cảm thụ văn học lớp 4

Phần 1
BDHSG lớp 4
Câu 1: Trong bài Cái trống trờng em, nhà thơ Thanh Hào có viết:
Cái trống trờng em
Mùa hè cũng nghỉ
Suốt ba tháng liền
Trống nằm ngẫm nghĩ.
Buồn không hả trống
Trong những ngày hè
Bọn mình đi vắng
Chỉ còn tiếng ve?
Dựa và câu hỏi gợi ý dới đây, hãy nêu những suy nghĩ của em khi đọc đoạn thơ trên.
a) Đoạn thơ nói về tình cảm của bạn học sinh với đồ vật gì?
b) Bạn ngĩ về đồ vật đó ra sao( khổ thơ 1)? Lời trò chuyện của bạn với đồ vật ( khổ thơ
2) thể hiện thái độ gì?
c) Qua đoạn thơ, em thấy bạn học sinh gắn bó với ngôi trờng của mình nh thế nào?
Gợi ý
Đoạn thơ nói về tình cảm của bạn hoạc sinh đối với cái trống trờng thân yêu. Bạn nghĩ
về trống trờng trong những ngày hè, suốt 3 tháng liền, trống phải nằm yên nh đang ngẫm
nghĩ về điều gì đó. Lời trò chuyệncủa bạn với cái trống trờng ở khổ thơ thứ hai thể hiện thái
độ âncần, muốn chia sẻ nỗi buồn mà trống phải trải qua. Đó là nỗi buồn ngày hè vắng các
bạn học sinh, trống phải nằm im cùng với tiếng ve kêu buồn bã. Qua đoạn thơ, em thấy bạn
học sinh gắn bó với ngôi trờng của mình nh gắn bó với ngôi nhà thân yêu của mình.
Câu 2: Trong bài Ngôi trờng mới, nhà văn Ngô Quân Miện tả cảm xúc của bạn học
sinh trong lớp học nh sau:
Dới mái trờng mới, sao tiếng trống rung động kéo dài! Tiếng cô giáo trang nghiêm mà
ấm áp. Tiếng đọc bài của em cũng vang vang đến lạ! Em nhìn ai cũng thấy thân thơng. Cả
đến chiếc thớc kẻ, chiếc bút chì sao cũng đáng yêu đến thế!
Em hãy cho biết: Ngồi trong lớp học của ngôi trờng mới, bạn họa sinh cảm thấy những
âm thanh và sự vật có gì khác lạ? Vì sao bạn có những cảm xúc ấy?
Gợi ý

Những từ ngữ tả cảm xúc của bạn học sinh khi ngồi trong lớp học của ngôi trờng mới
thể hiện sự khác lạ: sao tiếng trống rung động kéo dài; tiếng cô giáo trang nghiêm mà ấm
áp; tiếng đọc bài cũng vang vang đến lạ; nhìn ai cũng thấy thân thơng; cả đến chiếc thớc kẻ,
chiếc bút chì sao cũng dáng yêu đến thế.
Bạn học sinh có những cảm xúc ấy vì bạn rất trân trọng, yêu quý ngôi trờng mới, yêu
thơng cô giáo cùng bạn bè đồng thời cũng rất yêu mém những đồ vật luôn gắn bó với mình
trong học tập.
Câu 3: Đọc đoạn trích trong bài Cháu dắt tay bà qua đờng dới đây, em hãy nêu
những suy nghĩ của mình về bạn học sinh giúp bà cụ qua đờng:
Tan học về giữa tra
Nắng rất nhiều mà bà chẳng thấy
Qua đờng lắm xe, bà dò theo cái gậy
Cái gậy tre run run.
Bà ơi, cháu tên là Hơng
Cháu dắt tay bà qua đờng.
Bà qua rồi lại đi cùng gậy
Cháu trở về, cháu vẫn còn thơng.
(Mai Hơng)
Gợi ý
Bạn học sing là ngời có tấm lòng nhân hậu. Tan học về, giữa tra nắng, nhìn thấy một bà
cụ mù lòa đi trên đờng phố, bạn đã bộc lộ sự cảm thông và chia sẻ nỗi đau khổ cùng bà:
Nắng rât nhiều mà bà chẳng thấy
Qua đờng lắm xe, bà dò theo cái gậy
Cái gậy trê run run
Tấm lòng nhân hậu của bạn học sinh đợc thể hiện qua hành động cụ thể: dắt tay à đi
qua đờng. Tấm lòng ấy càng đẹp hơn khi hình ảnh bà cụ khơi dậy trong tim một tình thơng
sâu nặng đối với con ngời hoạn nạn:
Bà qua rồi lại đi cùng gậy
1
Cháu trở về, cháu vẫn còn thơng.

Câu 4: Trong bài Lời chào, nhà thơ Nguyễn Hoàng Sơn có viết:
Đi đến nơi nào
Lời chào đi trớc
Lời chào dẫn bớc
Chẳng sợ lạc nhà
Lời chào kết bạn
Con đờng bớt xa.
Đoạn thơ đã giúp em cảm nhận đợc ý nghĩa của lời chào trong cuộc sống của chúng ta
nh thế nào?
Gợi ý
Những câu thơ nói về ý nghĩa lời chào:
Lời chào dẫn bớc
Chẳng sợ lạc nhà
-ý nói: Lời chào giúp ta dễ làm quên và gần gũi với mọi ngời. Dù đi đến nơi nào xa lạ,
nếu ta cất lời chào hỏi lịch sự, lễ phép, mọi ngời sẽ sẵn sàng chỉ dẫn cho ta đến đúng nơi cần
đến. Lời chào có ý nghĩa đẹp đẽ nh vậy nên đã đợc nhà thơ nhân hóa thành ngời bạn dẫn b-
ớc ta đi đến đích, chẳng sợ lạc nhà.
Lời chào kết bạn
Con đờng bớt xa.
-ý nói: Lời chào còn giúp ta kết bạn (sử dụng biện pháp nhân hóa) để cùng có thêm
niềm vui trên đờng đi, làm cho ta thấy con đờng nh bớt xa.
Có thể nói: Lời chào có ý nghĩa thật đẹp đẽ trong cuộc sống chúng ta; lời chào xứng
đáng là ngời bạn thân thiết, gắn bó bên ta mãi mãi.
Câu 5: Nhà thơ Nguyễn Duy ca ngợi cây tre trong bài Tre Việt Nam nh sau:
Nòi tre đâu chịu mọc cong
Cha lên đã nhọn nh chông lạ thờng
Lng trần phơi nắng phơi sơng
Có manh áo cộc tre nhờng cho con.
Hình ảnh cây tre trong đoạn thơ trên gợi cho em nghĩ đến phẩm chất gì tốt đẹp của con
ngời Việt Nam?

Gợi ý
Hình ảnh: Nòi tre đâu chịu mọc cong
Cha lên đã nhọn nh chông lạ thờng.
Gợi cho ta nghĩ đến những phẩm chất của con ngời Việt Nam: ngay thẳng, trung trực
( đâu chịu mọc cong), kiên cờng, hiên ngang, bất khuất trong chiến đấu( nhọn nh
chông).
-Hình ảnh: Lng trần phơi nắng phơi sơng
Có manh áo cộc, tre nhờng cho con.
Gợi cho ta nghĩ đến những phẩm chất: sẵn sàng chịu đựng mọi thử thách ( phơi nắng
phơi sơng), biết yêu thơng, chia sẻ và nhờng nhịn tất cả cho con cái, chođồng loại( có
manh áo cộc, tre nhờng cho con).
Câu 7: Bác Hồ kính yêu đã từng viết về các cháu thiếu nhi nh sau:
Trẻ em nh búp trên cành
Biết ăn, ngủ, biết học hành là ngoan.
Em hiểu câu thơ trên nh thế nào? Qua đó, em biết đợc tình cảm của Bác Hồ dành cho
thiếu nhi ra sao?
Gợi ý
Câu thơ của Bác Hồ cho thấy: Trẻ em thật trong sáng, ngây thơ và đáng yêu, giống nh
búp trên cành đang độ lớn lên đầy sức sống và hứa hẹn tơng lai tơi sáng, đẹp đẽ. Vì vậy,
trẻ em biết ăn, ngủ điều độ, biết học hành chăm chỉ đã đợc coi là ngoan ngoãn. Câu thơ cho
em biết đợc tình cảm của Bác Hồ dành cho thiếu nhi là tình cảm tràn đầy yêu thơng và quý
mến.
Câu 8: Đọc đoạn thơ dới đây, em có suy nghĩ gì về ớc mơ của ngời bạn nhỏ:
Bóng mây
Hôm nay trời nắng nh nung
Mẹ em đi cấy phơi lng cả ngày
Ước gì em hóa đám mây
Em che cho mẹ suốt ngày bóng râm
(Thanh Hào)
2

Gợi ý
Ước mơ của bạn nhỏ trong bài thơ thật giản dị và đáng yêu:
Ước gì em hóa đám mây
Em che cho mẹ suốt ngày bóng râm.
Đó là ớc mơ không phải cho bạn mà dành cho mẹ. Bởi vì ngời mẹ của bạn phải làm
lụng vất vả dới trời nắng nh nung: Mẹ em đi cấy phơi lng cả ngày. Bạn ớc mong đợc góp
phần làm cho mẹ đỡ vất vả trong công việc: hóa thành đám mây để che cho mẹ suốt
ngày bóng râm, giúp mẹ làm việc trên đồng mát mẻ, khỏi bị nắng nóng. Ước mơ của bạn
nhỏ chứa đựng tình yêu thơng mẹ vừa sâu sắc vừa cụ thể và thiết thực nên nó thật đẹp đẽ
vàđáng trân trọng.
Câu 9: Hãy nêu cảm nhận của em về đoạn thơ dới đây của Mai Thị Bích Ngọc:
Em mơ làm mây trắng
Bay khắp nẻo trời cao
Nhìn non sông gấm vóc
Quê mình đẹp biết bao!
Em mơ làm nắng ấm
Đánh thức bao mầm xanh
Vơn lên từ đất mới
Mang cơm no áo lành.
Gợi ý
Đoạn thơ nói vềững ớc mơ đẹp đẽ của ngời bạn nhỏ. Bạn mơ đợc làm mây trắng bay
khắp nẻo trời cao để ngắm nhìn non sông tơi đẹp. Bạn mơ đợc làm ánh nắng ấm áp giúp cho
bao mầm xanh vơn lên từ đấ mới, mang lại áo cơm no ấm cho mọi ngời, Ước mơ của bạn
giúp em thêm yêu quý vẻ đẹp của quê hơng đất nớc và mong muốn đợc loàm những công
việc có ích cho quê hơng.
Câu 10: Bằng cách nhân hóa, nhà thơ Võ Quảng đã viế về anh Đom Đóm trong bài
Anh Đôm Đóm nh sau:
Mặt trời gác núi
Bóng tối lan dần
Anh Đóm chuyên cần

Lên đèn đi gác.
Theo làn gió mát
Đóm đi rất êm
Đi suốt một đêm
Lo cho ngời ngủ.
Đọc đoạn thơ trên, em có suy nghĩ gì về công việc của anh Đom Đóm?
Gợi ý
-Anh Đom Đóm chuyên cần lên đền đi gác vào lúc Mặt trời xuống núi/ Bóng tối lan
dần đây là lúcmọi ngời đã kết thúc một ngày lao động và chuẩn bị nghỉ ngơi trong đêm.
-Anh Đom Đóm đã làm việc rất chuyên cần, cẩn thận: Đi rất êm theo làn gió mát; đi
suốt một đêm để canh giấc ngủ cho mọi ngời, giúp mọi ngời yên tâm ngủ ngon.
Từ những điều trên, ta thấy công việc của anh Đom Đóm mang ý nghĩa rất đẹp: luôn vì
cuộc sống và hạnh phúc của mọi ngời.
Câu 11: Trong bài Ông và cháu, nhà thơ Phạm Cúc có viết:
Ông vật thi với cháu
Keo nào ông cũng thua
Cháu vỗ tay hoan hô:
Ông thua cháu, ông nhỉ!
Bế cháu ông thủ thỉ:
Cháu khỏe hơn ông nhiều!
Ông là buổi trời chiều
Cháu là ngày rạng sáng.
Theo em, bằng cách sử dụng các hình ảnh so sánh (khổ thơ 2), ngời ông muốn nói với
cháu những điều gì sâu sắc?
Gợi ý
Bằng cách sử dụng hình ảnh so sánh (khổ thơ 2), ngời ông muốn nói với cháu những
điều sâu sắc:
3
- Cháu khỏe hơn ông nhiều! (Ông muốn nói tới tơng lai của cháu thật rạng rỡ: cháu là
ngời sẽ lớn lên và khỏe hơn ông rất nhiều, đó cũng là điều ông mong mỏi và hi vọng).

