[
*#(_#&W(q8_# q8_.8
u e BA a BC a
= =
X uSB a=
c a
< ∈
¡
:&>YW8_[#:&>
·
c
ucSBC =
(N
"$#&W(q8_+
a
YTrích đề tuyển sinh khối D
năm 2011[
Hướng dẫn Hình vẽ
9:;7
m .12
#s05< (
( ) ( )
SBC ABC⊥
#GA
09>bYW8_[#
-28_
⇒
09 $
#&
{.09 $#&
o!&"$#&
j2# W8_
SH BC
⇒ ⊥
( ) ( )
( ) ( )
( )
( )
SBC ABC
SBC ABC BC SH ABC
SH SBC SH BC
⊥
∩ = ⇒ ⊥
⊂ ⊥
Fd
30
0
Tam giác ABC là nửa tam
giác đều cạnh
BC a
=
C
A
B
u
X
a
a
S
B
A
C
H
)
30
0
N09W
N<.q8_
N"$#&W(q8_
N"$#&W(q8_f
(
F
(
u
S ABC ABC
V SH S
=
N.W8
·
c
ucSBC =
·
c c
% % uc (%uc u
SH
SBC SH SB a
SB
= = ⇒ = =
K<.q8_f
X
F
( |
X
ABC
S BA BC a
∆
= =
u
(
F
( X u
u
S ABC ABC
V SH S a= =
Y[
*#(_#&S(ABCD# :1Wq8.b
:&>#:&>YABCD[(82
aBDaAC eX ==
c a
< ∈
¡
(N
"$#&S.ABCD +a
Hướng dẫn Hình vẽ
9:;7
_ASU* "
<
{.09 $#&
o!&"$#&
N<q8_K
N09W
N"$#&W(q8_K
N.Wq8"
q8
u
X
SH AB
AB
SH
⊥
⇒
=
( ) ( )
( ) ( )
( )
( )
SAB ABCD
SAB ABCD AB SH ABCD
SH SAB SH AB
⊥
∩ = ⇒ ⊥
⊂ ⊥
N"$#&W(q8_Kf
(
F
(
u
S ABCD ABCD
V SH S=
K<q8_Kf
X
F
( e
X
ABCD
S AC BD a
= =
j
O AC BD
= ∩
.q€8€
X X
dAB OA OB a= + =
m09$#&f
Fd
X
a
SH
=
u
(
F X Fd
(
u u
S ABCD ABCD
a
V SH S
= =
Y[
*#8(_#&W(q8_# q8_.1b
Xa
c a
< ∈
¡
(
82
SA SB
=
:&>YWq8[#:&>Yq8_[(N"$#&
W(q8_+
a
YTrích đề kiểm tra học kỳ I lớp 12
năm học 2014 – 2015 của Tỉnh Đồng Nai[
Hướng dẫn Hình vẽ
Nếu hai mặt phẳng vuông góc với nhau và
cắt nhau theo một giao tuyến, đường thẳng
F|
S
A
B
C
D
H
O
O
A
B
C
D
a
2a
S
A
B
H
C
nằm trong mặt phẳng này và vuông góc với
giao tuyến thì nó vuông góc với mặt phẳng
kia.
