Công Thức Vật Lí Đầy Đủ

-A
A
x1
x2
O


CHNG II: DAO NG C
I. DAO NG IU HO
1. P.trỡnh dao ng : x = Acos(t + )
2. Vn tc tc thi : v = -Asin(t + )
3. Gia tc tc thi : a = -
2
Acos(t + ) = -
2
x
a
r
luụn hng v v trớ cõn bng
4. Vt VTCB : x = 0; |v|
Max
= A; |a|
Min
= 0
Vt biờn : x = A; |v|
Min
= 0; |a|
Max
=
2
A

5. H thc c lp:
2 2 2
( )
v
A x

= +
;
2
2 2 2
2
a
v A


+ =
6. C nng:
2 2

1
W W W
2
t
m A

= + =
2 2 2 2 2

1 1
W sin ( ) Wsin ( )

2 2
mv m A t t

= = + = +
2 2 2 2 2 2
1 1
W ( ) W s ( )
2 2
t
m x m A cos t co t

= = + = +
7. Dao ng iu ho cú tn s gúc l , tn s f, chu k T.
Thỡ ng nng v th nng bin thiờn vi tn s gúc 2, tn s
2f, chu k T/2.
8. Tỉ số giữa động năng và thế năng :
2
1
d
t
E
A
E x

=
ữ

9. Vận tốc, vị trí của vật tại đó :
+ đ.năng = n lần thế năng :
( )

1
1
n A
v A x
n
n

= =
+
+
+ Thế năng = n lần đ.năng :
1
1
A n
v x A
n
n

= =
+
+
10. Khong thi gian ngn
nht vt i t v trớ cú li
x
1
n x
2

=t
11. Chiu di qu o: 2A
12. Quóng ng i trong 1 chu k luụn l 4A; trong 1/2
chu k luụn l 2A
13. Quóng ng vt i c t thi im t
1
n t
2
.
Phõn tớch: t
2
t
1
= nT + t (n N; 0 t < T)
- Quóng ng i c trong thi gian nT l S
1
= 4nA
- Trong thi gian t l S
2
.
Quóng ng tng cng l S = S
1
+ S
2
Lu ý:
+ Nu t = T/2 thỡ S
2
= 2A
+ Tớnh S
2

bng cỏch nh v trớ x
1
, x
2
v v vũng trũn mi quan
h
+ Tc trung bỡnh i t thi im t
1
n t
2
:
2 1
tb
S
v
t t
=


14. Bi toỏn tớnh quóng ng ln nht v nh nht vt i
c trong khong thi gian 0 < t < T/2.
- Vt cú vn tc ln nht khi qua VTCB, nh nht khi qua v
trớ biờn nờn trong cựng mt khong thi gian quóng ng i
c cng ln khi vt cng gn VTCB v cng nh khi cng
gn v trớ biờn.
+ Gúc quột = t.
+ Quóng ng ln nht khi vt i t M
1
n M
2

i xng qua
trc sin :
ax
2Asin
2
M
S


=
+ Quóng ng nh nht khi vt i t M
1
n M
2
i xng qua
trc cos
2 (1 os )
2
Min
S A c


=
A
-A
M
M
1
2
O

P
x x
O
2
1
M
M
-A
A
P
2
1
P
P
2


2


Lu ý: + Trong trng hp t > T/2
Tỏch
'
2
T
t n t = +
(trong ú
*
;0 '
2

T
n N t < <
)
Trong thi gian
2
T
n
quóng ng luụn l 2nA
Tc trung bỡnh ln nht v nh nht ca trong khong thi
gian t:

ax
ax
M
tbM
S
v
t
=

v
Min
tbMin
S
v
t
=


14. Cỏc bc lp phng trỡnh dao ng dao ng iu

ho:
* Tớnh
* Tớnh A da vo phng trỡnh c lp
* Tớnh da vo iu kin u v v vũng trũn (- <
)
15. Cỏc bc gii bi toỏn tớnh thi im vt i qua v trớ ó
bit x (hoc v, a, W
t
, W

, F) ln th n
* Xỏc nh M
0
da vo pha ban u
* Xỏc nh M da vo x (hoc v, a, W
t
, W

, F)
* p dng cụng thc



=t
(vi
OMM
0
=

)

16. Cỏc bc gii bi toỏn tỡm li , vn tc dao ng sau
(trc) thi im t mt khong thi gian t.
* Xỏc nh gúc quột


trong khong thi gian t :
t= .

* T v trớ ban u (OM
1
) quột bỏn kớnh mt gúc lựi (tin) mt
gúc


, t ú xỏc nh M
2
ri chiu lờn Ox xỏc nh x
II. CON LC Lề XO
2
2
2
2
4
2
4
kT
m
m
T
k

m
k
T




=


=


=


m = m
1
+ m
2
> T
2
= (T
1
)
2
+ (T
2
)
2

m = m
1
- m
2
> T
2
= (T
1
)
2
- (T
2
)
2
* Ghộp ni tip cỏc lũ xo
1 2
1 1 1

k k k
= + +
cựng treo
mt vt khi lng nh nhau thỡ: T
2
= T
1
2
+ T
2
2
* Ghộp song song cỏc lũ xo: k = k

1
+ k
2
+ cựng treo mt
vt khi lng nh nhau thỡ:
2 2 2
1 2
1 1 1

T T T
= + +
iu kin dao ng iu ho: B qua ma sỏt, lc cn v vt
dao ng trong gii hn n hi
2. C nng:
2 2 2
1 1
W
2 2
m A kA

= =
3. * bin dng ca lũ xo thng ng khi vt VTCB:

mg
l
k
=

2
l

T
g


=
* bin dng ca lũ xo khi vt VTCB vi con lc lũ xo
nm trờn mt phng nghiờng cú gúc nghiờng :

sinmg
l
k

=

2
sin
l
T
g



=
+ Chiu di lũ xo ti VTCB: l
CB
= l
0
+

l

+ Chiu di cc tiu : l
Min
= l
0
+

l A
+ Chiu di cc i : l
Max
= l
0
+

l + A


l
CB
= (l
Min
+ l
Max
)/2
+ Khi A >l (Vi Ox hng xung):
- Thi gian lũ xo nộn 1 ln l thi gian ngn nht vt i t
v trớ x
1
= -

l n x

2
= -A.
- Thi gian lũ xo gión 1 ln l thi gian ngn nht vt i t
v trớ x
1
= -

l n x
2
= A,
Trong mt dao ng (mt chu k) lũ xo nộn 2 ln v gión 2
ln!
4. Lc kộo v hay lc hi phc F = -kx = -m
2
x
c im: * L lc gõy dao ng cho vt.
* Luụn hng v VTCB
* Bin thiờn iu ho cựng tn s vi li
5. Lc n hi l lc a xem li lp 10 nhộ =)).
Cú ln F
h
= kx
*
(x
*
l bin dng ca lũ xo)
* Vi con lc lũ xo nm ngang thỡ lc kộo v v lc n hi l
mt (vỡ ti VTCB lũ xo khụng bin dng)
* Vi con lc lũ xo thng ng hoc t trờn mt phng
nghiờng

