KHOA SINH
RAU
LOAN,
-
KHOA SINH
:
-
,
Đà Nẵng, ngày 5 tháng 5 năm 2015
h.
nh
Đà Nẵng, ngày 5 tháng 5 năm 2015
1
1
2
2
2
2
2
. 3
3
3
4
5
5
1.2. VAI SINH TR V PHT TRIN C 6
1.3. QU NH CHUYN TRONG 7
7
1.5. NHNG Y G TN D NITRAT
TRONG 9
1.5.1. nh hng 9
1.5.2. nh hng 11
1.5.3. nh hng ca t trg, n t mc h lunitrat trong rau 11
13
. 16
16
16
17
17
17
17
18
20
22
. 23
23
25
27
3.4. H 31
3.1.1. 34
3.1.2. H 37
3.1.3. 39
42
4.1. 42
42
43
1. BNN
2. QCVN
3.
4. TCCP
5. TCVN
19
25
29
32
34
37
39
16
) 16
3. ) 17
18
26
29
34
37
39
1
1.
u
.
ng.
nhanh .
TP.
2
2.
2.1.
TP.
2.2.
-
-
3.
4.
- .
- .
- .
3
1.1.
1.1.1.
Vang
o
o
107
o
o
- .
g
- Nam
N
-
79,84%
-ma, gra-phit
.
m
4
n.
-
1.1.2.
0
C; -
-
-
-- -77%.
t
5
1.1.3.
theo
-
1.1.4.
013Vang
73.691 ha [19].
ha. chim 7,6% [19].
6
t.
1.2. VAI SINH TR V PHT TRIN
C
l yu t quan trng ng u i vi c th sg v n l nh
phn c n ca cc prn, ct c bn bu hn s sg. T l ni trong
cy bin ng t 1- 6% trng lng cht kh [29]. Nit nm trong nhiu hp
cht c bn n thit cho s pt trin ca cy nh dip lc v cc ct men.
Cc baz nit l thnh phn c n a axit nucleic, trong cc ADN v ARN
ca nn tbo, ni c tr cc thg tin di truyn ng vai tr quan trng
trong vc tg hp pr. Do vy n l yu t c bn trong vc ng ho
cacbon, h ch s pht n ca b r v ht cc yu t dinh dng .
Cy trng c n n l c mu xanh l cy thm, sinh trng
ke mh, chi bp pht n nhanh, nng sut cao.
[10]i vi rau, n l yu
t tc ng t ln n sinh trng pht n nh cu cao cy, din ch .
Vi ci b xanh khi s dg lng ni t 120N - 180 N/ha th chu cao
cy, ch s dn h l ng n. Chiu cao y i tng n khi tng lng
, mc 120 kg N/ha cu cao cy l 23,7 cm so vi 10,5 cm khi khng
bn ; ra l, trng lng trung bnh cy cg tng dn khi ng lng
b, t cao nht mc n 120 kg N/ha [23]. Cy thiu l c mu
ng, sinh trng m, ci cc, c khi b thui cht, m ch rt ngn thi
gian h lu hon thnh chu k sng. Vi i bp liu lng n c quan h
vi ng t mc 200 kg N/ha, ng sut ci bp t cao nht 430 ha,
mc di 200 kg N/ha th nng sut t p 320 ha [17]. Bn tha n l
cy c u xanh ti, thn l mm, l nc cao, dmc u bh, dlp
v thi gian sinh trng ko . Bn nhiu n vkng cn i th dn
7
n s h lu nitrat trong y v m nhim nitrat trong nc m [17].
1.3. QU NH CHUYN TRONG T
Vic cung cp nit v cc chu trnh t cht trong t nhin ph
thc nhiu vo qu trh phn hu sinh hc cc hp cht cha nit trong mi
trng. Ton b nit trong chu trnh nit sinh hc din ra chyu qua hot
ng c h n a cc vi khun sg trong cy, cc o c v cc vi
khun ng sinh trong r ca mt s loi thc . Mc p thu nhu
hoc nitrat
ca cy trng ph thuc vo ti, li cy trg, mi trng
v cc u t khc. Mt s li rau nh bp c, c ci s dg c c
amonium v nitrat
nhng ci xon, cn ty, b cc loi u sinh trng tt
hn khi cung cp n dg NO, cc li y nh c chua, khoai ty i
thh hp mi trng dinh dng c t lN-NO
3
/N-NH
4
cao. Nhit cg
nh hng t ln n vic p thu nitrat
hn amoniac, c bit nht
2-
16
o
C.
1.4.
nitrat
nitrat
n nitrat .
.
