Rác– mối nguy hại của môi trường & sức khoẻ cộng đồng

RÁC– MỐI NGUY HẠI CỦA MÔI TRƯỜNG
& SỨC KHOẺ CỘNG ĐỒNG
I. HIỆN TRẠNG RÁC THẢI TP.HCM
Với kế hoạch tăng trưởng kinh tế từ năm 2006 đến 2010 là 12%, thành phố Hồ Chí Minh đang
phấn đấu để trở thành một trung tâm công nghiệp, dịch vụ và khoa học công nghệ, đi trước và
về trước trong công cuộc đổi mới xây dựng đất nước.
Bên cạnh nhiều lợi ích về kinh tế và xã hội do phát triển kinh tế mang lại, cùng với chất lượng
cuộc sống của người dân đô thị ngày càng được nâng cao, thành phố Hồ Chí Minh đang phải
đối đầu với vấn đề về lượng rác thải phát sinh ngày càng nhiều đang là mối nguy cơ gây ô
nhiễm môi trường và làm mất vẻ mỹ quan của Thành phố.
1.1. Khối lượng rác thải
Với gần 8 triệu dân, hàng trăm ngàn cơ sở dịch vụ, văn phòng, trường học và hơn 8.000 cơ sở
công nghiệp lớn, vừa và nhỏ, mỗi ngày thành phố Hồ Chí Minh đổ ra khoảng 6.000-6.500 tấn
chất thải rắn đô thị, trong đó thu gom được khoảng 4.900-5.200 tấn/ngày, tái chế/tái sinh
khoảng 700-900 tấn/ngày, khối lượng còn lại bị thải vào hệ thống kênh rạch và môi trường
xung quanh.
Trong đó:
- Chất thải rắn sinh hoạt khoảng 5500 tấn/ngày;
- Chất thải rắn công nghiệp: 500 tấn/ngày (gồm cả 50 tấn CTRNH/ngày)
- Chất thải bệnh viện: 20 tấn/ngày.
Ước tính trong những năm tới, lượng rác sẽ tăng bình quân 10%/năm.
1.2. Hiện trạng công tác thu gom và vận chuyển rác thải trên địa bàn Tp.HCM
Hiện trạng thu gom, trung chuyển và vận chuyển rác nói chung tại Tp.HCM được thể hiện ở sơ
đồ sau:
1
Hình 1. Sơ đồ thu gom, trung chuyển và vận chuyển rác TP.HCM
1.2.1. Thực trạng hệ thống thu gom rác thải trên địa bàn TP.HCM
 Phương tiện thu gom
Thành phố hiện có 517 xe thu gom vận chuyển rác các loại như lavi, xe xuồng, xe ép, xe tải
ben, xe hooklift có tải trọng từ 1 tấn đến 15 tấn với 52 nhãn hiệu khác nhau. Đây là số lượng xe
của 22 Công ty dịch vụ công ích, Công ty Môi trường đô thị và Hợp tác xã công nông. Quy

trình bố trí thu gom và vận chuyển rác cho các loại xe này như sau:
Thu gom về trạm trung chuyển: có 175 xe ép, xe tải ben với tải trọng dưới 4 tấn thực hiện thu
gom 1.915 tấn rác/ngày từ điểm phát sinh rác đến trạm trung chuyển và sau đó đổ sang các xe
chuyên dụng khác có tải trọng lớn hơn để vận chuyển đến bãi xử lý với cự ly vận chuyển trung
bình là 13,98 km.
Tuy nhiên, dung tích chứa của các phương tiện hiện nay đều không đáp ứng khối lượng chất
thải được thu gom trong một chuyến, phần lớn các phương tiện đều phải cơi nới cao lên. Hầu
hết các phương tiện thu gom của lực lượng rác dân lập đều đáp ứng được nhu cầu thu gom, các
phương tiện này đều có khả năng thu gom rác với khối lượng lớn (gấp 1,5 - 2 lần so với các
loại thùng 660 lít), vận tốc vận chuyển nhanh như xe lam, lavi, xe bagac máy, v.v… Do hầu hết
các phương tiện này là tự chế, không theo quy chuẩn hay thiết kế đảm bảo về mặt môi trường
nên các phương tiện này thường gây ô nhiễm về không khí (mùi, tiếng ồn), nước (nước rỉ rác),
v.v…
 Phương pháp quét dọn và thu gom rác
Quét rác đường phố: do lực lượng 24 Cty DVCI Q, H thực hiện quét gom rác tại các khu vực
công cộng (các tuyến đường, vỉa hè, tiểu đảo, hàm ếch miệng cống) trên phần địa bàn của
mình.
Thu gom rác hộ dân: do lực lượng Cty DVCI Q,H ( khoảng 40%) và lực lượng tư nhân (khoảng
60%) cùng thực hiện. Rác sinh hoạt từ nguồn thải ra được chứa đựng trong các thùng chứa 660
Nguồn
phát sinh
Xe ép nhỏ
Xe đẩy tay, xe ba
gác, thùng đựng rác
cố định và di động
Bô ép
rác kín
Điểm
hẹn
Trạm trung