+ ln lc n hi cú biu thc:
* F
h
= k|l + x| vi chiu dng hng xung
* F
h
= k|l - x| vi chiu dng hng lờn
+ Lc n hi cc i (lc kộo): F
Max
= k(l + A) = F
Kmax
(lỳc
vt v trớ thp nht)
+ Lc n hi cc tiu:
* Nu A < l F
Min
= k(l - A) = F
KMin
* Nu A l F
Min
= 0 (lỳc vt i qua v trớ lũ xo
khụng bin dng)
6. Mt lũ xo cú cng k, chiu di l c ct thnh cỏc lũ xo
cú cng k
1
, k
2
, v chiu di tng ng l l
1
, l

2
, thỡ cú:
kl = k
1
l
1
= k
2
l
2
=
7. o chu k bng phng phỏp trựng phựng
xỏc nh chu k T ca mt con lc lũ xo (con lc n)
ngi ta so sỏnh vi chu k T
0
(ó bit) ca mt con lc khỏc
(T T
0
).
Hai con lc gi l trựng phựng khi chỳng ng thi i qua
mt v trớ xỏc nh theo cựng mt chiu.
Thi gian gia hai ln trựng phựng
0
0
TT
T T

=

Nu T > T

0
= (n+1)T = nT
0
.
Nu T < T
0
= nT = (n+1)T
0
. vi n N*
III. CON LC N
1. Con lắc dao động với li độ góc bé (<10
0
- để đợc coi nh một
DĐĐH)
2
2
2
4
l gT
T l
g


= =
tức l tỉ lệ thuận với T
2
nên l = l
1
+ l
2

> T
2
= (T
1
)
2
+ (T
2
)
2
2. Lc hi phc

2
sin
s
F mg mg mg m s
l

= = = =
+ Vi con lc n lc hi phc t l thun vi khi lng.
+ Vi con lc lũ xo lc hi phc khụng ph thuc vo khi
lng.
3. Phng trỡnh dao ng:
s = S
0
cos(t + ) hoc =
0
cos(t + ) vi s = l, S
0

=
0
l
v = s = -S
0
sin(t + ) = -l
0
sin(t + )
a = v = -
2
S
0
cos(t + ) = -
2
l
0
cos(t + ) = -
2
s =
-
2
l
Lu ý: S
0
úng vai trũ nh A cũn s úng vai trũ nh x
4. H thc c lp: a = -
2
s = -
2
l

2 2 2
0
( )
v
S s

= +

2
2 2
0
v
gl

= +
5. C nng:
2 2 2 2 2 2 2
0 0 0 0
1 1 1 1
W
2 2 2 2

= = = =
mg
m S S mgl m l
l
k tỉ lệ nghịch với T
2
m tỉ lệ thuận với T

2
6. Khi con lc n dao ng vi
0
bt k.
C nng W = mgl(1-cos
0
);
Tc v
2
= 2gl(cos cos
0
)
Lc cng T = mg(3cos 2cos
0
)
Khi con lc n DH( << ) thỡ:






+=
2
0
2
2
3
1

mgT
7. Công thức tính gần đúng về sự thay đổi chu kỳ tổng quát
của con lắc đơn (chú ý là chỉ áp dụng cho sự thay đổi các yếu
tố là nhỏ):
g
g
l
l
T
T
T
TT
T
T '
.
'
1
'
1
'
'
'
==

=

0
' 2 2 2 2
cao sau
h h

T t g l
T R R g L


= + + +
với : R = 6400km,
' , ' , 'T T T g g g l l l
= = =
Nếu bài toán cho thay đổi yếu tố nào thì dùng yếu tố đó để
tính còn các yếu còn lại coi nh bằng không
Sự sai lệch đồng hồ trong một ngày đêm sẽ là :
86400
'
T
T


=
8. Khi con lc n chu thờm tỏc dng ca lc ph khụng i:
Lc ph khụng i thng l:
* Lc quỏn tớnh:
F ma=
ur r
, ln F = ma (
F a
ur r
)
* Lc in trng:
F qE=
ur ur

, ln F = |q|E (Nu q > 0
F E
ur ur
; cũn nu q < 0
F E
ur ur
)
Khi ú:
'P P F= +
uur ur ur
gi l trng lc hiu dng

'
F
g g
m
= +
ur
uur ur
gi l gia tc trng trng hiu
Chu k dao ng ca con lc n khi ú:
' 2
'
l
T
g

=
Cỏc trng hp c bit:
*

F
ur
cú phng ngang:
+ Ti VTCB dõy treo lch vi phng thng ng mt gúc cú:
tan
F
P

=
,
2 2
' ( )
F
g g
m
= +
*
F
ur
cú phng thng ng thỡ
'
F
g g
m
=

+ Nu
F
ur
hng xung thỡ

'
F
g g
m
= +
+ Nu
F
ur
hng lờn thỡ
'
F
g g
m
=
IV. TNG HP DAO NG
1. Tng hp hai dao ng iu ho cựng phng cựng tn s
x
1
= A
1
cos(t +
1
) v x
2
= A
2
cos(t +
2
) c mt dao ng
iu ho cựng phng cựng tn s x = Acos(t + ).

Trong ú:
2 2 2
1 2 1 2 2 1
2 os( )A A A A A c

= + +
1 1 2 2
1 1 2 2
sin sin
tan
os os
A A
A c A c



+
=
+
vi
1

2
(nu
1

2
)
* Nu = 2k (x
1

, x
2
cựng pha) A
Max
= A
1
+ A
2
* Nu = (2k+1) (x
1
, x
2
ngc pha) A
Min
= |A
1
- A
2
|
|A
1
- A
2
| A A
1
+ A
2
2. Thụng thng ta gp cỏc trng hp c bit sau:
+
12

=0
0
thỡ A =A
1
+A
2

21

==
+
12


=90
0
thỡ
2
2
2
1
AAA +=
+
12


=120
0

v A
1
=A
2
thỡ A=A
1
=A
2
+
12


=180
0
thỡ
21
AAA =
* Cú th dựng mỏy tớnh tng hp vecto a v dng s
phc
VI. DAO NG TT DN-DAO NG CNG BC-
CNG HNG
1. Dao động tắt dần của con lắc lò xo
+ Độ giảm cơ năng sau một chu kì bằng công của lực ma sát
cản trở trong chu kì đó, nên :
k
F
A
ms
4
=

