Thực trạng và giải pháp công nghiệp hóa - hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn ở nước ta hiện nay

Website: Email : Tel (: 0918.775.368
I. Phần mở đầu

CNH, HĐH là con đờng tất yếu phải tiến hành đối với tất cả các nớc muốn xây
dựng nền kinh tế phát triển hiện đại, đặc biệt là với các nớc có xuất phát điểm từ nền
nông nghiệp kém phát triển.
Với thực tiễn Việt Nam là một quốc gia lạc hậu, hơn 80% dân số sống ở nông
thôn với một cơ cấu kinh tế độc canh thuần nông, năng suất lao động thấp... thì CNH,
HĐH nông nghiệp nông thôn là một chủ trơng lớn của Đảng và Nhà nớc ta nhằm thực
hiện mục tiêu xây dựng nền kinh tế phát triển, tạo việc làm và tăng thu nhập cho dân
c nông thôn, giải quyết các vấn đề chính trị - xã hội của đất nớc.
Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VIII đã xác định: đã xác định phải "đặc biệt coi
trọng CNH - HĐH nông nghiệp, nông thôn". Trong những năm gần đây nhờ có CNH,
HĐH mà bộ mặt nông thôn đã có nhiều bớc chuyển chuyển biến đáng kể. Tuy vậy
nông nghiệp, nông thôn hiện nay vẫn đang đứng trớc những thách thức to lớn, nhiều
vấn đề về sản xuất và đời sống của nông dân đang nổi lên gay gắt. Do vậy đẩy nhanh
tiến độ thực hiện chủ trơng này của Đảng và Nhà nớc là nhu cầu rất cấp thiết.
Xuất phát từ thực tế cấp bách đó, với vốn kiến thức đã học, cùng với sự hớng
dẫn nhiệt tình của cô giáo, giảng viên Đông Thị Hồng. Em mạnh dạn nghiên cứu đề
tài: Thực trạng và giải pháp công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp, nông
thôn ở nớc ta hiện nay .
Do thời gian và trình độ có hạn nên các vấn đề em trình bày không tránh khỏi
những thiếu sót, rất mong nhận đợc nhận xét, đánh giá của thầy cô để bài tiểu luận
của em đợc hoàn chỉnh hơn.
Em xin chân thành cảm ơn.
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
- 1 -
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
II. Phần nội dung
1. Vai trò của nông nghiệp, nông thôn:
Nông nghiệp theo nghĩa hẹp là ngành sản xuất ra của cải vật chất mà con ngời

phải dựa vào quy luật sinh trởng của cây trồng, vật nuôi để tạo ra sản phẩm nh lơng
thực, thực phẩm...để thoả mãn các nhu cầu củ minh. Còn theo nghĩa rộng còn bao
gồm cả lâm, ng nghiệp. ở các nớc nớc kém phát triển và đang phát triển, nông nghiệp
thờng chiếm tỷ trọng khá lớn trong GDP và thu hút một bộ phận quan trọng lao động
xã hội.
Nông thôn là khái niệm dùng để chỉ một địa bàn mà ở đó sản xuất nông
nghiệp chiếm tỷ trọng lớn.
Năm 1961 trong cuốn sách " Vai trò của nông nghiệp trong phát triển Kinh tế
" hai nhà kinh tế học Johnston và Meller đã giới thiệu năm vai trò chủ yếu của nông
nghiệp, nông thôn. Có thể khái quát các vai trò đó là:
Cung cấp lơng thực, thực phẩm cho xã hội: Độ co dãn của thu nhập với cầu
về lơng thực ở các nớc đang phát triển khá cao, tức là khi mức sống tăng lên thì nhu
cầu tiêu dung lơng thực tăng nhanh. Trong tình hình đó nếu sản xuất nông nghiệp nội
địa không tự đáp ứng đợc thì bản thân các nớc sẽ phải bỏ ngoại tệ để nhập khẩu lơng
thực thay vì nhập khẩu khoa học kỹ thuật để phát triển công nghiệp.
Cung cấp nguyên liệu để phát triển công nghiệp nhẹ. Quy mô, tốc độ tăng tr-
ởng của các nguồn nguyên liệu là nhân tố quan trọng quyết định quy mô, tốc độ tăng
trởng của các ngành công nghiệp này.
Tạo ra một lợng vốn thặng d để đầu t cho quá trình CNH, HĐH.
Là thị trờng quan trọng của các ngành công nghiệp và dịch vụ. nông nghiệp,
nông thôn tập trung phần lớn lao động và dân c do đó đây là thị trờng quan trọng của
công nghiệp và dịch vụ.
Phát triển nông nghiệp, nông thôn là cơ sở ổn định kinh tế, chính trị, xã hội.
Phát triển kinh tế nông thôn là cơ sở ổn định, phát triển nền kinh tế quốc dân. Mặt
khác, phát triển nông thôn trực tiếp nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho dân c
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
- 2 -
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
nông thôn. Do đó phát triển nông nghiệp, nông thôn cũng là cơ sở ổn định chính trị,
xã hội.

