nghiên cứu ứng dụng hỗ trợ vận hành tiến trình nghiệp vụ trên môi trường WEB

Nghiên cứu và xây dựng ứng dụng hỗ trợ vận hành tiến trình nghiệp vụ (BPML) trên mơi trường WEB

Lời cảm ơn
Chúng em xin chân thành cảm ơn Khoa Công Nghệ Thông Tin, Trường Đại
học Khoa học Tự nhiên, Tp HCM đã tạo điều kiện cho chúng em thực hiện đề tài
tốt nghiệp này.
Chúng em xin chân thành cảm ơn thầy Lâm Quang Vũ đã tận tình hướng dẫn,
chỉ bảo chúng em trong suốt quá trình thực hiện đề tài này. Qua sự hướng dẫn của
thầy, chúng em không chỉ học được nhiều kiến thức bổ ích mà cịn học ở thầy
phương pháp nghiên cứu khoa học, thái độ và tinh thần làm việc nghiêm túc.
Chúng em cũng xin chân thành cảm ơn các thầy cô trong khoa công nghệ
thông tin đã trang bị cho chúng em những kiến thức bổ ích trong suốt q trình
học tập tại trường. Những kiến thức ấy đã giúp chúng em rất nhiều trong quá trình
làm đề tài và cũng là hành trang cho chúng em tự tin, vững bước vào đời.
Chúng con xin ghi nhớ công ơn của Ba, Mẹ. Ba mẹ luôn là niềm động viên
giúp chúng con vuợt qua khó khăn trong cuộc sống.
Chúng em xin cảm ơn các anh chị khóa trước đã truyền đạt các kinh nghiệm
cho chúng em trong quá trình thực hiện luận văn tốt nghiệp.
Mặc dù đã cố gắng hoàn thành luận văn với tất cả nỗ lực của bản thân, nhưng
luận văn chắc chắn không tránh khỏi những sai sót, chúng em rất mong q thầy cơ
tận tình chỉ bảo. Một lần nữa chúng em xin gửi đến tất cả mọi người lời cảm ơn
chân thành nhất.

Trang 1


Nghiên cứu và xây dựng ứng dụng hỗ trợ vận hành tiến trình nghiệp vụ (BPML) trên mơi trường WEB

Giới thiệu tổng quan đề tài
Ngày nay, cùng với sự gia tăng quy mô tổ chức, công việc ngày càng phức tạp. Nhu
cầu sử dụng tin học trong tổ chức cũng gia tăng tương ứng. Tuy nhiên, hiện nay, tin học

chỉ được áp dụng để thực hiện các công việc thường ngày, việc quản lý quy trình thực
hiện các chuỗi cơng việc chưa được hỗ trợ. Từ đó xuất hiện nhu cầu sử dụng tin học để
quản lý có hiệu quả các quy trình nghiệp vụ.
Năm 1998, tổ chức WfMC được thành lập với mục đích nghiên cứu và ứng dụng tin
học vào việc quản lý các quy trình nghiệp vụ. WfMC mong muốn xây dựng được hệ
thống quản lý quy trình nghiệp vụ, gọi tắt là BPMS (Business Process Management
System), một BPMS gồm hai phần chính sau:
Ø Phần hỗ trợ mơ hình hóa quy trình nghiệp cụ (để định nghĩa các quy trình
nghiệp vụ trong thực tế): thơng thường gồm một ngơn ngữ dùng để đặc tả quy
trình nghiệp vụ và các công cụ trực quan hỗ trợ người dùng thiết kế các quy
trình này.
Ø Phần hỗ trợ vận hành quy trình nghiệp vụ: thường gồm một động cơ vận hành
quy trình giúp quản lý việc vận hành quy trình cùng với các công cụ giúp
người dùng tham gia vào quá trình thực hiện quy trình nghiệp vụ.
Tuy nhiên hướng phát triển BPMS chưa có độ trưởng thành cao, đa số các BPMS vẫn
còn dừng lại ở mức nghiên cứu. Về ngơn ngữ đặc tả đã có những bước phát triển, xuất
hiện một số ngôn ngữ đặc tả chuẩn như XPDL, BPML. Về công cụ thiết kế và hỗ trợ vận
hành vẫn còn nhiều hạn chế.
Trong luận văn cử nhân tin học về đề tài “Tìm hiểu XPDL và xây dựng ứng dụng
minh hoạ” của hai sinh viên Trần Đăng Khoa và Phạm Minh Tuấn (Sinh viên khoa công
nghệ thông tin, trường Đại học Khoa học Tự nhiên) đã xây dựng thành cơng cơng cụ mơ
hình hóa eXPDL. Trong khn khổ luận văn này, chúng em dự định nghiên cứu và xây
dựng ứng dụng hỗ trợ vận hành quy trình nghiệp vụ dựa trên đặc tả do công cụ mô hình
hóa eXPDL phát sinh.
Với đề tài “Nghiên cứu và xây dựng ứng dụng hỗ trợ vận hành tiến trình nghiệp
vụ (BPML) trên môi trường WEB ”, chúng em hy vọng góp một phần nhỏ vào việc ứng
dụng

tin

học

quản

lý

các

Trang 2

quy

trình

nghiệp

vụ.


Nghiên cứu và xây dựng ứng dụng hỗ trợ vận hành tiến trình nghiệp vụ (BPML) trên mơi trường WEB

Mục lục
Danh mục các ký hiệu, các chữ viết tắt........................................................................ 6
Danh mục các hình vẽ..................................................................................................... 6
Danh mục các bảng ......................................................................................................... 7
Chương 1.
1.1.

Tổng quan.................................................................................................. 9

Tổng quan về quy trình nghiệp vụ:.................................................................... 9

1.1.1.

Định nghĩa:...................................................................................................... 9

1.1.2.

Các hướng nghiên cứu về tiến trình nghiệp vụ:............................................ 9

1.1.3.

Cơ chế vận hành quy trình nghiệp vụ:......................................................... 13

1.1.4. Ưu và khuyết điểm của vận hành quy trình nghiệp vụ bằng WEB: .................. 14
1.2.

Tổng quan về đề tài: ........................................................................................... 14

1.2.1.

Các yêu cầu của đề tài: ................................................................................. 14

1.2.2.

Kết quả đạt được:.......................................................................................... 14

1.2.3.

Bố cục luận văn: ........................................................................................... 15

Chương 2.
2.1.

Giới thiệu một số ngơn ngữ mơ hình hóa: .......................................... 16

Ngơn ngữ mơ hình hóa XPDL: ......................................................................... 16

2.1.1.

Lịch sử:.......................................................................................................... 17

2.1.2.

Các đặc điểm chính của XPDL 2.0: ............................................................ 20

2.2.

Ngơn ngữ mơ hình hóa BPML:......................................................................... 22

2.2.1.

Khái niệm:..................................................................................................... 22

2.2.2. Các thành phần chính:........................................................................................... 23
2.2.2.1. Cơng việc (Acitivity) :.................................................................................. 23
2.2.2.2. Các loại công việc (Activity types): ............................................................ 23
2.2.2.3. Ngữ cảnh công việc (The activity context):................................................ 23
2.2.2.4. Công việc đơn giản và công việc phức hợp (simple and complex activity):
........................................................................................................................ 24

2.2.2.5. Thể hiện công việc (Activity instance): ...................................................... 25
2.2.3.

Quy trình (Process):...................................................................................... 26

2.2.4.

