Tình hình mắc hội chứng viêm vú, viêm tử cung, mất sữa (MMA) trên đàn lợn nái nội đang nuôi tại các nông hộ Huyện Yên Mô, Tỉnh Ninh Bình, các biện pháp phòng trị

B

GIÁO D C VÀ ðÀO T O

TRƯ NG ð I H C NÔNG NGHI P HÀ N I

NGUY N TH HUY N

TÌNH HÌNH M C H I CH NG VIÊM VÚ, VIÊM T

CUNG, M T S A

(M.M.A) TRÊN ðÀN L N NÁI N I ðANG NUÔI T I CÁC NÔNG H
N MƠ - T NH NINH BÌNH, CÁC BI N PHÁP PHỊNG, TR

LU N VĂN TH C SĨ NƠNG NGHI P

CHUYÊN NGÀNH: THÚ Y
Mã ngành: 60.64.0101

Ngư i hư ng d n khoa h c: TS. TR NH ðÌNH THÂU

HÀ N I - 2012

HUY N


L I CAM ðOAN
Tơi xin cam đoan s li u và k t qu nghiên c u trong lu n văn là trung th c
và chưa t ng ñư c s d ng ñ b o v m t h c v nào.
Tơi xin cam đoan r ng các thơng tin trích d n trong lu n văn này đã ñư c ch

rõ ngu n g c. M i s giúp ñ ñã ñư c c m ơn.

Hà N i, ngày 10 tháng 12 năm 2012
Tác gi

Nguy n Th Huy n

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………

i


L I C M ƠN
ð hoàn thành lu n văn ngoài s n l c c a b n thân, tơi ln nh n
đư c s quan tâm giúp đ c a các th y cô giáo, b n bè và đ ng nghi p.
Nhân d p này, tơi xin chân thành c m ơn s giúp ñ c a các th y, cô
giáo: B môn Gi i Ph u - T ch c; Khoa Thú y; Vi n ñào t o sau ð i h c;
Trư ng ð i h c Nơng nghi p Hà N i cùng tồn th các th y giáo, cơ giáo đã
gi ng d y tôi trong th i gian h c t p t i trư ng.
Tơi xin bày t lịng bi t ơn sâu s c t i th y giáo TS. Tr nh ðình Thâu,
th y đã t n tình hư ng d n, đ ng viên và đóng góp nhi u ý ki n q báu đ
tơi hồn thành lu n văn.
Tơi xin đư c bày t lịng c m ơn đ n các h nơng dân, cán b thú y
huy n n Mơ- t nh Ninh Bình đã t o ñi u ki n thu n l i, giúp ñ cho tôi th c
hi n ñ tài.
Tôi xin trân tr ng c m ơn Ban lãnh ñ o Chi c c Thú y Ninh Bình, Tr m
Ch n đốn - Xét nghi m b nh ñ ng v t ñã giúp ñ và t o ñi u ki n t t nh t đ
tơi hồn thành lu n văn.
Tơi xin g i l i c m ơn t i nh ng ngư i thân trong gia đình, b n bè và
đ ng nghi p đã ln giúp đ , ñ ng viên tôi trong su t th i gian v a qua.

Hà N i, ngày 10 tháng12 năm 2012
Tác gi

Nguy n Th Huy n

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………

ii


M CL C
L i cam ñoan

i

L i c m ơn

ii

M cl c

iii

Danh m c các ch vi t t t

vi

Danh m c b ng

vii

Danh m c bi u ñ

viii

Danh m c hình

ix

Ph n I M ð U

1

1.1

Tính c p thi t c a ñ tài

1

1.2

M c tiêu ñ tài nghiên c u

3

Ph n II T NG QUAN TÀI LI U

4

2.1

H i ch ng M.M.A

4

2.1.1

B nh viêm t cung

2.1.2

Viêm vú (Mastitis)

8

2.1.3

M t s a (Agalactia)

9

2.2

Tình hình nghiên c u h i ch ng viêm vú, viêm t cung, m t s a

l n nái sinh s n

l n nái (Metritis)

(M.M.A) trên th gi i và trong nư c
2.2.1

10

Tình hình nghiên c u h i ch ng viêm t cung, viêm vú, m t s a (M.M.A)
t i Vi t Nam

2.2.3

10

Tình hình nghiên c u h i ch ng viêm vú, viêm t cung, m t s a (M.M.A)
trên th gi i

2.2.2

4

13

Tình hình nghiên c u h i ch ng viêm vú, viêm t cung, m t s a (M.M.A)
t i huy n n Mơ - t nh Ninh Bình

16

2.3

C u t o cơ quan sinh s n c a l n nái

16

2.3.1

Bu ng tr ng (Ovarium)

17

2.3.2
2.3.3

ng d n tr ng (Oviductus)
T cung (Uterus)

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………

18
19

iii


2.3.4

Âm đ o (Vagina)

20

2.3.5

Ti n đình (Vestibulum vaginae sinusinogenitalis)

21

2.3.6

Âm v t (Clitoris)

21

2.3.7

Âm h (Vulva)

21

2.3.8

C u t o c a tuy n vú

21

2.4

ð c ñi m sinh lý sinh d c c a l n nái

23

2.4.1

S thành th c v tính

23

2.4.2

Chu kỳ tính và th i đi m ph i gi ng thích h p

24

2.4.3

Kho ng cách gi a các l a ñ

29

2.4.4

Sinh lý ñ

30

2.4.5

Sinh lý ti t s a c a l n nái

33

2.4.6

S d ng PGF2α trong ñi u tr viêm t cung

33

Ph n III ð I TƯ NG, N I DUNG, PHƯƠNG PHÁP VÀ ð A ðI M
NGHIÊN C U

35

3.1

ð i tư ng nghiên c u

35

3.2

N i dung nghiên c u

35

3.2.1

Xác ñ nh t l m c h i ch ng M.M.A

đàn l n nái n i ni t i các nông h

thu c huy n Yên Mô - t nh Ninh Bình.
3.2.2

35

Xác đ nh s thay đ i m t s ch tiêu lâm sàng c a l n nái m c h i ch ng
M.M.A (nhi t ñ , màu s c, d ch viêm…)

3.2.3
3.2.4

35

nh hư ng c a h i ch ng M.M.A ñ n năng su t sinh s n c a l n nái.
S bi n ñ i v vi khu n trong d ch viêm t cung l n nái b m c h i ch ng
M.M.A.