2. Khái niệm CNH,HĐH nông nghiệp, nông thôn:
2.1. Khái niệm CNH-HĐH nói chung:
CNH-HĐH là một quá trình chuyển đổi căn bản toàn diện các hoạt động sản
xuất kinh doanh, dịch vụ và quản lý kinh tế từ sử dụng sức lao động là chính sang sử
dụng một cách phổ biến sức lao động cùng với công nghệ phơng tiện và phơng pháp
tiên tiến hiện đại dựa trên sự phát triển của công nghệ và tiến bộ khoa học kỹ thuật,
tao ra năng suất lao đông cao
Đảng ta xác định CNH phải gắn với HĐH. Sở dĩ nh vậy là vì trên thế giới đang
diễn ra cuộc cách mạng khoa học và công nghệ hiện đại, một số nớc phát triển đã bắt
đầu chuyển sang nền kinh tế tri thức
2.2. Khái niệm CNH-HĐH nông nghiệp nông thôn:
CNH - HĐH nông nghiệp là quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp
theo hớng sản xuất hàng hoá lớn, gắn với công nghiệp chế biến và thị trờng, thực tiễn
cơ khí hoá, điện khí hoá, thuỷ lợi hoá, ứng dụng các thành tu khoa học, công nghệ,
trớc hết là công nghệ sinh học, thiết bị, kỹ thuật và công nghệ hiện đại vào các khẩu
sản xuất nông nghiệp nhằm nâng cao năng suất, chất lợng, hiệu quả, sức cạnh tranh
của nông sản hàng hoá trên thị trờng.
CNH - HĐH nông nghiệp là quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn
theo hớng tăng nhanh tỷ trọng giá trị sản phẩm và lao động các ngành công nghiệp và
dịch vụ, giảm dần tỷ trọng sản phẩm và lao động nông nghiệp, xây dựng kết cấu hạ
tầng kinh tế - xã hội, quy hoạch phát triển nông thôn, bảo vệ môi trờng sinh thái, tổ
chức lại sản xuất và xây dựng quan hệ sản xuất phù hợp, xây dựng nền dân chủ, công
bằng, văn minh, không ngừng nâng cao đời sống vật chất và văn hoá của nhân dân ở
nông thôn.
Khái niệm trên càng khẳng định tầm quan trọng của CNH - HĐH nông
nghiệp,nông thôn - nó là con đờng tất yếu phải tiến hành đối với bất cứ nớc nào, nhất
là những nớc có điểm xuất phát từ nền kinh tế nông nghiệp kém phát triển, muốn xây
dựng nền kinh tế phát triển hiện đại.
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
- 3 -