Ngữ cảnh (Context): ..................................................................................... 31

2.2.5.

Thuộc tính (Property): .................................................................................. 32

2.2.6.

Tín hiệu (Signal):.......................................................................................... 34

Trang 3


Nghiên cứu và xây dựng ứng dụng hỗ trợ vận hành tiến trình nghiệp vụ (BPML) trên mơi trường WEB

2.2.7.

Kế hoạch (Schedule): ................................................................................... 35

2.2.8.

Ngoại lệ (Exception): ................................................................................... 35

2.2.9.

Giao tác (Transaction):................................................................................. 38

2.2.10.

Hàm (Function):............................................................................................ 40

2.3.

Ngơn ngữ mơ hình hóa eXPDL:........................................................................ 40

2.3.1.

Giới thiệu: ..................................................................................................... 40

2.3.2.

Những cải tiến của eXPDL so với XPDL và BPML:................................. 41

2.3.2.8. Hỗ trợ mơ tả các quy trình có những hoạt động theo mẫu cột mốc: ......... 43
Chương 3.

Giới thiệu tổng quan hệ thống .............................................................. 44

3.1.

Ngữ cảnh phát triển hệ thống: .......................................................................... 45

3.2.

Yêu cầu hệ thống cần xây dựng:....................................................................... 45

3.3.

Ý nghĩa hệ thống:................................................................................................ 45

3.4.

Công cụ thiết kế: ................................................................................................. 46

3.4.1.

Giới thiệu về cơng cụ mơ hình hóa quy trình nghiệp vụ :.......................... 46

3.4.2.

Một số chỉnh sửa công cụ MyXPDL cho phù hợp với việc quản lý quy

trình nghiệp vụ............................................................................................................... 47
3.5.

Nguyên lý tổ chức hệ thống: .............................................................................. 47

3.6.

Nguyên lý vận hành hệ thống:........................................................................... 47

3.7.

Quy trình tổng quan:.......................................................................................... 48

Chương 4.

Phân tích u cầu hệ thống ................................................................... 49

4.1.

Các thành phần hỗ trợ trong luận văn:........................................................... 49

4.2.

Các chức năng chính: ......................................................................................... 50

4.2.1.

Quản lý quy trình mẫu:................................................................................. 50

4.2.2.

Khởi tạo dự án: ............................................................................................. 50

4.2.3.

Quản lý dự án:............................................................................................... 51

4.2.4.

Thực hiện dự án: ........................................................................................... 52

4.2.5.

Các chức năng quản trị:................................................................................ 52

4.3.

Mơ hình Use Case: .............................................................................................. 52

4.4.

Đặc tả Actor:........................................................................................................ 53

4.5.

Đặc tả Use Case:.................................................................................................. 53

Chương 5.

Phân tích và thiết kế hệ thống .............................................................. 72

Trang 4


Nghiên cứu và xây dựng ứng dụng hỗ trợ vận hành tiến trình nghiệp vụ (BPML) trên mơi trường WEB

5.1.

Thiết kế dữ liệu: .................................................................................................. 72

5.2.

Một số lược đồ cơ sở dữ liệu: ............................................................................ 73

5.3.

Thiết kế xử lý:...................................................................................................... 74

5.3.1.

Sơ đồ lớp: ...................................................................................................... 75

5.3.2.

Một số mơ hình chính:.................................................................................. 76

5.3.3.

Một số luồng tuần tự chính trong ứng dụng:............................................... 79

5.4.

Thiết kế giao diện:............................................................................................... 91

Chương 6.
6.1.

Thử nghiệm và đánh giá........................................................................ 93

Một số quy trình mẫu:........................................................................................ 93

6.1.1. Quy trình đăng ký học phần:................................................................................ 93
6.1.2. Quy trình chuẩn bị thi thực hành: ........................................................................ 94
6.1.3. Quy trình xét tốt nghiệp cuối khóa ...................................................................... 94
6.2.

Cài đặt và triển khai hệ thống: ......................................................................... 95

6.3.

Đánh giá: .............................................................................................................. 95

Chương 7.
7.1.

Tổng kết và hướng phát triển............................................................... 96

Những kết quả đạt được:................................................................................... 97

7.1.1.

Về mặt lý thuyết:........................................................................................... 97

7.1.2.

Về mặt ứng dụng: ......................................................................................... 97

7.2.

Ưu và khuyết điểm của hệ thống:..................................................................... 97

7.3.

Hướng phát triển: ............................................................................................... 98

7.4.

Lời kết:.................................................................................................................. 99

Tài liệu tham khảo......................................................................................................... 99
Phụ lục...........................................................................................................................100
Phụ lục 1: Mô tả các bảng cơ sở dữ liệu ..................................................................100
Phụ lục 2: Các màn hình giao diện chính ................................................................117
Phụ lục 3: Quy trình đăng ký học phần...................................................................128

Trang 5


Nghiên cứu và xây dựng ứng dụng hỗ trợ vận hành tiến trình nghiệp vụ (BPML) trên mơi trường WEB

Danh mục các ký hiệu, các chữ viết tắt
WfMS

Workflow Management System

WfMC

Workflow Management Coalition

XPDL

XML for Process Definition Language

BPML

Business Process Modeling Language

BPEL

Business Process Execution Language

BPMI

Business Process Management Initiative

UML

Unified Modelling Language

Danh mục các hình vẽ
Hình 1 Mơ hình hóa tiến trình nghiệp vụ............................................................................... 9
Hình 2 Mơ hình vận hình quy trình nghiệp vụ..................................................................... 13
Hình 3Sơ đồ chuyển đổi trạng thái thể hiện công việc trong BPML ................................. 26
Hình 4 Nguyên lý tổ chức hệ thống...................................................................................... 47
Hình 5 Nguyên lý vận hành hệ thống................................................................................... 48
Hình 6 Quy trình tổng quan .................................................................................................. 49
Hình 7 Mơ hình Use Case ..................................................................................................... 53
Hình 8 Mơ hình cơ sở dữ liệu tổng quan.............................................................................. 73
Hình 9 Lược đồ cơ sở dữ liệu phân cơng thực hiện cơng việc ........................................... 73
Hình 10 Lược đồ cơ sở dữ liệu tạo mới công việc .............................................................. 73
Hình 11 Lược đồ cơ sở dữ liệu tạo mới sản phẩm............................................................... 74