{.09 $#&
o!&"$#&
N09W
N<.q8_
N"$#&W(q8_
N.TWq8"
q8
SH AB
⇒ ⊥
( ) ( )
( ) ( )
( )
( )
SAB ABC
SAB ABC AB SH ABC
SH SAB SH AB
⊥
∩ = ⇒ ⊥
⊂ ⊥
N"$#&W(q8_f
(
F
(
u
S ABC ABC
V SH S
=
N.q8_
Xa
#f
u
CH AB
CH a
⊥
=
K<.q8_f
X
F
( u
X
ABC
S CH AB a
∆
= =
u
(
F
( X u
u
S ABC ABC
V SH S a= =
Y[
*#<(_#&S(ABCD# 1b
a
c a
< ∈
¡
:1
Wq8.b:&>#:&>YABCD[(N"
$#&S.ABCD +a YTrích đề tuyển sinh khối B
năm 2013[
Hướng dẫn Hình vẽ
9:;7
i:1Wq8.b
:&>#:&>YABCD[(
YsC.09 $#&[
{.09 $#&
N09W
o!&"$#&
N<q8_K
N"$#&W(q8_K
N.Wq8
a
" q8
u
X
SH AB
a
SH
⊥
⇒
=
( ) ( )
( ) ( )
( )
( )
SAB ABCD
SAB ABCD AB SH ABCD
SH SAB SH AB
⊥
∩ = ⇒ ⊥
⊂ ⊥
N"$#&W(q8_Kf
(
F
(
u
S ABCD ABCD
V SH S=
K<q8_Kf
X
ABCD
S a
=
F~
S
A
B
C
H
D
u
(
F u
(
u |
S ABCD ABCD
a
V SH S= =
Y[
3. Khối chóp đều
*#=(_#&.W(q8_# 1b
ua
11b
Xa
c a
< ∈
¡
N"$#&W(q8_+
a
Hướng dẫn Hình vẽ
9:;7#&."
#&# .T
2# GW
uAB BC CA a= = =
XSA SB SC a
= = =
{.09 $#&
o!&"$#&
N<.q8_
N09W
N"$#&W(q8_
N.q8_
ua
i
" 8_
u u
u(
X X
AM BC
a
AM a
⊥
⇒
= =
jT
( )
ABC SH ABC
∆ ⇒ ⊥
N"$#&W(q8_f
(
F
(
u
S ABC ABC
V SH S
=
X X u
(
u u X
H AM
a
AH AM a
∈
= = =
K<.q8_f
X
F u u
(
X e
ABC
a
S AM BC
= =
N.Wq(
X X X X
e uSH SA AH a a a= − = − =
u
(
F u
(
u e
S ABC ABC
a
V SH S
= =
Y[
*#>(_#&.S(ABCD# 1b
Xa
11b
ua
c a
< ∈
¡
(N"$#&S.ABCD +a
Hướng dẫn Hình vẽ
9:;7 #&."
#&# T€
2# GW
XAB BC CD DA a
= = = =
F•
S
B
M
S
H
A
C
A
O
D
uSA SB SC SD a
= = = =
{.09 $#&
o!&"$#&
N<q8_K
N09W€
N"$#&W(q8_K
j
( )
O AC BD SO ABCD
= ∩ ⇒ ⊥
N"$#&W(q8_Kf
(
F
(
u
S ABCD ABCD
V SO S
=
K<q8_Kf
X
e
ABCD
S a
=
q_09Q
Xa
X XAC a
⇒ =
(K##f
X
X
AC
OA a
= =
N.W€q€(
X X X X
u XSO SA OA a a a
= − = − =
u
(
F e
(
u u
S ABCD ABCD
a
V SO S
= =
Y[
*#?(_#&.S(ABCD# 1b
Xa
c a
< ∈
¡
1
#
c
ed
(N"$#&S.ABCD +a
Hướng dẫn Hình vẽ
9:;7
8.F}0^O1.F•
XAB BC CD DA a
= = = =
j#U1: 1b
c
ed
{.09 $#&
o!&"$#&
N<q8_K
{.#U1
N09W€
N"$#&W(q8_K
j
( )
O AC BD SO ABCD
= ∩ ⇒ ⊥
N"$#&W(q8_Kf
(
F
(
u
S ABCD ABCD
V SO S
=
K<q8_Kf
X
e
ABCD
S a
=
( )
SO ABCD BO⊥ ⇒
2#
1W8Yq8_K[
·
SBO
⇒
#UW8Yq8_K[t
·
c
edSBO =
N.W€8€(
·
c
ed X
SO
SBO SO OB a
OB
= = ⇒ = =
u
(
F e X
(
u u
S ABCD ABCD
a
V SO S= =
Y[
*#@(N"$<q8_K1b
a
c a
< ∈
¡
F}
B
C
S
A
B
C
D
O
45
0
)
Hướng dẫn Hình vẽ
9:;7
_.,0^O1F~
<#&
_.:.