3.2.5

35
35

Th nghi m ñi u tr h i ch ng viêm vú, viêm t cung, m t s a (M.M.A)
b ng các phác ñ khác nhau và theo dõi kh năng sinh s n sau khi kh i b nh
c a t ng phác ñ ñi u tr (t l kh i, t l ñ ng d c sau ñi u tr ).

3.2.6

Xây d ng quy trình phịng h i ch ng viêm vú, viêm t

35

cung, m t s a

(M.M.A).

35

3.3

Phương pháp nghiên c u

36

3.3.1

Phương pháp ñi u tra

36

3.3.2

Phương pháp l y m u d ch t cung l n ñ xét nghi m

36

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………

iv


3.3.3

Phương pháp xác ñ nh lo i vi khu n

36

3.3.4

Xác ñ nh ñ m n c m c a các ch ng vi khu n phân l p ñư c t d ch t cung
l n v i các lo i thu c kháng sinh

38

3.3.5

Phương pháp xác ñ nh các ch tiêu lâm sàng

38

3.4

ð a ñi m nghiên c u

39

Ph n IV K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N
4.1

40

K t qu kh o sát t l l m c h i ch ng M.M.A trên ñàn l n nái
n i sau khi ñ trên ñ a bàn huy n n Mơ - t nh Ninh Bình

4.2

nh hư ng c a h i ch ng M.M.A ñ n năng su t sinh s n c a l n
44

nái
4.3

K t qu theo dõi m t s ch tiêu lâm sàng c a l n nái m c h i
ch ng M.M.

4.4

46

K t qu phân l p và giám ñ nh thành ph n vi khu n trong d ch t
cung l n nái bình thư ng và b nh lý

4.5

40

48

K t qu xác đ nh tính m n c m c a các vi khu n phân l p ñư ct
d ch viêm c a l n nái mác h i ch ng M.M.A v i m t s thu c
51

kháng sinh

4.6

K t qu th nghi m ñi u tr h i ch ng M.M.A

ñàn l n nái n i

ni t i các nơng h trên đ a bàn huy n n Mơ - t nh Ninh Bình
4.7

54

Quy trình phịng h i ch ng M.M.A

59

đàn l n nái

Ph n V K T LU N VÀ ð NGH

70

5.1

K t lu n

70

5.2

ð ngh

70

TÀI LI U THAM KH O

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………

72

v


DANH M C CÁC CH

VI T T T

Vi t t t ti ng Vi t
HC

H i ch ng

VK

Vi khu n

n

S m u kh o sát

Vi t t t ti ng Anh

M.M.A

Metritis, mastitis, agalactia

ml

Mililiter

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………

vi


DANH M C B NG
STT

Tên b ng

Trang

4.2

nh hư ng c a h i ch ng M.M.A ñ n năng su t sinh s n l n nái

4.3

M t s ch tiêu lâm sàng c a l n nái bình thư ng và l n nái m c
h i ch ng M.M.A

4.4

47

Thành ph n vi khu n có trong d ch t cung l n nái bình thư ng
và nái m c h i ch ng M.M.A

4.5

45

48

K t qu xác ñ nh tính m n c m c a các vi khu n phân l p ñư c
t d ch viêm t cung c a l n nái m c h i ch ng M.M.A v i m t
s thu c kháng sinh

4.6

52

K t qu th nghi m ñi u tr h i ch ng M.M.A và kh năng sinh
s n

l n nái sau khi kh i b nh.

56

4.7

K t qu th nghi m phòng h i ch ng M.M.A

l n nái

4.8

K t qu theo dõi m t s ch tiêu ñàn l n con c a các nái ñư c
phòng h i ch ng M.M.A

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………

65
68

vii


DANH M C BI U ð

STT

Tên bi u ñ

Trang

4.1

Bi u di n t l l n nái m c h i ch ng M.M.A

42

4.2

Bi u di n k t qu th nghi m ñi u tr h i ch ng M.M.A

58

4.3

Bi u di n kh năng sinh s n c a l n nái sau khi kh i b nh

58

4.4

Bi u di n k t qu th nghi m phòng h i ch ng M.M.A

66

4.5

Bi u di n k t qu theo dõi m t s ch tiêu ñàn l n con c a các
nái đư c phịng h i ch ng M.M.A

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………

69

viii

DANH M C HÌNH

STT

Tên hình

Trang

4.1

L n nái b m c h i ch ng M.M.A

42

4.3

Khu n l c Staphylococcus m c trên môi trư ng

Chrome
50

Staphylococcus
4.4

Vi khu n trong d ch viêm t

cung

m c trên môi trư ng

Macconkey
4.5

Vi khu n trong d ch viêm t

50
cung

m c trên mơi trư ng

Macconkey
4.6

Hình nh làm kháng sinh ñ c a vi khu n E Coli ñ i v i m t
s lo i kháng sinh

4.7

53

Hình nh làm kháng sinh đ c a vi khu n Staphylococcus ñ i
v i m t s lo i kháng sinh

4.8

51

53

Hình nh làm kháng sinh đ c a vi khu n Streptococcus ñ i v i

m t s lo i kháng sinh

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………

54

ix


Ph n I. M

ð U

1.1. Tính c p thi t c a ñ tài
T bao ñ i nay, nhân dân ta đã có t p qn chăn ni l n, con l n ln
gi v trí hàng đ u v t tr ng và giá tr trong các loài v t nuôi. V i ch c năng
v a là ngu n cung c p th c ph m ch y u cho tiêu dùng trong nư c và xu t
kh u, v a là ngu n cung c p phân bón, t o đi u ki n cho ngành tr ng tr t
phát tri n, chăn ni l n đã góp ph n quan tr ng trong vi c tăng thu nh p, c i
thi n và nâng cao ñ i s ng c a ngư i nông dân.
ð t o ra ñư c nhi u th t l n ph c v cho nhu c u th c ph m trong
nư c và xu t kh u, vi c nâng cao năng su t sinh s n c a ñàn l n nái luôn là
m i quan tâm, m c tiêu hàng ñ u c a các nhà chăn nuôi và các nhà khoa h c.
Trong nh ng năm g n ñây, năng su t sinh s n c a l n nái