+ Số dao động thực hiện đợc:
A
A
N

=
+ Thời gian kể từ lúc bắt đầu dao động cho đến khi dừng hẳn:
k
m
NNTN




2.
2
. ===
+ Gọi
max
S
là quãng đờng đi đợc kể từ lúc chuyển động cho
đến khi dừng hẳn. Cơ năng ban đầu bằng tổng công của lực ma
sát trên toàn bộ quãng đờng đó, tức là:
ms
ms
F
kA
SSFkA
2

.
2
1
2
maxmax
2
==
2. Dao động tắt dần của con lắc đơn
+ Suy ra, độ giảm biên độ dài sau một chu kì:
2
4

m
F
S
ms
=
+ Số dao động thực hiện đợc:
S
S
N

=
0
+ Thời gian kể từ lúc chuyển động cho đến khi dừng hẳn:
O
x
M1
d2
M2

d1
g
l
NTN

2 ==
+ Gọi
max
S
là quãng đờng đi đợc kể từ lúc chuyển động cho
đến khi dừng hẳn. Cơ năng ban đầu bằng tổng công của lực ma
sát trên toàn bộ quãng đờng đó, tức là:
?.
2
1
maxmax
2
0
2
== SSFSm
ms

3. Hin tng cng hng xy ra khi: f = f
0
hay =
0
hay T
= T
0
Vi f, , T v f

0
,
0
, T
0
l tn s, tn s gúc, chu k ca lc
cng bc v ca h dao ng.
CHNG III: SểNG C
I. SểNG C HC
1. = vT = v/f
2. Phng trỡnh súng
Ti im O:
u
O
= Acos(t + )
Ti im M
1
: u
M1
= Acos(t + -


1
2
d
)
Ti im M
2
: u
M2

= Acos(t + +


2
2
d
)
3. lch pha gia hai im trờn cựng mt phng truyn
cỏch nhau mt khong d l :


d
2

4. Trong hin tng truyn súng trờn si dõy, dõy c kớch
thớch dao ng bi nam chõm in vi tn s dũng in l f thỡ
tn s dao ng ca dõy l 2f.
II. SểNG DNG
1. Mt s chỳ ý
* u c nh hoc õm thoa l nỳt súng.
* u t do l bng súng
* 2im i xng vi nhau qua nỳt súng luụn dao ng ngc
pha.
* 2im i xng vi nhau qua bng súng luụn dao ng cựng
pha.
* Cỏc im trờn dõy u dao ng vi biờn khụng i
nng lng khụng truyn i
* Khong thi gian gia hai ln si dõy cng ngang (cỏc phn
t i qua VTCB) l na chu k.
2. iu kin cú súng dng trờn si dõy di l:

* Hai u l nỳt súng:
*
( )
2
l k k N

=
S bng súng = s bú súng = k
S nỳt súng = k + 1
* Mt u l nỳt súng cũn mt u l bng súng:
(2 1) ( )
4
l k k N

= +
S bú súng nguyờn = k
S bng súng = s nỳt súng = k + 1
* Mt s dng toỏn lien quan n trng thỏi dao ng thỡ ng
dng nh giao thoa súng, cũn ng dng nh th no m khụng
bit thỡ bn cú l b thiu nng.
**B Sung**
III. GIAO THOA SểNG
Phng trỡnh súng ti 2 ngun (cỏch nhau mt khong l)
1 1
Acos(2 )u ft

= +
;
2 2
Acos(2 )u ft

= +
Phng trỡnh ti im M cỏch hai ngun ln lt d
1
, d
2
1 2 1 2 1 2
2 os os 2
2 2
M
d d d d
u Ac c ft



+ +

= + +


* S cc i:
(k Z)
2 2
l l
k



+ < < + +

* S cc tiu:
1 1
(k Z)
2 2 2 2
l l
k



+ < < + +
1. Hai ngun dao ng cựng pha (
1 2
0

= =
)
* im dao ng cc i: d
1
d
2
= k (kZ)
S ng hoc s im (khụng tớnh hai ngun):
l l
k

< <
* im dao ng cc tiu : d
1
d
2

= (2k+1)
2


S ng hoc s im (khụng tớnh hai ngun):
1 1
2 2
l l
k

< <
2. Hai ngun dao ng ngc pha:(
1 2

= =
)
* im dao ng cc i: d
1
d
2
= (2k+1)
2

(kZ)
S ng hoc s im (khụng tớnh hai ngun):
1 1
2 2
l l
k

< <
* im dao ng cc tiu (khụng dao ng): d
1
d
2
= k
Số đường hoặc số điểm (không tính hai nguồn):
l l
k
λ λ
− < <
Chú ý: Với bài toán tìm số đường dao động cực đại và không
dao động giữa hai điểm M, N cách hai nguồn lần lượt là d
1M
,
d
2M
, d
1N
, d
2N
.
Đặt ∆d
M
= d
1M
- d
2M
; ∆d
N

= d
1N
- d
2N
và giả sử ∆d
M
< ∆d
N
.
+ Hai nguồn dao động cùng pha:
• Cực đại: ∆d
M
< kλ < ∆d
N
• Cực tiểu: ∆d
M
< (k+0,5)λ < ∆d
N
+ Hai nguồn dao động ngược pha:
• Cực đại:∆d
M
< (k+0,5)λ < ∆d
N
• Cực tiểu: ∆d
M
< kλ < ∆d
N
Số giá trị nguyên của k thoả mãn các biểu thức trên là số
đường cần tìm.
IV. SÓNG ÂM

1. Cường độ âm:
W P
I= =
tS S
Với W (J), P (W) là năng lượng, công suất phát âm của nguồn
S (m
2
) là diện tích mặt vuông góc với phương truyền âm (với
sóng cầu thì S là diện tích mặt cầu S=4πR
2
)
2. Mức cường độ âm
0
( ) lg
I
L B
I
=
Hoặc
0
( ) 10.lg
I
L dB
I
=