(ABCD A BCD
V V=
{.09 $<
o!&"$<
N<.8_K
N09q
N"$<q8_K
N.8_K
a
i
" _K
u
X
BM CD
a
BM
⊥
⇒
=
jT
( )
BCD AH BCD∆ ⇒ ⊥
N"$<q8_Kf
(
F
(
u
ABCD A BCD BCD
V V AH S
= =
X X u u
(
u u X u
H BM
a a
BH BM
∈
= = =
K<.8_Kf
X
F u
(
X e
BCD
a
S BM CD
∆
= =
N.q8(
X
X X X
X
u
u
a a
AH AB BH a
= − = − =
u
(
F X
(
u FX
ABCD A BCD BCD
a
V V AH S
= = =
Y[
4. Một số dạng khác
*#(_#&W(q8_K# q8_K1b
Xa
c a
< ∈
¡
(2# GW:&>Yq8_K["
q8(j#U:&>YW_K[:&>Yq8_K[1b
c
|c
(N"$
#&W(q8_K+
a
(Trích đề kiểm tra học kỳ II lớp 12 năm học 2014 – 2015 của Tỉnh Đồng Nai)
Hướng dẫn Hình vẽ
9:;7
2# GW
:&>Yq8_K["
q8
( )
SH ABCD⇒ ⊥
Ys C.
Xc
B
D
A
M
H
C
A
S
D
B
H
M
(
60
0
09 $#&[
{.#U?&>YW_K[
Yq8_K[
o!&"$#&
N<q8_K
{.#U:&>
YW_K[Yq8_K[
N09W
N"$#&W(q8_K
( )
SH ABCD⊥
N"$#&W(q8_Kf
(
F
(
u
S ABCD ABCD
V SH S=
K<q8_Kf
X
e
ABCD
S a
=
ji" _K
HM CD
⇒ ⊥
( )
( )
SH ABCD SH CD
CD SHM SM CD
HM CD
⊥ ⇒ ⊥
⇒ ⊥ ⇒ ⊥
⊥
( ) ( )
( )
( )
·
SCD ABCD CD
SM SCD SM CD SMH
HM ABCD HM CD
∩ =
⊂ ⊥ ⇒
⊂ ⊥
#U
:&>YW_K[Yq8_K[t
·
c
|cSMH
=
N.Wif
·
c c
|c ( |c X u
SH
SMH SH HM a
HM
= = ⇒ = =
u
(
F • u
(
u u
S ABCD ABCD
a
V SH S= =
Y[
*#(_#&W(q8_ # q8_.1b
a
c a
< ∈
¡
(2# GW:&>Yq8_K["
q8%
XHA HB
=
(j#UW_:&>Yq8_[1b
c
|c
(N"$
#&W(q8_+
a
(Trích đề tuyển sinh khối A và A
1
năm 2014 )
Hướng dẫn Hình vẽ
9:;7
2# GW
:&>Yq8_["
q8%
XHA HB
=
( )
SH ABC
⇒ ⊥
YsC.09
$#&[
{.#UW_Yq8_[
o!&"$#&
( )
SH ABC⊥
N"$#&W(q8_f
(
F
(
u
S ABC ABC
V SH S
=
N.q8_
a
i"
q8
u
X
CM AB
a
CM
⊥
⇒
=
XF
C
S
(
60
0
A
B
C
H
M
N<.q8_
{.#UW_Yq8_[
X
| |
MA MB
AB a
MH
HA HB
=
⇒ = =
=
N09W
N"$#&W(q8_
K<.q8_f
X
F u
(
X e
ABC
a
S CM AB
∆
= =
( )
SH ABC AC⊥ ⇒
2# W_
Yq8_[
⇒
#UW_Yq8_[
·
c
|cSCA
=
i" q8
| |
AB a
MH⇒ = =
N.i_if
X X
~
u
a
CH CM MH
= + =
