Bài 1.Sóng cơ và phương trình sóng cơ

Luyn thi đi hc KIT-1: Môn Vt Lí ( Thy ng Vit Hùng)
M đu v sóng c, pt sóng 1.

Hocmai.vn – Ngôi trng chung ca hc trò Vit
Tng đài t vn: 1900 58-58-12
- Trang | 1 -




I. I CNG SÓNG C HC
1. Ắóng c - nh ngha - phân loi

+) Sóng c: là nhng dao đng lan truyn trong môi trng .
+) Khi sóng c truyn đi ch có pha dao đng ca các phn t vt cht lan truyn còn các phn t vt cht thì dao
đng xung quanh v trí cân bng c đnh.
+) Sóng ngang: là sóng trong đó các phn t ca môi trng dao đng theo phng vuông góc vi phng truyn
sóng. Ví d: sóng trên mt nc, sóng trên si dây cao su.
+) Sóng dc: là sóng trong đó các phn t ca môi trng dao đng theo phng trùng vi phng truyn sóng.
Ví d: sóng âm, sóng trên mt lò xo.
2. Các đc trng ca mt sóng hình sin
+) Biên đ ca sóng A: là biên đ dao đng ca mt phn t ca môi trng có sóng truyn qua.
+) Chu k sóng T: là chu k dao đng ca mt phn t ca môi trng sóng truyn qua.
+) Tn s f: là đi lng nghch đo ca chu k sóng : f =
T
1

+) Tc đ truyn sóng v : là tc đ lan truyn dao đng trong môi trng .
+) Bc sóng 
: là qung đng mà sóng truyn đc trong mt chu k.  = vT =
f

v
.
+) Bc sóng  cng là khong cách gia hai đim gn nhau nht trên phng truyn sóng dao đng cùng pha.
+) Khong cách gia hai đim gn nhau nht trên phng truyn sóng mà dao đng ngc pha là

2
.
+) Khong cách gia hai đim gn nhau nht trên phng truyn sóng mà dao đng vuông pha là

4
.
+) Khong cách gia hai đim bt k trên phng truyn sóng mà dao đng cùng pha là: k.
+) Khong cách gia hai đim bt k trên phng truyn sóng mà dao đng ngc pha là: (2k+1)

2
.

Chú ý

Quá trình truyn sóng là mt quá trình truyn pha dao đng, khi sóng lan truyn thì các đnh sóng di chuyn còn
các phn t vt cht môi trng mà sóng truyn qua thì vn dao đng xung quanh v trí cân bng ca chúng.

Khi quan sát đc n đnh sóng thì khi đó sóng lan truyn đc quãng đng bng (n – 1)

, tng ng ht quãng
thi gian là

t = (n – 1)T.

M U V SÓNG C, PHNG TRÌNH SÓNG C (P1)

(TÀI LIU BÀI GING)
GIÁO VIÊN: NG VIT HÙNG

ây là tài liu tóm lc các kin thc đi kèm theo bài ging “M đu v sóng c, phng trình sóng c (p1)
“ thuc khóa
hc LTH KIT-1 : Môn Vt lí(Thy ng Vit Hùng) ti website Hocmai.vn.  có th nm vng kin thc phn “M đu
v sóng c, phng trình sóng c (p1)” Bn cn xem kt hp tài liu bài ging cùng vi bài ging này.


Luyn thi đi hc KIT-1: Môn Vt Lí ( Thy ng Vit Hùng)
M đu v sóng c, pt sóng 1.

Hocmai.vn – Ngôi trng chung ca hc trò Vit
Tng đài t vn: 1900 58-58-12
- Trang | 2 -


A
C
B
I
D
G
H
F
E
J
Phng truyê n so ng

2

2


2
3












Ví d 1. Mt ngi ngi  b bin quan sát thy khong cách gia hai ngn sóng liên tip bng 10 m. Ngoài ra ngi
đó đm đc 20 ngn sóng đi qua trc mt trong 76 (s).
a) Tính chu k dao đng ca nc bin.
b) Tính vn tc truyn ca nc bin.
Hng dn gii:
a) Khi ngi đó quan sát đc 20 ngn sóng đi qua thì sóng đã thc hin đc quãng đng là 19. Thi gian tng
ng đ sóng lan truyn đc quãng đng trên là 19T, theo bài ta có 19T = 76  T = 4 (s).
b) Khong cách gia hai ngn sóng liên tip chính là bc sóng,  = 10 m.
Tc đ truyn sóng đc tính theo công thc
10
v 2,5 m/s.
T4