Website: Email : Tel (: 0918.775.368
ở Việt Nam, hiện nay có khoảng 80% dân số làm nghề nông, tuyệt đại bộ phận
dân c và lao động xã hội sống ở nông thôn, sản xuất nhỏ lẻ với năng suất thấp đời
sống còn nhiều khó khăn, bản thân nền kinh tế của nớc ta còn chậm phát triển. Vì
vậy muốn tăng trởng kinh tế với nhịp độ cao và bền vững đất nớc ta phải từng bớc
tiến hành CNH - HĐH đất nớc đặc biệt là CNH - HĐH nông nghịêp và nông thôn.
Kinh nghiệm thực tiễn của các nớc trên thế giới đã chỉ ra rằng không phát triển nông
nghiệp, nông thôn thì không một nớc nào có thể phát triển bền vững, ổn định với tốc
độ cao đợc.
Chính vì vậy trong giai đoạn hiện nay vấn đề nông nghiệp, nông thôn ở nớc ta
là vấn đề luôn đợc quan tâm. Tại Đại hội lần thứ VIII Đảng Cộng sản Việt Nam đã
khẳng định đờng lối CNH - HĐH ở nớc ta trong đó nêu rõ việc phải đặc biệt coi trọng
CNH - HĐH nông nghiệp, nông thôn trong những năm trớc mắt.
3. Thực trạng nông nghiệp, nông thôn hiện nay:
3.1. Thực trạng chung:
a. Những thành tựu đã đạt đ ợc : Mặc dù phải đối mặt với nhiều khó khăn chồng
chất nh thiên tai, dịch bệnh, áp lực cạnh tranh...song trong những năm gần đây nông
nghiệp, nông thôn Việt Nam vẫn là một trong những gam màu sáng trong tổng thể
bức tranh tổng thể của kinh tế Việt Nam.
So với giai đoạn trớc, hiện nay diện tích lúa giảm trên 338.000 ha nhng sản l-
ợng vẫn tăng hơn 2triệu tấn, cao su tăng 39.000 ha, hồ tiêu 23.000 ha, điều 56.000
ha, diện tích chè tăng 23.000 ha và mức tăng trởng sản lợng tơng ứng là 33%, 67.5%,
237%, 26%. Diện tích cây ăn quả đạt 650.000 ha, sản lợng 3.2 triệu tấn/năm; cơ cấu
nuôi trồng thuỷ sản có bớc chuyển biến tích cực theo hớng đẩy mạnh nuôi trông tôm,
cá nớc ngọt, chăn nuôi về cơ bản đợc điều chỉnh khá hiệu qủa theo hớng hàng hoá tập
trung.
Mốc đánh dấu quan trọng trong quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong
nông nghiệp, nông thôn là việc thực hiện cơ chế khoán trong nông nghiệp. Thành quả
đạt đợc từ các chính sách khoán 100, khoán 10 đem lại là vô cùng to lớn, góp phần
tạo nền tảng vững chắc cho sự ổn định xã hội và tiến trình đổi mới.

Vùng sản xuất hàng hoá tập trung, quy mô lớn đã đợc hình thành,phát huy thế
mạnh tiềm năng của các địa phơng: vùng sản xuất lúa gạo ở đồng bằng s.Cửu Long,
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
- 4 -
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
vùng trồng cà phê ở Tây Nguyên, vùng cây ăn quả, bông vải ở Nam Bộ, cao su ở
Đông Nam Bộ, chăn nuôi gia súc, chế biên sở miền núi phía Bắc, Tây Nguyên... Đây
là một thực tế đáng mừng của việc gia tăng mô hình trồng trọt, chăn nuôi có quy mô
lớn gắn với nền sản xuất hàng hoá.
Quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động đã có nhiều chuyển biến
rõ nét. Hình thành nhiều hộ vừa sản xuất hàng hoá vừa kinh doanh dịch vụ (buôn bán
vật t nông nghiệp, tiêu thụ nông sản). Đến nay, cả nớc có 3.599 đơn vị (chủ yếu là
doanh nghiệp t nhân chiếm 70.15%), có tới 77.000 trang trại, tăng 11.000 trang trại
so với năm 2001, đa sô tập trung ở khu vực Tây Nguyên, Đông Nam Bộ, đồng bằng
s,Cửu Long. ở khu vực phía Bắc hình thành các làng nghề dịch vụ nông nghiệp hoặc
phi nông nghiệp nh Bắc Ninh, Hà Tây, Vĩnh Phúc, Hng Yên...
Bộ mật nông thôn có nhiều nét khởi sắc, đời sống vật chất cũng nh tinh thần
của đại bộ phân dân c nông thôn đã đợc cải thiện, hệ thống cơ sở hạ tầng đợc quan
tâm phát triển, vấn đề chăm sóc sức khoẻ cho bà con cũng đợc chú trọng hơn trớc....
b. Những hạn chế còn tồn tại: Tuy đã đạt đợc một số thành tựu đáng kể nhng
nông nghiệp, nông thôn nớc ta hiện nay vẫn còn tồn tại những hạn chế, mâu thuẫn
không nhỏ - đây là một rào cản lớn trên bớc đờng hội nhập.
Hiện nay, khu vực nông thôn đang ở trong tình trạng xuất phát thấp khi bớc
đầu chuyển sang giai đoạn mới: GDP từ nông nghiệp chỉ chiếm 30% tổng sản phẩm
quốc nội, thu nhập bình quân một lao động trên tháng khoảng 100.000đ thấp hơn rất
nhiều so với thành thị. Thêm vào đó là tình trạng phân hoá lớn giữa các khu vực
thuần nông và phi thuần nông.
Đặc biệt ta cần lu tâm đến một thực tế là tỷ lệ ngời nghèo ở khu vực nông thôn
quá lớn so với thành thị. Tại các đô thị lớn tỷ lệ này cũng chỉ ở mức 2.4% trong khi
đó có ở khu vực nông thôn tỷ lệ này là 30% - 40%, đặc biệt ở vùng cao, vùng sâu,