Methemoglobin
hemoglobin .
methanh hemoglobin. B
8
t
1
.
tro
( )
S h lu nitrat
cao trong m cy khng gy c i vi cy
nhng khi s dng cy c m lng nitrat
cao c th lm hi gia sc v con
ngi c bit tr em do nitrat
c ch y trong bmy u ho c kh
ng khthh nitrit. Trong d dy con ngi, do c dg a h vi sinh
vt, cc loi enzym v do c qu h ho sinh m nitrit
d dng c dng
vi cc acid amin tdo to thnh Nitrosamine gy nn ung th, c bit
ung thd dy.
1
9
1.5. NHNG Y G TN D NITRAT
TRONG
1.5.1. ng
nitrat trong rau
Theo cc nh khoa c th c yu t gy tn d nitrat trong ng
n nh nht , h sng, t i, nc ti, bin php canh c nhng
nguyn nhn ch yu c c nh nng hc kng h lpn bn c
bit l phn n. Hm lng nitrat trong ra mc m l do n
qu liu , bn khg ng ch. Gim lng n s lm m s
h y nitrat
trong rau [34]. Trong cc loi phn n dng cho cy trng
thphn n c s dg nhiu nt v g u t then cht quyt
nh g sut cy trg. Thc t cy trng c cung cp n s pht
n mnh, tg hp c nhiu cht to nn sinh khi v tng n phm.
Nhng bn nu n trong iu kin quang hp, h hp m, khng
xetoaxid chn a N-NO
3
thh N-NH
4
ri thnh axitamin, ni
h lu trong cy ng nitrat hoc xianogen [8]. o chy theo
nng t v li nn, ngi sn xut m ng phn
. Trong khi s ng phn theo chiu ng gia tng thvic s
dng phn n v phn kali t , phi hp theo t l khng hp liu
lm cho m lng nitrat trong thng phm t cao [14].
Kt qu iu tra 3 huyn Thanh Tr, Gia m v ng Anh ca
thnh ph H Ni (2000) [15] cho , ng dn s dng lng n
ln mt cn i vi phn n v kali; c bit i vi cy rau , lng
phn n s dg ph bin mc 500 kg N/ha vi xu h, bp ci l 550
kg N/ha, c chua l 640 kg N/ha. Khi kho t nh nh s dg pn bn
cho rau mt s vng chuyn canh rau ca H Ni cng cho kt qu tng
t, lng phn n nng n s dng thng p t 2-3 ln so vi quy trnh
n xut rau an ton, trong khi phn n v kali s dg rt t m ch
kng s ng. Cc kt qungn cu u khg h s ng lng ln
10
pn n kng hp l nguyn nhn dn n hm lng nitrat cao
trong n pm.
Ngi c s ng mt lng ln phn n th thi gian kt thc bn
n trc thu hch cng lmt n tng t ph b tt c cc vng
trg rau trong c nc. Nng n thng thu hch rau ch sau khi n
n 3-7 ngy [3]. Ngi n xut hu nh khng quan tm n tn d
nitrat trong rau m thi gian thu hoch do th trng qut , c bit
vo ma khan him rau. Nhiu t qu nghin cu chng minh ng,
tn d nitrat trong rau lin quan cht chti s cung cp n v qutrnh
quang hp trc lc thu hoch. Nu c thi gian v iu n cy
quang hp mnh to ra glucid v h hp to ra axetoacid thhm lng nitrat
trong cy khg n mc gy c. Do thi gian bn n trc khi thu
hoh qt nh n tn d trong rau. Tuy y kh ng p th
v ch lu nitrat
nhanh hay cm n ph thuc vo tng li rau. Hu
ht cc li rau c hm lng nitrat
t cao nt sau khi bn thc n n
cui t 10 ngy. Hm lng nitrat ci bp t cao nht o ny
th 7 k t khi bn tc ln cu t c cc u lng n khc nhau v
ch thu hoh sau 14 ngy th hm lng nitrat trong ci bp mi gim hn
di ngng an tn [12]. Tn d nitrat trong rau n l v rau n qu cao
nht trong khog thi gian t 10 15 ny lc bn ln cui n khi
thu hch, i vi rau n c l khng 20 n. Thi gian bn thc sau
ng cng xa ngy thu hoh th lng nitrat trong rau cng gim.
Khi nghin cu nh hng ca thi gian n thc n n cui i vi
mt s li rau trng h Lm g, c gBi Cch Tuyn (1998) [26]
cho bi i vi x lch tn d nitrat t cao nht khng 21 y khi ngng
bn (1569 mg/kg rau ti) sau gim dn theo thi gian v n 25 ngy
th gim hn di ngng cho php (426 mg/kg rau ti). i vi u H
lan, u ce tn d nitrat t cao nht vo thi m 7 ny sau bn thc
11
ln cui vc gim dn c ngy sau , nhng nu bn n mc cao
(>300 kg N/ha) th sau 10 ny tn d nitrat mi gim ti mc cho ph
[13]. i vi rt tn d nitrat c ch lu cao nht thi im 20
ngy sau khi ngng n v gim dn cc ngy tip theo.
