Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả kiểm soát nội bộ với NHHH Việt Nam

Website: Email : Tel : 0918.775.368
Mục lục
Lời mở đầu.
Phần I: Khái quát chung về kiểm soát nội bộ của NHTW.
I. Sự cần thiết của kiểm soát nội bộ đối với NHTW.
1. Khái niệm.
2. Đối tợng kiểm soát của NHTW
3. Nhiệm vụ, quyền hạn của hệ thống kiểm soát.
4. Mô hình, tổ chức của kiểm soát nội bộ.
II. Nội dung và phơng pháp kiểm soát nội bộ của NHTW.
1. Kiểm tra kế toán.
2. Kiểm tra hoạt động về kho quỹ.
3. Kiểm tra việc chấp hành chế độ tài chính.
4. Kiểm tra hiệu quả làm việc của đơn vị thuộc NHTW.
5. Kiểm tra máy tính.
Phần II: Thực trạng về kiểm soát nội bộ của Ngân hàng Nhà nớc Việt
nam .
I. Thực trạng về kiểm soát nội bộ của NHNN Việt nam trong thời gian qua.
II. Thành tựu và hạn chế của hoạt động kiểm soát nội bộ của NHNN Việt nam.
1. Thành tựu.
2. Hạn chế.
Phần III: Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả kiểm soát nội bộ
đối với NHNN Việt nam.
1. Xác định đúng đắn vị trí, vai trò của kiểm soát nội bộ đối với NHTW.
2. Tiếp tục hoàn thiện cơ chế tổ chức và hoạt động của hệ thống kiểm soát nội bộ.
3. Kiện toàn lại bộ máy, phơng pháp chỉ đạo điều hành, đào tạo đội ngũ kiểm soát
viên có năng lực.
4. Tăng cờng công tác kiểm soát nội bộ tại các chi nhánh NHNN tỉnh, thành phố.
1
Website: Email : Tel : 0918.775.368
5. Nhanh chóng áp dụng tin học vào hệ thống kiểm soát nội bộ.

6. Xây dựng và hoàn thiện các nội dung ghi chép của kiểm soát.
7. Xây dựng và hoàn thiện nội dung về kiểm soát an toàn tài sản.
8. Lập ra một tổ chức có chức năng đánh giá rủi ro và phân loại rủi ro có liên quan
đến hoạt động cuả Ngân hàng Nhà nơc.
2
Website: Email : Tel : 0918.775.368
LờI NóI ĐầU
Trong những năm gần đây nền kinh tế Việt nam đang có những bớc chuyển
mình đáng kể, tất cả các hoạt động kinh tế đều hớng tới mục tiêu CNH HĐH đất
nớc trong đó có hoạt động của hệ thống Ngân hàng Việt nam đã có những bớc
chuyển biến tích cực, thực thi có hiệu quả chính sách tiền tệ quốc gia, đảm bảo ổn
định giá trị đồng tiền, góp phần thúc đẩy nền kinh tế xã hội theo định hớng
XHCN. Trong giai đoạn hiện nay với xu thế phát triển của thời đại, với sự phát triển
mạnh mẽ của khoa học kỹ thuật vì đòi hỏi của đất nớc trong thời gian tới thì vấn đề
tiếp tục hoàn thiện và đổi mới hoạt động ngân hàng vẫn là một nhiệm vụ hết sức cấp
bách.
Luật Ngân hàng Nhà nớc Việt nam do Quốc hội nớc CHXHCNVN thông qua
tháng 12 năm 1997 và có hiệu lực thi hành ngày 1 tháng 10 năm 1998 đã quy định
hoạt động kiểm soát nội bộ của hệ thống các Ngân hàng Nhà nớc tỉnh, thành phố và
Ngân hàng Trung ơng. Kiểm soát nội bộ của Ngân hàng Trung ơng nhằm mục tiêu
đảm bảo cho các đơn vị thuộc NHNN bao gồm các vụ, cục đơn vị sự nghiệp, chi
nhánh NHNN 61 tỉnh, thành phố và văn phòng đại diện tuân thủ đúng quy định của
pháp luật, của NHNN và tiền tệ, tín dụng, kế toán
Mặc dù hoạt động kiểm soát nội bộ của NHNN đa vào và áp dụng thực tiễn
trong vài năm gần đây nhng đây vẫn là vấn đề bất cập trong cả lý luận và thực tiễn.
Qua thực tiễn và sự kết hợp với kiến thức em đã tiếp thu đợc thông qua môn học, em
chọn Đề tài Những biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả kiểm soát nội bộ của
NHNN Việt nam để làm tiểu luận. Qua tiểu luận này phần nào em đã cố gắng đa ra
những thực trạng và nhận xét chung nhất về kiểm soát nội bộ của NHNN nói chung
và của NHNNVN nói riêng, trên cơ sở đó em có một số kiến nghị, giải pháp trong