Hình 12 Sơ đồ lớp các đối tượng trong dự án...................................................................... 75
Hình 13 Sơ đồ lớp các đối tượng liên quan đến cơng việc ................................................. 76
Hình 14 Sơ đồ trạng thái cơng việc ...................................................................................... 76
Hình 15 Quy trình hiển thị cây dự án ................................................................................... 78
Hình 16 Quy trình tìm kích hoạt cơng việc tiếp theo .......................................................... 79
Hình 17 Lược đồ tuần tự tạo mới dự án theo mẫu............................................................... 80
Hình 18 Lược đồ tuần tự kích hoạt dự án ............................................................................ 81
Hình 19 Lược đồ tuần tự tạo mới thể hiện cơng việc .......................................................... 82
Hình 20 Lược đồ tuần tự tìm cơng việc tiếp theo trong dự án............................................ 83
Hình 21 Lược đồ tuần tự xử lý endevent ............................................................................. 84
Hình 22 Lược đồ tuần tự xử lý Gateway.............................................................................. 85
Hình 23 Lược đồ tuần tự thay đổi thông tin công việc........................................................ 86
Hình 24 Lược đồ tuần tự hiển thị cây tiến trình................................................................... 87
Hình 25 Lược đồ tuần tự upload sản phẩm.......................................................................... 88
Hình 26 Lược đồ tuần tự doawnload sản phẩm................................................................... 88
Hình 27 Lược đồ tuần tự thêm mới đối tượng ..................................................................... 89
Hình 28 Lược đồ tuần tự luân chuyển sản phẩm................................................................. 90
Hình 29 Lược đồ tuần tự truy xuất cơ sở dữ liệu................................................................. 90
Hình 30 Menu chức năng hệ thống....................................................................................... 91
Hình 31 Cây tiến trình dự án................................................................................................. 91
Hình 32 Màn hình vận hành dự án ....................................................................................... 92
Trang 6


Nghiên cứu và xây dựng ứng dụng hỗ trợ vận hành tiến trình nghiệp vụ (BPML) trên mơi trường WEB

Hình 33 Màn hình báo cáo .................................................................................................... 93
Hình 34 Quy trình thi thực hành........................................................................................... 94
Hình 35 Quy trình xét tốt nghiệp cuối khóa......................................................................... 95
Hình 36 Màn hình thực hiện cơng việc ..............................................................................117

Hình 37 Màn hình tạo mới dự án........................................................................................118
Hình 38 Màn hình quy định thời gian thực hiện cơng việc...............................................119
Hình 39 Màn hình phân cơng user thực hiện cơng việc....................................................120
Hình 40 Màn hình chính thêm cơng việc vào dự án..........................................................121
Hình 41 Màn hình thêm sản phẩm......................................................................................122
Hình 42 Màn hình thêm cổng điều khiển...........................................................................123
Hình 43 Màn hình thêm kiểu dữ liệu tự định nghĩa ..........................................................124
Hình 44 Màn hình thêm luồng điều khiển vào quy trình ..................................................125
Hình 45 Màn hình quản lý sản phẩm..................................................................................126
Hình 46 Màn hình xem thơng tin cơng việc.......................................................................127
Hình 47 Màn hình báo cáo dự án........................................................................................128
Hình 48 Quy trình đăng ký học phần .................................................................................129
Hình 49 Quy trình chuẩn bị cơng tác giảng dạy ................................................................129
Hình 50 Quy trình chuẩn bị đăng ký học phần lý thuyết ..................................................130
Hình 51 Quy trình đăng ký học phần lý thuyết..................................................................131
Hình 52 Quy trình chuẩn bị đăng ký thực hành.................................................................132
Hình 53 Quy trình đăng ký thực hành................................................................................133
Hình 54 Quy trình hiệu chỉnh học phần .............................................................................133
Hình 55 Quy trình đăng ký trả nợ.......................................................................................134
Hình 56 Quy trình tính tốn và đóng học phí ....................................................................134
Hình 57 Các vai trị trong quy trình đăng ký học phần .....................................................135
Hình 58 Các sản phẩm trong quy trình đăng ký học phần ................................................135

Danh mục các bảng
Bảng 1 Bản so sánh các loại khởi tạo quy trình................................................................... 28
Bảng 2 Bảng mơ tả các trạng thái công việc........................................................................ 77
Bảng 3 CSDL mô tả người dùng ........................................................................................100
Bảng 4 CSDL mô tả quyền trong hệ thống........................................................................101
Bảng 5 CSDL mô tả sự phân quyền trong hệ thống..........................................................101
Bảng 6 CSDL lưu trữ các mẫu mơ hình hóa......................................................................101

Bảng 7 CSDL lưu trữ các tập tin ........................................................................................102
Bảng 8 CSDL lưu trữ dự án ................................................................................................102
Bảng 9 CSDL lưu trữ mơ hình............................................................................................103
Bảng 10 CSDL lưu trữ vai trò.............................................................................................103
Bảng 11 CSDL lưu trữ tiến trình ........................................................................................104
Bảng 12 CSDL lưu trữ cơng việc .......................................................................................104
Bảng 13 CSDL lưu trữ trạng thái mở rộng của công việc ................................................105
Bảng 14 CSDL lưu trữ sản phẩm........................................................................................105
Bảng 15 CSDL lưu trữ trạng thái mỡ rộng của sản phẩm.................................................106
Bảng 16 CSDL lưu trữ thuộc tính sản phẩm......................................................................106
Bảng 17 CSDL lưu trữ các sản phẩm vào/ra của công việc..............................................106

Trang 7


Nghiên cứu và xây dựng ứng dụng hỗ trợ vận hành tiến trình nghiệp vụ (BPML) trên mơi trường WEB

Bảng 18 CSDL lưu trữ phân vai trị thực hiện cơng việc..................................................107
Bảng 19 CSDL lưu trữ kiểu dữ liệu tự định nghĩa ............................................................107
Bảng 20 CSDL lưu trữ giá trị các kiểu dữ liệu tự định nghĩa...........................................107
Bảng 21 CSDL lưu trữ luồng tuần tự .................................................................................108
Bảng 22 CSDL lưu trữ điều kiện ........................................................................................108
Bảng 23 CSDL lưu trữ biểu thức điều kiện nguyên tố......................................................109
Bảng 24 CSDL lưu trữ cổng điều khiển.............................................................................109
Bảng 25 CSDL lưu trữ biến cố bắt đầu ..............................................................................110
Bảng 26 CSDL lưu trữ biến cố trung gian .........................................................................111
Bảng 27 CSDL lưu trữ biến cố kết thúc.............................................................................112
Bảng 28 CSDL lưu trữ bộ định giờ ....................................................................................112
Bảng 29 CSDL lưu trữ thể hiện công việc .........................................................................113
Bảng 30 CSDL lưu vết q trình thực hiện cơng việc.......................................................113

Bảng 31 CSDL lưu trữ thể hiện sản phẩm .........................................................................114
Bảng 32 CSDL lưu trữ thể hiện sản phẩm đầu vào của công việc ...................................114
Bảng 33 CSDL lưu trữ thể hiện sản phẩm đầu ra của công việc......................................114
Bảng 34 CSDL lưu trữ thời gian thực hiện công việc.......................................................115
Bảng 35 CSDL lưu trữ phân cơng vai trị cho người dùng trong dự án...........................115
Bảng 36 CSDL lưu trữ câu hỏi ...........................................................................................116
Bảng 37 CSDL lưu trữ câu trả lời.......................................................................................116

Trang 8


Nghiên cứu và xây dựng ứng dụng hỗ trợ vận hành tiến trình nghiệp vụ (BPML) trên mơi trường WEB

Chương 1.

Tổng quan

Trình bày tổng quan các vấn đề sẽ được nghiên cứu trong luận văn. Đồng thời
cung cấp một số định nghĩa, khái niệm ban đầu về các vấn đề liên quan đến luận
văn.
1.1. Tổng quan về quy trình nghiệp vụ:
1.1.1. Định nghĩa:
Là một tập hợp của một hoặc nhiều thủ tục hoặc cơng việc mà cùng chung mục
đích nghiệp vụ, thông thường trong ngữ cảnh của tổ chức định nghĩa các vai trò
chức năng và các mối quan hệ. 1
1.1.2. Các hướng nghiên cứu về tiến trình nghiệp vụ:
1.1.2.1.