- Ông là buổi trời chiều ( Vì ông đã nhiều tuổi, cuộc sống không còn dài nữa, giống nh
buổi trời chiều đang báo hiệu một ngày sắp hết.)
- Cháu là ngày rạng sáng ( Vì cháu còn ít tuổi, đang lớn lên, cuộc sống còn đang ở phía
trớc, giống nh trời rạng sáng báo hiệu một ngày mới bắt đầu).
Câu 12: Đọc bài ca dao sau:
Cày đồng đang buổi ban tra
Mồ hôi thánh thót nh ma ruộng cày
Ai ơi! Bng bát cơm đầy
Dẻo thơm một hạt, đắng cay muôn phần.
Em hiểu ngời nông dân muốn nói với ta điều gì? Cách diễn tả hình ảnh có sự đối lập ở
câu cuối bài đã nhấn mạnh đợc ý gì?
Gợi ý
- 2 dòng đầu: Ngời nông dân đang cày đồng vào buổi ban tra. Hình ảnh so sánh Mồ
hôi thánh thót nh ma ruộng cày (mồ hôi đổ ra, rơi nhiều nh ma trên ruộng cày) ý nói: Công
việc của ngời cày ruộng, làm đồng áng vô cùng vất vả, khó khăn;
- 2 dòng cuối: Ai ơi Ngời nông dân muốn nhắn gửi: Hỡi ngời bng bát cơm đầy trớc
khi ăn hãy nhớ: mỗi hạt gạo dẻo hơm đã chứa đựng muôn phần đắng cay, vất vả của ngời lao
động làm ra nó.
Cách diễn tả hình ảnh có sự đối lập ở câu cuối của bài ca dao Dẻo thơm một hạt đắng
cay muôn phần đã nhấn mạnh dợc sự vất vả, khó nhọc, nhiều khi còn cả đắng cay, buồn tủi
của ngời lao động chân tay cày đồng, làm ruộng, sản xuất ra lúa gạo để nuôi sống con ngời,
góp phần làm cho con ngời trở nên sung sớng và hạnh phúc.
Câu 13: Em hiểu những câu thơ dới đây của Bác Hồ muốn nói về điều gì? Nêu một ví
dụ mà em biết để làm rõ điều đó.
Không có việc gì khó
Chỉ sợ lòng không bền
Đào núi và lấp biển
Quyết chí ắt làm nên.
Gợi ý
Những câu thơ của Bác Hồ muốn nói về lòng kiên trì và ý chí quyết tâm của con ngời.

Dẫu công việc có khó khăn, to lớn đến đâu (VD nh Đào núi và lấp biển), nếu có ý chí
quyết tâm cao và lòng kiên trì thì con ngời nhất định sẽ làm đợc.
VD: Tấm gơng anh Nguyễn Ngọc Ký bị liệt cả hai tay nhng vẫn quyết tâm và kiên trì
tập luyện để viết đợc bằng chân, vơn lên đạt thành tích cao trong học tập (qua câu chuyện
Bàn chân kì diệu); hoặc tấm gơng Vua tàu thủy Bạch Thái Bởi, từ một cậu bé mồ côi
cha, nhờ có ý chí cao đã làm nên sự nghiệp lớn, trở thành một bậc anh hùng kinh tế trong
lịch sử Việt Nam,
Câu14: đọc đoạn văn sau trong bài Cánh diều tuổi thơ của nhà văn Tạ Duy Anh:
Tuổi thơ của tôi đợc nâng lên từ những cánh diều.
Chiều chiều, trên bãi thả, đám trẻ mục đồng chúng tôi hò hét nhau thả diều thi. Cánh
diều mềm mại nh cánh bớm. Chúng tôi vui sớng đến phát dại nhìn lên trời. Tiếng sáo diều vi
vu trầm bổng. Sáo đơn, rồi sáo kép, sáo bè, nh gọi thấp xuống những vì sao sớm.
Em hãy cho biết: Tác giả tả trò chơi thả diều hấp dẫn qua những hình ảnh, từ ngữ nào?
Vì sao tác giả nghĩ rằng Tuổi thơ của tôi đợc nâng lên từ những cánh diều?
Gợi ý
Tác giả tả trò chơi thả diều qua những từ ngữ và hình ảnh: hò hét nhau thả diều, vui s-
ớng đến phát dại nhìn lên trời, thấy cánh diều mềm mại nh cánh bớm, tiếng sáo diều vi vu
trầm bổng nh gọi thấp xuống những vì sao sớm.
Tác giả nghĩ rằng Tuổi thơ của tôi đợc nâng lên từ những cánh diều vì cánh diều đã
khơi gợi những ớc mơ đẹp đẽ và bay bổng cho tuổi thơ của tác giả, làm cho tuổi thơ của tác
giả có nhiều niềm vui và kỉ niệm đáng nhớ.
Câu 15: Trong bài Quê hơng, nhà thơ Đỗ Trung Quân có viết:
Que hơng mỗi ngời chỉ một
Nh là chỉ một mẹ thôi
Quê hơng nếu ai không nhớ
Sẽ không lớn nổi thành ngời.
Đoạn thơ đã gợi cho em nghĩ đến những điều gì đẹp đẽ và sâu sắc?
Gợi ý
4
Đoạn thơ gợi những điều đẹp, sâu sắc:

- Mỗi ngời chỉ có một quê hơng nh là chỉ một mẹ đã sinh ra mình.
- Nếu ai không nhớ quê hơng, không yêu quê hơng cũng nh không nhớ, không yêu mẹ
thì ngời đó dù to lớn về thân xác cũng không thể nói đã trởng thành và lớn lên với ý nghĩa
là ngời có tâm hồn đẹp đẽ.
Câu 16: Trong bài Ngày hôm qua đâu rồi?, nhà thơ Bế Quốc Kiến có viết:
Em cầm tờ lịch cũ:
-Ngày hôm qua đâu rồi?
Ra ngaòi sân hỏi bố
Xoa đầu em, bố cời.
-Ngày hôm qua ở lại
Trong vở hồng của con
Con học hành chăm chỉ
Là ngày qua vẫn còn.
Em hiểu câu trả lời của bố với con qua những câu thơ trên ý nói gì?
Gợi ý
Thời gian trôi qua đi là thời gian đã mất. Nhng ngời bố vẫn nói với con:
-Ngày hôm qua ở lại
Trong vở hồng của con
Bởi vì: Con học hành chăm chỉ thì trong cuốn vở hồng của con sẽ đợc cô giáo ghi
những điểm tốt, cuốn vở sẽ ghi lại kết quả học hành chăm chỉ của con. Nh vậy, mỗi khi mở
vở ra, nhìn thấy kết quả học hành chăm chỉ, con có thể cảm thấy ngày hôm qua nh vẫn
còn in dấu trên trang vở hồng đẹp đẽ. Đó là ý nghĩa sâu sắc mà ngời bố muốn nói với con
trong đoạn thơ trên.
Câu 17: Đọc đoạn thơ dới đây trong bài Khi mẹ vắng nhà của nhà tho Trần Đăng
Khoa, em có suy nghĩ gì về câu trả lời của tác giả đối với me?
Mẹ bảo em: Dạo này ngoan thế!
-Không, mẹ ơi! Con đã ngoan đâu!
áo mẹ cha bạc màu
Đầu mẹ nắng cháy tóc
Mẹ ngày đêm khó nhọc

Con cha ngoan, cha ngoan!
Gợi ý
Câu trả lời của tác giả đối với mẹ trong đoạn thơ cho thấy: ngời con cha thể yên lòng
nhận lời khen của mẹ, bởi vì sự cố gắng chăm ngoan của con dù to lớn đến đâu cũng không
thể sánh bằng công sức khó nhọc của mẹ dành cho con. Một khi mẹ vẫn còn ngày đêm vất
vả, khó nhọc: áo mẹ ma bạc màu
Đầu mẹ nắng cháy tóc
Tác giả luôn cảm thấy mình cha ngoan vì cha đền đáp đợc công ơn trời biển của mẹ.
Qua câu trả lời, những suy nghĩ của tác giả đã cho thấy tình cảm yêu thơng và lòng hiếu
thảo của con đối với ngời mẹ kính yêu.
Câu 18: Trong bài Tiếng chim buổi sáng, nhà thơ Định Hải viết:
Tiếng chim lay động lá cành
Tiếng chi đánh thức trời xanhdậy cùng
Tiếng chim vỗ cánh bầy ong
Tiếng chim tha nắng rải đồng vàng thơm.
Theo em, nhà thơ đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì để miêu tả tiếng chim buổi sáng?
Biện pháp nghệ thuật đó giúp em cảm nhận đợc tiếng chim buổi sáng có ý nghĩa nh thế nào?
Gợi ý
Tác giả dùng biện pháp nhân hóa để miêu tả tiếng chim buổi sáng. Các động từ lay,
đánh thức gợi cho ta nghĩ đến những hoạt động của con ngời. Biện pháp nhân hóa giúp ta
cảm nhận đợc tiếng chim buổi sáng có ý nghĩa thật sâu săc: Tiếng chim không chỉ làm cho
những vật xung quanh trở nên tràn đầy sức sống (lay động lá cành, đánh thức chồi xanh) mà
còn thôi thúc chúng đemlại những lợi ích thiết thực cho con ngời (vỗ cánh bầy ong đi tìm
mật cho đời, tha nắng rải dồng vàng thơm làm nên những hạt lúa nuôi sống con ngời).
Câu 19: Viết về ngời mẹ, nhà thơ Trần Quốc Minh có những hình ảnh so sánh rất hay
trong bài thơ Mẹ :
Những ngôi sao thức ngoài kia
Chẳng bằng mẹ đã thức vì chúng con.
5
Đêm nay con ngủ giấc tròn

Mẹ là ngọn gió của con suốt đời.
Hãy cho biết: Những hình ảnh so sánh trong đoạn thơ đã giúp em cảm nhận đợc điều gì
đẹp đẽ ở ngời mẹ kính yêu?
Gợi ý
Những hình ảnh so sánh:
Những ngôi sao thức ngoài kia
Chẳng bằng mẹ đã thức vì chúng con
Cho thấy: Ngời mẹ rất thơng con, mẹ có thể thức thâu đêm suốt sáng để canh cho con
ngủ ngon giấc; hơn cả những ngôi sao thức (soi sáng) trong đem, bởi vì khi trời sáng thì
sao cũng không thể thức đợc nữa.
Hình ảnh so sánh:
Đêm nay con ngủ giấc tròn
Mẹ là ngọn gió của con suốt đời.
Cho thấy: Mẹ còn đem đến ngọn gió mát trong đêm hè, giúp cho con ngủ say(giấc
tròn); có thể nói: mẹ là ngời luôn đêm đến cho con những điều tốt đẹp trong suốt cả cuộc đời
ngọn gió của con suốt đời.
Câu 21: Trong bài Bè xuôi sông La, nhà thơ Vũ Duy Thông có viết:
Sông La ơi sông La
Trong veo nh ánh mắt
Bờ tre xanh im mát
Mơn mớt đôi hàng mi
Hãy cho biết: Đoạn thơ miêu tả những nét đẹp gì của dòng sông La. Qua đoạn thơ, em
thấy dợc tình cảm của tác giả với dòng sông quê hơng nh htế nào?
Gợi ý
Đoạn thơ miêu tả những nét đẹp của dòng sông La:
-Nớc sông La Trong veo nh ánh mắt: ý nói nớc sông rất trong nh ánh mắt trong trẻo
và chứa chan tình cảm của con ngời.
- Bờ tre xanh mát bên sông Mơn mớt đôi hàng mi: ý nói bờ tre rất đẹp, đẹp nh hàng
mi mơn mớt (bóng láng và mỡ màng, nhìn thấy thích mắt) trên đôi mắt của con ngời.
Qua đoạn thơ ta thấy đợc tình cảm yêu thơng tha thiết và gắn bó sâu nặng của tác giả

đối với dòng sông quê hơng.
Câu 22: Tả bãi ngô đến kì thu hoạch, nhà văn Nguyên Hồng viết:
Trời nắng chang chang, tiếng tu hú gần xa ran ran. Hoa ngô xơ xác nh cỏ may. Lá ngô
quắt lại rủ xuống. Những bắp ngô đã mập và chắc, chỉ còn chờ tay ngời đến bẻ mang về.
Theo em, cách dùng từ ngữ, hình ảnh của tác giả trong đoạn văn trên có đặcđiểm gì nổi
bật?
Gợi ý
Nhữgn từ ngữ, hình ảnh nổi bật trong đoạn văn:
- Từ láy gợi tả sự vật, âm thanh một cách sinh động: (nắng) chang chang, (tiếng tu hú)
ran ran. (hoa ngô) xơ xác.
- Hình ảnh gợi tả sự vật một cách hấp dẫn: hoa ngô xơ xác nh cỏ may; lá ngô quắt lại
rủ xuống; bắp ngô đã mập và chắc.
Ngoài ra, cách dùng nhiều từ láy còn tạo nên nhịp điệu câu văn nhịp nhàng, hấp dẫn.
VD: trời nắng chang chang, tiếng tu hú gần xa ran ran.
Câu 23: Trong bài Bài hát trồng cây, nhà thơ Bế Kiến Quốc có viết:
Ai trồng cây
Ngời đó có tiếng hát
Trên cành cây
Chim hót lời mê say.
Ai trồng cây
Ngời đó có ngọn gió
Rung cành cây
Hoa lá đùa lay lay.
Theo em, qua hai khổ thơ trên, tác giả muốn nói với chúng ta điều gì?
Gợi ý
Qua hai khổ thơ, tác giả muốn nói với chúng ta về những niềm vui, hạnh phúc của ngời
trồng cây. Trớc hết, ngời trồng cây sẽ đợc nghe tiếng chim reo vui trên cành lá nh những lời
6
hát say mê lòng ngời (Trên vòm cây-Chim hót lời mê say). Sau nữa, ngời trồng cây còn đợc
tận hởng những làn gió mát và đợc rung động trớc cảnh gió về đùa vui cùng hoa lá ( Rung

cành cây-Hoa lá đùa lay lay). Qua đó, tác giả muốn ca ngợi vẻ đẹp của việc trồng cây, làm
cho ta thêm mến yêu và quý trọng ngời trồng cây.
Câu 24: Đọc đoạn thơ sau trong bài Tiếng chổi tre của nhà thơ Tố Hữu:
Nhớ em nghe
Tiếng chổi tre
Chị quét
Những đêm hè
Đêm đông gió rét
Tiếng chổi tre
Sớm tối
Đi về
Giữ sạch lề
Đẹp lối
Em nghe!
Em hiểu vì sao tác giả muốn nhắc nhở chúng ta nhớ đến tiếng chổi tre?
Gợi ý
Qua đoạn thơ, tác giả muốn nhắc nhở chúng ta nhớ đến tiếng chổi tre vì nó gợi cho ta
nghĩ đến hình ảnh chị lao công đang làm việc trong những đêm hè hay đêm đông giá
rét. Chị làm việc thầm lặng trong đêm, khi mọi ngời đã ngủ ngon hoặc đang đợc sống
những giây phút ấm cúng bên gia đình. Công việc của chị tuy nhỏ nhng làm môi trờng thêm
sạch đẹp và góp phần đem hạnh phúc đến cho mọi ngời. Đó cũng là một vẻ đẹp đáng trân
trọng trong cuộc sống của chúng ta.
Câu 25: Trong bài Khúc hát ru những em bé lớn trên lng mẹ, nhà thơ Nguyễn Khoa
Điềm có viết:
Lng núi thì to mà lng mẹ nhỏ
Em ngủ ngoan em đừng làm mẹ mỏi
Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi
Mặt trời của mẹ em nằm tren lng.
Hãy nêu những suy nghĩ của em về hình ảnh mặt trời đợc diễn tả trong hai câu thơ
cuối của đoạn thơ trên.