  

Ví d 2
. Mt ngi quan sát sóng trên mt h thy khong cách gia hai ngn sóng liên tip bng 2 m và có
6 ngn sóng truyn qua trc mt trong 8 (s). Tc đ truyn sóng nc là
A. v = 3,2 m/s. B. v = 1,25 m/s. C. v = 2,5 m/s. D. v = 3
m/s.
Hng dn gii:
Khong cách gia 2 ngn sóng liên tip là  nên ta có  = 2 m.
6 ngn sóng truyn qua tc là sóng đã thc hin đc 5 chu k dao đng, khi đó 5T = 8  T = 1,6 (s).
T đó, tc đ truyn sóng là v = /T = 1,25 m/s  chn đáp án B.
Ví d 3
. Mt sóng c lan truyn vi tn s f = 500 Hz, biên đ A = 0,25 mm. Sóng lan truyn vi bc sóng  = 70
cm. Tìm
a) tc đ truyn sóng.
b) tc đ dao đng cc đi ca các phn t vt cht môi trng.
Hng dn gii:
a) Ta có
v
v f 0,7.500 350 m/s.
f
      

b) Tc đ cc đi ca phn t môi trng: v
max
= .A = 2f.A = 2.500.0,25.10
-3
= 0,25 = 0,785 m/s.

BÀI TP TRC NGHIM:

Câu 1: Sóng c
A. là dao đng lan truyn trong mt môi trng.
B. là dao đng ca mi đim trong môi trng.
C. là mt dng chuyn đng đc bit ca môi trng.
D. là s truyn chuyn đng ca các phn t trong môi trng.
Câu 2:  phân loi sóng ngang và sóng dc ngi ta da vào
A. tc đ truyn sóng và bc sóng. B. phng truyn sóng và tn s sóng.
C. phng dao đng và phng truyn sóng. D. phng dao đng và tc đ truyn sóng.
Câu 3: Sóng dc là sóng có phng dao đng
A. nm ngang. B. trùng vi phng truyn sóng.
Luyn thi đi hc KIT-1: Môn Vt Lí ( Thy ng Vit Hùng)
M đu v sóng c, pt sóng 1.

Hocmai.vn – Ngôi trng chung ca hc trò Vit
Tng đài t vn: 1900 58-58-12
- Trang | 3 -


C. vuông góc vi phng truyn sóng. D. thng đng.
Câu 4: Mt sóng c hc lan truyn trên mt si dây đàn hi. Bc sóng  không ph thuc vào
A. tc đ truyn ca sóng. B. chu kì dao đng ca sóng.
C. thi gian truyn đi ca sóng.
D. tn s dao đng ca sóng.
Câu 5: Phát biu nào sau đây v đi lng đc trng ca sóng c hc là không đúng?
A. Chu k ca sóng chính bng chu k dao đng ca các phn t dao đng.
B. Tn s ca sóng chính bng tn s dao đng ca các phn t dao đng.
C. Tc đ ca sóng chính bng tc đ dao đng ca các phn t dao đng.
D. Bc sóng là quãng đng sóng truyn đi đc trong mt chu k.
Câu 6: Chu kì sóng là
A. chu k ca các phn t môi trng có sóng truyn qua. B. đi lng nghch đo ca tn s góc ca sóng