Về mơ hình hóa tiến trình nghiệp vụ:

1.1.2.1.1. Mơ hình hóa nghiệp vụ là gì?
Mơ hình hóa tiến trình nghiệp vụ là việc định nghĩa các tiến trình nghiệp vụ
bằng cách sử dụng ngơn ngữ mơ hình hóa tiến trình thích hợp. Hiện tại có rất
nhiều ngơn ngữ mơ hình hóa tiến trình đang được nghiên cứu và phát triển nhưng
trong đó phổ biến nhất là 2 ngơn ngữ BPML và XPDL.

Hình 1 Mơ hình hóa tiến trình nghiệp vụ2

Ngơn ngữ mơ hình hóa tiến trình cần diễn đạt được các thành tố chính trong
tiến trình, thêm vào đó cũng cần diễn đạt được các thông tin phụ như tài nguyên,
việc phân tích, theo dõi, đo lường...Nhưng tại sao lại phải mơ hình hóa tiến trình ?
1

Trang 3, Business Project Modeling Languages: Sorting through the alphabet soup, WfMC, 1999
Nghiên cứu và áp dụng các kỹ thuật hỗ trợ vận hành một số tiến trình phần mềm hửu dụng, luận văn thạc
sĩ ngành tin học, TP HCM 2003

2

Trang 9


Nghiên cứu và xây dựng ứng dụng hỗ trợ vận hành tiến trình nghiệp vụ (BPML) trên mơi trường WEB

1.1.2.1.2. Mục đích của việc mơ hình hóa:
Việc mơ hình hóa quy trình nghiệp vụ nhằm các mục đích sau đây:
Ø Mơ tả quy trình
Cung cấp một hệ thống đặc tả mang tính hình thức để thống nhất cơ chế giao
tiếp trao đổi tài liệu giữa các tổ chức.
Ø Phân tích quy trình

Dựa vào mơ hình để xem xét cải tiến quy trình, phân tích nhằm tìm ra các thiếu
sót và hạn chế của quy trình.
Ø Thực thi quy trình
Mơ phỏng hay cung cấp một mức độ hỗ trợ xử lý tự động nhất định cho các
quy trình nghiệp vụ.
Cung cấp hướng dẫn chi tiết cho các đối tượng tham gia vào tiến trình: nhờ đó
q trình phối hợp thực hiện dễ dàng hơn.
1.1.2.1.3. Một số đặc điểm của các ngôn ngữ mơ hình hóa:
XPDL,BPML, BPEL:
BPML, BPEL và XPDL là những ngơn ngữ định nghĩa tiến trình dựa trên
XML. Chúng cung cấp một mơ hình hình thức để biểu thị những tiến trình có thể
thực hiện, những tiến trình này thể hiện tất cả diện mạo của tiến trình nghiệp vụ
của 1 cơng ty. Chúng dựa vào những mơ hình đặc tả khác nhau.
Mỗi mơ hình đều xem hoạt động (activities) như những phần tử cơ bản của sự
định nghĩa tiến trình. Mỗi hoạt động (activity) lại là 1 bộ phận của tiến trình đặc
biệt nào đó. Mỗi cái đều có thể hiện dữ liệu liên quan riêng có thể được đề cập đến
cổng lôgic và những biểu thức (expresstion).
Trong khi BPML và BPEL được xem như những ngôn ngữ lập trình có cấu
trúc khối, cho phép đệ quy các khối thì XPDL được xem như một ngơn ngữ có cấu
trúc đồ thị với những khái niệm bổ sung để điều khiển những khối.
BPML tập trung trong việc định nghĩa những dịch vụ mạng. BPEL cũng tập
trung trong vấn đề này và hướng giải quyết cũng tương tự với BPML. Trong khi
đó XPDL tập trung trên những vấn liên quan đến phân phối các công việc.
Trang 10


Nghiên cứu và xây dựng ứng dụng hỗ trợ vận hành tiến trình nghiệp vụ (BPML) trên mơi trường WEB

1.1.2.1.4. Các hướng nghiên cứu hiện nay:
Lĩnh vực mơ hình hóa nghiệp vụ đang trong bước xây dựng và phát triển nên

có khá nhiều hướng nghiên cứu. Một số hướng tập trung vào việc đặc tả các
nghiệp vụ theo tính hướng sự kiện, một số khác lại xem xét mơ hình nghiệp vụ
theo một lĩnh vực công nghiệp hay thương mại chuẩn. Trong đề tài này chúng em
xin được tập trung chủ yếu vào phương pháp mơ hình hóa nghiệp vụ theo mơ hình
luồng cơng việc (Workflow). Đây là mơ hình xem xét quy trình nghiệp vụ tổng
quát dưới dạng các luồng thực thi có thứ tự, tập trung vào cơ chế mơ tả nghiệp vụ
sao cho có thể đễ dàng lưu trữ và vận hành được trên máy tính. Mơ hình
Workflow ra đời cách đây hơn 15 năm và hiện đang được xây dựng dần dần để
hoàn chỉnh về cấu trúc và ngữ nghĩa.
Một số hướng nghiên cứu chính về mơ hình Workflow
ü Xây dựng các giao diện của mơ hình Workflow
Để mơ hình Workflow có khả năng hiểu được trong các hệ thống quản trị
luồng cơng việc, thì nó phải được cung cấp các giao diện ra “thế giới lập trình”
bên ngồi. Các giao diện này có thể được xem như các API chuẩn cung cấp khả
năng cho những thành phần bên ngồi có thể quản lý thơng tin, giao tiếp, gọi các
hành vi ứng xử tương ứng trong mơ hình.
ü Xây dựng hệ thống quản lý nghiệp vụ từ các mơ hình Workflow :
Các hệ thống quản lý luồng công việc cung cấp khả năng đọc dữ liệu từ mơ
hình đã được mơ hình hóa, và cho phép vận hành, kiểm sốt các mơ hình này để tự
động hóa các nghiệp vụ thực tế. Hiện nay hướng nghiên cứu này đạt khá nhiều
thành tựu như : việc cung cấp các cơ chế động để hỗ trợ việc thực thi mơ hình
workflow, giám sát ghi nhận các thơng tin quản lý từ mơ hình, cho phép phân
quyền và xử lý trên các thành phần thuộc mơ hình khi thực thi.
ü Xây dựng cấu trúc mơ hình luồng cơng việc ở mức meta :
Mơ hình luồng cơng việc ở mức meta được định nghĩa ở mức trừu tượng hóa
cao nhất, nhằm cung cấp khả năng mở rộng mơ hình luồng cơng việc ở mức tối đa.
Nó có ứng dụng rất mạnh trong việc chuyển đổi giữa các ngôn ngữ mô hình hóa
Trang 11