Gợi ý
Hình ảnh mặt trời đợc diễn tả trong hai câu cuối của đoạn thơ với hai ý nghĩa khác
nhau.
-Trong câu Mặt trời của bắp thì nằm trênđồi, hình ảnh mặt trời gợi cho ta nghĩ đến
nguồn ánh sáng và những tia nắng ấm áp giúp cho cây bắp lớn lên. hạt bắp thêm chắc mẩy.
Vì vậy, có thể nói là mặt trời của bắp
-Trong câu Mặt trời của mẹ, em nằm trên lng, hình ảnh mặt trời gợi cho ta liên tởng
đến em bé (ngời con) đang nằm trên lng mẹ. Em bé đợc mẹ che chở bằng tình yêu thơng.
Em bé là niềm hi vọng lớn lao và đẹp đẽ của ngời mẹ. Vì vậy, có thể nói: em là mặt trời của
mẹ
Trong câu thơ cuối, mặt trời đợcdùng với phép ẩn dụ (so sánh ngầm).
Câu 26: Trong bài Lợm, nhà thơ Tố Hữu viết về chú bé liên lạc trong kháng chiến
chống Pháp nh sau:
Chú bé loắt choắt
Cái xắc xinh xinh
Cái chân thoăn thoắt
Cái đầu nghênh nghênh.
Ca lô đội lệch
Mồm huýt sáo vang
Nh con chim chích
Nhảy trên đờng vàng.
Em hãy cho biết: Đoạn thơ đã sử dụng những từ láy và hìnhảnh so sánh nào để miêu tả
chú bé Lợm? Những từ láy và hình ảnh so sánh đó đã giúp thấy đợc những điểm gì đáng yêu
ở chú bé liên lạc?
Gợi ý
Đoạn thơ đã sử dụng những từ láy và hình ảnh so sánh để miêu tả chú bé Lợm:
7
- Từ láy: loắt choắt, xinh xinh, thoăn thoắt, nghênh nghênh.
- Hình ảnh so sánh: (nh) con chim chích nhảy trên đờng vàng.
Các từ láy giúp ta thấy đợc những điểm đáng yêu của chú bé liên lạc: Lợm là một chú

bé có thân hình rất nhỏ bé(loắt choắt), mang cái sắc cũng rất nhỏ (xinh xinh) nhng đôi chân
lại nhanh nhẹn (thoăn thoắt) và dáng đi thì lọ rõ vẻ hồn nhiên, tự tin (đầu nghênh nghênh).
Hình ảnh so sánh (con chim chích nhảy trên đờng vàng) càng làm cho ta thấy rõ sự nhanh
nhẹn, vẻ ngây thơ và đáng yêu của chú bé liên lạc.
Câu 27: Đọc bài thơ sau:
Võ Thị Sáu
Ngời con gái trẻ măng
Giặc đem ra bãi bắn
Đi giữa hai hàng lính
Vẫn ung dung mỉm cời.
Ngắt một đóa hoa tơi
Chị cài lên mái tóc
Đầu ngẩng cao bất khuất
Ngay trong phút hi sinh
Bây giờ dới gốc dơng
Chị nằm nghe biển hát.
(Phan Thị Thanh Nhàn)
Theo em, nhà thơ muốn ca ngợi điều gì ở ngời nữ anh hùng trẻ tuổi Võ Thị Sáu? Những
từ ngữ, hình ảnh nào trong bài thơ cho em biết điều đó?
Gợi ý
Nhà thơ muốn ca ngợi thái độ lạc quan yêu đời, tinh thần hiên ngang bất khuất trớc kẻ
thù và cái chết của ngời nữ anh hùng trẻ tuổi Võ Thị Sáu.
Những từ ngữ, hình ảnh trong bài thơ cho biết điều đó là: Trên đờng ra pháp trờng, chị
Sáu đi giữa hai hàng lính nhng vẫn ung dung mỉm cời, vẫn ngắt một đóa hoa tơi để cài
lên mái tóc. Trớc cái chết, chị vẫn ngẩng cao đầu với thái độ hiên ngang bất khuất (Đầu
ngẩng cao bất khuất), xứng đáng là ngời nữ anh hùng trẻ tuổi đợc mọi ngời kính phục.
Câu 28: Trong bài Hoa quanh lăng Bác, nhà thơ Nguyễn Bao có viết:
Mùa đông đẹp hoa mai
Cúc mùa thu thơm mát
Xuân tơi sắc đào hoa

Hè về sen tỏa ngát.
Nh các chú đứng gác
Thay phiên nhau đêm ngày
Hoa nở quanh lăng Bác
Suốt bốn mùa hơng bay.
Đoạn thơ đã giúp em cảm nhận đợc điều gì về hoa quanh lăng Bác?
Gợi ý
Cảm nhận về hoa quanh lăng Bác nh sau:
- Hoa quanh lăng Bác nở rất đẹp suốt cả bốn mùa trong năm( xuân, hạ, thu, đông):
Mùa đông đẹp hoa mai
Cúc mùa thu thơm mát
Xuân tơi sắc hoa đào
Hè về sn tỏa ngát
- Hoa nở, hơng bay bên lăng Bác suốt cả bốn mùa giống nh các chiến sĩ đứng canh bên
lăng Bác để Bác ngủ ngon:
Nh các chú đứng gác
Thay phiên nhau đêm ngày
Hoa nở quanh lăng Bác
Suốt bốn mùa hơng bay.
Có thể nói: Hoa quanh lăng Bác cũng đ mãi nh tấm lòng ngời Việt Nam đối với Bác Hồ
kính yêu.
Câu 29: Trong bài Tuổi ngựa, nhà thơ Xuân Quỳnh có viết:
Tuổi con là tuổi Ngựa
Nhng mẹ ơi, đừng buồn
8
Dẫu cách núi, cách rừng
Dẫu cách sông, cách biển
Con tìm về với mẹ
Ngựa con vẫn nhớ đờng.
Hãy cho biết: Ngời con muốn nói với mẹ điều gì? Điều đó cho ta thấy tình cảm gì của

ngời con đối với mẹ?
Gợi ý
Qua đoạn thơ, ta thấy ngời con muốn nói với ngời mẹ: Tuổi con là tuổi Ngựa nên có
thể chạy rất nhanh và đi rất xa. Nơi con đến có thể rất xa mẹ (cách núi cách rừng, cách
sông cách biển). Nhng mẹ đừng buồn, vì con vẫn luôn nhớ đờng để tìm về với mẹ (Con
tìm về với mẹ-Ngựa con vẫn nhớ đờng). Điều đó cho thấy tình cảm yêu thơng và gắn bó sâu
nặng của ngời con đối với mẹ.
Câu 30: Đọc bài thơ sau:
Chú bò tìm bạn
Mặt trời rúc bụi tre
Buổi chiều về nghe mát
Bò ra sông uống nớc
Thấy bóng mình, ngỡ ai.
Bò chào: Kìa anh bạn!
Lại gặp anh ở đây!
Nớc đang nằm nhìn mây
Nghe bò, cời toét miệng.
Bóng bò chợt tan biến
Bò tởng bạn đi đâu
Cứ ngoái trớc nhìn sau
ậm ò. tìm gọi mãi.
(Phạm Hổ)
Em thấy hình ảnh chú bò có những nét gì ngây thơ và đáng yêu?
Gợi ý
Hình ảnh chú bò có những nét ngây thơ và đáng yêu: Bò ra sông uống nớc, thấy bóng
mình lại ngỡ tởng là một ngời bạn cùng loài. Bò chào hỏi rất thân thiện, làm cho nớc cũng
phải cời toét miệng, tan biến cả bóng bò. Đã vậy, bò lại còn tởng bạn đi đâu mất nên cứ
ậm ò tìm gọi mãi. Những điều đó cho thấy sự ngây ngô của chú bò nhng lại càng
chứng tỏ nét hồn nhiên của tuổi thơ và khát khao muốn có bạn của chú bò, do vậy thật đáng
yêu.

Câu 31: Trong bài Dòng sông mặc áo, nhà thơ Nguyễn Trọng Tạo có viết:
Sáng ra thơm đến ngẩn ngơ
Dòng sông đã mặc bao giừo áo hao
Ngớc lên bỗng gặp la đà
Ngàn hoa bởi đã nở nhòa áo ai.
Những câu thơ trên đã giúp em phát hiện ra gì của dòng sông quê hơng tác giả?
Gợi ý
Vẻ đẹp của dòng sông ở quê hơng tác giả: Sông cũng nh ngời, đợc mang trên mình
chiếc áo rất đặc biệt. Đó là chiếc áo vừa có hơng thơm (thơm đến ngẩn ngơ) vừa có màu
hoa đẹp và hấp dẫn (Ngàn hoa bởi đã nở nhòa áo ai). Dòng sông đợc mặc chiếc áo đó d-
ờng nh cũng trở nên đẹp hơn và làm cho tác giả thấy ngỡ ngàng, xúc động.
Câu 32: Nghĩ về Bác Hồ kính yêu, trong bài Việt Nam có Bác, nhà thơ Lê Anh Xuân
có viết:
Bác là non nớc trời mây,
Việt Nam có Bác mỗi ngày đẹp hơn.
Còn cao hơn đỉnh Trờng Sơn,
Nghìn năm chung đúc tâm hồn ông cha.
Điệu lục bát, khúc dân ca,
Việt Nam là Bác, Bác là Việt Nam.
Em hiểu cách nói có ý so sánh của câu thơ cuối (Việt Nam là Bác, Bác là Việt Nam)
trong đoạn thơ trên nh thế nào?
Gợi ý
9
Cách nói có ý so sánh của câu thơ cuối (VN là Bác, Bác là VN) trong đoạn thơ cho
thấy: BH là vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc VN. Những truyền thống đẹp đẽ và cao quý của
cha ông ta hàng nghìn năm đã chung đúc nên tâm hồn Bác. Đất nớc VN thân yêu gắn liền
với hình ảnh BH vĩ đại và hình ảnh BH chính là hình ảnh tiêu biểu cho đất nớc VN.
Câu 33: Trong bài Con chim chiền chiện, nhà thơ Huy Cận có viết:
Chim bay, ,chim sà
Lúa tròn bụng sữa

Đồng quê chan chứa
Những lời chim ca.
Bay cao, cao vút
Chim biến mất rồi
Chỉ còn tiếng hót
Làm xanh da trời.
Hãy nêu những nét đẹp của đồng quê Việt Nam đợc tác giả miêu tả qua hai khổ thơ
trên.
Gợi ý
Những nét đẹp của đồng quê VN đợc tác giả miêu tả qua hai khổ thơ:
-Khổ thơ 1:Tả cánh chim chiền chiện tự do bay lợn và ca vang trên cánh đồng lúa đẹp
(đang tròn bụng sữa). Hình ảnh cánh đồng chan chứa những lời chim ca gợi vẻ đẹp của
niềm vui và sự ấm no của đồng quê VN.
-Khổ thơ 2: Tả cánh chim chiền chiện bay cao, cao mãi nh biến vào bầu trời, chỉ để lại
tiếng hót làm xanh da trời. Đó là hình ảnh gợi cho ta nghĩ đến một không gian cao rộng,
tràn ngập vẻ đẹp thanh bình của đồng quê VN.
Câu 34: Trong bài Tiếng ru, nhà thơ Tố Hữu có viết:
Con ong làm mật, yêu hoa
Con cá bơi, yêu nớc; con chim ca , yêu trời
Con ngời muốn sống, con ơi
Phải yêu đồng chí, yêu ngời anh em.
Em hiểu nội dung những lời ru trên nh thế nào? Qua lời ru đó, tác giả muốn nói lên
điều gì?
Gợi ý
Nội dung những lời ru (Trích trong bài Tiếng ru) Con ong muốn làm nên mật
ngọt thì phải yêu hoa; con cá muốn bơi đợc phải yêu nớc; con chim muốn hót ca vang thì
phải yêu bầu trời; con ngời muốn sống thì phải yêu đồng chí(những ngời cùng chí hớng),
yêu anh em bè bạn của mình. Qua lời ru đó, tác giả muốn nói lên ý nghĩa: Trong cuộc
sống, con ngời phải biết yêu thơng những gì gắn bó thân thiết với mình, giúp cho mình tồn
tại và sống hữu ích.