C. tc đ truyn nng lng trong 1 (s). D. thi gian sóng truyn đi đc na bc sóng.
Câu 7: Bc sóng là
A. quãng đng sóng truyn trong 1 (s). B. khong cách gia hai đim có li đ bng không.
C. khong cách gia hai bng sóng.
D. quãng đng sóng truyn đi trong mt chu k.
Câu 8: Sóng ngang là sóng có phng dao đng
A. nm ngang. B. trùng vi phng truyn sóng.
C. vuông góc vi phng truyn sóng. D. thng đng.
Câu 9: Khi mt sóng c hc truyn t không khí vào nc thì đi lng nào sau đây không thay đi ?
A. Tc đ truyn sóng.
B. Tn s dao đng sóng.
C. Bc sóng. D. Nng lng sóng.
Câu 10: Tc đ truyn sóng là tc đ
A. dao đng ca các phn t vt cht. B. dao đng ca ngun sóng.
C. truyn nng lng sóng.
D. truyn pha ca dao đng.
Câu 11: Tc đ truyn sóng c hc gim dn trong các môi trng
A. rn, khí, lng. B. khí, lng, rn.
C. rn, lng, khí. D. lng, khí, rn.
Câu 12: Tc đ truyn sóng c hc tng dn trong các môi trng
A. rn, khí, lng. B. khí, lng, rn. C. rn, lng, khí. D. lng, khí, rn.
Câu 13: Tc đ truyn sóng c hc ph thuc vào
A. tn s sóng.
B. bn cht ca môi trng truyn sóng.
C. biên đ ca sóng. D. bc sóng.
Câu 14: Mt sóng c hc lan truyn trong mt môi trng tc đ v. Bc sóng ca sóng này trong môi trng đó là
. Chu k dao đng ca sóng có biu thc là
A. T = v/ B. T = v.
C. T = /v D. T = 2v/
Câu 15: Mt sóng c hc lan truyn trong mt môi trng tc đ v. Bc sóng ca sóng này trong môi trng đó là

. Tn s dao đng ca sóng tha mãn h thc
A. f = v/ B. f = v. C. f = /v D. f = 2v/
Câu 16: Mt sóng c hc có tn s f lan truyn trong mt môi trng tc đ v. Bc sóng  ca sóng này trong môi
trng đó đc tính theo công thc
A.  = v/f B.  = v.f C.  = f/v D.  = 2v/f
Câu 17: Sóng c lan truyn trong môi trng đàn hi vi tc đ v không đi, khi tng tn s sóng lên 2 ln
thì bc sóng s
A. tng 2 ln. B. tng 1,5 ln. C. không đi. D. gim 2 ln.
Câu 18: Mt sóng lan truyn vi tc đ v = 200 m/s có bc sóng  = 4 m. Chu k dao đng ca sóng là
A. T = 0,02 (s). B. T = 50 (s). C. T = 1,25 (s). D. T = 0,2 (s).
Câu 19: Mt sóng c hc lan truyn vi tc đ 320 m/s, bc sóng 3,2 m. Chu k ca sóng đó là
A. T = 0,01 (s). B. T = 0,1 (s). C. T = 50 (s). D. T = 100 (s).
Câu 20: Mt sóng c có tn s 200 Hz lan truyn trong mt môi trng vi tc đ 1500 m/s. Bc sóng ca sóng này
trong môi trng đó là
Luyn thi đi hc KIT-1: Môn Vt Lí ( Thy ng Vit Hùng)
M đu v sóng c, pt sóng 1.

Hocmai.vn – Ngôi trng chung ca hc trò Vit
Tng đài t vn: 1900 58-58-12
- Trang | 4 -


A.  = 75 m.
B.  = 7,5 m. C.  = 3 m. D.  = 30,5 m.
Câu 21: Sóng truyn dc theo trc Ox có bc sóng 40 cm và tn s 8 Hz. Chu k và tc đ truyn sóng có giá tr là
A. T = 0,125 (s) ; v = 320 cm/s. B. T = 0,25 (s) ; v = 330 cm/s.
C. T = 0,3 (s) ; v = 350 cm/s. D. T = 0,35 (s) ; v = 365 cm/s.
Câu 22: Phng trình dao đng sóng ti hai ngun A, B trên mt nc là u = 2cos(4t + /3) cm. Tc đ truyn sóng
trên mt nc là v = 0,4 m/s và xem biên đ sóng không đi khi truyn đi. Chu k T và bc sóng  có giá tr:
A. T = 4 (s),  = 1,6 m. B. T = 0,5 (s),  = 0,8 m.