Nghiên cứu và xây dựng ứng dụng hỗ trợ vận hành tiến trình nghiệp vụ (BPML) trên mơi trường WEB

luồng cơng việc. Đồng thời từ mơ hình này các ngơn ngữ mơ hình hóa luồng cơng
việc có thể cung cấp những khả năng mở rộng khi cần thiết.
Đây là một trong những hướng nghiên cứu chính của các tổ chức mơ hình hóa
lớn hiện nay. Điển hình là UML, WfMC, và BPMI. Tổ chức đang có những
nghiên cứu khá sâu về vấn đề này là WfMC. WfMC xây dựng một mơ hình Meta
tương đối tốt và có cấu trúc tương tự với khá nhiều ngơn ngữ mơ hình hóa khác.
Thơng qua mơ hình meta này có thể dễ dàng chuyển đổi giữa khá nhiều ngơn ngữ
mơ hình hóa khác nhau thơng qua việc ánh xạ về mơ hình meta.
ü Xây dựng các ngơn ngữ mơ hình hóa cho mơ hình Workflow
Những nghiên cứu về ngơn ngữ mơ hình hóa đi sâu vào việc phân tích khả
năng diễn đạt, xây dựng cú pháp, đặc tả các cấu trúc hỗ trợ cho các hệ quản trị
Workflow có thể phân tích và dễ dàng triển khai những mơ hình xây dựng theo
các ngơn ngữ này.
Hiện tại có khá nhiều ngơn ngữ được xây dựng cho mơ hình Workflow như :
XPDL, BPML, UML,… Tuy nhiên các ngơn ngữ này vẫn cịn khá nhiều hạn chế
về khả năng diễn đạt cho các nghiệp vụ thực tế.
Bên cạnh đó cịn có một số hướng tiếp cận khác đi sâu về lý thuyết các cơ chế
nghiệp vụ của mơ hình luồng cơng việc : xây dựng phương pháp luận, tính tốn
độ phức tạp, tính hiệu quả của các mơ hình,...
1.1.2.2.

Về vận hành tiến trình nghiệp vụ

1.1.2.2.1. Vận hành tiến trình nghiệp vụ là gì?
Vận hành tiến trình nghiệp vụ chính là q trình xây dựng và phát triển nghiệp
vụ thực sự. Nếu một tiến trình được mơ hình hóa hoặc định nghĩa trước đó bằng
các ngơn ngữ mơ hình hóa tiến trình, việc vận hành tiến trình chính là việc trình
diễn lại những mơ hình đã được mơ hình hóa. Việc vận hành tiến trình được

những nhân viên tham gia phát triển tiến trình thực hiện thơng qua các thao tác,
hành động

Trang 12


Nghiên cứu và xây dựng ứng dụng hỗ trợ vận hành tiến trình nghiệp vụ (BPML) trên mơi trường WEB

Hình 2 Mơ hình vận hình quy trình nghiệp vụ3

1.1.2.2.2. Mục đích của vận hành tiến trình nghiệp vụ:
Tiến trình có thể được vận hành dưới sự kiểm soát và quản lý, hướng dẫn của
các động cơ tiến trình, đảm bảo các bước thực hiện đúng theo những mơ hình tiến
trình đã được thiết kế, một số công việc đơn giản cũng có thể được thực hiện tự
động.
1.1.2.2.3. Hiện trạng:
Hiện nay cũng có nhiều cơ chế hỗ trợ vận hành một tiến trình phần mềm như:
hỗ trợ vận hành và quản lý tiến trình nghiệp vụ trên mơi trường WEB, hỗ trợ vận
hành tiến trình bằng các hệ thống Agent hoặc các bằng các CaseTool, hỗ trợ vận
hành tập trung hoặc phân tán về mặt không gian, thời gian...Trên cơ sở khảo sát
một số cơ chế vận hành trong các môi trường PSEE hiện có Adele,Arcadia, ALF,
AP5, EPOS, Marvel, OIKOS, ProcessWeaver, SPADE,… chúng tôi thử nghiệm
xây dựng một Tool hỗ trợ việc vận hành tiến trình phần mềm được đặc tả bằng
ngơn ngữ eXPDL, hỗ trợ vận hành tiến trình nghiệp vụ trong một môi trường
WEB.
1.1.3. Cơ chế vận hành quy trình nghiệp vụ:
Quy trình nghiệp vụ được vận hành dựa vào một hệ thống quản lý luồng công
việc (Workflow Management System, gọi tắt là WfMS). WfMS xác định luồng

3

Nghiên cứu và áp dụng các kỹ thuật hỗ trợ vận hành một số tiến trình phần mềm hửu dụng, luận văn thạc
sĩ ngành tin học, TP HCM 2003

Trang 13


Nghiên cứu và xây dựng ứng dụng hỗ trợ vận hành tiến trình nghiệp vụ (BPML) trên mơi trường WEB

cơng việc đã được định nghĩa trước trong định nghĩa quy trình nghiệp vụ. WfMS
quản lý các tài nguyên (ứng dụng, dữ liệu, con người) cần thiết để đạt được mục
tiêu của công việc, cung cấp khả năng theo dõi và điều khiển quy trình 4
1.1.4. Ưu và khuyết điểm của vận hành quy trình nghiệp vụ bằng WEB:
Ø Ưu điểm:
-

Hỗ trợ tính chất phân tán của tiến trình rất mạnh.

- Tính khơng đồng nhất của tiến trình: do việc giao tiếp đều thông qua Web
nên các thành viên chỉ cần có một Web Browser để giao tiếp với hệ thống,
hồn tồn khơng lệ thuộc vào mơi trường thực hiện.
-

Hỗ trợ người dùng thực hiện công việc bất kỳ lúc nào

-

Hỗ trợ làm việc nhóm thơng qua mạng.

-

Thực hiện liên kết với các quy trình nghiệp vụ khác trong nội bộ tổ chức.

Ø Khuyết điểm:
-

Vấn đề bảo mật thông tin.

-

Truyền thông chậm, đặc biệt việc kết nối cơ sở dữ liệu từ xa. Nếu dự án lớn
và đòi hỏi khối lượng thơng tin trao đổi nhiều thì đây là khó khăn rất lớn.

1.2. Tổng quan về đề tài:
1.2.1. Các yêu cầu của đề tài:
Trong phạm vi nghiên cứu của luận văn chúng em dự kiến thực hiện một số
yêu cầu chủ yếu sau:
Ø Tìm hiểu về các ngơn ngữ mơ hình hóa quy trình nghiệp vụ hiện nay.
Ø Tìm hiểu về vận hành quy trình nghiệp.
Ø Xây dựng ứng dụng hỗ trợ vận hành quy trình nghiệp vụ theo đặc tả của
một ngơn ngữ mơ hình hóa.
1.2.2. Kết quả đạt được:
Ø Về mặt lý thuyết:

4

Micheal zur Muehlen và Rob Allen, Workflow classification Embeded & Autonomous Workflow
Management System, Workflow Management Coalition, 10/3/2000.