1.5.2. nh hng a
D lng nitrat
trong rau chu nh hng rt ln ca yu t khhu
thi tit. Trong giai n cui chun bthu hoch, nu p thi tit nh, tri
m u th kh ng ch lu nitrat
t ln. Cc cy trng trong iu n bh
thng c d lng nitrat
p hn cy trng trong nh kh t 2 12
l, nht l cc cy n l, vi cng mt lng phn n ci bp trng
trong nh knh c m lng nitrat
cao hn so vi khi trg ngoi ng
[35]. Mt cy trng ng lyu t lm tng hoc gim lng nitrat trong
cy. Khi trg y, lng nitrat s tng ln do iu kin chu ng yu.
Thi gian chu sng trong ngy di th m lng nitrat trong cy s gim,
u gim mc chiu sng 20% th hm lng nitrat trong qu da chut ng
n 2,5 ln. Nhit g nh hng hm lng nitrat
trong rau, nhit quln gy tr ngi cho qu trh kh nitrat r
nn m lng nitrat
trong rau s cao [31].
1.5.3. nh hng ca t trg, n t mc h lu
nitrat trong rau
Mi trng , nc lun lni p nn c ngn thi. i nhng
vng sn xut nng nghip mi trng t, nc chu h hng rt
ln ca qu trh t mi trng theo ng tun hon
s i o nng sn. Cc ngn cu nc ngoi vi vic s dng
ngn t nit h du chra ng n pn n c hthg v ln hn
200 kg N/ha c nh hng n vg n hon n trong sinh thi ng
rng: nitrat ho dn ti ra tri nitrat m nhim ngun nc m, nc
12
ngm khi c nng N-NO
3
> 10 mg/l [17]. Trong iu kin m kh
n phn n ng nitrat
cho t la
ngp nc c th xy ra qu trnh
phn nitrat ho (denitrification) gy mt n v lm gia ng thh phn kh
nh h (N
2
O) n y ma axit [32].
Trong ng trng rau, t thog k, m thh hp cho quh
xy ho, nitrat c hh thnh, rau d p thu. S hp thu n dng nitrat
kng chuyn ho thnh prtin l nguyn nn m gim cht lng rau
q. Mt khc do s dg pn v c khng hp l s lm cho t b
nhim: chua , nm nitrat, ch lu trong Trong
t cc ng n d u m y g hp thu c gm 2 dng c:
amonium
v nitrat. c dng n ny ch yu do qu h phn gii cht
hu c trong t hoc do bn pn n o t chun ho to th.
hu c trong u n thng khvxc tc ca cc enzim c
khng ho thnh amonium. n t trng n, amonium
nh nh k c
t khog ho ct hu trong t v b sung ct hu c o , cg
nh vic phn v c bn vo c xy ho to thnh nitrit v nitrat.
Qu h ny xy ra theo hai bc
nh ht ng ca vi sinh vt
nitrosomonas, nitrosolobus v nitrosopira.
Nitrat h nh trong t, tu vo iu kin mt phn c cy ht,
mt pn b ra tri hoc b mt do qu trh phn n h. Bi vy bn
phn n vi lng ln v qu mn s nh thh nitrat
qu nhiu so
vi nhu cu a y trng s m ra tri gy nhm mi trng hoc
ch lu nitrat
trong ng sn. Tuy vy ion NO
3
li c p ph t u v
rt t trong t nh phc h keo t, h ct ny lm cho nitrat
linh ng
di chuyn su hn v nh hng n ngun nc ngm [18]. Trong c loi
rau, lng nc cha t 90% tr ln do y cht lng nc ti nh
hng trc p n cht lng sn phm. Sng h ngun tim ng
c cht c hi trong c nitrat
nhng c ngi nng n s dg
13
hg ny ti cho rau v hu qu t yu l chng sn c ch lu
trong [2].
1.6.
[14]
nitrat
p
n
ng nitrat tro
19-55 --67 -50
n ng nitrat trong
c v
-2013, -5/2013 [27]. K
ng nitrat
trong rau x 748,1
i
rau m
qu
rau m mg/kg, ca
u h
559
FAO.
14
(2007) [5]
.
ng nitrat
mg/kg n 421 mg/kg - ,
- 1038-2442
(2007) [8]
ng nitrat
ng nitrat
. Ngh
(2009) [13]
ng nitrat
ng nitrat
N
[37]
15
, khoai
Anjana [30] trong
trong th
DU Shao-ting
(2007) [39]
mg/kg Theo Surendra Prasad
(2008) [36]
.
.
16
2.1.
2.1.1.
3
- Lactuca sativa)
1. )
- Brassica integrifolia)
2. )