thời gian tới. Do vấn đề trên có tính chất và quy mô nghiên cứu lớn nên em sẽ đi sâu
vào một số nội dung sau:
Phần I: Khái quát chung về kiểm soát nội bộ của NHTW.
3
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Phần II: Thực trạng kiểm soát nội bộ của NHNNVN
Phần III: Giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả kiểm soát nội bộ của NHNNVN
Những hiểu biết của em còn hạn chế do vậy mà trong quá trình trình bày và đa
ra những ý kiến, kiến nghị của em sẽ không tránh khỏi những sai sót em mong đợc sự
đóng góp ý kiến và chỉ bảo của thày, cô về vấn đề này
Em xin chân thành cảm ơn!

Hà nội ngày 5/4/2003
Sinh viên
Phạm Thị Phong Lan
4
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Phần I: Những vấn đề chung về kiểm soát nội bộ của
NHTW

I. Sự cần thiết của kiểm soát nội bộ đối với NHTW
1- Khái niệm
Theo uỷ ban thực hành kiểm toán quốc tế (APC) thì kiểm tra, kiểm soát
nội bộ là một hệ thống các biện pháp kiểm tra hoàn chỉnh về mặt tài chính và các
mặt hoạt động khác do ban lãnh đạo của tổ chức đặt ra nhằm đảm bảo cho hoạt
động của tổ chức đúng pháp luật, an toàn và có hiệu quả, đảm bảo tuân thủ các
chính sách quản lý sổ sách đợc ghi chép đầy đủ và chính xác nhất.
Vậy có thể hiểu kiểm soát nội bộ NHNN là hệ thống tổ chức bộ máy cùng toàn
bộ các cơ chế, chính sách, các biện pháp, giải pháp của NHNN đợc hoạch định
bởi Thống đốc NHNN đợc vận hành một cách đồng bộ đúng pháp luật với mục