Câu 35: Trong bài Ngày em vào Đội, nhà thơ Xuân Quỳnh có viết:
Màu khăn tuổi thiếu niên
Suốt đời tơi thắm mãi
Nh lời ru vời vợi
Chẳng bao giờ cách xa.
Qua đoạn thơ trên,tác giả muốn nói với các em đội viên Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ
Chí Minh điều gì?
Gợi ý
Qua đoạn thơ, tác giả muốn nói với các em đội viên Đội TNTP HCM: Màu khăn
quàng đỏ của Đội viên Đội TNTP HCM tợng trng cho màu cờ của Tổ quốc sẽ tơi thắm
mãi trong cuộc đời của các em, giống nh lời ru vời vợi chứa chan tình yêu thơng của ngời
mẹ luôn gần gũi bên em, tiếp thêm sức mạnh cho các em vơn lên trong cuộc sống.
============
Phần II: Tuyển tập đề thi học sinh giỏi
Đề 36: Trong bài Dừa ơi, nhà thơ Lê Anh xuân có viết:
Dừa vẫn đứng hiên ngang cao vút,
Lá vẫn xanh rất mực dịu dàng,
Rễ dừa bám sâu vào lòng đất,
Nh dân làng bám chặt quê hơng.
Em hãy cho biết: hình ảnh cây dừa trong đoạn thơ trên nói lên những đIều gì đẹp đẽ của
ngời dân mièn Nam trong kháng chiến chống Mĩ?
10
Gợi ý
-Câu Dừa vẫn đứng hiên ngang cao vút có ý ca ngợi phẩm chất kiên cờng, anh dũng,
hiên ngang, tự hào trong chiến đấu.
-Câu Lá vẫn xanh rất mực dịu dàng ý nói phẩm chất vô cùng trong sáng, thuỷ chung,
dịu dàng, đẹp đẽ trong cuộc sống.
-Các câu: Rễ dừa bám sâu vào lòng đất/ Nh dân làng bám chặt quê hơng ýnói phẩm
chất kiên cờng bám trụ, gắn bó chặt che xvới mảnh đất quê hơng miền Nam.
Đề 37 Tả cảnh đẹp ở Sa Pa nhà văn Nguyễn Phan Hách đã viết:

Thoắt cái, lác đác lá vàng rơi trong khoảnh khắc mùa thu. Thoắt cá, trắng long lanh một
cơn ma tuyết trên những cành đào, lê, mận. Thoắt cái, gió xuân hây hẩy nồng nàn với những
bông hoa lay ơn màu đen nhung hiếm quý.
Em có nhận xét gì về cách dùng từ, đặt câu ở đoạn văn trên? Nêu tác dụng của cách
dùng từ, đặt câu đó?
Gợi ý
-Nhận xét: Dùng 3 làn từ ngữ thoắt cái (điệp ngữ) ở đầu câu; câu 1 đảo bổ ngữ lác
đác lên trớc; câu 2 đảo vị ngữ trắng long lanh lên trớc.
-Tác dụng: Điệp ngữ Thoắt cái gợi tả cảm xúc đột ngột ngỡ ngàng, nhấn mạnh sự thay
đổi nhanh chóng của thời gian, đến mức gây bất ngờ; dùng đảo ngữ để nhấn mạnh, làm nổi
bật vẻ đẹp nên thơ của sự biến đổi về cảnh sắc thiên nhiên ở Sa Pa.
Đề 38: Trong bài Bóc lịch, nhà thơ Bùi Kiến Quốc có viết:
Ngày hôm qua ở lại
Trong vở hồng của con
Con học hành chăm chỉ
Là ngày qua vẫn còn.
Nhà thơ muốn nói với em điều gì qua đoạn thơ trên:
Gợi ý
Nhà thơ muốn nói: Kết quả học tập chăm chỉ của ngày hôm qua đợc thể hiện rõ trên
trang vở hồng đẹp đẽ của tuổi thơ; nó sẽ đợc lu giữ mãi mãi cùng với thời gian. Vì vậy có
thể nói ngày hôm qua sẽ không bao giờ bị mất đi.
Đề 39:
Bóng mây
Hôm nay trời nắng nh nung
Mẹ em đi cấy phơi lng cả ngày
Ước gì em hoá đám mây
Em che cho mẹ suốt ngày bóng râm.
Đọc bài thơ trên, em thấy đợc những nét gì đẹp về tình cảm của ngời con đối với ngời
mẹ?
Gợi ý

Những nét đẹp về tình cảm của ngời con đối với mẹ qua bài thơ Bóng mây là:
-Thơng mẹ phải làm việc vất vả: phơi lng đi cấy cả ngày dới trời nắng nóng (nóng nh
nung).
-Ước mong đợc góp phần làm cho mẹ đỡ vất vả trong công việc: hoá thành bóng mấy
để che cho mẹ suốt ngày bóng râm, giúp mẹ làm việc trên đồng mát mẻ, khỏi bị nắng nóng.
Đó là tình thơng vừa sâu sắc vừa rất cụ thể và thiết thực của ngời con đối với mẹ.
Đề 40: Trong bài Vàm cỏ đông, nhà thơ Hoài Vũ có viết:
Đây con sông nh dòng sữa mẹ
Nớc về xanh ruộng lúa vờn cây.
Và ăm ắp nh lòng ngời mẹ
Chở tình thơng trang trải đêm ngày.
Đọc đoạn thơ trên, em cảm nhận đợc vẻ đẹp đáng quý của dòng sông quê hơng nh thế
nào?
Gợi ý
-Dòng sông quê hơng đa nớc về làm cho những ruộng lúa, vờn cây xanh tơi, đầy sức
sống. Vì vậy, nó đợc ví nh dòng sữa mẹ nuôi dỡng các con khôn lớn.
-Nớc sông ăm ắp đầy nh tấm lòng ngời mẹ tràn đầy tình thơng yêu, luôn sẵn sàng chia
sẻ (trang trải đêm ngày) cho những đứa con, cho cả mọi ngời.
Những vẻ đẹp ấm áp tình ngời đó làm cho ta thêm yêu quý và gắn bó với dòng sông quê
hơng.
Đề 41: Trong bài Cô giáo lớp em, nhà thơ Nguyễn Xuân Sanh có viết:
11
Cô dạy em tập viết
Gió đa thoảng hơng nhài
Nắng ghé vào cửa lớp
Xem chúng em học bài.
Em hãy cho biết: khổ thơ trên đã sử dụng biẹn pháp nghệ thuật gì nổi bật? Biện pháp
nghệ thuật đó giúp em thấy đợc điều gì đẹp đẽ của các bạn học sinh?
Gợi ý
-Khổ thơ trên đã sử dụng biện pháp nghệ thuật nhân hoá.

-Tác dụng của biện pháp nghệ thuật nhân hoá là: cho thấy đợc tinh thần học tập rất
chăm chỉ của các bạn học sinh (làm cho nắng nh đứa trẻ nhỏ đang tung tăng chạy nhả cũng
muốn dừng lại ghé vào cửa lớp để xem các bạn học bài).
Đề 42: Trong bài Việt Nam thân yêu, nhà thơ Nguyễn Đình Thi có viết:
Việt Nam đất nớc ta ơi!
Mênh mông biển lúa đâu trời đẹp hơn
Cánh cò bay lả rập rờn
Mây mờ che đỉnh Trờng Sơn sớm chiều.
Đọc đoạn thơ trên, em cảm nhận đợc điều gì về đất nớc Việt Nam?
Gợi ý
Đọc đoạn thơ trên em cảm nhận đợc:
-Đất nớc Việt Nam thật giàu đẹp, đáng yêu, thể hiện qua hình ảnh: biển lúa rộng mênh
mông (hứa hẹn sự no ấm), cánh cò bay lả rập rờn (gợi nét giản dị đáng yêu).
-Đất nớc Việt Nam thật đáng tự hào với cảnh hùng vĩ mà nên thơ, thẻ hiện qua hình ảnh
đỉnh Trờng Sơn cao vời cợi sớm chiều mây phủ.
Đề 43: Kết thúc bài Tre Việt Nam, nhà thơ Nguyễn Duy viết:
Mai sau,
Mai sau,
Mai sau,
Đất xanh tre mãi xanh màu tre xanh.
Em hãy cho biết những câu thơ trên nhằm khẳng định điều gì? Cách diễn đạt của nhà
thơ có những gì độc đáo, góp phần khẳng định điều đó?
Gợi ý
-Những câu thơ kết thúc của bài Tre Việt Nam nhằm khẳng định một màu xanh vĩnh
cửu của tre Việt Nam, sức sống bất diệt của con ngời Việt Nam, truyền thống cao đẹp của
dân tộc Việt Nam.
-Cách diễn đạt độc đáo của nhà thơ góp phần khẳng định điều đó:
+Thay đổi cách ngắt nhịp và ngắt dòng (Mai sau, / Mai sau, /Mai sau) với biệnpháp sử
dụng đIệp ngữ Mai sau góp phần gợi cảm xúc về thời gian và không gian nh mở ra vô tận,
tạo cho ý thơ âm vang bay bổng và đem đến cho ngời đọc những liên tởng thú vị.

+Dùng từ xanh ba lần trong một dòng thơ với những sự kết hợp khác nhau (xanh tre,
xanh màu, tre xanh) tạo ra những nét nghĩa đa dạng, phong phú và khẳng định sự trờng tồn
của màu sắc, của sức sống dân tộc.
Đề 44: Trong bài Về thăm nhà Bác, nhà thơ Nguyễn Đức Mậu có viết:
Ngôi nhà thuở Bác thiếu thời
Nghiêng nghiêng mái lợp bao đời nắng ma
Chiếc giờng tre quá đơn sơ
Võng gai ru mát những tra nắng hè.
Em hãy cho biết: đoạn thơ giúp ta cảm nhận đợc đIều gì đẹp đẽ, thân thơng?
Gợi ý
-Hình ảnh ngôi nhà của Bác lúc thiếu thời thật đơn sơ, giản dị nh bao ngôi nhà của làng
quê Việt Nam: Mái nhà tranh nghiêng nghiêng từng trải bao ma nắng, chiếc giờng tre đơn
sơ, chiếc võng gai ru mát những tra nắng hè.
-Sống trong ngôi nhà đó, Bác Hồ đợc lớn lên trong tình thơng yêu của gia đình: võng
gai ru mát những tra nắng hè.
Đề 45: Trong bài thơ Con cò, nhà thơ Chế Lan Viên có viết:
Con dù lớn vẫn là con của mẹ
Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con.
Hai dòng thơ trên đã giúp em cảm nhận đợc ý nghĩa gì đẹp đẽ?
Gợi ý
12
Tình cảm yêu thơng của mẹ dành cho con thật to lớn và không bao giờ vơi cạn. Dù con
đã khôn lớn, dù có đi hết đời (sống trọn đời), tình thơng của mẹ đối với con nh vẫn còn sống
mãi, vẫn theo con để quan tâm lo lắng, giúp đỡ con, tiếp cho con thêm sức mạnh vơn lên
trong cuộc sống. Có thể nói tình thơng của mẹ là tình thơng bất tử!
Đề 46:
Quê hơng là cánh diều biếc
Tuổi hơ con thả trên đồng
Quê hơng là con đò nhỏ
Êm đềm khua nớc ven sông.

(Quê hơng của Đỗ Trung Quân)
Đọc đoạn thơ trên, em thấy đợc những ý nghĩ và tình cảm của nhà thơ đối với quê hơng
nh thế nào?
Gợi ý
Tác giả bộc lộ những suy nghĩ về quê hơng thông qua những hình ảnh rất cụ thể:
-Cánh diều biếc thả trên đồng đã từng in đậm dấu ấn tuổi thơ đẹp dẽ thơ mộng trên quê
hơng.
-Con đò nhỏ khua nớc trên dòng sông quê hơng với âm thanh nhẹ nhàng, êm đềm mà
lắng đọng;
Có thể nói, những sự vật đơn sơ, giản dị trên quê hơng luôn có sự gắn bó với con ngời
và đã trở thành những kỉ niệm không thể nào quên. Nghĩ về quê hơng nh vậy, chứng tỏ tình
cảm của tác giả đối với quê hơng thật sâu sắc và đẹp đẽ.
Đề 47: Hãy ghi lại vài dòng cảm nhận của em về vẻ đẹp của rừng mơ Hơng Sơn đợc
gợi tả qua đoạn thơ sau:
Rừng mơ ôm lấy núi
Mây trắng đọng thành hoa
Gió chiều đông gờn gợn
Hơng bay gần bay xa.
(Rừng mơ của Trần Lê Văn).
Gợi ý
-Rừng mơ bao quanh núi đợc nhân hoá (ôm lấy núi) cho thấy sự gắn bó gần gũi, thân
thiết và thắm đợm tình cảm của cảnh vật thiên nhiên.
-Hoa mơ nở trắng nh mây trên trời đọng (kết) lại.
-Gió chiều đông nhẹ nhàng (gờn gợn) đa hơng hoa mơ lan toả đi khắp nơi.
Có thể nói: đoạn thơ đã vẽ ra bức tranh mang vẻ đẹp của đất trời hoà quyện trong rừng
mơ Hơng Sơn.
Đề 48: Trong bai Tiếng hát mùa gặt, nhà thơ Nguyễn Duy có viết:
Gió nâng tiếng hát chói chang
Long lanh lỡi hái liếm ngang chân trời.
Tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì nổi bật ở hai câu thơ trên? Nhờ biện pháp

nghệ thuật nổi bật đó, em cảm nhận đợc nội dung, ý nghĩa gì đẹp đẽ?
Gợi ý
-Biện pháp nghệ thuật nổi bật ở hai câu thơ là biện pháp nhân hóa (thể hiẹn rõ những từ
gnữ chỉ đặc điểm của ngời: nâng, liếm).
-Nội dung, ý nghĩa đẹp đẽ: cảnh mùa gặt ở nông thôn Việt Nam thật vui tơI, náo nức
(Gió nâng tiếng hát chói chang); cánh đồng lúa tốt mênh mông hứa hẹn một cuộc sống ấm
no (Long lanh lỡi hái liếm ngang chân trời). Những cảnh đó gợi cho ta thấy không khí đầm
ấm, thanh bình nơi thôn quê khi mùa gặt đến.
Đề 49: Trong bài Phong cảnh Hòn Đất, nhà văn Nguyễn Anh Đức mieu tả cảnh Hòn
Đất nh sau:
Xa quá khỏi Hòn một đỗi là bãi Tre. Thấp thoáng những cây tre đằng ngà cao vút, vàng
óng, những cây tre lâu nay vẫn đứng đấy, bình yên và thanh thản, mặc cho bao nhiêu năm
tháng đã qua đi, mặc cho bao nhiêu gió ma đã thổi tới. Sau rặng tre ấy, biển cả còn lâu đời
hơn, vẫn đang giỡn sóng, mang một màu xanh lục.
Theo em, ngoài vẻ đẹp của cảnh vật (tre đằng ngàa, biển cả), đoạn văn còn cho ta thấy
vẻ đẹp gì của cảnh vật quê hơng? Biện pháp nghệ thuật nào giúp cho em nhận biết đợc điều
đó?
Gợi ý
-Ngoài vẻ đẹp của cảnh vật (tre đằng ngà, biển cả), đoạn văn còn cho ta thấy vẻ đẹp của
con ngời trên quê hơng.
-Biện pháp nghệ thuật nhân hoá giúp ta nhận thắy đợc điều đó: cây tre vẫn đứng đấy
bình yên và thanh thản, biển cả vẫn đang giỡn sóng (tre và biển mang những đặc điểm của
13
con ngời). Nói đến cây tre hay nói đến biển cả cũng là nói đến con ngời với vẻ đẹp nổi bật:
sự bền bỉ, anh dũng, kiên cờng trớc mọi thử thách của thời gian (mặc cho bao nhiêu năm
tháng đã đi qua, mặc cho bao nhiêu gió ma đã thổi tới, biển cả còn lâu đời hơn,).
Đề 50: Trong bài Hạt gạo làng ta, nhà thơ Trần Đăng Khoa có viết:
Hạt gạo làng ta
Có bão tháng bảy
Có ma tháng ba