nư c ta ñ c

bi t là l n nái n i đã có nhi u c i thi n nh ch t lư ng con gi ng ñư c nâng
cao và ch n l c t t, k thu t chăm sóc ni dư ng l n nái d n đư c hồn
thi n và ng d ng r ng rãi. Do đó, đã góp ph n nâng cao s l a ñ c a

nái/năm t 1,7-2 l a/nái/năm lên 2,0-2,45 l a/nái/năm. Bình quân s l n con
cai s a/nái/năm x p x 13 con/nái. Tuy nhiên, so v i các nư c trong khu v c
ñ c bi t ñ i v i các nư c chăn ni tiên ti n thì năng su t sinh s n c a l n nái
n i nư c ta còn th p.
Trong nh ng năm g n đây, huy n n Mơ-t nh Ninh Bình th c hi n
chương trình chuy n d ch cơ c u kinh t nơng nghi p theo hư ng đa d ng hố
cây tr ng - v t ni, t đó chăn ni l n đã phát tri n khá nhanh. Mu n có
con gi ng đ m b o b o ch t lư ng, ñàn l n nái ph i kh e m nh, không m c
b nh ñ c bi t là b nh v sinh s n.
M t s b nh

l n nái n i ñã có vacxin phịng b nh và phương pháp đi u

tr ñ t k t qu t t, tuy nhiên b nh

ñư ng sinh s n v n ñang là m i đe d a l n

cho ngư i chăn ni l n nái n i. M c dù, các h chăn ni đã s d ng kháng sinh
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………

1


ñi u tr và các bi n pháp phòng b nh b ng chăm sóc, ni dư ng, v sinh chu ng
tr i... nhưng b nh v n thư ng xuyên x y ra và gây t n th t l n cho các cơ s chăn
nuôi l n nái n i sinh s n; vì v y vi c tìm hi u th c tr ng, nguyên nhân gây b nh
trên đàn l n nái n i ni t i huy n n Mơ và bi n pháp phịng ch ng là v n ñ
c p bách, giúp cho ngư i chăn nuôi l n sinh s n yên tâm, góp ph n thúc đ y chăn
ni l n c a huy n n Mơ phát tri n có hi u qu và b n v ng.
Theo các nhà khoa h c, m t trong nh ng nguyên nhân quan tr ng làm h n

ch kh năng sinh s n c a ñàn l n nái n i

nư c ta hi n nay đó là h i ch ng

viêm t cung, viêm vú, m t s a hay còn g i là h i ch ng M.M.A. H i ch ng
M.M.A do nhi u nguyên nhân gây ra: bao g m các vi khu n cơ h i như
Salmonella, E.coli, Bruccella, Streptococcus.... Bên c nh đó, đi u ki n v sinh
chăn ni kém, q trình chăm sóc, ni dư ng khơng đ m b o... t t c các
nguyên nhân trên cùng gây ra tri u ch ng con v t b viêm t cung, viêm vú và
m t s a. H i ch ng M.M.A làm gi m kh năng sinh s n c a l n nái

các chu

kỳ sau, l n con khơng đ s a bú, gi m tăng trư ng, tăng t l l n con ch t
giai ño n theo m …
Khi l n nái b viêm t cung, trong ñư ng sinh d c thư ng có m t c a vi
khu n như E.coli, Salmonella, Staphylococus, Streptococus…ti t ra n i ñ c t
làm c ch s phân ti t Prolactin - Kích thích t t o s a t tuy n yên, l n nái
b nh ít ho c m t h n s a, lư ng s a gi m, thành ph n s a cũng thay ñ i nên
l n con thư ng b tiêu ch y, còi c c. M t khác, kh năng ñ ng d c tr l i sau
khi sinh c a l n nái b nh kém vì s phân ti t PGF2α gi m, th vàng t n t i, v n
ti p t c ti t Progesterone, c ch thuỳ trư c tuy n n ti t ra LH, do đó c
ch s phát tri n c a noãn bao trong bu ng tr ng, l n nái khơng th đ ng d c
tr l i đư c và khơng th i tr ng ñư c.
H i ch ng M.M.A thư ng x y ra vào th i kỳ sau khi sinh và có các tri u
ch ng tồn thân như: Sau khi sinh 12-24 gi l n nái có bi u hi n s t cao 40410C, m t m i, b ăn, gi m u ng nư c, táo bón, thư ng hay n m s p khơng cho
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………

2

l n con bú do vú b viêm, sưng và ñau; xu t hi n tri u ch ng c c b như: b u vú
v viêm, c ng và có bi u hi n đau, âm đ o ch y ra ch t d ch l n c n, có mùi hơi,
n u b viêm n ng s ch y ra d ch có l n m ; l n con theo m khơng có s a bú,
kêu la, da khô, lông d ng và h u h t b tiêu ch y.
H i ch ng M.M.A làm tăng t l s y thai, thai ch t lưu, t l l n con
nuôi s ng th p, s lư ng l n con sinh ra/l a, tr ng lư ng sơ sinh/con, s con
s ng sót sau cai s a/l a th p… d n ñ n tăng chi phí v th c ăn, ch n đốn và
đi u tr b nh, gây thi t h i ñáng k cho ngư i chăn nuôi; h i ch ng M.M.A
làm cho con v t kéo dài th i gian ñ ng d c tr l i, gi m t l th thai, gi m s
lư ng con sinh ra trong m t l a, gi m s l a trên năm, gi m kh i lư ng sơ
sinh… d n ñ n h u qu nái sinh s n ph i b lo i b s m.
Hi n nay, ñã có r t nhi u tác gi nghiên c u v h i ch ng M.M.A x y
ra trên ñàn l n nái ngo i mà chưa có tác gi nào nghiên c u v h i ch ng
M.M.A trên ñàn l n nái n i. Qua ñi u tra và th c t s n xu t t i huy n n Mơ
-t nh Ninh Bình, đ ng th i đ góp ph n vào vi c h n ch thi t h i do b nh gây
ra, ñ m b o s n xu t chăn nuôi l n nái n i phát tri n nhanh c v s lư ng và
ch t lư ng; chúng tôi ti n hành nghiên c u đ tài:
“Tình hình m c h i ch ng viêm vú, viêm t cung, m t s a (M.M.A)
trên ñàn l n nái n i ñang nuôi t i các nông h huy n Yên Mơ - t nh Ninh
Bình , các bi n pháp phịng, tr ”
1.2. M c tiêu đ tài nghiên c u
- ðánh giá ñư c th c tr ng h i ch ng M.M.A (viêm t cung, viêm vú,
m t s a) đàn l n nái n i ni t i các nông h huy n Yên Mô - t nh Ninh Bình.
- ðánh giá đư c nh hư ng c a h i ch ng M.M.A ñ n năng su t sinh s n
c a l n nái.
- ðưa ra bi n pháp k thu t phòng ng a h i ch ng M.M.A