C. T = 0,5 (s),  = 0,2 m. D. T = 2 (s),  = 0,2 m.
Câu 23: Phng trình dao đng sóng ti đim O có dng u = 5cos(200t) mm. Chu k dao đng ti đim O là
A. T = 100 (s). B. T = 100 (s).
C. T = 0,01 (s). D. T = 0,01 (s).
Câu 24: Khi mt sóng truyn t không khí vào nc thì
A. Nng lng và tn s không đi. B. Bc sóng và tn s không đi .
C. Tc đ và tn s không đi.
D. Tc đ thay đi, tn s không đi.
Câu 25: Mt ngi quan sát trên mt bin thy chic phao nhô lên cao 10 ln trong 36 (s) và đo đc khong cách hai
đnh lân cn là 10 m. Tính tc đ truyn sóng trên mt bin.
A. v = 2,5 m/s. B. v = 5 m/s. C. v = 10 m/s. D. v = 1,25 m/s.
Câu 26: Mt ngi quan sát mt bin thy có 5 ngn sóng đi qua trc mt mình trong khong thi gian 10 (s) và đo
đc khong cách gia 2 ngn sóng liên tip bng 5 m. Coi sóng bin là sóng ngang. Tc đ ca sóng bin là
A. v = 2 m/s. B. v = 4 m/s. C. v = 6 m/s. D. v = 8 m/s.
Câu 27: Mt ngi quan sát sóng trên mt h thy khong cách gia hai ngn sóng liên tip bng 2 m và có
6 ngn sóng truyn qua trc mt trong 8 (s). Tc đ truyn sóng nc là
A. v = 3,2 m/s.
B. v = 1,25 m/s. C. v = 2,5 m/s. D. v = 3 m/s.
Câu 28: Mt đim A trên mt nc dao đng vi tn s 100 Hz. Trên mt nc ngi ta đo đc khong
cách gia 7 gn li liên tip là 3 cm. Khi đó tc đ truyn sóng trên mt nc là
A. v = 50 cm/s. B. v = 50 m/s. C. v = 5 cm/s. D. v = 0,5 cm/s.

Câu 29: Mt ngi quan sát thy mt cánh hoa trên h nc nhô lên 10 ln trong khong thi gian 36 (s). Khong
cách gia hai đnh sóng k tip là 12 m. Tính tc đ truyn sóng trên mt h.
A. v = 3 m/s. B. v = 3,2 m/s. C. v = 4 m/s. D. v = 5 m/s.
Câu 30: Mt sóng ngang truyn trên mt si dây rt dài có li đ
d
u 6cos t cm
2





, d đo bng cm. Li đ ca
sóng ti d = 1 cm và t = 1 (s) là
A. u = 0 cm. B. u = 6 cm. C. u = 3 cm. D. u = –6 cm.
Câu 31: Mt ngi quan sát trên mt bin thy khong cách gia 5 ngn sóng liên tip bng 12 m và có 9 ngn sóng
truyn qua trc mt trong 5 (s). Tc đ truyn sóng trên mt bin là
A. v = 4,5 m/s. B. v = 5 m/s. C. v = 5,3 m/s.
D. v = 4,8 m/s.
Câu 32: Mt mi nhn S đc gn vào đu A ca mt lá thép nm ngang và chm vào mt nc. Khi đó lá thép dao
đng vi tn s f = 120 Hz. Ngun S to ra trên mt nc mt dao đng sóng, bit rng khong cách gia 9 gn li liên
tip là 4 cm. Tc đ truyn sóng trên mt nc có giá tr bng
A. v = 120 cm/s. B. v = 100 cm/s. C. v = 30 cm/s.
D. v = 60 cm/s.
Câu 33: Trên mt nc có mt ngun dao đng to ra ti đim O mt dao đng điu hoà có tn s f = 50 Hz. Trên
mt nc xut hin nhng sóng tròn đng tâm O cách đu, mi vòng cách nhau 3 cm. Tc đ truyn sóng ngang trên
mt nc có giá tr bng
A. v = 120 cm/s.
B. v = 150 cm/s. C. v = 360 cm/s. D. v = 150 m/s.
Câu 34: Ti mt đim O trên mt thoáng ca mt cht lng yên lng ta to ra mt dao đng điu hoà vuông góc vi
mt thoáng có chu kì T = 0,5 (s). T O có các vòng sóng tròn lan truyn ra xung quanh, khong cách hai vòng liên
tip là 0,5 m. Xem nh biên đ sóng không đi. Tc đ truyn sóng có giá tr
A. v = 1,5 m/s.
B. v = 1 m/s. C. v = 2,5 m/s. D. v = 1,8 m/s.
Luyn thi đi hc KIT-1: Môn Vt Lí ( Thy ng Vit Hùng)
M đu v sóng c, pt sóng 1.

