Xây dựng hệ thống kế toán trách nhiệm tại công ty CP SX KD XNK dịch vụ và đầu tư tân bình (tanimex)

BăGIỄOăDCăVÀăÀOăTO
TRNGăIăHCăKINHăTăTHÀNHăPHăHăCHệăMINH

oOo






NGUYNăTÀIăCAMăLY



XỂYăDNG HăTHNGăKăTOỄNăTRỄCHăNHIMăTIăCỌNGăTYăCă
PHNăSXăKDăXNKăDCHăVăVÀăUăTăTỂNăBỊNHă(TANIMEX)




LUNăVNăTHCăSăKINHăT



NGIăHNGăDNăKHOAăHC
TS.ăHUNHăLI

TP.H Chí Minh  N 


BăGIỄOăDCăVÀăÀOăTO
TRNGăIăHCăKINHăTăTHÀNHăPHăHăCHệăMINH

oOo




NGUYNăTÀIăCAMăLY




XỂYăDNG HăTHNGăKăTOỄNăTRỄCHăNHIMăTIăCỌNGăTYăCă
PHNăSXăKDăXNKăDCHăVăVÀăUăTăTỂNăBỊNHă(TANIMEX)


ChuyênăngƠnh:ăăKătoán
Mƣăs:ă60340301



LUNăVNăTHCăSăKINHăT

NGIăHNGăDNăKHOAăHC
TS.ăHUNHăLI

TP.H Chí Minh  N 

LIăCAMăOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cu đc lp ca tôi vi s góp ý ca Ngi
hng dn khoa hc TS. Hunh Li. Tt c các ngun tài liu tham kho đã đc công
b đy đ. Ni dung ca lun vn là trung thc.
Tác gi lun vn
Nguyn Tài Cam Ly
















MC LC
Trang ph bìa
Li cam đoan

Mc lc
Danh mc các ký hiu, các ch vit tt
Danh mc các bng
Danh mc các s đ
LI M U 1
CHNGă1ă CăS LUN V K TOÁN TRÁCH NHIM 6
1.1.Tng quan v k toán trách nhim 6
1.1.1. Bn cht ca k toán trách nhim 6
1.1.2. Chc nng và đi tng s dng thông tin k toán trách nhim 9
1.2. Phân cp qun lý và vai trò ca k toán trách nhim 11
1.3. Các niădungăcăbn ca k toán trách nhim 13
1.3.1. Xác lp các trung tâm trách nhim và h thng trung tâm trách nhim 13
1.3.1.1.Trung tâm chi phí (Cost Centers) 13
1.3.1.2. Trung tâm doanh thu (Revenue Centers) 13
1.3.1.3.Trung tâm li nhun (Profit Centers) 14
1.3.1.4. Trung tâm đu t (Investment Centers) 15
1.3.2. Xây dng ch tiêu, báo cáo và trình t tin hành k toán trách nhim 15
14
1.3.2.1. Xây dng ch tiêu, báo cáo, trình t tin hành k toán trách nhim trung tâm chi
phí
17
1.3.2.2. Xây dng ch tiêu, báo cáo, trình t tin hành k toán trách nhim trung tâm
doanh thu 18
1.3.2.3.Xây dng ch tiêu, báo cáo, trình t tin hành k toán trách nhim trung tâm li
nhun 20
1.3.2.4.Xây dng ch tiêu, báo cáo, trình t tin hành k toán trách nhim trung tâm đu
t trang 19
1.4. Mt s nhân t căbn nhăhngăđn k toán trách nhim 21
1.4.1. Phân cp và phân quyn qun lý 23
1.4.2. Quan đim v thành qu qun lỦ và đo lng thành qu qun lý 24