l n nái

sinh s n.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………

3


Ph n II. T NG QUAN TÀI LI U
2.1. H i ch ng M.M.A

l n nái sinh s n

Có hai quan ñi m v s d ng thu t ng h i ch ng M.M.A. Theo ð ng
ð c Thi u (1978); Lê Minh Chí (1985); Berstchinger và Pohlenz (1980);
Ross (1981); Smith (1985); Mercy (1990); Radostits và ctv (1997), nh ng
bi u hi n lâm sàng sau khi sinh

l n nái t 12-72 gi bao g m hi n tư ng s t

(Persson và cs, 1989), t cung ti t nhi u d ch viêm (viêm t cung); vú sưng
c ng, nóng và đ lên (viêm vú); s a gi m hay m t s a (kém hay m t s a)
ñư c g i là h i ch ng viêm t cung, viêm vú, m t s a (Gardner và cs, 1990).
Trên t ng cá th , có th b nh xu t hi n v i t ng ch ng riêng bi t ho c k t
h p 2-3 tri u ch ng cùng lúc, trong đó ch ng viêm t cung thư ng xu t hi n
v i t n s cao (Lê Minh Chí, 1985).
Tuy nhiên, theo Taylor (1995), h i ch ng M.M.A ph i là s k t h p c 3
ch ng viêm t cung, viêm vú, m t s a trên cùng m t cá th l n nái (trích d n
b i Nguy n Như Pho, 2002). Trong khuôn kh lu n văn, chúng tôi s d ng
thu t ng h i ch ng M.M.A theo quan ñi m c a các tác gi ð ng ð c Thi u
(1978); Lê Minh Chí (1985); Berstchinger và Pohlenz (1980) đ di n t nh ng

cá th b viêm t cung kèm theo m t s a ho c viêm t cung kèm viêm vú ñư c
xem là m c h i ch ng M.M.A trên l n nái sau khi sinh (trư ng h p l n nái b
viêm vú kèm theo m t s a chúng tôi không nghiên c u vì l n nái m c tri u
ch ng này do nhi u nguyên nhân). Trư ng h p c ba tri u ch ng xu t hi n trên
cùng m t cá th ñư c g i là th ñi n hình c a h i ch ng M.M.A.
2.1.1. B nh viêm t cung l n nái (Metritis)
2.1.1.1. Nguyên nhân c a b nh viêm t cung
Theo các tác gi ðào Tr ng ð t, Phan Thanh Phư ng, Lê Ng c M ,
Huỳnh Văn Kháng (2000), b nh viêm t cung

l n nái thư ng do các nguyên

nhân sau:
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………

4


Thao tác ph i gi ng khơng đúng k thu t, nh t là ph i gi ng b ng
phương pháp th tinh nhân t o làm xây xát niêm m c t cung, d ng c d n tinh
không đư c vơ trùng khi ph i gi ng có th đưa vi khu n t ngồi vào t cung
l n nái gây viêm.
- L n nái ph i gi ng tr c ti p, l n ñ c m c b nh viêm bao dương v t
ho c mang vi khu n t nh ng l n nái khác ñã b viêm t cung, viêm âm ñ o
truy n sang cho l n kho .
- L n nái ñ khó ph i can thi p b ng th thu t gây t n thương niêm
m c t cung, vi khu n xâm nh p gây nhi m trùng, viêm t cung k phát.
- L n nái sau ñ b sát nhau, x lý khơng tri t đ cũng d n ñ n viêm t cung.
- Do k phát t m t s b nh truy n nhi m như: s y thai truy n nhi m,
phó thương hàn, b nh lao… gây viêm.

- Do v sinh chu ng ñ , v sinh b ph n sinh d c l n nái trư c và sau đ
khơng s ch s , trong th i gian ñ c t cung m vi sinh v t có đi u ki n đ xâm
nh p vào gây viêm.
Ngoài các nguyên nhân k trên viêm t cung cịn có th là bi n ch ng
nhi m trùng do vi khu n xâm nh p vào d con gây nên trong th i gian ñ ng
đ c (vì lúc đó c t cung m ), vi khu n xâm nh p vào t cung theo ñư ng
máu và viêm t cung là m t trong nh ng tri u ch ng lâm sàng chung.
Nhi m khu n t cung qua ñư ng máu là do vi khu n sinh trư ng

m t

cơ quan nào đó có kèm theo b i huy t, do v y có trư ng h p l n h u b chưa
ph i nhưng ñã b viêm t cung.
2.1.1.2. H u qu c a b nh viêm t cung
T cung là m t trong nh ng b ph n quan tr ng nh t trong cơ quan sinh d c
c a l n nái, n u t cung x y ra b t kỳ q trình b nh lý nào đ u nh hư ng r t l n
t i kh năng sinh s n c a l n m và s sinh trư ng, phát tri n c a l n con.
ð ñánh giá h u qu c a b nh viêm t cung ñ i v i s n xu t chăn nuôi
l n r t nhi u nhà khoa h c nghiên c u và ñưa ra các nh n xét có ý nghĩa r t
l n cho q trình ch n đốn, phịng và đi u tr b nh.
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………