Trang 14

Nghiên cứu và xây dựng ứng dụng hỗ trợ vận hành tiến trình nghiệp vụ (BPML) trên mơi trường WEB

o Kiến thức về vấn đề mơ hình hóa và vận hành quy trình nghiệp vụ hiện nay.
Thực hiện so sánh đặc điểm của các ngơn ngữ mơ hình hóa (trình bày trong
chương 1).
o Nguyên lý vận hành quy trình nghiệp vụ (trình bày trong chương 1)
o Kết quả nghiên cứu về ngơn ngữ mơ hình hóa BPML (trình bày trong
chương 2).
o Kết quả nghiên cứu về ngơn ngữ mơ hình hóa XPDL (trình bày trong
chương 2)
o Kết quả nghiên cứu về ngơn ngữ mơ hình hóa eXPDL và cơng cụ mơ hình
hóa MyXPDL (trình bày trong chương 2).
Ø Về mặt ứng dụng:
o Xây dựng ứng dụng hỗ trợ vận hành quy trình nghiệp vụ được đặc tả theo
ngơn ngữ eXPDL trên mơi trường WEB. (trình bày trong chương 4,5).
o Ứng dụng hỗ trợ thiết kế và vận hành trực tiếp các quy trình đơn giản.
1.2.3. Bố cục luận văn:
Ø Chương 1: Tổng quan: Giới thiệu tổng quan về tiến trình nghiệp vụ, các ngơn
ngữ mơ hình hóa và cơng cụ vận hành tiến trình nghiệp vụ hiện tại: các kết quả
đạt được, các vấn đề còn tồn động. Giới thiệu tổng quan về các yêu cầu và kết
quả đạt được của đề tài.
Ø Chương 2: Giới thiệu các ngôn ngữ mơ hình hóa BPML phiên bản 1.0, XPDL
2.0, eXPDL.
Ø Chương 3: Giới thiệu tổng quan hệ thống: Giới thiệu các cơng cụ, ngơn ngữ
chính sử dụng, ngun lý tổ chức hệ thống, một số quy trình tổng quan trong
hệ thống.
Ø Chương 4: Phân tích yêu cầu hệ thống: Bối cảnh ra đời, giới thiệu các chức
năng chính mà hệ thống cần phải xây dựng.

Ø Chương 5: Phân tích và thiết kế hệ thống: Trình bày về kỹ thuật thiết kế và xây
dựng ứng dụng iPMS.

Trang 15


Nghiên cứu và xây dựng ứng dụng hỗ trợ vận hành tiến trình nghiệp vụ (BPML) trên mơi trường WEB

Ø Chương 6: Thử nghiệm và đánh giá: Trình bày về thử nghiệm vận hành một số
quy trình nghiệp vụ, đánh giá kết quả đạt được và quá trình cài đặt và triển khai
hệ thống.
Ø Chương 7: Tổng kết và hướng phát triển: Tổng kết lại kết quả đạt được của
luận văn, ưu và khuyết điểm, cuối cùng đưa ra các hướng phát triển trong
tương lai.
Chương 2.

Giới thiệu một số ngôn ngữ mơ hình hóa:

Trình bày kiến thức tổng qt về các ngơn ngữ mơ hình hóa: XPDL, BPML,
eXPDL. Đặc biệt là eXPDL, vì đặc tả quy trình nghiệp vụ theo eXPDL là đầu vào
cho việc xây dựng ứng dụng vận hành quy trình nghiệp vụ iPMS (Trình bày trong
chương 4,5).
XPDL, BPML, BPEL là những ngơn ngữ mơ hình tiến trình được dùng cho
việc thực hiện tiến trình. Chúng khơng được sử dụng trực tiếp trong các pha phân
tích thiết kế. Được thể hiện trong bộ cú pháp của XML, chúng cịn có một khn
dạng trao đổi riêng cho chính mình. Khơng có cái nào trong số chúng đưa ra được
bộ ký hiệu đồ họa chuẩn.Từ định nghĩa của chúng ta có thể thấy chúng thì chưa
được thiết kế để bao trùm các cấp độ của sự phân tích dây chuyền và có tổ chức.
WFMC là tổ chức đầu tiên phát triển một chuẩn thực hiện. Một phiên bản
XML mới của ngôn ngữ WFMC được phát hành vào năm 2002 dưới tên XPDL.

BPMI đã đưa ra 1 ngôn ngữ cạnh tranh vào năm 2001 được gọi là Ngơn ngữ
mơ hình hóa tiến trình nghiệp vụ (BPML). Sáng kiến này khởi động lại những
công việc về những ngôn ngữ thực hiện tiến trình và làm ngày càng có nhiều đóng
góp tiếp sau đó như, BPEL. BPEL (Business Process Execution Language) được
bắt đầu bởi Microsoft và IBM để đáp lại sáng kiến của BPMI. Kể từ đó, ngơn ngữ
này đã nhận sự hỗ trợ của đa số người trên thị trường, bao gồm cả BPMI. BPEL đã
trở thành là chuẩn thực tế cho việc thực hiện qui trình nghiệp vụ. Nó có nhiệm vụ
chính là đặc tả các dịch vụ mạng. Từ năm 2003, một tổ chức có tính tiêu chuẩn là
OASIS đã mua và có trách nhiệm cho sự phát triển của ngơn ngữ BPEL..
2.1. Ngơn ngữ mơ hình hóa XPDL:
Trang 16


Nghiên cứu và xây dựng ứng dụng hỗ trợ vận hành tiến trình nghiệp vụ (BPML) trên mơi trường WEB

2.1.1. Lịch sử:
STT

Tên phiên bản

Đặc điểm chính

Tác giả

1

Version 1.0

Roberta Norin

2

Version 1.01

Mike Marin và Robert

Bản thảo ban đầu, ánh xạ 2 chiều đến

Shapiro

BPMN 1.0

Mike Marin và Robert

Tổ chức lại tài liệu và thêm những siêu

Shapiro

mơ hình (meta model) mới

Robert Shapiro

-

3

4

Version 1.02

Version 1.03

Thêm phần chú thích dưới dạng
Text trong phần siêu mơ hình của
BPMN

-

Cập nhật lại những bảng và mơ
hình

riêng,

thêm

những

mục

(section) cho tất cả các thành phần.
5

Version 1.04

Robert Shapiro

-

Một số thay đổi nhỏ trong mơ hình:
thứ tự các phần tử và một số phần

tử được tạo tùy chọn.

6

Version 1.05

Robert Shapiro

Ví dụ về gateways và events.

-

Một phần nhỏ thay đổi trong mơ
hình: ProcessType - thứ tự của các
thành phần được giữ lại để tương
thích với phiên bản XPDL 1.0

-

Một số lỗi nhỏ về in ấn.

-

Thuộc tính Instantiate được loại bỏ
khỏi TaskSend và TaskService. Tài
liệu TaskSend được chỉnh sửa

-

Giải thích mệnh đề OTHERWISE

được chuyển thành SPLITS. Chỉnh
sửa tài liệu về Splits và Joins trong

Trang 17


Nghiên cứu và xây dựng ứng dụng hỗ trợ vận hành tiến trình nghiệp vụ (BPML) trên mơi trường WEB

phần mở rộng của BPMN. Thêm tài
liệu vào mục Route Activity
-

Những gói liên quan được mở rộng
bao gồm cả phần khai báo kiểu

-

Thêm thuộc tính External Package
Reference

-

Thêm sự tham khảo vào gói ngồi
(external package) cho những người
tham gia nhận biết.