Hocmai.vn – Ngôi trng chung ca hc trò Vit
Tng đài t vn: 1900 58-58-12

- Trang | 5 -


Câu 35: Mt sóng c lan truyn trong mt môi trng vi tc đ 1 m/s và tn s 10 Hz, biên đ sóng không đi là 4
cm. Khi phn t môi trng đi đc quãng đng S cm thì sóng truyn thêm đc quãng đng 25 cm. Tính S
A. S = 10 cm B. S = 50 cm C. S = 56 cm
D. S = 40 cm.
Câu 36: u A ca mt si dây cao su cng thng nm ngang. đc làm cho dao đng điu hòa theo phng thng
đng vi tn s f = 0,5 Hz. Trong thi gian 8 (s) sóng đã đi đc 4 cm dc theo dây. Tc đ truyn sóng v và bc
sóng  có giá tr là
A. v = 0,2 cm/s và  = 0,1 cm. B. v = 0,2 cm/s và  =0,4 cm.
C. v = 2 cm/s và 
=0,4 cm. D. v = 0,5 cm/s và  =1 cm.
Câu 37: Lúc t = 0 đu O ca si dây cao su nm ngang bt đu dao đng đi lên vi chu k 2 s, to thành sóng lan
truyn trên dây vi tc đ 2 m/s. im M trên dây cách O mt khong bng 1,4 m. Thi đim đu tiên đ M đn đim
cao nht là
A. 1,5 s B. 2,2 s C. 0,25 s
D. 1,2 s
Câu 38: Ngi ta gây mt dao đng  đu O mt dây cao su cng thng làm to nên mt dao đng theo phng vuông
góc vi v trí bình thng ca dây, vi biên đ a = 3 cm và chu k T = 1,8 (s). Sau 3 giây chuyn đng truyn đc 15 m
dc theo dây. Tc đ truyn sóng trên dây là:
A. v = 9 m/s. B. v = 6 m/s. C. v = 5 m/s. D. v = 3 m/s.
Câu 39: Ngi ta nh nhng git nc đu đn xung mt đim O trên mt nc phng lng vi tc đ 80 git trong
mt phút, khi đó trên mt nc xut hin nhng gn sóng hình tròn tâm O cách đu nhau. Khong cách gia 4 gn
sóng liên tip là 13,5 cm. Tc đ truyn sóng trên mt nc là :
A. v = 6 cm/s. B. v = 45 cm/s. C. v = 350 cm/s. D. v = 60 cm/s.
Câu 40: Lúc t = 0 đu O ca si dây cao s nm ngang bt đu dao đng đi lên vi chu k 2 s biên đ 5 cm, to thành
sóng lan truyn trên dây vi tc đ 2 m/s. im M trên dây cách O mt khong bng 1,4 cm. Thi đim đu tiên đ M
đn đin N thp hn v trí cân bng 2 cm là
A. 1,53 s B. 2,23 s