5


L n nái bi u hi n tri u ch ng tồn thân: Nhi t đ tăng cao, m ch nhanh,
con v t

rũ, m t m i, u o i, ñ i ti u ti n khó khăn, ăn u ng kém ho c b ăn,

lư ng s a r t ít ho c m t h n, thư ng k phát viêm vú. Con v t luôn bi u hi n
tr ng thái đau đ n, khó ch u, lưng và đi cong, r n liên t c; t âm h th i ra
ngoài r t nhi u h n d ch l n m và t ch c ho i t , có màu nâu và mùi th i
kh m; khi kích thích vào thành b ng th y con v t có ph n x đau rõ hơn, r n
nhanh hơn, t âm h d ch ch y ra nhi u hơn. Trư ng h p m t s vùng c a tương
m c đã dính v i các b ph n xung quanh có th phát hi n ñư c tr ng thái thay
ñ i v v trí và hình dáng c a t cung, có khi khơng tìm th y m t ho c c hai
bu ng tr ng. N u đi u tr khơng k p th i s chuy n thành viêm mãn tính, tương
m c viêm dính v i các b ph n xung quanh thì quá trình th tinh và sinh ñ l n
sau s g p nhi u khó khăn, có th d n t i vơ sinh; th viêm này thư ng k phát
b nh viêm phúc m c, b i huy t, huy t nhi m m .
Khi l n nái mang thai, c t cung s đóng r t ch t vì v y n u có m
ch y ra có th là do viêm bàng quang. N u m ch y

th i kỳ ñ ng ñ c thì có

th b nh m l n.
Như v y, vi c ki m tra m ch y ra

âm h ch có tính ch t tương đ i;

v i m t tr i có nhi u l n nái có bi u hi n m ch y ra

âm h , ngoài vi c

ki m tra m nên k t h p xét nghi m nư c ti u và ki m tra cơ quan ti t ni u
sinh d c. M t khác, nên k t h p v i ñ c ñi m sinh lý sinh d c c a l n nái đ
ch n đốn cho chính xác.
M i th viêm khác nhau bi u hi n tri u ch ng khác nhau và có m c đ
nh hư ng khác nhau t i kh năng sinh s n c a l n nái; ñ h n ch t i thi u

h u qu do viêm t cung gây ra c n ph i ch n đốn chính xác m i th viêm t
đó đưa ra phác đ ñi u tr t i ưu nh m ñ t ñư c hi u qu ñi u tr cao nh t,
th i gian ñi u tr ng n nh t, chi phí đi u tr th p nh t.
ð ch n đốn ngư i ta d a vào nh ng tri u ch ng đi n hình

c c b cơ

quan sinh d c và tri u ch ng toàn thân, có th d a vào các ch tiêu b ng sau:
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………

6


Các ch tiêu ch n đốn viêm t cung
Các ch tiêu ñ

TT

Viêm cơ

S t nh

S t cao

S t r t cao

H ng, nâu ñ

Nâu r s t

Tanh

Tanh th i

Th i kh m

Ph n ng ñau

ðau nh

ðau rõ

ðau r t rõ

Ph n ng co cơ t

Ph n ng co

Ph n ng co r t

Ph n ng co

cung

gi m

y u

m th n

phân bi t

1.

S t

Tr ng xám,

Màu
2.

tr ng s a

D ch viêm
Mùi

3.
4.

Viêm tương

Viêm n i m c

5.

B ăn m t ph n

B ăn

ho c hoàn toàn

m c

B ăn hoàntoàn B ăn hoàntoàn

2.1.1.3. ð i v i l n nái sau khi ñ có th d a trên cách tính đi m sau:
- S ngày ch y m , tính t ngày đ u t i ngày th 5 sau khi sinh, 1
ngày = 1 ñi m.
- B ăn t ngày ñ u t i ngày th 5 sau khi sinh, 1 ngày = 1 ñi m, n u
b ăn m t ph n tính 1/2 đi m.
- Ngư ng thân nhi t ñ tính s t và s ngày b s t là 39,80C; 1 ngày = 1 ñi m.
2.1.1.4. T ng s ñi m ñư c dùng ñ ñánh giá m c ñ nghiêm tr ng c a b nh
như sau:
- T ng s ñi m dư i 1 ñi m: Khơng có v n đ .
- T ng s đi m t 2 ñ n 5 ñi m: M c b nh nh đ n trung bình.
- T ng s ñi m trên 6: B nh nghiêm tr ng.
Tóm l i: Ch n đốn viêm t cung c n r t c n th n, ph i theo dõi thư ng
xun vì m ch y ra

âm h ch mang tính ch t th i đi m và có khi viêm t

cung nhưng không sinh m .

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………

7


2.1.2. Viêm vú (Mastitis)
Nguyên nhân gây viêm vú thông thư ng nh t là tr y xư c vú do sàn,

n n chu ng nhám, vi trùng xâm nh p vào tuy n s a. Hai lo i vi khu n chính
gây b nh là Staphylococcus aureus và Streptococcus agalactiae.
Các nguyên nhân khác gây viêm như: S con quá ít không bú h t lư ng
s a s n xu t, k phát t viêm t cung n ng, ho c do k thu t c n s a không
h p lý trong trư ng h p cai s a s m. Do v sinh khơng đ m b o, chu ng tr i
quá nóng ho c quá l nh. Do l n m sát nhau, l n con khi ñ ra không ñư c
b m răng nanh ngay.
L n m ăn quá nhi u th c ăn có hàm lư ng dinh dư ng cao làm lư ng
s a ti t ra quá nhi u

ñ ng l i trong vú t o ñi u ki n cho vi khu n xâm nh p

phát tri n m nh m v s lư ng và ñ c l c.
V i nguyên nhân ch n thương cơ h c ho c l n con bú không h t s a,
b nh viêm vú ch xu t hi n trên m t vài vú. Trư ng h p k phát viêm t cung
ho c c n s a không h p lý, nhi u vú ho c có khi tồn b b u vú b viêm.
Tri u ch ng c a vú viêm bi u hi n rõ v i các ñ c ñi m: vú căng c ng,
nóng ñ , có bi u hi n đau khi s n n, khơng xu ng s a n u v t m nh s a
ch y ra có nhi u l n c n l n máu, sau 1- 2 ngày th y có m , l n m gi m ăn
hay b ăn, s t cao 40 - 41,50C.
Tùy s lư ng vú b viêm, l n nái có bi u hi n khác nhau: n u do nhi m
trùng tr c ti p vào b u vú, thì đa s trư ng h p ch m t vài b u vú b viêm;
tuy v y l n nái cũng lư i cho con bú, l n con thi u s a liên t c địi bú, kêu
rít; đ ng th i do bú s a b viêm, gây nhi m trùng ñư ng ru t, l n con b tiêu
ch y toàn ñàn. Trư ng h p viêm t cung có m d n đ n nhi m trùng máu, thì
tồn b các b u vú ñ u b viêm; ñây là th b nh đi n hình c a h i ch ng
MMA. Trư ng h p này c n ghép b y con và lo i th i l n nái.
N u ñư c ñi u tr h p lý l n nái s kh i b nh sau 3 - 5 ngày; kháng sinh
ñi u tr hi u qu viêm vú g m: Ampicilline, Cephalexine, Gentamycine,
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………

8


Norfloxacine… Ngồi ra có th s d ng corticoide đ gi m viêm (Smith và
c ng s , 1995). Tuy nhiên, nên ñi u tr nái b viêm trong m t th i gian nh t
đ nh vì vi c ñi u tr không h p lý s làm sơ hóa, teo b u vú và gi m s n lư ng
s a

các kì s a sau.