Với I
0
= 10
-12

W/m
2
ở f = 1000Hz: cường độ âm chuẩn.
3. * Tần số do đàn phát ra (hai đầu dây cố định ⇒ hai đầu là
nút sóng)
( k N*)
2
v
f k
l
= ∈
Ứng với k = 1 ⇒ âm phát ra âm cơ bản có tần số
1
2
v
f
l
=
k = 2,3,4… có các hoạ âm bậc 2 (tần số 2f
1
), bậc 3 (tần số 3f
1
)
… [ Hôm đấy nghỉ học nên không biết cái này]
* Tần số do ống sáo phát ra (một đầu bịt kín, một đầu để hở
⇒ một đầu là nút sóng, một đầu là bụng sóng)
(2 1) ( k N)
4
v
f k

l
= + ∈
Ứng với k = 0 ⇒ âm phát ra âm cơ bản có tần số
1
4
v
f
l
=
k = 1,2,3… có các hoạ âm bậc 3 (tần số 3f
1
), bậc 5 (tần số 5f
1
)
…
CHƯƠNG IV: DAO ĐỘNG VÀ SÓNG ĐIỆN TỪ
1. Dao động điện từ
* Điện tích tức thời q = q
0
cos(ωt + ϕ)
* Hiệu điện thế (điện áp) tức thời
0
0
os( ) os( )
q
q
u c t U c t
C C
ω ϕ ω ϕ
= = + = +

* Dòng điện tức thời i = q’ = -ωq
0
sin(ωt + ϕ)
= I
0
cos(ωt + ϕ +
2
π
)
1
LC
ω
=
;
0
0 0
q
I q
LC
ω
= =
;
0 0
0 0 0
q I
L
U LI I
C C C
ω
ω

= = = =
* Năng lượng điện trường:
2
2
đ
1 1
W
2 2 2
q
Cu qu
C
= = =
2
2
0
đ
W os ( )
2
q
c t
C
ω ϕ
= +
* Năng lượng từ trường:
2
2 2
0
1
W sin ( )
2 2

t
q
Li t
C
ω ϕ
= = +
* Năng lượng điện từ:
đ
W=W W
t
+
2
2 2
0
0 0 0 0
1 1 1
W
2 2 2 2
q
CU q U LI
C
= = = =
Chú ý: + Mạch dao động có tần số góc ω, tần số f và chu kỳ T
thì W
đ
và W
t
biến thiên với tần số góc 2ω, tần số 2f và chu kỳ
T/2
+ Mạch dao động có điện trở thuần R ≠ 0 thì dao động sẽ tắt

dần. Để duy trì dao động cần cung cấp cho mạch một năng
lượng có công suất:
2 2 2 2
2
0 0
2 2
C U U RC
I R R
L
ω
= = =P
2. Sóng điện từ
Vận tốc lan truyền trong không gian v = c = 3.10
8
m/s
Máy phát hoặc máy thu sóng điện từ sử dụng mạch dao động
LC thì tần số sóng điện từ phát hoặc thu được bằng tần số
riêng của mạch.
Bước sóng của sóng điện từ
2
v
v LC
f
λ π
= =
Lưu ý: Mạch dao động có L biến đổi từ L
Min
→ L
Max
và C biến

đổi từ C
Min
→ C
Max
thì bước sóng λ của sóng điện từ phát
(hoặc thu)
λ
Min
tương ứng với L
Min
và C
Min
λ
Max
tương ứng với L
Max
và C
Max

BÀI TẬP
1. Cho mạch dao động với L cố định. Mắc L với C
1
được tần
số dao động là f
1
, mắc L với C
2
được tần số là f
2
.

+ Khi mắc nối tiếp C
1
với C
2
rồi mắc với L ta được tần số f
thỏa :
2
2
2
1
2
fff
+=
+ Khi mắc song song C
1
với C
2
rồi mắc với L ta được tần số f
thỏa :
2
2
2
1
2
111
fff
+=
2. Tụ xoay
CHƯƠNG V: ĐIỆN XOAY CHIỀU
1. Biểu thức điện áp tức thời và dòng điện tức thời:

u = U
0
cos(ωt + ϕ
u
) và i = I
0
cos(ωt + ϕ
i
)
Với ϕ = ϕ
u
– ϕ
i
là độ lệch pha của u so với i, có
2 2
π π
ϕ
− ≤ ≤
2. Dòng điện xoay chiều i = I
0
cos(2πft + ϕ
i
)
* Mỗi giây đổi chiều 2f lần
* Nếu pha ban đầu ϕ
i
=
2
π
−

hoặc ϕ
i
=
2
π
thì chỉ giây đầu
tiên đổi chiều 2f-1 lần.
3. Dòng điện xoay chiều trong đoạn mạch R,L,C
* Đoạn mạch chỉ có điện trở thuần R:
- u
R
cùng pha với i, (ϕ = ϕ
u
– ϕ
i
= 0)
U
I
R
=
và
0
0
U
I
R
=
* Đoạn mạch chỉ có cuộn thuần cảm L:
- u
L

nhanh pha hơn i là π/2, (ϕ = ϕ
u
– ϕ
i
= π/2)
L
U
I
Z
=
và
0
0
L
U
I
Z
=
với Z
L
= ωL là cảm kháng
Lưu ý: Cuộn thuần cảm L cho dòng điện không đổi đi qua
hoàn toàn (không cản trở).
* Đoạn mạch chỉ có tụ điện C:
u
C
chậm pha hơn i là π/2, (ϕ = ϕ
u
– ϕ
i

= -π/2)

C
U
I
Z
=
và
0
0
C
U
I
Z
=
với
1
C
Z
C
ω
=
là dung kháng
Lưu ý: Tụ điện C không cho dòng điện không đổi đi qua (cản
trở hoàn toàn).
* Đoạn mạch RLC không phân nhánh
2 2 2 2 2 2
0 0 0 0
( ) ( ) ( )
L C R L C R L C

Z R Z Z U U U U U U U U= + − ⇒ = + − ⇒ = + −
tan ;sin ; os
L C L C
Z Z Z Z
R
c
R Z Z
ϕ ϕ ϕ
− −
= = =
với
2 2
π π
ϕ
− ≤ ≤
+ Khi Z
L
> Z
C
thì u nhanh pha hơn i
+ Khi Z
L
< Z
C
thì u chậm pha hơn i
+ Khi Z
L
= Z
C
thì u cùng pha với i.