đích đảm bảo an toàn tài sản của Nhà nớc, do Nhà nớc quản lý, kiểm tra tính
chính xác trong kế toán, thanh toán, quy chế và quy trình nghiệp vụ ngăn ngừa
những hiện tợng vi phạm dẫn đến rủi ro trong hoạt động của hệ thống NHNN.
Mặt khác đảm bảo cho từng đơn vị thuộc hệ thống NHNN tổ chức thực hiện
nhiệm vụ đúng định hớng, đúng mục tiêu, đạt hiệu qủa, xác định tính đúng đắn,
chính xác đầy đủ báo cáo tài chính, tài sản và uy tín của NHNN.
2. Đối tợng kiểm soát của Ngân hàng Trung ơng
Đối tợng của kiểm soát của NHNN là tất cả các đơn vị trực thuộc NHTW
các chi nhánh NHNN tỉnh, thành phố và các doanh nghiệp trực thuộc NHTW.
ở Việt nam kiểm soát các chi nhánh NHNN tỉnh, thành phố (61 chi nhánh)
Vụ, Cục, Viện, Học viện, Xí nghiệp, Văn phòng đại diện trong và ngoài nớc.
3. Nhiệm vụ, quyền hạn của hệ thống kiểm soát
Tham gia các dự thảo và góp ý kiến đối với các văn bản do các đơn vị trong
hệ thống NHTW xây dựng.
Soạn thảo các quy chế về hoạt động kiểm soát để trình thống đốc phê duyệt.
Giám sát việc chấp hành những văn bản pháp quy của NHTW và các văn bản
khác có liên quan đến hoạt động Ngân hàng.
5
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Giám sát các hoạt động nghiệp vụ nh giám sát việc thực hiện chế độ kế toán,
phát hành tiền, vấn đề tài chính
Tham gia xây dựng các kế hoạch thu chi tài chính với các Vụ, Cục có thẩm
quyền.
Đề xuất các biện pháp xử lý cho các cấp lãnh đạo nhằm khắc phục những sai
phạm khi phát hiện ra.
4. Mô hình, tổ chức của kiểm soát nội bộ
Mô hình tổ chức và hoạt động kiểm soát nội bộ thờng đợc gắn liền với các
quy trình nghiệp vụ, nó không tách khỏi các quy trình nghiệp vụ. Bất kỳ một
quy trình nghiệp vụ nào gắn liền với nó là một quy trình kiểm soát nội bộ.
NHNN có bao nhiêu hoạt động thì gắn liền với nó là một hệ thống kiểm soát nội

bộ tơng ứng.
ở Việt nam tổ chức kiểm soát, kiểm toán nội bộ của NHNN gồm Vụ tổng
kiểm soát tại NHTW có các phòng chuyên trách về một phần hành công việc của
các bộ phận tại TW và địa phơng, bộ phận kiểm soát tại các chi nhánh.
Về nhân sự: tại vụ tổng kiểm soát có:
Tổng kiểm soát
Các phó tổng kiểm soát
Các kiểm soát viên cấp I, II, III, cao cấp.
Tại chi nhánh có kiểm soát trởng, kiểm soát phó và kiểm soát viên.
II. Nội dung và ph ơng pháp kiểm soát hoạt động của NHTW
1. Kiểm tra kế toán
Nội dung gồm :
- Kiểm tra tài khoản kế toán nhằm đảm bảo việc hạch toán đầy đủ đúng tính
chất, nội dung, thời gian, số tiền và số d.
Phơng pháp kiểm tra: xem xét việc mở tài khoản, đối chiếu chứng từ với tài
khoản, đối chiếu tài khoản phân tích với tài khoản tổng hợp, đối chiếu sự phù
hợp giữa qui định về nội dung, tính chất tài khoản với những khoản đợc hạch
toán, rút số d tài khoản, xem xét thủ tục đóng và phong toả tài khoản.
- Kiểm tra chứng từ: nhằm đảm bảo các chứng từ hợp lệ và chấp hành đúng tính
chất pháp lí.
6
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Phơng pháp kiểm tra: Xem xét tính hợp lý của chứng từ thu chi (chữ ký của
các thành viên phải ký, số tiền, chứng từ thật hay giả. Xem xét tính hợp lý của
nghiệp vụ ghi trên chứng từ.
- Kiểm tra báo cáo kế toán: Kiểm tra tính hợp lý trên các báo cáo kế toán nhằm
đảm bảo tính trung thực của báo cáo.
Phơng pháp kiểm tra báo cáo kế toán: Cơ sở dữ liệu để lập báo cáo phải đảm
bảo hợp lệ, đầy đủ và chính xác, đảm bảo tính cân đối của báo cáo, tính pháp
lý của việc lập báo cáo, việc chấp hành chế độ báo cáo.