N.W_f
c
XF
( |c
u
a
SH HC
= =
u
(
F ~
(
u FX
S ABC ABC
a
V SH S
= =
Y[
*#(_#&W(q8_K# q8_K1b
a
c a
< ∈
¡
(jiaA05" q8qKt" _aKi(
82 W # :&>Yq8_K[
uSH a
=
( N " $ #&
W(_Kai+
a
(Trích đề tuyển sinh khối A năm 2010 )
Hướng dẫn Hình vẽ
9:;7
N"$#&W(_Kai
KO&>"<
._Kai
o!&"$#&
N<._Kai
N"$#&W(_Kai
( ) ( )
SH ABCD SH CDNM
⊥ ⇒ ⊥
N"$#&W(_Kaif
(
F
(
u
S CDNM CDNM
V SH S=
uSH a
=
K<._Kai
( )
CDNM ABCD AMN BMC
S S S S
∆ ∆
= − +
X X X X X
F F
( (
X X
AB AM AN BM BC
= − +
÷
X X X
X
d
• e •
a a a
a
= − + =
÷
u
(
F d u
(
u Xe
S CDNM CDNM
a
V SH S
= =
Y[
*#_#&W(q8_#2# GW:
nT09L2&.q8_12
d |AB AC a BC a= = =
c a
< ∈
¡
(
XX
S
A
B
C
D
N
M
A
B
C
D
H
M
N
H
j#U:1YW8_[: 1b
c
|c
(N"$#&W(q8_+
Hướng dẫn Hình vẽ
9:;7
T09L2&
ABC
∆
o!&"$#&
N<.q8_
Wk3f
( ) ( ) ( )
S p p a p b p c
= − − −
{.#UYW8_[Yq8_[
N09W
Wk3f
S pr=
N"$#&W(q8_
( )
SH ABC⊥
N"$#&W(q8_f
(
F
(
u
S ABC ABC
V SH S
=
ak.q8_f
( )
F
•
X
p AB BC CA a
= + + =
t
• d up AB a a a− = − =
• d up AC a a a
− = − =
t
• | Xp BC a a a− = − =
K<.q8_f
( ) ( ) ( )
X
• (u (u (X FXS p p AB p AC p BC a a a a a
= − − − = =
jia@A052#
8_q8q_
HM BC
⇒ ⊥
HM HN HP r
⇒ = = =
Y1.09L2&
.q8_[
( )
( )
SH ABC SH BC
BC SHM SM BC
HM BC
⊥ ⇒ ⊥
⇒ ⊥ ⇒ ⊥
⊥
( ) ( )
( )
( )
SBC ABC BC
SM SBC SM BC
HM ABC HM BC
∩ =
⊂ ⊥ ⇒
⊂ ⊥
#U:&>
YW8_[Yq8_[
·
c
|cSMH
=
N#f
X
FX u
(
• X
ABC
ABC
S
a a
S pr p HM HM
p a
∆
∆
= = ⇒ = = =
N.Wi
c
u u
( |c
X
a
SH HM
= =
u
(
F
( | u
u
S ABC ABC
V SH S a= =
Y[
*#8_#&W(q8_# q8_.8
XAC a
=
c a
< ∈
¡
·
c
ucACB
=
2# GW: "
q_
XSH a
=
(N"$#&W(q8_+
Xu
S
H
A
B
C
M
N
P
M
H
A
B
C
P
N
r
r
r
(
60
0
(Trích đề thi minh họa – kỳ thi THPT Quốc gia năm 2015 )
Hướng dẫn Hình vẽ
9:;7
2# GW
: " q_
KsC.0509
$#&"
$#&(
m"< ,.