Giọt mồ hôI sa
Những tra tháng sáu
Nớc nh ai nấu
Chết cả cá cờ
Cua ngoi lên bờ
Mẹ em xuống cấy
Đoạn thơ giúp em hiểu đợc ý nghĩa gì của hạt gạo? Hãy nêu rõ tác dụng của điệp ngữ
và hình ảnh đối lập đợc sử dụng trong đoạn thơ trên?
Gợi ý
-ý nghĩa của hạt gạo: Hạt gạo phải trải qua biết bao thử thách khó khăn của thiên nhiên
với những cơn bão tháng báy (thờng là bão to), những trận ma tháng ba ( thờng là ma lớn).
Nhng điều quan trọng hơn là hạt gạo còn có những giọt mồ hôi của con ngời lao động cần cù
trong những ngày nắng nóng (Nớc nh ai nấu/ Chết cả cá cờ/ Cua ngoi lên bờ Mẹ em xuống
cấy).
-Đoạn thơ sử dụng điệp ngữ có nhằm nhấn mạnh khó khăn của thiên nhiên; sử dụng
hình ảnh đối lập Cua ngoi lên bờ nhng Mẹ em xuống cấy. Nhằm gợi tả hình ảnh lao động
vất vả của ngời mẹ, đồng thời nhấn mạnh giá trị to llớn của hạt gạo đợc làm ra.
Đề 51: Trong bài Tiếng hát mùa gặt, khi tả cảnh bà con nông dân tuốt lúa dới đêm
trăng sáng, nhà thơ Nguyễn Duy viết:
Mảnh sân trăng lúa chất đầy
Vàng tuôn trong tiếng máy quay xập xình.
Theo em, ở dòng thơ thứ nhất, trong hai cách ngắt nhịp dới đây:
-Mảnh sân/ trăng lúa chất đầy.
-Mảnh sân trăng/ lúa chất đầy.
Em chon cách ngắt nhịp nào? Vì sao?
Gợi ý
Mỗi cách ngắt nhịp có sức gợi tả, gợi cảm riêng. Theo cách ngắt nhịp thứ nhất(Mảnh
sân / trăng lúa chất đầy),câu thơ đợc hiểu: trên sân, cả lúa, cả trăng đều chất đầy, đều tràn
ngập. Cảnh tợng này vừa gợi sự no đủ, vừa gợi cảm giác thơ mộng. Cách ngắt nhịp thứ hai
(Mảnh sân trăng / lúa chất đầy) thì gợi đợc ở ngời đọc về một mảnh sân tràn ngập ánh trăng,

lung linh huyền ảo, trên đó lúa chất đầy. Tuy nhiên cách ngts nhịp thứ hai có phần khiên c-
ỡng, thiếu tự nhiên. Do đó cách ngắt nhịp thứ nhất vẫn hợp lí hơn.
Đề 52:
Con đi trăm núi ngàn khe
Không bằng muôn nỗi tái tê lòng bầm.
(Tố Hữu)
Theo em, trong câu thơ trên trăm có bằng 99+1 và ngàn có bằng 999+1 hay không? Vì
sao?
Gợi ý
Trong câu thơ này trăm không phải là con số chính xác 99+1 và ngàn không phảI là
999+1. Trăm và ngàn ở đây đợc hiểu theo nghĩa bóng, chỉ số nhiều. Dòng thơ Con đi trăm
núi ngàn khe muốn nói: Con đã đi qua rất nhiều núi, nhiều khe, đã vợt qua rất nhiều khó
khăn gian khổ trên những dặm đờng kháng chiến.
Đề 53: Đoạn thơ Khúc hát ru của nhà thơ Nguỹen Khoa Điềm nói về tình cảm của ng-
ời mẹ miền núi vừa nuôi con vừa tham gia công tác kháng chiến có hai câu:
Mẹ giã gạo mẹ nuôi bộ đội
Nhịp chày nghiêng, giấc ngủ em nghiêng.
Em hiểu câu thơ Nhịp chày nghiêng, giấc ngủ em nghiêng nh thế nào?
Gợi ý
14
Câu thơ Nhịp chày nghiêng, giấc ngủ em nghiêng gợi ở ngời đọc cảnh tợng: Khi cầm
chàygiã gạo, theo mỗi nhịp chày, thân hình của ngời mẹ lại chao nghiêng. Em bé ngủ trên l-
ng mẹ nên giấc ngủ của em cũng dờng nh nghiêng theo dáng mẹ. Đó là hình ảnh rất thật nh-
ng cũng rất thơ qua ngòi bút tinh tế của tác giả. Tấm lng gầy của ngời mẹ miền núi rất vất vả
qua lao động để nuôi con, nuôi bộ đội đánh Mĩ lại chính là chiếc nôi êm để em bé ngủ ngon
lành.
Đề 54: Trong bài Cây dừa của nhà thơ Trần Đăng Khoa có đoạn:
Cây dừa xanh toả nhiều tàu
Dang tay đón gió, gật đầu gọi trăng.
Thân dừa bạc phếch tháng năm,

Quả dừa-đàn lợn con nằm trên cao.
Đêm hè hoa nở cùng sao
Tàu dừa-chiếc lợc chải vào mây xanh
Theo em, phép nhân hoá và so sánh đợc thể hiện trong những từ gnừ nào ở đoạn thơ
trên? Thử phân tích cái hay của phép nhân hoá và phép so sánh trong đoạn thơ trên?
Gợi ý
-Phép nhân hoá đợc sử dụng trong các từ ngữ: Dang tay đón gió; gật đầu gọi trăng.
Các từ ngữ này có tác dụng làm cho vật vô tri là cây dừa cũng có những biểu hiện tình cảm
nh con ngời. Dừa cũng mở rộng vòng tay đón gió, cũng gật đầu mời gọi trăng lên. Qua cách
nói nhân hoá, cảnh vật trở nên sống động, có đờng nét, hình khối, có hồn và có sức gợi tả,
gợi cảm cao.
-Phép so sánh đợc thể hiện trong các từ ngữ: quả dừa (giống nh) đàn lợn con; tàu dừa
(giống nh) chiếc lợc. Cách so sánh ở đây khá bất ngờ, thú vị, thể hiện sự liên tởng, tởng tợng
phong phú của tác giả. Cách so sánh này cũng có tác dụng làm cho cảnh vật trở nên sống
động, có đờng nét, có hình khối, có sức gợi tả, gợi cảm cao.
Đề 55: Trong bài Nghe thầy đọc thơ của nhà thơ Trần Đăng Khoa, có đoạn:
Em nghe thầy đọc bao ngày
Tiếng thơ đỏ nắng xanh cây quanh nhà
Mái chèo nghe vọng sông xa
Êm êm nghe tiếng của bà năm xa
Nghe trăng thở động tàu dừa
Theo em, cuộc sống xung quanh đợc gợi lên nh thế nào trong tâm trí của cậu học trò
khi nghe thầy giáo đọc thơ?
Gợi ý
Cuộc sống xung quanh đợc gợi lên trong tam trí của cậu học trò khi nghe thầy đọc thơ
bao gồm:
-Các hình ảnh: nắng chói chang, cây cối xanh tơI;
-Cácam thanh: tiếng mái chèo quẫy nớc, khua nớc vọng lại từ một dòng sông hiện về
trong kí ức; tiếng ru ạ ời của ngời bà ru cháu trong những năm tháng cậu học trò còn thơ bé;
tiếng tàu dừa cựa mình dới ánh trăng khuya

Cuộc sống đợc gợi lên, gợi ra có sự kết nối giữa quá khứ và hiện tại.
Đề 56: Trong bài Tre Việt Nam của nhà thơ Nguyễn Duy có đoạn:
Bão bùng thân bọc lấy thân
Tay ôm tay núi tre gần nhau thêm.
Thơng nhau tre chẳng ở riêng
Luỹ thành từ đó mà nên hỡi ngời.
Trong đọan thơ trên, tác giả đã sử dụng cách nói gì để ca ngợi những phẩm chất tốt đẹp
của tre: sự đùm bọc, đoàn kết? Cách nói này hay ở chỗ nào?
Gợi ý
-Trong đoạn thơ này, tác giả sử dụng cách nói nhân hoá để nói về những phẩm chất tốt
đẹp của tre: sự đùm bọc, đoàn kết. Nhân hoá ở đây nghĩa là gán cho tre những đặc tính của
ngời: những thân tre bao bọc, che chở cho nhau; tay tre ôm núi nhau quấn quýt; họ hàng nhà
tre sốngquây quần, ấm cúng bên nhau
-Cách nói nhân hoá làm cho cảnh vật trở nên sang động. Những cây tre nh những sinh
thể mang hồn ngời. Cách nói này giúp tác giả thể hiện đợc hai tầng nghĩa: vừa nói đợc
những phẩm chất tốt đẹp của cây tre Việt Nam, vừa nói đợc những phẩm chất tốt đẹp, những
truyền thống cao đẹp của con ngời Việt Nam, dân tộc Việt Nam.
15
Đề 57: Trong bài Hành trình của bầy ong của rnhà thơ Nguyễn Đức Mậu, có những
câu thơ:
Với đôi cánh đãm nắng trời
Bầy ong bay đến trọn đời tìm hoa.
Bầy ong giong ruổi trăm miền
Rù rì đôi cánh nối liền mùa hoa.
a) Theo em, tác giả dùng từ đẫm ở trên có hay không? Vì sao?
b) Em hiểu nghĩa câu thơ Rù rì đôi cánh nối liền mùa hoa là thế nào?
Gợi ý
a) Trong dòng thơ đầu, từ đẫm đợc tác gỉa dùng hay và sáng tạo. Nghĩa đen của từ này
chỉ trạng thái ớt sũng (ví dụ: áo đẫm mồ hôi; khăn đẫm nớc.). ở dòng thơ trên, tác giả dùng
từ đẫm theo nghĩa bóng, chỉ cảnh tợng ánh nắng chiếu vào đôi cánh bầy ong, khiến cho đôi

cánh của bầy ong lai láng nắng trời. Cách dùng từ này gợi đợc ở ngời đọc một hình tợng
đẹp.
b) Câu thơ Rù rì đôi cánh nối liền mùa hoa muốn diễn tả ý: Bầy ong làm việc chăm
chỉ từ mùa hoa này sang mùa hoa khác (xuân, hạ, thu, đông), ở khắp rừng sâu và biển xa,
làm cái cầu nối giữa các mùa hoa, giữa mọi miền đất nớc.
Đề 58: Trong bài thơ Đàn bò trên đồng cỏ hoàng hôn, nhà thơ Nguyễn Đức Mậu viết:
Gợi ý
Cái mới lạ, đồng thời là cái hay của hai dòng thơ chủ yếu đợc biểu hịên ở cách nói gặm
cả hoàng hôn, gặm buổi chiều xót lại. Cảnh thực mà nhà thơ miêu tả ở đây là: Chiều muộn,
hòang hôn buông xuống, nhng đàn bò vẫn mải miết gặm cỏ. Nói cách khác, đàn bò gặm cỏ
trong cảnh hoàng hôn, cảnh chiều muộn. Cảnh thực đó đợc tái hiện lại qua sự tởng tợng của
nhà thơ: ở đây, dờng nh đàn bò không chỉ gặm cỏ, mà gặm cả hoàng hôn đang bao trùm lên
đồng cỏ, gặm cả những tia nắng cuối cùng còn sót lại trên đồng cỏ. Cảnh vật nh hoà quyện
vào nhau thật thơ mộng.
Đề 59: Đọc đoạn thơ sau:
Hôm qua còn lấm tấm
Chen lẫn màu lá xanh
Sáng nay bừng lửa thẫm
Rừng rực cháy trên cành.
Theo em, điều gì gây ấn tợng mạnh nhất cho ngời đọc qua đoạn thơ này?
Gợi ý
Điều gây ấn tợng mạnh nhất cho ngời đọc khi đọc đoạn thơ này là tác giả tạo yếu tố bất
ngờ bằng cách thể hiện sự phát triển đột biến của hoa phợng: hôm qua- còn lấm tấm > <
hôm nay- rừng rực cháy trên cành. Dới cái nhìn của nhà thơ, dờng nh thời gian đi nhanh
hơn, cho nên hoa phợng dờng nh nở nhanh hơn. ấn tợng về sự bất ngờ, sự phát triển đột biến
của hoa phợng cũng từ đó mà sinh ra.
Đề 60: Trong bài thơ Quạt cho bà ngủ của nhà thơ Thạch Quỳ, có đoạn:
Bàn tay bé nhỏ
Vẫy quạt thật đều
Ngấn nắng thiu thiu