7

Version 1.06

Robert Shapiro

-

Bao gồm tất cả những soạn thảo
thay

đổi

từ

Justin

Brunt

()
8

Version 1.07

Robert Shapiro

-

Bao gồm những thay đổi dựa trên
những yêu cầu của phiên bản
XPDL 1.0

-

Chỉ số tham số hình thức (Formal
parameter index) khơng cịn dùng
nữa

-

Thuộc tính AccessLevel của tiến
trình được tạo tùy chọn với mặc
định là PUBLIC

-

Thuộc tính Additional của dịng
con (Subflow) cung cấp tên của
vùng dữ liệu (datafield) trong đó
chứa instantiation id

-

Thuộc tính Execution cho các
luồng con được tùy chọn với mặc
định là SYNCHR

Trang 18


Nghiên cứu và xây dựng ứng dụng hỗ trợ vận hành tiến trình nghiệp vụ (BPML) trên mơi trường WEB

-

Thuộc

tính

GraphConformance

trong lớp Conformance được tùy
chọn

với

mặc

định

là

NON_BLOCKED.
-

Điều kiện chuyển tiếp có thể có ở
bất cứ 1 thành phần con nào của
biểu thức

-

“Kiểu” thuộc tính Tool được loại
bỏ : nó khơng cịn được cần nữa kể
từ khi khơng có sự khởi dựng trong
việc khai báo Thủ tục (Procedures)

hoặc bất kỳ những thông tin nào về
tham số hình thức hoặc chuyển
tham số. Vì vậy kể từ giờ tất cả các
Tools phải chuyển là Applications.

-

DeadlineCondition được loại bỏ.
Phần tử DeadlineDuration được
giới thiệu

Ví dụ làm lại sử dụng ký hiệu của
BPMN

9

Version 1.08

Mike Marin

-

Tăng cường tài liệu và mơ hình với
những mẫu thuộc tính mở rộng mới

-

Tất cả các kiểu mơ hình (schema
types) được thêm vào tiếp đầu ngữ
‘t’

-

Thay

đổi

thuộc

tính

ExternalPackage id thành Id để

Trang 19


Nghiên cứu và xây dựng ứng dụng hỗ trợ vận hành tiến trình nghiệp vụ (BPML) trên mơi trường WEB

thích hợp với tất cả những Ids khác
-

Bình thường hóa thuộc Name và id
cho tất cả các thực thể

-

Thay đổi Assignment để có được
thực thể Đích (Target) và Biểu thức
(Expression)

-

Thay đổi TaskScript để được biểu
thức tùy ý

-

Giới thiệu kiểu tExpressionType
và sử dụng cho tất cả các biểu thức

-

Cập nhật thêm mô hình ở tất cả các
mục(section)

-

Thêm 1 mục (section) vào phiên
bản 1.0 để tượng thích

10

Version 1.09

Robert Shapiro

-

Những lỗi in của phiên bản trước
đã được chỉnh sửa

-

Thuộc tính toolId được thay thế
bằng ToolId

-

Kiểu thuộc tính Target được thay
đổi thành NMTIKEN

-

Tất cả giản đồ thêm vào được cập
nhật cho cách tiếp cận mới sử dụng
namespace.

11

Version 2.0

Robert Shapiro, Mike

-

Phiên bản mới nhất hiện nay.

Marin, Justin Brunt và
Sasa Bojanic
2.1.2. Các đặc điểm chính của XPDL 2.0:

Chúng em xin giới thiệu sơ lược về phiên bản mới nhất của XPDL 2.0
Trang 20


Nghiên cứu và xây dựng ứng dụng hỗ trợ vận hành tiến trình nghiệp vụ (BPML) trên mơi trường WEB

Phiên bản XPDL 2.0 thì tương thích với phiên bản XPDL 1.0, và được dự
định sẽ sử dụng như một dạng tập tin (file) cho BPMN. Mục đích nguyên thủy của
XPDL là phải được duy trì và tăng cường bởi phiên bản thứ hai này của bảng đặc
tả.
XPDL và bảng đặc tả BPMN đều có chung 1 vấn đề về mơ hình từ những viễn
cảnh khác nhau. XPDL cung cấp 1 định dạng file XML mà từ đó ta có thể sử dụng
để trao đổi giữa những mơ hình tiến trình và những công cụ. BPMN cung cấp một
bộ ký hiệu đồ họa để làm dễ dàng cho việc truyền thông của con người như giữa
những người dùng nghiệp vụ và người dùng kỹ thuật hoặc của những quy trình
nghiệp vụ phức tạp.
Có một số thành phần trong BPMN phiên bản 1.0 nhưng không được thể hiện
trong XPDL phiên bản 1.0. Tất cả các thành phần này được hợp nhất lại trong
phiên bản XPDL 2.0.
Phiên bản XPDL 2.0 tương thích với phiên bản XPDL 1.0. Tuy nhiên có một
số ngoại lệ phụ. Phiên bản XPDL 2.0 có một tên miền (namespace) khác, và
những cơng cụ muốn tương thích với phiên bản XPDL 1.0 cần hiểu cả XPDL 1.0
và tên miền của XPDL 2.0
Những thành phần trong phiên bản XPDL 1.0 sau đây đã được loại bỏ trong
phiên bản 2.0
•

Thành phần Automatic. Thay thế bởi thuộc tính Mode trong thành

phần StartMode và FinishMode

•

Thuộc tính BlockId của thành phần BlockActivity. Thay thế bởi

ActivitySetId.
•

Thành phần DeadlineCondition. Thay thế với DeadlineDuration.

•

Thuộc tính Index trong thành phần FormalParameter. Vì

FormalParameters phải phù hợp với thứ tự trong khai báo, và như vậy
khơng cần thiết phải có thuộc tính Index
•

Thành phần Manual. Thay thế bởi thuộc tính Mode trong thành

phần FinishMode và StartMode
Trang 21


Nghiên cứu và xây dựng ứng dụng hỗ trợ vận hành tiến trình nghiệp vụ (BPML) trên mơi trường WEB

•

Thuộc tính Type của thành phần Tool. Vì những cơng cụ là những

ứng dụng và như vậy thuộc tính này khơng phải là cần thiết. ( những công

cụ không thể là những thủ tục – từ WPDL - vì XPDL khơng cung cấp bất
kỳ những cách định nghĩa tham số hình thức cho những thủ tục nào.)
•

Thành phần Xpression bên trong thành phần Condition. Thay thế

bởi Expression
•

Thứ tự trong một WorkflowProcess thay đổi từ DataFields,

Participants, và Applications thành Participants, Applications, và
DataFields.
2.2. Ngơn ngữ mơ hình hóa BPML:
2.2.1. Khái niệm:
Ø Phiên bản mới nhất BPML 1.0.
Ø Đặc tả BPML cung cấp một mơ hình trừu tượng và cấu trúc XML cho
việc diễn tả các quy trình nghiệp vụ có thể thực hiện và hỗ trợ các thực
thể.BPML định nghĩa một mơ hình hình thức cho việc diễn tả các quy
trình nghiệp vụ một cách trừu tượng và có thể thực thi được mà nhắm
đến tất cả các khía cạnh của của quy trình nghiệp vụ phát triển, bao
gồm các cơng việc ở các mức độ phức tạp khác nhau, các giao tác và
cơ chế đền bù giao tác, sự quản lý dữ liệu, sự nhất quán, bắt lỗi và các
ngữ nghĩa toán học (operational semantics). BPML cũng cung cấp một
cấu trúc ngữ pháp dưới dạng lược đồ XML cho việc duy trì và trao đổi
định nghĩa giữa các hệ thống và công cụ mơ hình hóa khơng thống
nhất nhau. BPML tự nó không định nghĩa bất kỳ một ngữ nghĩa ứng
dụng nào cụ thể ví dụ như các quy trình cụ thể hay các quy trình trong
một lĩnh vực cụ thể. Thay vào đó, nó định nghĩa một mơ hình trừu
tượng và ngữ pháp cho việc diễn tả các quy trình chung. Điều này cho

phép BPML có thể được sử dụng cho nhiều mục đích khác nhau bao
gồm, nhưng khơng hạn chế, định nghĩa các quy trình nghiệp vụ phát
triển (enterprise business processes), định nghĩa các dịch vụ WEB
Trang 22