2. Kiểm tra các hoạt động về kho quỹ
Khái niệm: Kiểm tra các hoạt động về kho quỹ là đảm bảo an toàn tuyệt đối về
tiền, giấy tờ có giá trị nh tiền, vàng bạc, đá quý.
- Nội dung kiểm tra các hoạt động về kho quỹ:
+ Kiềm tra sự an toàn của kho quỹ: Kiểm tra vị trí đặt kho quỹ, thiết bị đảm bảo an
toàn và các biện pháp bảo vệ kho quỹ, chế độ ra vào kho, việc quản lý sử dụng chìa
khoá kho. Kiểm tra việc in tiền và giấy tờ có giá, kiểm soát sự khớp đúng giữa số
liệu hạch toán và số liệu kiểm kê về giấy in tiền. Kiểm tra sự khớp đúng giữa giấy
in tiền đã xuất dùng với số lợng tiền đã in đợc. Kiểm soát số lợng tiền in hỏng và
biện pháp thanh lý tiền in hỏng. Kiểm soát tính hợp pháp của các lệnh xuất, giao
tiền và thủ tục xuất giao tiền. Kiểm kê tồn kho tiền, sự khớp đúng giữa số liệu kiểm
kê và số liệu hạch toán. Kiểm tra chế độ báo cáo.
+ Kiểm tra việc xuất nhập, tồn kho tiền. Kiểm tra tính hợp pháp của các lệnh xuất,
nhập, điều chuyển tiền và các chứng từ thu chi khác; kiểm tra tính chính xác, kịp
thời của thanh toán tiền mặt hàng ngày; kiểm tra qui trình kiểm quĩ, đối chiếu số
liệu hàng ngày giữa kho quĩ với sổ sách; kiểm tra chế độ quản lý chìa khoá kho quĩ,
két.
+ Kiểm tra việc tiêu huỷ tiền hỏng: mục đích nhằm ngăn ngừa việc tham ô. lạm
dụng Nội dung và ph ơng pháp chủ yếu kiểm soát là xác định tính chất đúng đắn
của chủng loại, số lợng tiền phải thanh lý, tính hợp pháp của hội đồng tiêu huỷ tiền,
việc chấp hành qui trình tiêu huỷ tiền, kĩ thuật tiêu huỷ.
3. Kiểm tra việc chấp hành chế độ tài chính
Kiểm tra việc chấp hành chế độ tài chính nhằm đảm bảo tôn trọng các định mức chi
theo quy định, sử dụng chi tiêu có hiệu quả, chống phung phí, tham ô, lợi dụng.
7
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Nội dung và phơng pháp kiểm soát:
Kiểm soát việc chấp hành kỷ luật dự toán thu - chi.
Kiểm tra nội dung thu - chi chủ yếu là: tính hợp pháp của các khoản thu, chi, tính
hợp lệ của thủ tục, chứng từ, sổ sách mở tài khoản và hạch toán, sự chính xác

trong việc tính toán các khoản thu, chi; kiểm tra các tài khoản ngoài bảng.
Kiểm tra việc chấp hành chế độ báo cáo quyết toán.
4. Kiểm tra hiệu quả làm việc của đơn vị thuộc NHTW
Kiểm tra việc thực hiện các mục tiêu công tác kiểm tra các biện pháp tổ chức hoạt
động, kiểm tra tổ chức dân sự.
Tóm lại hoạt động kiểm soát hết sức quan trọng và cần thiết cho hệ thống NHNN. Nếu
có một hệ thống kiểm soát nội bộ tốt thì tạo điều kiện cho NHNN hoạt động an toàn và
có hiệu quả.
5. Kiểm tra máy tính.
Việc kiểm tra hệ thống máy tính nhằm đảm bảo cho hệ thống máy tính hoạt động có
hiệu quả và chống sự lạm dụng, phá hoại máy tính.