chuyển
Xe < 4 tấn
Xe > 4 tấn
Xe 2-7 tấn
Nhà máy xử lý,
bãi chôn lấp
2
lít hoặc thùng chứa xe tay được công nhân vệ sinh chuyển bằng xe tay đưa đến các điểm hẹn
trên đường phố hoặc các bô, trạm trung chuyển rác gần nhất.
Hàng ngày chất thải rắn sinh hoạt được thu gom bằng xe đẩy tay hay thùng 660lít và tập trung
tại điểm hẹn hay trạm ép rác kín, sau đó đổ trực tiếp vào xe ép rác chuyển đến trạm trung
chuyển, một số xe đẩy tay đổ trực tiếp vào trạm trung chuyển khi thu gom chất thải rắn ở khu
vực gần trạm trung chuyển. Tại trạm trung chuyển xe tải và xe ép lớn (từ 7-10 tấn) nhận chất
thải rắn và đổ ra bãi chôn lấp Gò Cát (Bình Chánh) hoặc Phước Hiệp (Củ Chi). Tại một số
điểm, chất thải rắn sau khi được thu gom bằng xe đẩy tay chuyển trực tiếp sang xe ép lớn và
chở thẳng đến bãi chôn lấp.
Công tác lấy rác diễn ra nhanh chóng không mất nhiều thời gian do các hộ dân thường chứa rác
trong các bịch nulon và để sẵn trước cửa nhà hay trên lề đường. Thời gian thu gom rác trong
ngày khác nhau tùy theo mỗi quận.
Mỗi loại rác có một qui trình thu gom, vận chuyển đặc trưng
 Rác sinh hoạt
- Thu gom sơ cấp: Rác sinh hoạt được thu gom từ hộ dân ra các bô rác, điểm hẹn,
bãi chuyển tiếp… và chở đến các bãi chứa chung hay những điểm chuyển tiếp.
- Thu gom thứ cấp: Rác sinh hoạt được chở từ các bô rác và điểm hẹn đến trạm
trung chuyển hay bãi chôn lấp để xử lý.
Rác sinh hoạt sau khi thu gom sẽ được vận chuyển về khu xử lý
 Rác xây dựng
Rác xây dựng sẽ được thu gom và vận chuyển đến điểm hẹn quy định hoặc trạm trung chuyển.
Từ đây, rác xây dựng cũng sẽ được đưa đến bãi chôn lấp.
 Rác y tế

Rác thải y tế có chứa nhiều thành phần độc hại như:
bệnh phẩm, bông băng, kim tiêm, dụng cụ y tế cần
phải được phân loại, thu chứa tại các cơ sở y tế do
Ngành Y tế thực hiện (CTNH được lưu chứa trong
thùng 240 lít màu cam).
Thu gom, vận chuyển và tiêu hủy chất thải rắn y tế
do Công ty Môi Trường Đô Thị đảm trách.
 Rác thải công nghiệp
Việc thu gom, vận chuyển rác thải công nghiệp do các cơ sở sản xuất tự giải quyết theo 2
hướng:
3
- Loại không thể tái chế: được cơ sở thu gom và ký hợp đồng với các đơn vị vê sinh môi
trường để xử lý.
- Loại có thể tái chế, tái sử dụng: được phân loại và bán cho các cơ sở sản xuất nhằm để
tái chế.
1.2.2. Hiện trạng vận chuyển rác thải trên địa bàn Tp.HCM
 Phương tiện vận chuyển
Vận chuyển thẳng lên bãi rác: có 342 xe ép, xe tải ben, xe hooklift với tải trọng trên 4 tấn thu
gom 6.059 tấn rác/ngày từ các nơi phát sinh rác (điểm hẹn, chợ, cơ sở sản xuất, trạm ép rác kín,
nơi có nguồn rác lớn) vận chuyển rác trực tiếp lên bãi xử lý với cự ly vận chuyển trung bình là
32,66 km.
 Phương thức vận chuyển
Cty Môi trường Đô thị là đơn vị tổng thầu ký hợp đồng lại với các Cty DVCI Q,H tổ chức tiếp
nhận, thu gom rác tại các điểm hẹn, các thùng rác công cộng hoặc các điểm phát sinh rác đổ
bừa bãi trên đường phố, sau đó:
- Sử dụng xe ép < 4 tấn chuyển rác đến các trạm trung chuyển rác.
- Sử dụng xe ép > 4 tấn chuyển rác đưa thẳng đến khu xử lý rác.
Ngoài ra, Quận 1, Quận Tân Bình, Tân Phú, Bình Tân, Bình Chánh và Huyện Củ Chi, Cần Giờ
là những đơn vị được phân cấp trực tiếp thực hiện công tác vận chuyển rác thông qua hợp
đồng với UBND Quận - Huyện.