2.1.3. M t s a (Agalactia)
M t s a thư ng g p

l n nái sau khi ñ v i nh ng bi u hi n ñ c trưng:

núm vú b teo d n và c ng l i, l n con b đói s a kêu rít, liên t c địi bú, th
tr ng g y sút, da khô, l n m không có s a n m s p xu ng đ gi u b u vú
không cho con bú.
Ch ng m t s a thư ng do các nguyên nhân sau: L n m sót nhau,
nhau cịn sót t n t i trong t cung t đó ln ti t ra Folliculin ngăn tr s
phân ti t Prolactin là cho tuy n vú không sinh s a. Ch ng m t s a thư ng ñi
kèm trong các b nh gây s t cao như: Viêm t cung có m , các trư ng h p
s t do nguyên nhân b nh khác như b nh truy n nhi m, viêm ph i, viêm
vú… cũng gây m t s a hoàn toàn. Do l n m b s t Canxi huy t. Do đ khó
làm q trình sinh đ kéo dài tiêu hao nhi u năng lư ng mà năng lư ng y
l i ñư c l y t

ch t b t đư ng, ch t b t đư ng khơng ñư c chuy n hoá

thành ñ m, t ñ m thành s a, do kh u ph n ăn thi u ch t b t ñư ng nên khi
ch t b t đư ng b c n thì tuy n vú căng nhưng khơng có s a. Thi u vitamin
C ñ ñ ng hoá ch t b t ñư ng thành ñ m, gây viêm vú và m t s a. Th i ti t
quá nóng lư ng nư c u ng thi u, cũng là nguyên nhân d n ñ n kém s a.
Trong b nh viêm t cung nh , viêm vài b u vú, s m t nh c sau khi sinh ch
làm kém s a trong th i gian ng n (2 - 3 ngày). Ngoài ra cịn m t s ngun
nhân khác d n đ n m t s a như: B nh s t s a, b i li t sau khi sinh. Nái béo
do ăn quá nhi u trong giai ño n h u b , m tích nhi u trong tuy n vú, chèn
ép làm tuy n vú phát tri n y u, cho ăn nhi u trong giai ño n mang thai d n
ñ n s chán ăn (b ăn) sau khi sinh. Các trư ng h p m t s a thư ng khó r t
đi u tr , bi n pháp t t nh t là cai s a ñàn con s m ho c ghép b y tách l n
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………

9


nái. Ch trong trư ng h p kém s a, các bi n pháp kích thích l n nái ăn, cung
c p ñ nư c u ng, truy n nư c, tiêm Oxytoxin ho c s d ng các ch ph m
có ch a Cazein - Iode m i có hi u qu .
2.2. Tình hình nghiên c u h i ch ng viêm vú, viêm t

cung, m t s a

(M.M.A) trên th gi i và trong nư c
2.2.1. Tình hình nghiên c u h i ch ng viêm vú, viêm t

cung, m t s a

(M.M.A) trên th gi i
Theo Hebeler (1954), Sammer (1957), Broodsbank (1958), Tharp (1980),

Amstrong (1968), Ringap (1960), More (1966) t các m u s a, d ch âm ñ o và
s a c a nái m c h i ch ng M.M.A ñã phân l p và công b các lo i vi sinh v t
sau ñây gây nhi m trùng t cung và vú, gây nên h i ch ng M.M.A: Ecoli,
Staphylococcus aureus, Streptococcus, Klebsiella aergenes, Pseudomonas spp.
Theo Urban và c ng s (1983), Berstchinger (1993) cũng ghi nh n các
lo i vi sinh v t trên ñây gây h i ch ng M.M.A. Theo Takagi và c ng s
(1997) ñã phân l p ñư c 30 dòng vi khu n E.coli gây h i ch ng MMA và cho
bi t các vi khu n này khơng thu c nhóm s n xu t Enterotoxin ch u nhi t.
Theo Frazer (1970) nh n xét v các trư ng h p m c h i ch ng MMA
Jamaica là do th i ti t quá nóng, n u ñư c t m mát nh t là giai ño n trư c khi
sinh s làm gi m t l m c b nh.
Vi c ch n đốn h i ch ng M.M.A thư ng ñư c căn c theo tri u ch ng
lâm sàng như đã mơ t . Trong đó tri u ch ng s t sau khi sinh ñư c coi là d u
hi u quan tr ng giúp phát hi n s m khi viêm t cung. M t phương pháp ch n
đốn s m th viêm vú ñư c Gooneratne và c ng s (1982), đ ngh là phân
tích các ch tiêu lactose, protein và ion Na+ trong s a. Nái viêm vú thư ng có
hàm lư ng lactose trong s a tăng lên, protein và Na+ gi m xu ng.
Theo Bilkei và Horn (1991), dùng ampicillin phòng ng a h i ch ng
M.M.A trên 3 nhóm l n: nhóm 1 tiêm b p 50mg/kg th tr ng/ngày trong 3
ngày liên t c sau khi sinh, nhóm 2 dùng li u tương t nhưng ñư c c p b ng
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………

10


ñư ng th t r a, nhóm 3 s d ng li u 200 mg c p b ng ñư ng th t r a. Tác
gi k t lu n li u 200 mg Ampicillin c p qua ñư ng th t r a có k t qu phịng
ng a h i ch ng M.M.A t t nh t.
Theo Mendler và c ng s