C. 1,83 s D. 1,23 s
Câu 41: Mi nhn ca âm thoa dao đng vi tn s f = 440 Hz đc đ chm nh vào mt nc yên lng. Trên mt
nc ta quan sát khong cách gia hai nhn sóng liên tip là 2 mm. Tc đ truyn sóng là
A. v = 0,88 m/s. B. v = 880 cm/s. C. v = 22 m/s. D. v = 220 cm/s.
Câu 42: Ngi ta gây mt dao đng  đu O mt dây cao su cng thng làm to nên mt dao đng theo phng vuông
góc vi v trí bình thng ca dây, vi biên đ a = 3 cm và chu k T = 1,8 (s). Sau 3 giây chuyn đng truyn đc 15 m
dc theo dây. Tìm bc sóng ca sóng to thành truyn trên dây.
A.  = 9 m. B.  = 6,4 m. C.  = 4,5 m. D.  = 3,2 m.
Câu 43: Ti đim O trên mt nc yên tnh, có mt ngun sóng dao đng điu hoà theo phng thng đng vi tn
s f = 2Hz. T O có nhng gn sóng tròn lan rng ra xung quanh. Khong cách gia 2 gn sóng liên tip là 20cm.
Tc đ truyn sóng trên mt nc là :
A. 160 (cm/s) B. 20 (cm/s)
C. 40 (cm/s) D. 80 (cm/s)
Câu 44: Ngun phát sóng S trên mt nc to dao đng vi tn s f = 100 Hz gây ra các sóng tròn lan rng trên mt
nc. Bit khong cách gia 7 gn li liên tip là 3 cm. Vn tc truyn sóng trên mt nc bng bao nhiêu?
A. 25 cm/s.
B. 50 cm/s. C. 100 cm/s. D. 150 cm/s.
Câu 45: Mt sóng c lan truyn trong mt môi trng vi tc đ 1 m/s và tn s 10 Hz, biên đ sóng không đi là 4
cm. Khi phn t môi trng đi đc quãng đng 8 cm thì sóng truyn thêm đc quãng đng bng
A. 10 cm B. 12 cm
C. 5 cm D. 4 cm.
Câu 46: Mt sóng c khi truyn trong môi trng 1 có bc sóng và vn tc là 
1
và v
1
. Khi truyn trong môi trng
2 có
bc sóng và vn tc là 
2
và v

2
. Biu thc nào sau đây là đúng?
A.
12

B.
11
22



C.
21
12



D.
12


Luyn thi đi hc KIT-1: Môn Vt Lí ( Thy ng Vit Hùng)
M đu v sóng c, pt sóng 1.

Hocmai.vn – Ngôi trng chung ca hc trò Vit
Tng đài t vn: 1900 58-58-12
- Trang | 6 -


Câu 47: Lúc t = 0 đu O ca si dây cao su nm ngang bt đu dao đng đi lên vi chu k 4 s, to thành sóng lan

truyn trên dây vi tc đ 50 cm/s. im M trên dây cách O mt khong bng 24 cm. Thi đim đu tiên đ M xung
v trí thp nht là
A. 3,66 s B. 3,48 s C. 2,48 s D. 1,48 s
Câu 48: Mt sóng c lan truyn trong mt môi trng vi tc đ 40 cm/s và tn s 10 Hz, biên đ sóng không đi là
2 cm. Khi phn t môi trng đi đc quãng đng S cm thì sóng truyn thêm đc quãng đng 30 cm. Tính S
A. S = 60 cm B. S = 50 cm C. S = 56 cm D. S = 40 cm.
Câu 49: Mt sóng c lan truyn trong mt môi trng vi tc đ 100 cm/s và tn s 20 Hz, biên đ sóng không đi là
4 cm. Khi phn t môi trng đi đc quãng đng 72 cm thì sóng truyn thêm đc quãng đng bng
A. 20 cm B. 12 cm C. 25 cm
D. 22,5 cm.

ÁP ÁN TRC NGHIM

01. A
02. C
03. B
04. D
05. C
06. A
07. D
08. C
09. B
10. C
11. C
12. B
13. B
14. C
15. A
16. A
17. D

18. A
19. A
20. B
21. A
22. C
23. C
24. B
25. A
26. A
27. D
28. A
29. A
30. A
31. D
32. D
33. B
34. B
35. D
36. D
37. D
38. C
39. A
40. C
41. A
42. A
43. C
44. B
45. C
46. B
47. B

48. A
49. D



Giáo viên: ng Vit Hùng
Ngun :
Hocmai.vn