vùng xa...
Bản thân trong khu vực nông thôn cũng diễn ra sự phân hoá mạnh mẽ. Tốc độ
phát triển của các giữa các khu vực nông thôn khá chênh lệch. Ngoài ba khu vực là
đồng bằng s.Hồng, đồng bằng s.Cửu Long và miền Đông Nam Bộ có tốc độ phát triển
tơng đối nhanh còn lại là các khu vực chậm phát triển.
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
- 5 -
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Ngoài ra sự phát triển bùng nổ các ngành nghề mới ở nông thôn đã làm xuất
hiện nhiều mối hiểm hoạ tiềm tàng với môi trờng sinh thái khu vực này: ô mhiễm môi
trờng, tài nguyên bị khai thác bừa bãi..Mặt khác kinh nghiệm của ngời nông dân
trong lĩnh vực phi nông nghiệp còn hạn chế, cha dám chấp nhận rủi ro và mạnh dạn
đầu t, kinh doanh, sản xuất.
Có thể kể ra một số hạn chế nữa đó là: Thị trờng nông thôn chậm phát triển với
cơ câu manh mún, phân tán, chất lợng sản phẩm hàng hoá còn thấp, sức cạnh trạnh
yếu. Cơ sở hạ tầng nông thôn tuy đã đợc quan tâm đầu t, nâng cấp song cha thể đáp
ứng đợc với nhu cầu phát triển. Cơ chế quản lý tập trung bao cấp vẫn tồn tại. Trình độ
sản xuất không đồng đều, việc ứng dụng tiến bộ của khoa học công nghệ vào sản
xuất còn rất hạn chế...
Có thể nói những hạn chế trên đây chính là thách thức nhng đồng thời đó cũng
là động lực để Đảng và Nhà nứơc ta quyết tâm đẩy mạnh CNH - HĐH nông nghiệp
nông thôn trong thời gian tới.
3.2.Thực trạng CNH - HĐH nông nghiệp nông thôn hiện nay:
a. Thành tựu:
Trong những năm vừa qua nớc ta đã đạt đợc một số thành tựu trong việc chuyển
dịch các ngành kinh tế ở nông thôn theo hớng CNH, HĐH. Bớc đầu ta đã giảm đợc tỷ
trọng của nông nghiệp và tăng dần tỷ trọng của tiểu thủ công nghiệp, công nghiệp
chế biến và dịch vụ. Không những vậy mà ta đã phá đợc thế độc canh trong nông
nghiệp , đa dạng hoá sản xuất nông nghiệp, hình thành nên các vùng chuyên canh
quy mô lớn nhằm đáp ứng nhu cầu nguyên liệu cho công nghiệp nhẹ và xuất khẩu.

Trong nông nghiệp đang hình thành và phát triển các vùng nông nghiệp sản xuất
hàng hoá nh : Tây Nguyên, Đông Nam Bộ và miền núi, trung du phía Bắc chuyên
môn hoá về trồng và chế biến cây công nghiệp, đồng bằng s.Cửu Long và đồng bằng
s.Hồng chuyên môn hoá về lơng thực - thực phẩm...
Đặc biệt trong thời gian gần đây việc CNH, HĐH nông nghiệp nông thôn nớc ta
còn đạt đợc rất nhiều thành tựu trong việc đẩy mạnh ứng dụng tiến bộ khoa học -
công nghệ. Nớc ta đã đạt đợc một số bớc tiến nhất định trong quá trình cơ giới hoá
nông nghiệp. Đến năm 1997 cả nớc có hơn 115. 487 máy kéo các loại sử dụng trong
nông nghiệp với tổng công suất hơn 2 triệu CV, tăng gấp 1,5 lần so với năm 1985.
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
- 6 -