Các mục tiêu của các trạm chuyển tiếp bao gồm:
- Đón tiếp các xe thu gom rác thải một cách có trật tự;
- Xử lý các rác thải thành từng khối;
- Chuyển từng khối sang hệ thống vận chuyển hoạt động như một bộ phận trung gian
giữa hệ thống vận chuyển và các xe thu gom rác thải;
- Giảm thiểu sự lộn xộn và tác động của các hoạt động thu gom CTR đến môi trường.
Thành phần của hệ thống trung chuyển rác thải của TP. HCM bao gồm: Bô rác, điểm hẹn, trạm
trung chuyển
 Bô rác
4
- Là các khu đất trống được xây tường bao làm nơi lưu chứa rác tạm thời, thường không
có mái che, không được xây dựng kiên cố và không được xử lý các vấn đề liên quan đến
môi trường.
- Hiện nay, toàn thành phố có khoảng 39 bô rác trong đó nội thành có 4 bô, ngoại thành
35 bô.
Hình2. Các bô rác hợp vệ sinh
 Điểm hẹn
- Là vị trí tập kết các xe tay chở rác để chuyển sang xe cơ giới
- Trong tương lai, các điểm hẹn nằm trong thành phố cần phải được giảm dần, thay thế
bằng các trạm trung chuyển với công nghệ tốt hơn.
 Trạm trung chuyển
- Là nơi tiếp nhận rác từ các xe thu gom nhỏ để chuyển sang xe có tải trọng lớn vận
chuyển đến khu xử lý.
- Trạm được xây dựng kiên cố, có nền bêtông cứng, mái che và có hệ thống xử lý mùi,
bụi…
5
Tuỳ vào mỗi loại rác mà có các trạm trung chuyển, tiếp nhận khác nhau
Đối với rác sinh hoạt
Có 2 trạm trung chuyển chính nhận rác từ các xe ép rác nhỏ, xe tải nhỏ, xe đẩy tay.
- Trạm trung chuyển 12B Quang Trung, Gò Vấp.

- Trạm trung chuyển Vận chuyển số 2 (345/2 Lạc Long Quân, Quận 11)
Đối với rác xây dựng
Có 3 trạm trung chuyển:
- Trạm trung chuyển Vận chuyển số 3 (150 Lê Đại Hành, Quận 11)
- Trạm trung chuyển container (42– 44 Võ Thị Sáu, Quận 1)
- Trạm trung chuyển 75 Bà Hom
Các trạm trung chuyển nêu trên đều được trang bị cân để xác định khối lượng rác thu gom
mang đến
Các trạm ép rác kín
Là loại trạm trung chuyển sử dụng phương tiện nạp rác là container kín có thể tích từ 15-25 m3.
Thùng ép rác kín khi được nạp đầy sẽ được cẩu nâng lên xe có trang bị cơ cấu hooklift.
Hình 4. Hệ thống ép rác kín và các container chứa rác.
TP.HCM có 4 trạm ép rác kín đó là:
- Trạm ép rác kín Phan Văn Trị, Q. Bình Thạnh
- Trạm ép rác kín Lô A cư xá Thanh Đa, P.27, Q. Bình Thạnh
- Trạm ép rác kín 350B Trần Bình Trọng, P. 1, Q. 10
- Trạm ép rác kín 12 Quang Trung, Q. Gò Vấp
1.3. Hiện trạng xử lý rác thải tại Tp.HCM
Công nghệ truyền thống được sử dụng để xử lý chất thải rắn đô thị ở nước ta là chôn lấp vệ
sinh với rất nhiều nhược điểm như chiếm đất, tạo thành nước rò rỉ có nồng độ ô nhiễm cao, khí
bãi chôn lấp gây hiệu ứng nhà kính, …
6