Lúc đó
Max
U
I =
R
gọi là hiện tượng cộng hưởng dòng điện
4. Công suất toả nhiệt trên đoạn mạch RLC:
* Công suất tức thời: P = UIcosϕ + UIcos(2ωt + ϕ
u
+ϕ
i
)
* Công suất trung bình: P = UIcosϕ = I
2
R.
5. Tần số dòng điện do máy phát điện xoay chiều một pha có p
cặp cực, rôto quay với vận tốc n vòng/giây phát ra: f = pn Hz
Từ thông gửi qua khung dây của máy phát điện :
Φ = NBScos(ωt +ϕ) = Φ
0
cos(ωt + ϕ)
Với Φ
0
= NBS là từ thông cực đại gửi qua N vòng dây, B là
cảm ứng từ của từ trường, S là diện tích của vòng dây, ω = 2πf
Suất điện động trong khung dây:
e = ωNSBcos(ωt + ϕ -
2
π
) = E

0
cos(ωt + ϕ -
2
π
)
Với E
0
= ωNSB là suất điện động cực đại.
6. Dòng điện xoay chiều 3 pha là hệ thống ba dòng điện xoay
chiều, gây bởi ba suất điện động xoay chiều cùng tần số, cùng
biên
độ nhưng độ lệch pha từng đôi một là
2
3
π
1 0
2 0
3 0
os( )
2
os( )
3
2
os( )
3
e E c t
e E c t
e E c t
ω
π

ω
π
ω


=


= −



= +


à
1 0
2 0
3 0
os( )
2
os( )
3
2
os( )
3
i I c t
i I c t
i I c t
ω

π
ω
π
ω


=


= −



= +


(tải đối xứng)
Máy phát mắc hình sao: U
d
=
3
U
p
Máy phát mắc hình tam giác: U
d
= U
p
Tải tiêu thụ mắc hình sao: I
d
= I

p
Tải tiêu thụ mắc hình tam giác: I
d
=
3
I
p
7. Công thức máy biến áp lý tưởng:
1 1 2 1
2 2 1 2
U E I N
U E I N
= = =
10. Công suất hao phí trong quá trình truyền tải điện
năng:
2
cos








=∆
ϕ
đi
đi
U

P
RP

l
R
S
ρ
=
là điện trở tổng cộng của dây tải điện (lưu ý: dẫn
điện bằng 2 dây)
Độ giảm điện áp trên đường dây tải điện: ∆U = IR
Hiệu suất tải điện:
đi
đi
đi
nđê
P
PP
P
P
H
∆−
==
8. Đoạn mạch RLC có R thay đổi:
* Khi R=Z
L
-Z
C
 thì
2 2

ax
2 2
M
L C
U U
Z Z R
= =
−
P
* Khi R=R
1
hoặc R=R
2
thì P có cùng giá trị. Ta có
R
1
, R
2
th.mãn phương trình bậc 2
( )
0
2
22
=−+−
CL
ZZPRUPR

2
2
1 2 1 2

; ( )
L C
U
R R R R Z Z
+ = = −
P
Và khi
1 2
R R R=
thì
2
ax
1 2
2
M
U
R R
=P

9. Đoạn mạch RLC có L thay đổi:
* Khi Z
L
=Z
C
thì I
Max
⇒ U
Rmax
; P
Max

còn U
LCMin
* Khi
2 2
C
L
C
R Z
Z
Z
+
=
thì
2 2
ax
C
LM
U R Z
U
R
+
=
và

2 2 2 2 2 2
ax ax ax
; 0
LM R C LM C LM
U U U U U U U U
= + + − − =

* Với



=
=
2
1
LL
LL
thì U
L
có cùng giá trị thì U
Lmax
khi
21
21
2
LL
LL
L
ZZ
ZZ
Z
+
=

* Khi
2 2
4

2
C C
L
Z R Z
Z
+ +
=
thì
ax
2 2
2 R
4
RLM
C C
U
U
R Z Z
=
+ −

10. Đoạn mạch RLC có C thay đổi:
* Khi Z
L
=Z
C
thì I
Max
⇒ U
Rmax
; P

Max
còn U
LCMin

*Khi
2 2
L
C
L
R Z
Z
Z
+
=
thì
2 2
ax
L
CM
U R Z
U
R
+
=
và
2 2 2 2 2 2
ax ax ax
; 0
CM R L CM L CM
U U U U U U U U= + + − − =

*Với



=
=
2
1
CC
CC
thì U
C
có cùng giá trị thì U
Cmax
khi
21
21
2
CC
CC
C
ZZ
ZZ
Z
+
=

* Khi
2 2
4

2
L L
C
Z R Z
Z
+ +
=
thì
ax
2 2
2 R
4
RCM
L L
U
U
R Z Z
=
+ −

11. Mạch RLC có ω thay đổi:
* Khi
1
LC
ω
=
thì I
Max
⇒ U
Rmax

; P
Max
còn U
LCMin
* Khi
2
1 1
2
C
L R
C
ω
=
−
thì
ax
2 2
2 .
4
LM
U L
U
R LC R C
=
−
* Khi
2
1
2
L R

L C
ω
= −
thì
ax
2 2
2 .
4
CM
U L
U
R LC R C
=
−
* Với ω = ω
1
hoặc ω = ω
2
thì I hoặc P hoặc U
R
có cùng một
giá trị thì I
Max
hoặc P
Max
hoặc U
RMax
khi
1 2
ω ωω

=
⇒ tần số
1 2
f f f=
12. Hai đoạn mạch AM gồm R
1
L
1
C
1
nối tiếp và đoạn mạch
MB gồm R
2
L
2
C
2
nối tiếp mắc nối tiếp với nhau có U
AB
= U
AM

+ U
MB
⇒ u
AB
; u
AM
và u
MB

cùng pha ⇒ tanu
AB
= tanu
AM
= tanu
MB
CHƯƠNG VI: SÓNG ÁNH SÁNG
1. Hiện tượng tán sắc ánh sáng.
* Đ/n: Là hiện tượng ánh sáng bị tách thành nhiều màu khác
nhau khi đi qua mặt phân cách của hai môi trường trong suốt.
* Ánh sáng đơn sắc là ánh sáng không bị tán sắc
Ánh sáng đơn sắc có tần số xác định, chỉ có một màu.
Bước sóng của ánh sáng đơn sắc
f
v
=
λ
, truyền trong chân
không
f
c
=
0
λ

* Chiết suất của môi trường trong suốt phụ thuộc vào màu sắc
ánh sáng. Đối với ánh sáng màu đỏ là nhỏ nhất, màu tím là lớn
nhất.
* Ánh sáng trắng là tập hợp của vô số ánh sáng đơn sắc có
màu biến thiên liên tục từ đỏ đến tím.