E1.FX
o!&"$#&
N<.q8_
F
(
X
ABC
S AB BC
∆
=
c
F
( % uc
X
ABC
S AC BC
∆
=
N"$#&W(q8_
N#f
( )
t XSH ABC SH a⊥ =
N"$#&W(q8_f
(
F
(
u
S ABC ABC
V SH S
=
N.q8_8#f
·
c c
% % uc (%uc
AB
ACB AB AC a
AC
= = ⇒ = =
·
c c
% %uc (%uc u
BC
ACB BC AC a
AC
= = ⇒ = =
K<.q8_f
X
F u
(
X X
ABC
a
S AB BC
∆
= =
u
(
F |
(
u |
S ABC ABC
a
V SH S
= =
Y[
*#< _#&W(q8_# q8_.1b
a
c a
< ∈
¡
(:1YWq8[YWq_[n#: W8:
#1b
c
uc
(N"$#&W(q8_+
Hướng dẫn Hình vẽ
Nếu hai mặt phẳng (P) và (Q) cắt nhau
theo giao tuyến d và cùng vuông góc với
mặt phẳng (R) thì
( )
d R
⊥
( ) ( )
( ) ( )
( ) ( )
( )
SAB SAC SA
SAB ABC SA ABC
SAC ABC
∩ =
⊥ ⇒ ⊥
⊥
{.09 $#&
o!&"$#&
( ) ( )
( ) ( )
( ) ( )
( )
SAB SAC SA
SAB ABC SA ABC
SAC ABC
∩ =
⊥ ⇒ ⊥
⊥
N"$#&W(q8_f
(
F
(
u
S ABC ABC
V SA S=
Xe
S
A
B
C
H
30
0
(
S
A
B
C
30
0
(
M
N<.q8_
N09Wq
N"$#&W(q8_
N.q8_
a
i
" 8_
u
X
AM BC
a
AM
⊥
⇒
=
K<.q8_f
X
F u
(
X e
ABC
a
S AM BC
∆
= =
( )
SA ABC AB⊥ ⇒
2# W8
Yq8_[
⇒
#UW8Yq8_[
·
c
ucSBA
=
N.Wq8qf
c
(uc
u
a
SA AB
= =
u
(
F
(
u FX
S ABC ABC
a
V SA S
= =
Y[
5. Bài tập áp dụng.
Đề bài Đáp án
_#&W(q8_# q8_.TG
_ 1 Wq # : ( 82
dSA a SB a
= =
c a
< ∈
¡
(N"$#&W(q8_+
a
u
(
u
S ABC
a
V =
_#&W(q8_# q8_.
a
c a
< ∈
¡
:1W8_.b:&>
#: Yq8_[(N"$#&W(q8_+
a
u
(
•
S ABC
a
V =
_#&W(q8_K# q8_KU!(82
AB a
=
c a
< ∈
¡
1Wq#: W_:
&> #
c
ed
:&>YWq8[#
c
uc
(N"
$#&W(q8_K+
a
u
(
X
u
S ABCD
a
V
=
_#&W(q8_# q8_.TG8
uAC a=
c a
< ∈
¡
·
c
FXcABC =
(82
SA SB SC
= =
1Wq
: #
c
|c
(N"$#&W(q8_+
a
(,(A7 Gọi H là hình chiếu vuông góc của đỉnh S trên (ABC), vì
SA SB SC
= =
nên
OA OB OC
= =
)
u
(
e
S ABC
a
V =
8 _#&W(q8_# q8_.8
AB a
=
XAC a
=
c a
< ∈
¡
1Wq#:&>
:&>YW8_[: #
c
|c
(N"$
#&W(q8_+
a
u
(
X
S ABC
a
V =
<_#&W(q8_K# q8_K1b
a
c a
< ∈
¡
(2# GW"
8K%
uHD HB
=
(j#U1W_: 1b
c
|c
(N
"$#&W(q8_K+
a
u
(
uc
FX
S ABCD
a
V
=
Xd