(1997) s

d ng Enrofloxacin v i li u

2,5mg/Kg th tr ng trong 3 ngày liên t c sau khi sinh. Tác gi cho bi t
Enrofloxaxin có tác d ng làm gi m t l m c h i ch ng M.M.A và tiêu ch y
l n con theo m .
Theo Wowron (1996) s

d ng viên kháng sinh sulfamethoxazole và

trimethoprime ñ t t cung sau khi sinh ñã cho bi t có tác d ng làm gi m b t h i
ch ng M.M.A trên l n nái.
Theo F.Madec và C.Neva (1995), nh hư ng rõ nh t trên lâm sàng mà
ngư i chăn nuôi và bác s thú y nh n th y
ch y m

l n viêm t cung lúc sinh ñ là:

âm h , s t, b ăn. Các quá trình b nh lý x y ra lúc sinh ñ

nh

hư ng r t l n t i năng su t sinh s n c a l n nái sau này; t l ph i gi ng khơng
đ t tăng lên

đàn l n nái viêm t cung sau khi sinh ñ ; hi n tư ng viêm t

cung âm kéo dài t l a ñ trư c ñ n l a ñ sau là nguyên nhân làm gi m ñ
m n ñ . M t khác, viêm t cung là m t trong các nguyên nhân d n đ n h i

ch ng MMA, t đó làm cho t l l n con nuôi s ng th p; n u viêm t cung
kèm theo viêm bàng quang cịn nh hư ng t i ho t đ ng c a bu ng tr ng.
Johnson và Cockerill (1970) nh n xét: V s

d ng kích thích t ,

Thyroprotein có tác d ng kích thích s n xu t s a trên cơ s làm tăng toàn
di n s bi n dư ng c a cơ th . Tác gi ñã dùng 200g Thyroprotein tr n trong
1 t n th c ăn cho nái ăn 1 tu n trư c khi sinh và trong giai đo n ni con.
Mercy và c ng s (1990), Bilkei (1993) cho r ng Oxytocin có kích thích th i
s a, co bóp t cung ñ t ng s n d ch ho c nhau sót, có tác d ng phịng ng a
kém s a và viêm t cung.
Theo Maffelo và c ng s (1984) s d ng Prostaglandin F2α tiêm
cho l n nái vào 3 ngày trư c khi sinh. Tác gi ghi nh n l n nái sinh t p
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………

11


chung sau khi tiêm thu c 24 - 30 gi và khơng có trư ng h p m c h i
ch ng M.M.A.
Theo Jensen và c ng s (1974), nghiên c u s d ng probiotic v i thành
ph n là vi khu n Streptococcus faecium trong th i gian 7 ngày trư c và sau
khi sinh và cho bi t probiotic c p cho l n nái có tác d ng làm gi m t l l n
con tiêu ch y t 8,5% xu ng còn 2,5%. Pale (1994) cũng cho r ng probiotic
có tác d ng làm gi m h i ch ng M.M.A trên l n nái.
H n h p ch t ñi n gi i và các khống ch t cũng đư c Kotowski (1990)
c p cho l n nái mang thai nh m phòng ng a stress. Tác gi công b h n h p
ch t đi n gi i và các khống ch t có tác d ng làm gi m h i ch ng M.M.A t
60% xu ng còn 32%.

Theo Lerch (1987) cho th y qua thí nghi m tăng cư ng đi u ki n
v sinh chu ng tr i, v sinh thân th l n nái k t h p gi m m t đ ni
nh t nái mang thai cho bi t các bi n pháp trên có tác d ng làm gi m h i
ch ng M.M.A.
Theo F.Madec và C.Neva (1995) xu t phát t quan ñi m lâm sàng, b nh
viêm t cung thư ng bi u hi n vào lúc đ và th i kì ti n ñ ng ñ c, vì ñây là
th i gian c t cung m nên d ch viêm có th ch y ra ngồi; s lư ng m
khơng n đ nh, t vài ml cho t i 200 ml ho c hơn n a; tính ch t m cũng khác
nhau, t d ng dung d ch màu tr ng loãng cho t i màu xám ho c vàng, ñ c như
kem, có th màu máu cá; th i kỳ sau sinh ñ hay xu t hi n viêm t cung c p
tính, viêm t cung m n tính thư ng g p trong th i kỳ cho s a. Hi n tư ng ch y
m

âm h có th cho phép nghi viêm n i m c t cung; tuy nhiên, c n ph i

đánh giá chính xác tính ch t c a m , đơi khi có nh ng m nh tr ng gi ng như
m ñ ng l i

âm h nhưng l i có th là ch t k t tinh c a nư c ti u t trong

bàng quang ch y ra; các ch t ñ ng

âm h l n nái cịn có th là do viêm bàng

quang có m gây ra.
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………

12

2.2.2. Tình hình nghiên c u h i ch ng viêm t

cung, viêm vú, m t s a

(M.M.A) t i Vi t Nam
Theo Dương ðình Long, Tr n Ti n Dũng, Nguy n Văn Thanh (2002)
và PGS.TS Tr n Th Dân (2004) khi l n nái b viêm t cung s d n t i m t s
h u qu chính sau:
- Khi l n b viêm t cung d d n t i s y thai.
- L p cơ trơn

thành t cung có đ c tính co th t, khi mang thai, s co

th t c a cơ t cung gi m ñi dư i tác d ng c a Progesterone, nh v y phơi có
th bám ch t vào t cung.
Khi t cung b viêm c p tính do nhi m trùng, t bào l p n i m c t cung
ti t nhi u Prostaglandin F2α (PGF2α), PGF2α gây phân hu th vàng

bu ng

tr ng b ng cách bám vào t bào c a th vàng, làm ch t t bào và gây co m ch
ho c thoái hoá các mao qu n

th vàng, gi m lưu lư ng máu ñi ñ n th vàng,

th vàng b phá hu , khơng ti t Progesterone, do đó hàm lư ng Progesterone
trong máu s gi m làm cho tính trương l c co c a cơ t cung tăng nên gia súc
cái có ch a d b s y thai.
Như v y h u qu c a viêm t cung là r t l n, ñ gi m t l m c b nh,
ngư i chăn nuôi ph i có nh ng hi u bi t nh t đ nh v b nh, t đó tìm ra bi n

pháp ñ phòng và ñi u tr hi u qu .
Theo Nguy n Văn Thanh (1999), viêm n i m c t cung là viêm l p
niêm m c c a t cung, ñây là m t trong các nguyên nhân làm gi m kh năng
sinh s n c a gia súc cái, nó cũng là th b nh ph bi n và chi m t l cao trong
các b nh c a viêm t cung. Viêm n i m c t cung thư ng x y ra sau khi gia
súc sinh ñ , nh t là trong trư ng h p đ khó ph i can thi p làm niêm m c t
cung b t n thương, ti p đó các vi khu n Streptococcus, Staphylococcus,
E.coli, Salmonella, C.pyogenes, Bruccella, roi trùng Trichomonas Foetus…
xâm nh p và tác ñ ng lên l p niêm m c gây viêm.
Theo Nguy n H u Ninh, B ch ðăng Phong (2000), b nh viêm n i m c
t cung có th chia 2 lo i:
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………