Bước sóng của ánh sáng trắng: 0,38 µm ≤ λ ≤ 0,76 µm.
2. Hiện tượng giao thoa ánh sáng (chỉ xét giao thoa ánh
sáng trong thí nghiệm Iâng).
* Đ/n: Là sự tổng hợp của hai hay nhiều sóng ánh sáng kết
hợp trong không gian trong đó xuất hiện những vạch sáng và
những vạch tối xen kẽ nhau.
Các vạch sáng (vân sáng) và các vạch tối (vân tối) gọi là vân
giao thoa.
* Hiệu đường đi của ánh sáng (hiệu quang trình) :
D
ax
ddd =−=∆
12
* Khoảng vân i là khoảng cách giữa hai vân sáng hoặc hai vân
tối liên tiếp::
a
D
i
λ
=

* Vị trí (toạ độ) vân sáng: x
s
=ki (
Zk
∈
)
k = 0: Vân sáng trung tâm
k = ±1: Vân sáng bậc (thứ) 1…
* Vị trí (toạ độ) vân tối: x

t
=ki+
2
i
(
Zk ∈
)
k = 0, k = -1: Vân tối thứ (bậc) nhất
k = 1, k = -2: Vân tối thứ (bậc) hai…
* Nếu thí nghiệm được tiến hành trong môi trường trong suốt
có chiết suất n thì bước sóng và khoảng vân đều giảm n lần :
n
i
i
n
== ';'
λ
λ
* Khi nguồn sáng S di chuyển theo phương song song với S
1
S
2
thì hệ vân di chuyển ngược chiều và khoảng vân i vẫn không
đổi.
Độ dời của hệ vân là:
0
1
D
x d
D

=
Trong đó: D là khoảng cách từ 2 khe tới màn
D
1
là khoảng cách từ nguồn sáng tới 2 khe
d là độ dịch chuyển của nguồn sáng
* Khi trên đường truyền của ánh sáng từ khe S
1
(hoặc S
2
) được
đặt một bản mỏng dày e, chiết suất n thì hệ vân sẽ dịch chuyển
về phía S
1
(hoặc S
2
) một đoạn:
0
( 1)n eD
x
a
-
=
* Xác định số vân sáng, vân tối trong vùng giao thoa (trường
giao thoa) có bề rộng L (đối xứng qua vân trung tâm)
+ Số vân sáng (là số lẻ):
1
2
2 +







=
i
L
N
S

+ Số vân tối (là số chẵn):






+=
2
1
2
2
i
L
N
t
* Xác định số vân sáng, vân tối giữa hai điểm M, N có toạ độ
x
1

, x
2
(giả sử x
1
< x
2
)
+ Vân sáng: x
1
< ki < x
2

+ Vân tối: x
1
< (k+0,5)i < x
2
Số giá trị k ∈ Z là số vân sáng (vân tối) cần tìm
Lưu ý: M và N cùng phía với vân trung tâm thì x
1
và x
2
cùng
dấu.
M và N khác phía với vân trung tâm thì x
1
và x
2
khác
dấu.
* Xác định khoảng vân i trong khoảng có bề rộng L. Biết

trong khoảng L có n vân sáng.
+ Nếu 2 đầu là hai vân sáng thì:
1
L
i
n
=
-
+ Nếu 2 đầu là hai vân tối thì:
L
i
n
=
+ Nếu một đầu là vân sáng còn một đầu là vân tối thì:
0,5
L
i
n
=
-

* Sự trùng nhau của các bức xạ λ
1
, λ
2
(khoảng vân
tương ứng là i
1
, i
2

)
+ Trùng nhau của vân sáng: x
s
= k
1
i
1
= k
2
i
2
= ⇒ k
1
λ
1
=
k
2
λ
2
=
+ Trùng nhau của vân tối: x
t
= (k
1
+ 0,5)i
1
= (k
2
+ 0,5)i

2
=
⇒ (k
1
+ 0,5)λ
1
= (k
2
+ 0,5)λ
2
=
Lưu ý: Vị trí có màu cùng màu với vân sáng trung tâm là vị trí
trùng nhau của tất cả các vân sáng của các bức xạ.
* Trong hiện tượng giao thoa ánh sáng trắng (0,38µm ≤ λ ≤
0,76µm)
- Bề rộng quang phổ bậc k:
( )
tđk
iik −=∆
- Xác định số vân sáng, số vân tối và các bức xạ tương ứng
tại một vị trí xác định (đã biết x)
+ Vân sáng:
76,0
1
38,0 ≤=≤
D
ax
k
λ
⇒ các giá trị của k ⇒ λ

+ Vân tối:
76,0
5.0
1
38,0 ≤
+
=≤
D
ax
k
λ
⇒ các giá trị của k ⇒ λ
CHƯƠNG VII: LƯỢNG TỬ ÁNH SÁNG
1. Năng lượng một lượng tử ánh sáng (hạt phôtôn)
λ
ε
hc
hf
==
Trong đó : h = 6,625.10
-34
Js là hằng số Plăng.
c = 3.10
8
m/s là vận tốc ánh sáng trong chân
không.
2. Tia Rơnghen (tia X)
Bước sóng nhỏ nhất của tia Rơnghen
đ
E

hc
=
min
λ
Trong đó
2
2
0
đ
2 2
mv
mv
E e U= = +
là động năng của electron
khi đập vào đối catốt (đối âm cực)
U là hiệu điện thế giữa anốt và catốt
v là vận tốc electron khi đập vào đối catốt
v
0
là vận tốc của electron khi rời catốt (thường v
0

= 0)
Laiman
K
M
N
O
L
P

H
HH
H
n=1
n=2
n=3
n=4
n=5
n=6
m = 9,1.10
-31
kg là khối lượng electron
3. Hiện tượng quang điện
*Công thức Anhxtanh :
2
2
max0
mv
A
hc
hf +===
λ
ε
Trong đó
0
λ
hc
A =
là công thoát của kim loại dùng làm catốt
λ

0
là giới hạn quang điện của kim loại dùng làm
catốt
* Để dòng quang điện triệt tiêu thì U
AK
≤ U
h
(U
h
< 0), U
h
gọi là
hiệu điện thế hãm:
2
0 ax
2
M
h
mv
eU =
Lưu ý: Trong một số bài toán người ta lấy U
h
> 0 thì đó là độ
lớn.
* Xét vật cô lập về điện, có điện thế cực đại V
Max
và khoảng
cách cực đại d
Max
mà electron chuyển động trong điện trường

cản có cường độ E được tính theo công thức:
2
ax 0 ax ax
1
2
M M M
e V mv e Ed= =
* Với U là hiệu điện thế giữa anốt và catốt, v
A
là tốc độ cực đại
của electron khi đập vào anốt, v
K
= v
0Max
là tốc độ ban đầu cực
đại của electron khi rời catốt thì:
2 2
1 1
2 2
A K
e U mv mv= -
* Hiệu suất lượng tử (hiệu suất quang điện)
0
n
H
n
=
Với n và n
0
là số electron quang điện bứt khỏi catốt và số

phôtôn đập vào catốt trong cùng một khoảng thời gian t.
Công suất của nguồn bức xạ:
t
n
p
ε
0
=
Cường độ dòng quang điện bão hoà:
bh
n e
q
I
t t
= =
à
ep
I
H
bh
ε
=
* Bán kính quỹ đạo của electron khi chuyển động với vận tốc
v trong từ trường đều B :
α
sinBe
mv
R =
(
( )