Đậu trên tờng trắng.
Căn nhà đã vắng
Cốc chén nằm im
Đôi mắt lim dim
Ngủ ngon bà nhé.
Trong hai khổ thơ trên, mọi vật đợc tả có nét chung gì? Tình cảm của ngời cháu thơng
bà đợc thể hiện nh thế nào?
Gợi ý
Mọi vật đợc nói tới trong hai khổ thơ có nét chung là: Dới hơi mát nhè nhẹ từ bàn tay
vẫy quạt của cô bé, mọi vật xung quanh dờng nh cũng buồn ngủ lây (nắng thiu thiu, căn
nhà vắng, cốc chén nằm im.).
Tình cảm của ngời cháu thơng bà đựơc thể hiện rất rõ nét qua một số chi tiết: Cô bé
ngồi quạt rất lâu để cho bà ngủ vì bà đang bị mệt, đang cần yên tĩnh. Cô bé dờng nh dồn tình
thơng yêu đối với bà vào đôi bàn tay vẫy quạt đều đặn, rất kiên trì của mình.
Đề 61:
Đêm đêm tiếng thậm tiếng thình
Cối gạo đầy cả nghĩa tình nớc non.
(Qua Thậm Thình của Nguyễn Bùi Vợi)
16
-Tác giả sử dụng biện pháp nghệ thuật gì trong câu thơ Đêm đêm tiếng thậm tiếng
thình? Nói rõ cái hay của biện pháp nghệ thuật ấy?
-Câu Cối gạo đầy cả nghĩa tình nớc non ý nói gì?
Gợi ý
-Trong câu thơ Đêm đêm tiếng them tiếng thình, tác giả sử dụng biện pháp nghệ thuật
chơi chữ. Cụ thể thậm, thình vừa là những tiếng tợng thanh gợi tả tiếng chày giã gạo vọng
lại từ thời vua Hùng, lại vừa là hai tiếng trong địa danh Thậm Thình thuộc huyện Phong
Châu, tỉnh Phú Thọ (tục truyền đây là nơi vua Hùng dựng lầu và kho chứa gạo).
-Câu thơ Cối gạo đầy cả nghĩa tình nớc non gợi tả ý: lòng dân ta thiết tha yêu nớc.
Theo lời phán bảo của vua Hùng, nhân dân đã dựng lầu giã gạo, đêm đêm giã gạo và hình
ảnh cối gạo đầy cả nghĩa tình nớc non là tợng trng cho tấm lòng, tình cảm của ngời dân đối

với đất nớc, với vua Hùng.
Đề 62: Trong bài thơ Luỹ tre của nhà thơ Nguyễn Công Dơng có đoạn:
Mỗi sớm mai thức dậy
Luỹ tre xanh rì rào
Ngọn tre cong vọng vó
Kéo mặt trời lên cao.
Trong đoạn thơ trên, em thích nhất hình ảnh thơ nào? Nói rõ vì sao em thích?
Gợi ý
Hình ảnh gay ấn tợng mạnh cho ngời đọc và thể hiện sự liên tởng, tởng tợng dộc đáo
của tác giả là hình ảnh:
Ngọn tre cong vọng vó
Kéo mặt trời lên cao.
Các sự vật: ngọn tre-vọng vó-mặt trời vốn dĩ không liên quan tới nhau. Nhng qua liên
tởng, tởng tợng của tác giả thể hiện trong hai dòng thơ trên, các sự vật này dờng nh có sự
liên hệ với nhau: ngọn tre cong cong nh cái vọng vó, cái vọng vó lại đang kéo mặt trời lên
cao. Cảnh vật nh hoà quyện vào nhau, tạo nên sự sống động cho hình ảnh thơ.
Đề 63:
Đời cha ông với đời tôi
Nh con sông với chân trời đã xa
Chỉ còn truyện cổ thiết tha
Cho tôi nhận mặt cha ông của mình.
(Truyện cổ nớc mình - Lâm Thị Mỹ Dạ)
Em hiểu thế nào vè nội dung của hai dòng thơ: Chỉ còn truyện cổ thiết tha-Cho tôI nhận
mặt cha ông của mình?
Gợi ý
Qua hai dòng thơ Chỉ còn truyện cổ thiết tha . Cho tôi nhận mặt cha ông của mình
tác giả muốn diễn tả ý: Từ xa đến nay, từ quá khứ đến hiện tại là một kkhoảng cách thời gian
dằng dặc. Các truyện cổ dân gian thực sự là cái cầu nối quá khứ với hiện tại. Qua truyện cổ,
ngời đọc thời nay hiểu đợc cha ông ngày xa, cụ thể hiểu đợc đời sống vật chất và tinh thần,
tâm hồn và tính cách, phong tục tập quán và các quan niệm đạo đức. của cha ông ngày xa.

Hình ảnh của cha ông ngày xa in dấu khá rõ trong các truyện cổ dân gian. Vì vậy, có thể nói
truyện cổ đã giúp chúng ta nhận biết đợc gơng mặt của các cha ông ngày xa.
Đề 64: Viết lại một khổ thơ trong bài Hạt gạo làng ta của nhà thơ Trần Đăng Khoa mà
em thích nhất; nói rõ vì sao em thích khổ thơ này?
Gợi ý
Em thích nhất khổ thơ:
Hạt gạo làng ta
Có vị phù sa
Của sông Kinh Thầy
Có hơng sen thơm
Trong hồ nớc đầy.
Bởi vì ở khổ thơ này tác giả đã lí giải -theo cách nói của nhà thơ- hạt gạo quê hơng
thơm ngon là do có sự kết tụ của sự màu mỡ của đất đai, hơng thơm của hoa và công sức của
con ngời. Từ có đợc lặp lại nhiều lần đã góp phần nói lên điều đó.
Đề 65 :
Về thăm nhà Bác, làng Sen
Có hàng râm bụt thắp lên lửa hồng
Có con bớm trắng lợn vòng
Có chùm ổi chín vàng ong sắc trời.
(Về thăm nhà Bác-Nguyễn Đức Mậu)
17
Đoạn thơ trên có những hình ảnh đẹp nào? Theo em, tác giả sử dụng từ thắp và vàng
ong có haykhông? Vì sao?
Gợi ý
-Những hình ảnh đẹp trong đoạn thơ là: hàng râm bụt thắp lửa hồng; con bớm trắng lợn
vòng; chùm ổi chín vàng.
-Hai từ thắp, vàng ong đợc sử dụng sáng tạo và hay. Từ thắp vốn dùng để chỉ hoạt
động: châm lửa cho cháy lên, thắp đèn. ở đây từ thắp đợc dùng theo nghĩa bóng chỉ sắc đỏ
của hoa râm bụt nh ngọn lửa đợc thắp lên. Cách dùng từ này làm cho cảnh vật miêu tả trở
nên sống động và gợi đợc ở ngời đọc sự liên tởng thú vị.

-Từ vàng ong cũng đợc dùng rất hay. Nó vừa gợi tả đợc màu vàng của chùm ổi chín,
vừa nêu đợc mối quan hệ giữa đất trời và cây cối. Cảnh sắc vàng của cây cối chính là sắc
vàng của bầu trời, mặt đất, cảnh vật. Từ vàng ong cũng gợi đợc sự lien tởng thú vị ở ngời
đọc.
Đề 66: Xét về mục đích nói thì các câu sau thuộc kiểu câu gì? Em có cảm nhận nh thế
nào khi đọc ccác câu thơ đó?
Đẹp lắm anh ơi! Con sông Ngàn Phố!
Sáng cả đôi bờ hoa bởi trắng phau!
(Mùa hoa bởi Tô Hùng)
Gợi ý
-Xét về mục đích thì cả ba câu trong dòng thơ là câu cảm.
-Cảm nhận của em khi đọc các câu thơ đó là:
+Về cảnh vật: Mấy dòng trên gợi ra cảnh tợng: giữa mùa hoa bởi, làng mạc dọc hai bờ
sông Ngàn Phố nh sáng lên với màu hoa bởi nở trắng phau.
+Qua đó, tác giả thể hiện tình yêu tha thiết đối với quê hơng tơi đẹp.
Đề 67:
Đồng chiêm phả nắng lên không
Cánh cò dẫn gió qua thung lúa vàng.
Gió nâng tiếng hát chói chang,
Lung linh lỡi hái liếm ngang chân trời.
(Tiếng hát mùa gặt-Nguyễn Duy)
Trong đoạn thơ trên, cánh đồng lúa chín đợc tả có màu sắc, âm thanh, hình ảnh gì đẹp?
Tác giả tả lỡi hái đẹp và sắc bằng những từ ngữ nào?
Gợi ý
-Trong đoạn thơ trên, cánh đồng lúa chín đợc tả với màu sắc, âm thanh, hình ảnh đẹp là:
+Màu sắc: vàng (của đồng lúa, của nắng).
+Âm thanh: tiếng hát.
+Hình ảnh: cánh cò dẫn gió qua thung lúa vàng; long lanh lỡi hái liếm ngang chân
trời.
-Lỡi hái đẹp và sắc đợc tác giả tả trong dòng thơ cuối, với các từ ngữ: long lanh lỡi hái

(lỡi hái phản chiếu ánh mặt trời sáng long lanh); liếm ngang chân trời (hình ảnh diễn tả việc
gặt lúa bằng hái của ngời nông dân: lỡi hái sắc đa ngang cắt rời thân lúa, đợc phóng đại
thành hình ảnh lỡi hái liếm ngang chân trời).
Đề 68:
Hiên tây xanh mát bóng râm
Đơn sơ cây ổi cứ ngầm đơm hoa
Quả tơ nấp dới lá già
Để sang thu bỗng oà ra ngọt ngào
Nêu nhận xét của em về nghệ thuật miêu tả trong đoạn thơ trên. Với cách miêu tả ấy,
nhà thơ đã giúp em cảm nhận đợc hình ảnh cây ổi đẹp nh thế nào?
Gợi ý
-Nghệ thuật miêu tả: Hình ảnh, màu sắc rất dịu nhẹ, khiêm nhờng (xanh mát bóng râm;
đơn sơ cây ổi; ngầm đơm hoa; quả tơ núp dới lágià); Những sự vật (cây ổi) vẫn ẩn chứa
một sức sống, vẫn phát triển sinh sôi mạnh mẽ (ngầm đơm hoa, quả tơ núp dới lá chứa đựng
hơng thơm, vị ngọt ).
-Qua sự miêu tả mang tính nghệ thuật của nhà thơ, hình ảnh cây ổi hiện lên rất đẹp
trong tâm tởng ngời đọc. Cây ổi có sức sống âm thầm nhng mạnh mẽ, mang lại hoa thơm,
quả ngọt cho đời.
Đề 69:
Làng quê tôi đã khuất hẳn, nhng tôi vẫn đăm đắm nhìn theo. Tôi đã đi nhiều nơi, đóng
quân nhiều chỗ phong cảnh đẹp hơn đây nhiều, nhân dân coi tôi nh ngời làng và cũng có ng-
18
ời yêu tôi tha thiết, nhng sao sức quyến rũ, nhớ thơng vẫn không mãnh liệt, day dứt bằng
mảnh đất cọc cằn này.
(Tình quê hơng-Nguyễn Khải)
Đọc đoạn văn, em hiểu và có những cảm xúc gì với quê hơng, làng xóm?
Gợi ý
Tình cảm của anh bộ đội trong đoạn văn này vừa tha thiết vừa mãnh liệt nh không muốn
rời xa nơi chôn rau cắt rốn của mình.
Mỗi ngời đều gắn bó với nơi mình đã sinh ra và lớn lên, nơi mình từng có nhiều kỉ

niệm. Nơi đó là xóm làng, là phờng xã, nơi đó cũng là quê hơng của mỗi ngời.
Đề 70:
Nòi tre đâu chịu mọc cong
Cha lên đã nhọn nh chông lạ thờng.
Lng trần phơi nắng phơi sơng
Có manh áo cộc tre nhờng cho con
(Tre Việt Nam-Nguyễn Duy)
Em thấy đoạn thơ trên có những hình ảnh nào đẹp? Hãy nêu ý nghĩa đẹp đẽ và sâu sắc
của những hình ảnh đó.
Gợi ý
Đoạn thơ trên của nhà thơ Nguyễn Duy có những hình ảnh đẹp sau đây:
-Hình ảnh (măng tre) nhọn nh chông gợi cho ta thấy sự kiêu hãnh, hiên ngang, bất
khuất của loài tre (hay cũng chính là của dân tộc Việt Nam!).
-Hình ảnh (cây tre) lng trần phơi nắng phơi sơng có ý nói lên sự dãi dầu, chịu đựng
mọi khó khăn, thử thách trong cuộc sống
-Hình ảnh có manh áo cộc tre nhờng cho con gợi cho ta nghĩ đến sự che chở, hi sinh
tất cả mà ngời mẹ dành cho con; thể hiện lòng nhân ái và tình mẫu tử thật cảm động
Đề 71:
Tôi muốn ngày nào lớp cũng đông vui
Dẫu tháng ba còn đi qua năm học.
Mỗi khoảng trống trên bàn-có em vắng mặt
Là bao nhiêu khoảng trống ở trong tôi
(Tháng ba đến lớp-Thanh ứng)
Theo em, hình ảnh nào góp phần nhiều nhất làm nên cái hay của khổ thơ tren? Vì sao?
Gợi ý
Hình ảnh góp phần làm nên cái hay của khổ thơ là hình ảnh khoảng trống trên bàn
trong hai câu thơ:
Mỗi khoảng trống trên bàn-có em vắng mặt
Là bao nhiêu khoảng trống ở trong tôi
Bởi vì: Từ một khoảng trống ở trên bàn-dấu hiệu báo cho thầy giáo, cô giáo biết: lại có