Nghiên cứu và xây dựng ứng dụng hỗ trợ vận hành tiến trình nghiệp vụ (BPML) trên mơi trường WEB

phức tạp, và định nghĩa sự tương tác giữa nhiều đối tác cung cấp
(multi - party) với nhau. 5
Ø Là một ngơn ngữ hình thức, độc lập với nền tảng (flatform)/ phần
mềm, do đó các cơng ty có thể diễn tả rõ ràng quy trình nghiệp vụ của
họ dưới dạng biểu mẫu có thể chỉnh sủa và thực hiện được. 6
Ø Có thể cho phép tất cả các đối tượng tham gia trong việc thiết kế, triển
khai, thực hiện, bảo trì và tối ưu hóa quy trình quản lý các cơng việc
nghiệp vụ trong mơ hình hướng quy trình (process – oriented fashion)
trong khi vẫn giữ ngun tính tồn vẹn trong liên kết quy trình nghiệp
vụ.
2.2.2. Các thành phần chính:
Trong khn khổ luận văn chúng em xin giới thiệu tổng quan một số thành
phần chính và quan trong trong BPML.
2.2.2.1.

Cơng việc (Acitivity) :

Là thành phần thực hiện một chức năng cụ thể. Các công việc phức tạp là sự
kết hợp của các công việc khác và hướng trực tiếp đến sự thực hiện của chúng.
Một quy trình là một sự kết hợp của các cơng việc và có thể nó là một cơng việc
trong một quy trình khác lớn hơn. Ngữ nghĩa của một công việc được áp dụng cho
định nghĩa quy trình với một số ngoại lệ.

2.2.2.2.

Các loại cơng việc (Activity types):

BPML định nghĩa tất cả 17 loại Activity và 3 loại Process. Tất cả các loại
Activity đều được xuất phát từ một loại cơ bản thông dụng (common base type)
sau. Các thuộc tính của loại cơ bản:
-

name: Tên cơng việc

-

documentation: Tài liệu mơ tả cơng việc.

-

other: Các thuộc tính khác định nghĩa cho 1 loại Activity cụ thể.
2.2.2.3.

Ngữ cảnh công việc (The activity context):

5

Business Process Modeling Language, 13/11/2002, Assaf Arkin, Intalio
IEEE Workshop on advanced issues of e-commerce and web-based information system, 26-28/6/2002,
Newport Beach, California.
6

Trang 23

Nghiên cứu và xây dựng ứng dụng hỗ trợ vận hành tiến trình nghiệp vụ (BPML) trên mơi trường WEB

Các công việc mà thực hiện trong cùng ngữ cảnh sử dụng ngữ cảnh để trao đổi
thông tin thông qua thuộc tính được định nghĩa trong ngữ cảnh. Ví dụ, một công
việc nhận vào một thông điệp thiết lập các giá trị cho một thuộc tính từ nội dung
của thơng điệp. Một chuỗi tuần tự con các công việc sử dụng giá trị của thuộc tính
vừa được tạo để tạo và gửi một thơng điệp ra.
Ngữ cảnh định nghĩa tính chất thông dụng cho tất cả các công việc trong ngữ
cảnh đó, ví dụ bắt các điều kiện và lỗi ngoại lệ, cung cấp các ngữ nghĩa nguyên tố,
định nghĩa rang buộc thời gian…
Các công việc và ngữ cảnh được xây dựng theo kiểu phân cấp. Ngữ cảnh hiện
tại của công việc này có thể là ngữ cảnh con của một vài ngữ cảnh khác, và cũng
có thể là “cha” của nhiều ngữ cảnh con khác.
2.2.2.4.

Công việc đơn giản và công việc phức hợp (simple and

complex activity):
Ø Công việc đơn giản (Simple activity): là một con việc mà không thể phân
rã nhỏ hơn. Các loại công việc đơn giản được định nghĩa trong BPML:
o Action: Thực hiện hoặc gọi một hành động liên quan đến trao đổi các
thông điệp vào và ra.
o Assign: Gán một giá trị mới cho thuộc tính.
o Call: Tạo mới một quy trình và chờ cho quy trình hồn tất.
o Compensate: Gọi thực hiện đền bù (compensation) cho các quy trình
đã được đặt tên.
o Delay: Diễn tả sự trơi đi của thời gian.
o Emty: Khơng làm gì hết.

o Fault: Phát ra lỗi trong ngữ cảnh hiện tại.
o Raise: Phát sinh một tín hiệu.
o Spawn: Khởi tạo một quy trình nhưng khơng chờ cho quy trình hồn
tất.
o Synch: Đồng bộ hóa trên một tín hiệu

Trang 24


Nghiên cứu và xây dựng ứng dụng hỗ trợ vận hành tiến trình nghiệp vụ (BPML) trên mơi trường WEB

Ø Công việc phức hợp (Complex activity): Là sự kết hợp của một hoặc
nhiều cơng việc. Các cơng việc có thể là đơn giản hoặc phức hợp. Một công
việc phức hợp chức một tập một hoặc nhiều công việc và hướng trực tiếp
đến sự thực hiện của các công việc từ một trong các tập công việc này.
Các loại công việc phức hợp được định nghĩa trong BPML:
o All: Thực hiện các công việc song song.
o Choice: Thực hiện các công việc từ một trong tập các công việc, được
chọn thực hiện để đáp ứng cho một sự kiện.
o Foreach: Thực hiện các công việc một lần cho mỗi công việc trong
danh sách các công việc.
o Sequence: Thực hiện các công việc theo thứ tự tuần tự.
o Switch: Thực hiện các công việc từ một trong tập các công việc, được
chọn dựa vào giá trị đúng của điều kiện.
o Until: Thực hiện các công việc một hoặc nhiều lần dựa vào giá trị đúng
của điều kiện.
o While: Thực hiện các công việc không hoặc nhiều lần dựa vào giá trị
đúng của điều kiện.
2.2.2.5.

Thể hiện công việc (Activity instance):

Sự định nghĩa công việc chỉ rõ một thể hiện công việc sẽ được thực hiện như
thế nào. Nhiều thể hiện của công việc đó có thể được thực hiện song song. Mặc dù
các thể hiện này được khởi tạo từ cùng một định nghĩa cơng việc, chúng là khác
nhau và khơng có liên quan trực tiếp với nhau.
Các trạng thái của một thể hiện công việc:
o Ready: Thể hiện công việc chưa thực hiện bất kỳ công việc nào. Ở trạng
thái này chúng ta có thể thực hiện bỏ qua cơng việc, khi đó nó chuyển qua
“Cancelled” (tức là cơng việc bị hủy bỏ).
o Active: Thể hiện công việc đang thực hiện công việc cụ thể theo định nghĩa
của nó.

Trang 25