Bv,
=
α
)
Lưu ý: Hiện tượng quang điện xảy ra khi được chiếu đồng
thời nhiều bức xạ thì khi tính các đại lượng: Tốc độ ban đầu
12
λ
23
λ
13
λ
1
2
3
cực đại v
0Max
, hiệu điện thế hãm U
h
, điện thế cực đại V
Max
, …
đều được tính ứng với bức xạ có λ
Min
(hoặc f
Max
)
4. Tiên đề Bo - Quang phổ nguyên tử Hiđrô
* Tiên đề Bo
thâpcao

EE −=
ε
* Bán kính quỹ đạo dừng thứ n của electron trong nguyên tử
hiđrô:
r
n
= n
2
r
0
Với r
0
=5,3.10
-11
m là bán kính Bo (ở quỹ đạo K)
* Năng lượng electron trong nguyên tử hiđrô:
2
13,6
( )
n
E eV
n
=-
Với n ∈ N
*
.
Năng lượng ion hóa là năng lượng tối thiểu để đưa e từ quỹ
đạo K ra xa vô cùng (làm ion hóa nguyên tử Hiđrô):
E
ion

=13,6eV
* Sơ đồ mức năng lượng (Cái hình to quá, cmn chứ)
- Dãy Laiman: Nằm trong vùng tử ngoại:Ứng với e chuyển
từ quỹ đạo bên ngoài về quỹ đạo K
Lưu ý: Vạch dài nhất λ
LK
khi e chuyển từ L → K
Vạch ngắn nhất λ
∞
K
khi e chuyển từ ∞ → K.
- Dãy Banme: Một phần nằm trong vùng tử ngoại, một phần
nằm trong vùng ánh sáng nhìn thấy
Ứng với e chuyển từ quỹ đạo bên ngoài về quỹ đạo L
Vùng ánh sáng nhìn thấy có 4 vạch:
Vạch đỏ H
α
ứng với e: M → L
Vạch lam H
β
ứng với e: N → L
Vạch chàm H
γ
ứng với e: O → L
Vạch tím H
δ
ứng với e: P → L
Lưu ý: Vạch dài nhất λ
ML
(Vạch đỏ H

α

)
Vạch ngắn nhất λ
∞
L
khi e chuyển từ ∞ → L.
- Dãy Pasen: Nằm trong vùng hồng ngoại
Ứng với e chuyển từ quỹ đạo bên ngoài về quỹ đạo M
Lưu ý: Vạch dài nhất λ
NM
khi e chuyển từ N → M.
Vạch ngắn nhất λ
∞
M
khi e chuyển từ ∞ → M.
Mối liên hệ giữa các bước sóng , tần số các vạch quang phổ
nguyên từ hiđrô:
13 12 23
1 1 1
λ λ λ
= +

CHƯƠNG IX. VẬT LÝ HẠT NHÂN
1. Hiện tượng phóng xạ
* Số n.tử chất phóng xạ còn lại sau thời gian t
t
T
t
eN

N
N
λ
−
==
0
0
2
* Số hạt nguyên tử bị phân rã bằng số hạt nhân con được tạo
thành và bằng số hạt (α hoặc e
-
hoặc e
+
) được tạo thành:
NNN
−=∆
0
* Khối lượng chất phóng xạ còn lại sau thời gian t:
t
T
t
em
m
m
λ
−
==
0
0
2

Trong đó :
T
2ln
=
λ
gọi là hằng số phóng xạ
λ và T không phụ thuộc vào các tác động bên ngoài mà chỉ
phụ thuộc bản chất bên trong của chất phóng xạ.
* Khối lượng chất bị phóng xạ sau thời gian t :
mmm −=∆
0
* Phần trăm chất phóng xạ bị phân rã:
t
T
t
e
m
m
λ
−
−=−=
∆
1
2
1
1
0
Phần trăm chất phóng xạ còn lại:
t
T

t
e
m
m
λ
−
==
2
1
0
* Liên hệ giữa khối lượng và số nguyên tử :
A
N
A
m
N =
N
A
= 6,022.10
-23
mol
-1
là số Avôgađrô (số hạt trong một mol)
* Độ phóng xạ H:Là đại lượng đặc trưng cho tính phóng xạ
mạnh hay yếu của một lượng chất phóng xạ, đo bằng số phân
rã trong 1 giây :
NHeH
H
H
t

T
t
λ
λ
===
−
;
2
0
0
H
0
= λN
0
là độ phóng xạ ban đầu.
Đơn vị: Becơren (Bq); 1Bq = 1 phân rã/giây
Curi (Ci); 1 Ci = 3,7.10
10
Bq
Lưu ý: Khi tính độ phóng xạ H, H
0
(Bq) thì chu kỳ phóng xạ T
phải đổi ra đơn vị giây(s).
2. Hệ thức Anhxtanh, độ hụt khối, năng lượng liên kết
* Hệ thức Anhxtanh giữa khối lượng và năng lượng
Vật có khối lượng m thì có năng lượng nghỉ E = m.c
2
Với c = 3.10
8
m/s là vận tốc ánh sáng trong chân không.

* Độ hụt khối của hạt nhân
A
Z
X
: ∆m = m
0
– m
Với: m
0
= Zm
p
+ Nm
n
= Zm
p
+ (A-Z)m
n
là khối lượng các
nuclôn.
m là khối lượng hạt nhân X.
* Năng lượng liên kết : ∆E = ∆m.c
2
= (m
0
-m)c
2

* Năng lượng liên kết riêng (là năng lượng liên kết tính cho 1
nuclôn):
A

E
∆
Lưu ý: Năng lượng liên kết riêng càng lớn thì hạt nhân càng
bền vững.
3. Phản ứng hạt nhân
* Phương trình phản ứng:
4321
4
4
3
3
2
2
1
1
XXXX
A
Z
A
Z
A
Z
A
Z
+→+
Trong số các hạt này có thể là hạt sơ cấp như nuclôn, e,
phôtôn
Trường hợp đặc biệt là sự phóng xạ: X
1
→ X

2
+ X
3
X
1
là hạt nhân mẹ, X
2
là hạt nhân con, X
3
là hạt α hoặc β
* Các định luật bảo tồn
+ Bảo tồn số nuclơn (số khối): A
1
+ A
2
= A
3
+ A
4
+ Bảo tồn điện tích (ngun tử số): Z
1
+ Z
2
= Z
3
+ Z
4
Hai định luật này dùng để viết phương trình phản ứng hạt
nhân
+ Bảo tồn năng lượng