một em học sinh vắng mặt vì không còn thóc gạo để ăn trong những ngày giáp hạt tháng ba-
tác giả liên tởng đến rất nhiều khoảng trống của nỗi buồn thơng tâm trong tâm hồn mình
(Là bao nhiêu khoảng trống ở trong tôi). Điều đó cho thấy tấm lòng yêu thơng tha thiết của
thầy cô giáo đối với các em học sinh ở một vùng quê nghèo trớc đây.
Đề 72:
Lời ru có gió mùa thu
Bàn tay mẹ quạt mẹ đa gió về
Những ngôi sao thức ngoài kia
Cũng chẳng bằng mẹ đã thức vì chúng con.
Đêm nay con ngủ giấc tròn
Mẹ là ngọn gió của con suốt đời.
Theo em, hình ảnh nào góp phần nhiều nhất làm nên cái hay của khổ thơ trên? Vì sao?
Gợi ý
Hình ảnh góp phần nhiều nhất làm nên cái hay của khổ thơ là hình ảnh ngọn gió trong
câu Mẹ là ngọn gió của con suốt đời. Bởi vì: Ngọn gió có tình thơng yêu của mẹ làm cho
con đợc ngủ ngon lành với những giấc mơ đẹp khi còn nhỏ; làm cho con yên tâm vững b-
ớckhi lớn lên; luôn ở bên con để con cảm thấy sung sớng và hạnh phúc suốt cả cuộc đời.
Đề 73: Dòng thơ cuối của khổ thơ sau:
Vờn em có một luống khoai
Có hàng chuối mật với hai luống cà
Em trồng thêm một cây na
Lá xanh vẫy gió nh là gọi chim
19
(Vờn em-Trần Đăng Khoa).
có những hình ảnh sinh động. Theo em, bằng cách nào nhà thơ đã tạo nên hình ảnh sinh
động ấy?
Gợi ý
Hình ảnh sinh động trong hai câu thơ cuối: vẫy gió, gọi chim đợc nhà thơ tạo nên bằng
cách nhân hoá và so sánh (Lá xanh vẫy gió nh là gọi chim).
Đề 74:Mở đầu bài thơ Nhớ con sông quê hơng, nhà thơ Tế Hanh viết:

Quê hơng tôi có con sông xanh biếc
Nớc gơng trong soi tóc những hàng tre
Tâm hồn tôi là một buổi tra hè
Toả nắng xuống lòng sông lấp loáng.
Đoạn thơ trên có những hình ảnh thơ nào đẹp? Những hình ảnh ấy giúp em cảm nhận đ-
ợc điều gì?
Gợi ý
-Hình ảnh đẹp: con sông xanh biếc có nớc trong nh mặt gơng để những hàng tre ngày
ngày soi bóng; hình ảnh dòng sông lấp loáng phản chiếu ánh nắng tra hè.
-Những hình ảnh ấy giúp em cảm nhận đợc: con sông quê hơng có vẻ đẹp thật quyến rũ
lòng ngời và tình yêu quê hơng tha thiết của tác giả.
Đề 75: Nhà văn Võ Văn Trực viết:
Ôm quanh Ba Vì là bát ngát đồng bằng, mênh mông hồ nớc với những Suối Hai, Đồng
Mô, Ao Vua. nổi tiếng vẫy gọi. Mớt mát rừng keo những đảo Hồ, đảo Sếu. Xanh ngát bạch
đàn những đồi Măng, đồi Hòn. Rừng ấu thơ, rừng thanh xuân.
(Vời vợi Ba Vì)
Em hãy phân tích những nét đặc sắc trong cách dùng từ, đặt câu của tác giả.
Gợi ý
-Dùng từ gợi tả sinh động, làm cho cảnh vật cũng mạng hồn ngời: ôm, bát ngát, mênh
mông, vẫy gọi, mớt mát, xanh ngát, ấu thơ, thanh xuân.
-Cách đặt câu đảo bộ phận vị ngữ lên trớc ở câu 2 và câu 3, đảo định ngữ lên trớc danh
từ ở câu bát ngát đồng bằng, mênh mông hồ nớc nhằm nhấn mạnh những ý cần diễn đạt
về cảnh đẹp của Ba Vì.
Câu 2: Trong bài Việt Nam thân yêu (TV5-tập 1), nhà thơ Nguyễn Đình Thi có viết:
Việt Nam đất nớc ta ơi!
Mênh mông biển lúa đâu trời đẹp hơn.
Cánh cò bay lả dập dờn,
Mây mờ che đỉnh Trờng Sơn sớm chiều.
Nêu những cảm nhận của em khi đọc đoạn thơ trên.
Gợi ý

Đoạn thơ bộc lộ cảm xúc dạt dào của tác giả trớc những vẻ đẹp bình dị trên đất nớc Việt
Nam thân yêu. Hình ảnh biển lúa rộng mênh mông gợi cho ta nièm tự hào về sự giàu đẹp,
trù phú của quê hơng. Hình ảnh cánh cò bay lả dập dờn gợi vẻ nên thơ, xao xuyến mọi
tấm lòng. Đất nớc còn mang niềm tự hào với vẻ đẹp hùng vĩ của đỉnh Trờng Sơn cao vời
vợi sớm chiều mây phủ. Đoạn thơ đã giúp ta cảm nhận đợc tình cảm thiết tha yêu quý và tự
hào về đất nớc của tác giả Nguyễn Đình Thi.
=================
Phần 3
Sách BDHSG Lớp 5
20
Câu 1: Trong bài Mùa thu mới, nhà thơ Tố Hữu viết:
Yêu biết mấy những dòng sông bát ngát
Giữa đôi bờ dào dạt lúa ngô non
Yêu biết mấy, những con đờng ca hát
Qua công trờng mới dựng mái nhà son!
Theo em, khổ thơ trên đã bộc lộ cảm xúc của tác giả trớc những vẻ đẹp gì trên đất nớc
chúng ta?
Gợi ý
Khổ thơ bộc lộ cảm xúc của tác giả trớc những cảnh đẹp:
-Vẻ đẹp của những dòng sông bát ngát đang chảy giữa đôi bờ dào dạt lúa non. Đó
cũng chính là vẻ đẹp hứa hẹn một cuộc sống ấm no cho những ngời dân trên đất nớc chúng
ta.
-Vẻ đẹp của những con đờng ca hát (vui, phấn khởi) vì đợc chạy qua công trờng
đang xây dựng những mái nhà ngói mới. Đó cũng chính là vẻ đẹp của hạnh phúc đầy hứa
hẹn đối với nhân dân ta.
Câu 2: Trong bài Việt Nam thân yêu (TV5-tập 1), nhà thơ Nguyễn Đình Thi có viết:
Việt Nam đất nớc ta ơi!
Mênh mông biển lúa đâu trời đẹp hơn.
Cánh cò bay lả dập dờn,
Mây mờ che đỉnh Trờng Sơn sớm chiều.

Nêu những cảm nhận của em khi đọc đoạn thơ trên.
Gợi ý
Đoạn thơ bộc lộ cảm xúc dạt dào của tác giả trớc những vẻ đẹp bình dị trên đất nớc Việt
Nam thân yêu. Hình ảnh biển lúa rộng mênh mông gợi cho ta nièm tự hào về sự giàu đẹp,
trù phú của quê hơng. Hình ảnh cánh cò bay lả dập dờn gợi vẻ nên thơ, xao xuyến mọi
tấm lòng. Đất nớc còn mang niềm tự hào với vẻ đẹp hùng vĩ của đỉnh Trờng Sơn cao vời
vợi sớm chiều mây phủ. Đoạn thơ đã giúp ta cảm nhận đợc tình cảm thiết tha yêu quý và tự
hào về đất nớc của tác giả Nguyễn Đình Thi.
Câu 3: Trong cuốn Hồi kí Bác Hồ, hai nhà văn Hoài Thanh và Thanh Tịnh đã tả phong
cảnh quê hơng Bác nh sau:
Trớc mắt chúng tôi, giữa hai dãy núi là nhà Bác với cánh đồng quê Bác. Nhìn xuống
cánh đồng có đủ các màu xanh, xanh pha vàng của ruộng mía, xanh rất mợt mà của lúa đơng
thời con gái, xanh đậm của những rặng tre; đây đó một vài cây phi lao xanh biếc và nhiều
màu xanh khác nữa.
Đọc đoạn văn trên, em có nhận xét gì về cách dùng từ ngữ chỉ màu xanh? Cách dùng từ
ngữ nh vậy đã góp phần gợi tả đIều gì về cảnh vật trên quê Bác?
Gợi ý
Đoạn văn dùng từ ngữ chỉ màu xanh thật đa dạng và phù hợp với từng cảnh vật: ruộng
mía xanh pha vàng, lúa chiêm đơng thời con gái ( giai đoạn phát triển mạnh) có màu xanh
rất mợt, rặng tre xanh đậm, phi lao xanh biếc. Cách dùng từ ngữ nh vậy góp phần gợi tả vẻ
đẹp nên thơ và tràn trề sức sống của cảnh vật trên quê hơng Bác.
Câu 4: Đọc bài thơ sau:
Quê em
Bên này là núi uy nghiêm
Bên kia là cánh đồng liền chân mây
Xóm làng xanh mát bóng cây
Sông xa trắng cánh buồm bay lng trời.
(Trần Đăng Khoa)
Em hình dung đợc cảnh quê hơng của nhà thơ trần Đăng Khoa nh thế nào?
Gợi ý

Bài thơ cho ta thấy quê hơng của nhà thơ Trần Đăng Khoa rất đẹp. Một bên có ngọn núi
uy nghiêm nh đứng đó từ bao đời nay. Một bên là cánh đồng rộng mênh mông, trải xa tít tắp
21
nh đến tận chân trời. ở giữa là xóm làng thân yêu đợc che bởi bóng cây xanh mát. Xa xa,
hình ảnh dòng sông hiện trắng những cánh buồm, trông nh đàn chim sải cánh bay trên trời
cao. Vẻ đẹp của quê hơng nhà thơ làm cho ta thêm yêu quê hơng đất nớc Việt Nam.
Câu 5: Trong bài Tiếng đàn Ba-la-lai-ca trên sông Đà, nhà thơ Quang Huy đã miêu
tả một đêm trăng vừa tĩnh mịch vừa sinh động trên công trờng sông Đà nh sau:
Lúc ấy
Cả công trờng say ngủ cạnh dòng sông
Những tháp khoan nhô lên trời ngẫm nghĩ
Những xe ủi, xe ben sang vai nhau nằm nghỉ
Chỉ còn thiếng đàn ngân nga
Với một dòng trăng lấp loáng sông Đà.
Khổ thơ trên có hình ảnh nào đẹp nhất? Hình ảnh ấy cho ta thấy ý nghĩa gì sâu sắc?
Gợi ý
Hình ảnh đẹp nhất đợc gợi lên qua câu thơ:
Chỉ còn tiếng đàn ngân nga
Với một dòng trăng lấp loáng sông Đà.
Đó là hình ảnh mang ý nghĩa sâu sắc: giữa con ngời với thiên nhiên, giữa ánh trăng với
dòng sông dờng nh có sự gắn bó, hoà quyện thật đẹp đẽ. Tiếng đàn ngân nga, lan toả trong
đêm trăng nh lay động cả mặt nớc sông Đà, làm cho dòng sông nh dòng trăng ấy trở nên lấp
loáng ánh trăng đẹp.
Câu 6: Trong bài Bài ca về trái đất, nhà thơ Định Hải có viết:
Trái đất này là của chúng mình
Quả bóng xanh bay giữa trời xanh
Bồ câu ơi, cánh chim gù thơng mến
Hải âu ơi, cánh chim vờn sang biển
Cùng bay nào, cho trái đất quay!
Cùng bay nào, cho trái đất quay!