Phần II: Thực trạng về kiểm soát nội bộ của NHNN
Việt nam.
I. Thực trạng về kiểm soát nội bộ của NHNN Việt nam trong thời gian qua.
Kiểm soát nội bộ là yêu cầu tất yếu quan trọng trong hoạt động của bất cứ một
tổ chức nào, đặc biệt là đối với một tổ chức thuộc khu vực công nh NHTW của một
quốc gia. Trên thực tế, hầu hết các NHTW trên thế giới đều rất quan tâm đến việc xây
dựng một cơ cấu kiểm soát nội bộ hiệu quả cho mình đảm bảo đạt đợc những mục tiêu
dài hạn cũng nh ngắn hạn đặt ra.
8
Website: Email : Tel : 0918.775.368
ở Việt nam trớc năm 1990 hoạt động kiểm soát nội bộ của NHTW cha đợc quan tâm
một cách đầy đủ. Từ khi Thống đốc NHNN ký quyết định số 115/NH- QĐ ngày
27/12/1990 thành lập vụ Tổng kiểm soát trên cơ sở tách chức năng từ vụ kế toán và
tổng kiểm soát theo tinh thần pháp lệnh NHNN, công tác kiểm soát, kiểm toán nội
bộNHNN mới thực sự đợc quan tâm một cách có hệ thống. Ngày 7/3/1991 Thống đốc
NHNN đã ban hành quy chế tổ chức và hoạt động của vụ tổng kiểm soát trong đó xác
định nhiệm vụ chủ yếu của vụ tổng kiểm soát là: Tham mu cho Thống đốc NHNN về
ban hành và thực hiện quy chế về kiểm soát đối với các đơn vị thuộc hệ thống NHNN,

kiểm tra định kỳ và đột xuất các cơ quan, đơn vị thuộc NHNN, kiểm soát an toàn hoạt
động kho quỹ, in đúc tiền, xuất nhập tài sản, kiểm soát tính chính xác, đầy đủ của các
bảng cân đối quyết toán lỗ, lãi của NHNN hàng năm, xem xét giải quyết đơn th khiếu
tố thuộc hệ thống NHNN, tham gia ý kiến xây dựng văn bản pháp quy của NHNN,
kiến nghị Thống đốc chỉ đạo và kiến nghị các đơn vị đợc kiểm tra thực hiện bổ sung,
chỉnh sửa các tồn tại, sai phạm đã đợc phát hiện qua kiểm tra kiểm soát
Hoạt động kiểm soát, kiểm toán nội bộ của NHNN việt nam đợc tổ chức theo quy định
tại điều 57 luật NHNN do Quốc hội nớc CHXHCNVN thông qua tháng 12 năm 1997
và có hiệu lực thi hành ngày 1 tháng 10 năm 1998. Tại điều 57 của luật này đã quy
định:
Vụ tổng kiểm soát là đơn vị tham mu của Thống đốc NHNN việt nam đợc thành
lập với 5 phòng chuyên môn, thực hiện kiểm soát hoạt động của các đơn vị thuộc hệ
thống NHNN, kiểm toán nội bộ toàn bộ các đơn vị thuộc hệ thống tổ chức bộ máy của
NHNN bao gồm 61 chi nhánh NHNN tỉnh, thành phố, văn phòng đại diện NHNN tại
TP. HCM, 17 Vụ, Cục thực hiện chức năng quản lý Nhà nớc tại NHTW, 6 đơn vị sự
nghiệp. Ngoài ra hiện nay vụ tổng kiểm soát còn thực hiện nhiệm vụ kiểm tra đối với
hệ thống Tổng công ty vàng bạc đá quý và các công ty, xí nghiệp trực thuộc.
Trong hệ thống NHNN Việt nam hiện nay các khái niệm về kiểm soát đợc hiểu
là kiểm soát hoạt động của các đơn vị thuộc hệ thống NHNN là quá trình kiểm tra và
giám sát các hoạt động nghiệp vụ NH tình hình thực hiện chức năng, nhiệm vụ của các
đơn vị và chấp hành pháp luật, các chính sách, chế độ của Nhà nớc, của NHNN.
Thống đốc NHNN chịu trách nhiệm về toàn bộ hoạt động của hệ thống kiểm
soát nội bộ trong NHNN, thủ trởng các đơn vị thuộc hệ thống NHNN chịu trách nhiệm
về hệ thống kiểm soát nội bộ của đơn vị mình. Theo số liệu của NHNN thì có 150 cán
9