13


- Viêm n i m c t cung th cata c p tính có m , ch gây t n thương niêm
m c t cung.
- Viêm n i m c t cung th màng gi , t ch c niêm m c ñã b ho i t , t n
thương lan sâu xu ng dư i t ng cơ c a t cung và chuy n thành viêm ho i t .
Viêm n i m c t

cung th

cata c p tính có m

(Endomestritis

Puerperalis); L n b b nh này thân nhi t hơi cao, ăn kém, lư ng s a gi m, v t
b b nh có tr ng thái ñau ñ n nh , có khi cong lưng r n, t v không yên tĩnh,

t âm h ch y ra h n d ch, niêm d ch l n v i d ch viêm, m , l n c n nh ng
m nh t ch c ch t… Khi con v t n m xu ng, d ch viêm th i ra ngày càng
nhi u hơn, xung quanh âm mơn, g c đi, hai bên mơng dính nhi u d ch
viêm, có khi khơ l i thành t ng ñám v y màu tr ng xám. Ki m tra qua âm
ñ o, niêm d ch và d ch r viêm th i ra nhi u; c t cung hơi m và có m .
Các cu c đi u tra v t l m c h i ch ng M.M.A trên l n nái sinh s n c a
khoa thú y - Trư ng ð i h c Nông lâm Thành ph H Chí Minh cho bi t có
kho ng 33 - 62% l n nái m c h i ch ng M.M.A sau khi sinh, trong đó ch y u
là viêm t cung.
T i khu v c thành ph H Chí Minh, Lê Minh Chí Và Nguy n Như
Pho (1985) đã cơng b các vi khu n sau đây tham gia gây nhi m trùng t
cung và tuy n vú trên l n sau khi sinh: E.coli, Staphylococcus aureus,
Streptococcus spp, Klebsialla spp, Proteus mirabilis, Pseudomonas. ðây là
nh ng vi trùng cơ h i thư ng xuyên có m t trong chu ng tr i, l i d ng lúc
sinh s n, t cung, âm ñ o xây xát, ch a nhi u s n d ch, s xâm nh p và t n
công h th ng niêm m c sinh d c, gây hi n tư ng nhi m trùng.
Khoa Thú y - Trư ng ð i h c Nơng Nghi p Hà N i đã th nghi m hi u
qu ñi u tr viêm t cung b ng các lo i kháng sinh khác nhau và ph n l n cho
bi t các lo i kháng sinh thư ng có hi u qu t t trong đi u tr ; ñ c bi t theo tác
gi Nguy n Văn Thanh dùng ch ph m PGF2α k t h p v i Lugol th t r a t
cung ngày 1 l n cho hi u qu r t cao.
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………

14


Theo tác gi Nguy n Văn Thanh (2003) khi nghiên c u tình hình m c
b nh viêm t cung

đàn l n nái ngo i ni

đ ng b ng Sơng H ng tác gi

cho bi t khi tiêm PGF2α k t h p v i Lugol 0,1% th t r a t cung ngày 1 l n
cho hi u qu r t cao, rút ng n th i gian ñi u tr cũng như th i gian ñ ng d c
l i c a l n nái; tác gi cho bi t PGF2α t o ra nh ng cơn co bóp nh nhàng
gi ng như nh ng cơn co bóp sinh lý

t cung giúp ñ y các ch t b n và d ch

r viêm ra ngồi, nhanh chóng h i ph c cơ t cung, phá v th vàng giúp gia
súc ñ ng d c tr l i, k t h p v i Iodine trong Lugol có tác d ng sát trùng,
ñ ng th i qua niêm m c t cung Iodine ñư c h p thu giúp cơ t cung h i
ph c r t nhanh chóng, bu ng tr ng ho t đ ng, nỗn bao phát tri n, làm xu t
hi n l i chu kỳ đ ng d c.
Theo tác gi Dương ðình Long, Tr n Ti n Dũng và Nguy n Văn Thanh
(2002) khi gia súc b b nh viêm t cung

th viêm cơ, viêm tương m c thì

khơng nên ti n hành th t r a b ng các ch t sát trùng v i th tích l n. Vì khi b
t n thương n ng, cơ t cung co bóp y u, các ch t b n khơng đư c đ y ra ngồi,
lưu c u trong đó làm cho b nh n ng thêm. Các tác gi ñ ngh nên dùng
Oxytoxin ho c PGF2α k t h p v i kháng sinh đi u tr tồn thân và c c b .
Khoa Chăn nuôi Thú y - Trư ng ð i h c Nơng Lâm đã s d ng các
kháng sinh: Streptomycin ph i h p v i Penicillin, Chloramphenicol tiêm m t l n
ngay trư c khi sinh, ho c Tetracycline cho ăn liên t c 3 ngày trư c khi sinh ho c
ñ t viên kháng sinh vào t cung trong 3 ngày sau khi sinh ñã cho bi t k t qu t t
trong vi c phòng ng a h i ch ng M.M.A.
Theo Dương ðình Long, Tr n Ti n Dũng, Nguy n Văn Thanh (2002),

viêm t cung là m t quá trình b nh lý thư ng x y ra

gia súc cái sinh s n sau

đ , q trình viêm phá hu các t bào t ch c c a các l p hay các t ng t
cung gây r i lo n sinh s n
kh năng sinh s n

gia súc cái làm nh hư ng l n, th m chí làm m t

gia súc cái.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………

15