Đoạn thơ trên giúp em cảm nhận đợc những điều gì về trái đất thân yêu?
Gợi ý
Cảm nhận về trái đất thân yêu:
-Trái đất là tài sản vô giá của tất cả mọi ngời.
-Trái đất đợc so sánh với hình ảnh quả bóng xanh bay giữa trời xanh cho thấy vẻ đẹp
của sự bình yên, của niềm vui trong sáng, hồn nhiên.
-Trái đất hoà bình luôn ấm áp tiếng chim gù (hình ảnh chim bồ câu thờng dùng làm
biểu tợng của hoà bình).
-Trái đất đẹp và nên thơ với hình ảnh cánh chim hải âu bay chập chờn trên sóng biển.
Câu 7: Trong bài Hạt gạo làng ta, nhà thơ Trần Đăng Khoa có viết:Hạt gạo làng ta
Có bão tháng bảy
Có ma tháng ba
Giọt mồ hôi sa
Những tra tháng sáu
Nớc nh ai nấu
Chết cả cá cờ
Cua ngoi lên bờ
Mẹ em xuống cấy
Em hiểu đoạn thơ trên nh thế nào? Hình ảnh đối lập trong đoạn thơ gợi cho em những
suy nghĩ gì?
Gợi ý
Hạt gạo của làng quê ta đã trảI qua biết bao nhiêu khó khăn thử thách to lớn của thiên
nhiên: nào là bão tháng bảy (thờng là bão to), nào là ma tháng ba ( thờng là ma lớn). Hạt gạo
còn đợc làm ra từ những giọt mồ hôI của ngời mẹ hiền trên cánh đồng nắng lửa: Giọt mồ
hôi sa/ Những tra tháng sáu/ Nớc nh ai nấu/ Chết cả cá cờ/Cua ngoi lên bờ/ Mẹ em xuống
cấy.. Hình ảnh đối lập của hai dòng tơ cuối (Cua ngoi lên bờ/ Mẹ em xuống cấy) gợi cho
22
ta nghĩ đến sự vất vả, gian truân của ngời mẹ khó có gì so sánh nổi. Càng cảm nhận sâu sắc
đợc nỗi vất vả của ngời mẹ để làm ra hạt gạo, ta càng thêm thơng yêu mẹ biết bao nhiêu.
Câu 8: Tả vẻ đẹp của rừng mơ ở Hơng Sơn (Hà Tây), trong bài Rừng mơ của nhà thơ

Trần Lê Văn có đoạn:
Rừng mơ ôm lấy núi
Mây trắng đọng thành hoa
Gió chiều đông gờn gợn
Hơng bay gần bay xa
Hãy ghi lại vài dòng cảm nhận của em khi đọc đoạn thơ trên.
Gợi ý
Đoạn thơ giúp ta cảm nhận đợc vẻ đẹp hấp dẫn của rừng mơ Hơng Sơn. Rừng mơ bao
quanh núi, rừng mơ đợc nhân hoá ( ôm lấy núi) càng cho ta thấy sự gắn bó với núi một
cách gần gũi, thân thiết và yêu thơng. Hoa mơ nở trắng nh mây trên trời đọng (kết) lại. Gió
chiều đông nhẹ nhàng gờn gợn đa hơng hoa mơ lan toả khắp nơi. Có thể nói: đoạn thơ đã vẽ
ra bức tranhmang vẻ đẹp của đất trời thiên nhiên hoà quyện trong rừng mơ Hơng Sơn.
Câu 9: Trong bài Hoàng hôn trên sông Hơng có đoạn tả cảnh nh sau:
Phía bên sông, xóm Cồn Hến nấu cơm chiều, thả khói nghi ngút cả một vùng tre trúc.
Đâu đó, từ khúc quanh vắng lặng của dòng sông, tiếng lanh canh của thuyền chài gỡ những
mẻ cá cuối cùng truyền đi trên mặt nớc, khiến mặt sông nghe nh rộng hơn
(Theo Hoàng Phủ Ngọc Tờng)
Em hãy xho biết: Đoạn văn trên có những hình ảnh và âm thanh nào có sức gợi tả sinh
động? Gợi tả đợc điều gì?
Gợi ý
-Hình ảnh có sức gợi tả sinh động: khói nghi ngút cả một vùng tre trúc (khi xóm Cồn
Hến nấu cơm chiều)- gợi tả vẻ ấm áp, bình yên của ngời dân thôn xóm ven sông, giúp ngời
đọc tởng tợng ra bức tranh thuỷ mặc đơn sơ nhng có cả một không gian rộng rãi ( khói bay
lên bầu trời, tre trúc và sông nớc trên mặt đất).
-Âm thanh có sức gợi tả sinh động: tiếng lanh canh của thuyền chàI gỡ những mẻ cá
cuối cùng truyền đi trên mặt nớc(ở đâu đó sau khúc quanh vắng lặng của dòng sông) dờng
nh có sức âm vang xa rộng trong khung cảnh tĩnh lặng, khiến tác giả có cảm giác mặt sông
nghe nh rộng hơn, gợi cho ngời đọc cảm nhận đợc vẻ thanh bình và nên thơ của một buổi
chiều trên sông Hơng.
Câu 10: Trong bài Trên hồ Ba Bể, nhà thơ Hoàng Trung Thông có viết:

Thuyền ta lớt nhẹ trên Ba Bể
Trên cả mây trời, trên núi xanh
Mây trắng bòng bềnh trôi lặng lẽ
Mái chèo khua bóng núi rung rinh
Theo em, đoạn thơ trên đã bộc lộ những cảm xúc của tác giả khi đi thuyền trên hồ Ba
Bể nh thế nào?
Gợi ý
Khi con thuyền lớt nhẹ trên Ba Bể, nhìn thấy cả mây trời, núi xanh in bang trên mặt n-
ớc, tác giả cảm thấy mình đợc đi trên con thuyền đang trôi trên bầu trời và ngọn núi cao, mái
chèo khua nớc làm cho bang núi rung rinh, cảnh vật thêm kì ảo, nên thơ. Đó là những cảm
xúc trớc hồ Ba Bể đẹp đẽ và thơ mộng, thể hiện tình cảm gắn bó sâu nặng của tác giả đối với
thiên nhiên dất nớc tơi đẹp.
Câu 11: Kết thúc bài thơ Tiếng vọng, nhà thơ Nguyễn Quang Thiều viết:
Đêm đêm tôi vừa chip mắt
Cánh cửa lại rung lên tiếng đập cánh
Những quả trứng lại lăn vào giấc ngủ
Tiếng lăn nh đá lở trên ngàn.
Đoạn thơ cho thấy những hình ảnh nào đã để lại ấn tợng sâu sắc trong tâm trí tác giả?
Vì sao nh vậy?
23
Gợi ý
Đoạn thơ cho ta thấy những hình ảnh đã để lại ấn tợng sâu sắc trong tâm trí tác giả:
tiếng đập cánh của con chim sẻ nhỏ nh cầu mong sự giúp đỡ trong đêm cơn bão về gần sáng;
những quả trứng trong tổ không có chim mẹ ấp ủ sẽ mãi mãi không nở thành chim non đợc.
Những hình ảnh đó làm nên tiếng vọng khủng khiếp trong giấc ngủ và trở thành nỗi băn
khoăn, day dứt khôn nguôi trong tâm hồn tác giả.
Câu 12:Trong bài Mùa thảo quả, nhà văn Ma Văn Kháng tả hơng thơm trong thảo quả
nh sau:
Gió tây lớt thớt ba qua rừng, quyến hơng thảo quả đi, rải theo triền núi, đa hơng thảo
quả ngọt lung, thơm nồng vào những thôn xóm Chin San. Gió thơm. Cây cỏ thơm. Đất trời

thơm. Ngời đi rừng thảo quả về, hơng thơm đạm ủ ấp trong từng nếp áo, nếp khăn.
Hãy nêu nhận xét về cách dùng từ, đặt câu nhằm nhấn mạnh hơng thơm của thảo quả
chín trong đoạn văn trên.
Gợi ý
Tác giả đã lặp lại liên tiếp 3 lần từ thơm (điệp từ), dùng các từ thơm nồng, thơm đậm
để nhấn mạnh hơng thơm của thảo quả chín. Câu đầu của đoạn văn tuy dài nhng đợc ngắt
thành nhiều cụm từ diễn tả cơn gió mang hơng thơm của thảo quả chín trong rừng bay đi xa
rộng. Ba câu ngắn tiếp theocàng khẳng định hơng thơm của thảo quả chín nh lan toả, thấm
đợm vào tất cả thiên nhiên, đất trời. Hơng thảo quả chín còn ấp ủ trong tong nếp áo, nếp
khăn của ngời đi từ rừng về, thơm mãi với thời gian.
Câu 13: Trong bài Mặt trời xanh của tôio, nhà thơ Nguyễn Viết Bình viết:
Rừng cọ ơi! Rừng cọ!
Lá đẹp, lá ngời ngời
Tôi yêu thờng vẫn gọi
Mặt trời xanh của tôi.
Theo em, khổ thơ trên đã bộc lộ tình cảm của tác giả đối với quê hơng nh thế nào?
Gợi ý
Khổ thơ bộc lộ tình cảm thiết tha yêu quý của tác giả đối với rừng cọ của quê hơng. Tác
giả trò chuyện với rừng cọ nh trò chuyện với ngời thân( Rừng cọ ơi! Rừng cọ!), tả những
chiếc lá cọ vừa đẹp vừa ngời ngời sức sống. Hình ảnh Mặt trời xanh của tôi ở câu thơ cuối
không chỉ nói lên sự liên tởng, so sánh chính xác của tác giả (lá cọ xoè những cánh nhỏ dàI
trông xa nh mặt trời dâng toả chiếu những tia nắng xanh) mà còn bộc lộ rõ tình cảm
yêu mến và tự hào của tác giả về rừng cọ của quê hơng.
Câu 14: Kết bài Hành trình của bầy ong, nhà thơ Nguyễn Đức Mậu có viết:
Bầy ong giữ hộ cho ngời
Những loài hoa đã tàn phai tháng ngày.
Qua hai dòng thơ trên, em hiểu công việc của bầy ong có ý nghĩa gì đẹp đẽ?
Gợi ý
Qua hai dòng thơ, ta thấy công việc của bầy ong có ý nghĩa thật đẹp đẽ: Bầy ong rong
ruổi khắp nơi để tìm hoa, hút nhuỵ, mang về làm thành những giọt mật thơm ngon. Những

giọt mật ong đợc làm nên bởi sự kết tinh từ hơng thơm vị ngọt của những loài hoa. Do vậy,
khi thởng thức mật ong, dù hoa đã tàn phai theo thời gian nhng con ngời vẫn cảm thấy
những màu hoa đợc giữ lại trong hơng thơm, vị ngọt của mật ong. Có thể nói: bầy ong đã
giữ gìn đợc vẻ đẹp của thiên nhiên để ban tặng con ngời, làm cho cuộc sống của con ngời
thêm hạnh phúc.
Câu 15: Trong bà Cô Tấm của mẹ, nhà thơ Lê Hồng Thiện có viết:
Bao nhiêu công việc lặng thầm
Bàn tay của bé đỡ đần mẹ cha
Bé học giỏi, bé nết na
Bé là cô Tấm, bé là con ngoan.
Đoạn thơ trên giúp em thấy đợc những đièu gì đẹp đẽ ở cô bé đáng yêu?
24
Gợi ý
Đoạn thơ cho thấy những điều đẹp đẽ ở cô bé đáng yêu: âm thầm, lặng lẽ làm nhiều
công việc đỡ đần cho cha mẹ, học hành giỏi giang, c xử tốt với mọi ngời ( tính nết tốt ).Cô
bé xứng đáng là co tấm trong gia đình, là con ngoan của cha mẹ, luôn đem đến niềm vui,
hạnh phúc cho mọi ngời .
Câu 16: Ca ngợi cuộc sống cao đẹp của bác Hồ, trong bài thơ Bác ơi !, nhà thơ Tố Hữu
có viết:
Bác sống nh trời đất của ta
Yêu từng ngọn lúa, mỗi cành hoa
Tự do cho mỗi đời nô lệ
Sữa để em thơ, lụa tặng già.
Đoạn thơ trên đã giúp em hiểu đợc những nét đẹp gì trong cuộc sống của Bác Hồ kính
yêu ?
Gợi ý
Đoạn thơ cho thấy những nét đẹp trong cuộc sống của Bác Hồ kính yêu. Đó là cuộc
sống gần gũi với tất cả mọi ngời nh trời đất của ta, cuộc sống tràn đầy tình yêu thơng đến
từng ngọn lúa, mỗi cành hoa. Cảm động nhất là cuộc sống của Bác luôn vì hạnh phúc của
con ngời. Bác hi sinh cả đời mình vì cuộc sống đấu tranh giành độc lập, tự do cho mỗi đời

nô lệ, vì niềm vui cho tất cả mọi ngời (Sữa để em thơ, lụa tặng già ).
Câu 17: Đọc hai câu ca dao :
-Ai ơi, đừng bỏ ruộng hoang,
Bao nhiêu tấc đất, tấc vàng ấy nhiêu.
-Rủ nhau đi cấy đi cày
Bây giờ khó nhọc, có ngày phong lu.
Em hiểu đựoc điều gì có ý nghĩa đẹp đẽ trong cuộc sống của con ngời?
Gợi ý
Hai câu ca dao đã ghúp ta hiểu đợc ý nghĩa đẹp đẽ của lao động trong cuộc sống của
con ngời. Câu ca dao thứ nhất khuyên ngời nông dân hãy chăm chỉ cày cấy, trồng trọt, đừng
bỏ ruộng hoang. Bởi vì, mỗi tấc đất có giá trị nh tấc vàng ( Bao nhiêu tấc đất,tấc vàng bấy
nhiêu ). Câu ca dao thứ hai cũng là lời nhắn gửi ngời nông dân hãy cần cù lao động. Bởi vì,
công việc đi cấy đi cày hôm nay tuy vất vả, khó nhọc nhng sẽ đem lại cuộc sống no đủ,
sung túc cho ngày mai (Bây giờ khó nhọc, có ngày phong lu ).
Câu 18: Trong bài Chiếc xe lu, nhà thơ Trần Nguyên Đào có viết :
Tớ là chiếc xe lu
Ngời tớ to lù lù
Con đờng nào mới đắp
Tớ san bàng tăm tắp
Con đờng nào rải nhựa
Tớ là phẳng nh lụa
Trời nóng nh lửa thiêu
Tớ vẫn lăn đều đều
Trời lạnh nh ớp đá
Tớ càng lăn vội vã.
Theo em, qua hình ảnh chiếc xe lu (xe lăn đờng ), tác giả muốn ca ngợi ai? Ca ngợi
những phẩm chất gì đáng quý?
Gợi ý
Qua hình ảnh chiếc xe lu, tác giả muốn ca ngợi ngời công dân làm đờng cho mọi ngời
đi lại. Những phẩm chất tốt đẹp của xe lu cũng chính là những phẩm chất đánh kính trọng

của ngời công nhân làm đờng. Họ đã lao động với tinh thần nhiệt tình và trách nhiệm cao:
san bàng con đờng mới đắp, là phẳng con đờng rải nhựa, mặc cho Trời nóng nh lửa thiêu
hay Trời lạnh nh ớp đá vẫn làm việc miệt mài. Chiếc xe lu hay chính là ngời công nhân
đã làm nên những con đờng, đem niềm vui đến cho mọi ngời đi trên con đờng đó.
25