( )
( )
∑ ∑
∑∑
∑ ∑
∆−∆=
∆−∆=
−=
ts
ts
st
EE
cmm
cmmQ
2
2
Q>0 phản ứng tỏa năng lượng; Q<0 phản ứng thu năng lượng
Ngồi ra :
∑ ∑
−=
đtđs
WWQ
+ Bảo tồn động lượng:
∑ ∑
=
st
pp
(với
vmp =
)

Lưu ý: - Khơng có định luật bảo tồn khối lượng.
- Mối quan hệ giữa động lượng p
X
và động năng K
X

của hạt X là:
2
2
X X X
p m K=
4. Các hằng số và đơn vị thường sử dụng
* Số Avơgađrơ: N
A
= 6,022.10
23
mol
-1
* Đơn vị năng lượng: 1eV = 1,6.10
-19
J; 1MeV = 1,6.10
-13
J
* Đơn vị khối lượng ngun tử (đơn vị Cacbon):
1u = 1,66055.10
-27
kg = 931 MeV/c
2
* Điện tích ngun tố: |e| = 1,6.10
-19

C
* Khối lượng prơtơn: m
p
= 1,0073u
* Khối lượng nơtrơn: m
n
= 1,0087u
* Khối lượng electrơn: m
e
= 9,1.10
-31
kg = 0,0005u
[Từ chương này trở đi là giảm tải, đây là tài liệu copy]
CHƯƠNG X. TỪ VI MÔ ĐẾN VĨ MÔ
1. HẠT SƠ CẤP
- Hạt sơ cấp là những hạt có kích thước và khối lượng nhỏ
hơn hạt nhân nguyên tử. Đặc trưng chính của các hạt sơ
cấp là:
+ Khối lượng nghỉ m
0
hạt năng lượng nghỉ E
0
= m
0
c
2
.
+ Số lượng tử điện tích q của hạt sơ cấp có thể là +1, -1, 0
(tính theo điện tích nguyên tố e).
+ Số lượng spin s là đại lượng đặc trưng cho chuyển động

nội tại của hạt sơ cấp.
+ Thời gian sống trung bình. Chỉ có 4 hạt sơ cấp không phân
rã thành các hạt khác, đó là prôtôn, êlectron, phôtôn,
nơtrinô; còn lại là các hạt không bền có thời gian sống rất
ngắn, cỡ từ 10
-24
s đến 10
-6
s, trừ nơtron có thời gian sống là
932s.
+ Phần lớn các hạt sơ cấp đều tạo thành cặp: hạt và phản
hạt.
Phản hạt có cùng khối lượng nghỉ, cùng spin, điện tích có
cùng độ lớn nhưng trái dấu.
- Các hạt sơ cấp được phân thành 4 loại: phôtôn, leptôn,
mêzôn và barion. Mêzôn và barion được gọi chung là
hrôn.
Có 4 loại tương tác cơ bản đối với hạt sơ cấp là: tương tác
hấp dẫn, tương tác điện từ, tương tác yếu, tương tác
mạnh.
- Tất cả các hrôn đều có cấu tạo từ hạt quac.
Có 6 loại quac là u, d, s, c, b và t.
Điện tích các hạt quac là
±
3
e
,
±
2
3

e
.
Các barion là tổ hợp của ba quac.
Quan niệm hiện nay về các hạt thực sự là sơ cấp gồm các
quac, các leptôn và các hạt truyền tương tác là gluôn,
phôtôn,
W
±
, Z
0
và gravitôn.
2. HỆ MẶT TRỜI
- Hệ Mặt Trời gồm Mặt Trời ở trung tâm hệ; 8 hành tinh lớn
và các vệ tinh của nó gồm Thuỷ tinh, Kim tinh, Trái Đất,
Hoả tinh, Mộc tinh, Thổ tinh, Thiên Vương tinh và Hải
Vương tinh. Các hành tinh này chuyển động quanh Mặt Trời
theo cùng một chiều và gần như trong cùng mặt phẳng. Mặt
Trời và các hành tinh còn tự quay quanh mình nó.
Khối lượng Mặt Trời bằng 1,99.10
30
kg, gấp 333000 lần khối
lượng Trái Đất. Khoảng cách từ Trái Đất đến Mặt Trời xấp
xỉ 150 triệu km, bằng 1 đơn vò thiên văn.
- Mặt Trời gồm quang cầu và khí quyển Mặt Trời.
Mặt Trời luôn bức xạ năng lượng ra xung quanh. Hằng số
Mặt Trời là H= 1360W/m
2
. Công suất bức xạ năng lượng
của Mặt Trời là P = 3,9.10
26

W. Nguồn năng lượng của Mặt
Trời chính là các phản ứng nhiệt hạch. Ở thời kì hoạt động
của Mặt Trời, trên Mặt Trời xuất hiện các vết đen, bùng
sáng nhiều hơn lúc bình thường.
- Trái Đất có dạng phỏng cầu có bán kính xích đạo bằng
6378km, có khối lượng là 5,98.10
24
kg. Mặt Trăng là vệ tinh
của Trái Đất có bán kính 1738km và khối lượng là
7,35.10
22
kg. Gia tốc trọng trường trên Mặt Trăng là
1,63m/s
2
.
3. SAO. THIÊN HÀ
- Sao là một khối khí nóng sáng giống như Mặt Trời nhưng
ở rất xa Trái Đất. Đa số sao ở trạng thái ổn đònh. Ngoài ra
có một số sao đặc biệt như sao biến quang, sao mới, sao
nơtron.
Khi nhiên liệu trong sao cạn kiệt, sao trở thành sao lùn, sao
nơtron hoặc lỗ đen.
- Thiên hà là hệ thống gồmnhiều loại sao và tinh vân.
Ba loại thiên hà chính là thiên hà xoắn ốc, thiên hà elip, và
thiên hà không đònh hình.
Thiên Hà của chúng ta là thiên hà xoắn ốc có đường kính
khoảng 100 ngàn năm ánh sáng, dày khoảng 330 năm ánh
sáng, khối lượng bằng 150 tỉ lần khối lượng Mặt Trời. Hệ
Mặt Trời nằm ở rìa Thiên Hà, cách trung tâm khoảng 30
000 năm ánh sáng và quay với tốc độ khoảng 250km/s.

4. THUYẾT BIG BANG
Theo Thuyết Big Bang, vũ trụ được tạo ra bởi một vụ nổ
“cực lớn, mạnh” cách đây khoảng 14 tỉ năm, hiện đang dãn
nở và loãng dần. Hai hiện tượng thiên văn quan trọng là vũ
trụ dãn nở và bức xạ “nền” vũ trụ là minh chứng của thuyết
Big Bang.