1.4.3. Chi phí kim soát đc và không kim soát đc 26
1.4.4. nh giá chuyn nhng ni b 27
KT LUNăCHNGă1 29
CHNGă2ăTHC TRNGăCỌNGăTỄCăỄNH GIÁ TRÁCH NHIM QUN LÝ
TI CÔNG TY CP SX KD XNK DCH V VÀăUăTăTỂNăBỊNHă(TANIMEX) . 30
2.1. Gii thiu chung v Công ty CP SX KD XNK Dch v vƠă uă tă Tơnă Bìnhă
(Tanimex) 30
2.1.1. Lch s hình thành, phát trin 30
2.1.2. c đim hot đng kinh doanh 28
2.1.3. Mô hình qun lý 31
2.1.4. c đim k toán 40
2.2. Thc trngăcôngătácăđánhăgiáătráchănhim qun lý ti Công ty CP SX KD XNK
Dch v vƠăuătăTơnăBìnhă(Tanimex) 42
2.2.1. V nhn thc ca nhà qun lý v KTTN 42
2.2.2. V h thng phân cp phân quyn 43
2.2.3. V vic xác đnh các trung tâm trách nhim 43
2.2.4. V vic đánh giá trách nhim qun lý 43
2.2.5. c đim b máy k toán và t chc công tác k toán 54
2.3.ăánhăgiáăthc trngăcôngătácăđánhăgiáătráchănhim qun lý ti Công ty CP SX
KD XNK Dch v vƠăuătăTơnăBìnhă(Tanimex) 54
2.3.1.ăuăđim 54
2.3.1.1. V h thng phân cp phân quyn 54
2.3.1.2. V vic đánh giá trách nhim qun lý 55
2.3.1.3. c đim b máy k toán và t chc công tác k toán 55
2.3.2. Tn ti và nguyên nhân 55
2.3.2.1. V h thng phân cp phân quyn 55
2.3.2.2. V vic đánh giá trách nhim qun lý 56
2.3.2.3. c đim b máy k toán và t chc công tác k toán 57
Kt lun chng 2 58
CHNGă3ăXỂYăDNG K TOÁN TRÁCH NHIM TI CÔNG TY CP SX KD

XNK DCH V VÀăUăTăTỂNăBỊNHă(TANIMEX) 59
3.1.ăQuanăđim v xây dng k toán trách nhim 59
3.1.1. KTTN là mt công c, nghip v k toán ni b ca DN, đng thi phi phù hp
vi mô hình t chc qun lý, yêu cu qun lỦ và trình đ qun lý ti DN 59
3.1.2. KTTN phi phù hp, đáng tin cy, có th so sánh đc, d hiu và h thng báo
cáo ca KTTN phi phù hp vi h thng báo cáo chung ca công ty 61
3.1.2. KTTN phi phù hp, đáng tin cy, có th so sánh đc, d hiu và h thng báo
cáo ca KTTN phi phù hp vi h thng báo cáo chung ca công ty 62
3.1.4. Phù hp hài hòa gia li ích và chi phí, đng thi đm bo tính hu hiu ca h
thng
63
3.2. Xây dng h thng k toán trách nhim ti Công ty Tanimex 63
3.2.1. Thit k h thng k toán trách nhim ti công ty Tanimex 64
3.2.1.1. Xác lp các trung tâm trách nhim 64
3.2.1.2. Xây dng báo cáo cho các trung tâm trách nhim 65
3.2.2. Xây dng các báo cáo đánh giá thành qu nhà qun tr da trên báo cáo trách
nhim 72
3.2.2.1. Xây dng quy trình lp Bng cân đi thành qu BSC cho công ty, tng khi, b
phn 72
3.2.2.2. Xây dng h thng kim soát và đánh giá theo Bng cân đi thành qu - BSC 75
3.3. Gii pháp thc hin 80
3.3.1. V mt qun lý và h thng phân cp, phân quyn 80
3.3.2. Hoàn thin b máy k toán 81
3.3.3. V các vn đ khác 83
Kt lunăchngă3 84
TÀI LIU THAM KHO
PH LC

DANH MC T VIT TT

BKS Ban kim soát
CBCNV Cán b công nhân viên
CNV Công nhân viên
CP Chi phí
DN Doanh nghip
HC i hi đng c đông
HQT Hi đng qun tr
KCN Khu công nghip
KTQT K toán qun tr

KTTC K toán tài chính
KTTN K toán trách nhim
PTG Phó tng giám đc
SXKD Sn xut kinh doanh
TG Tng giám đc
TTCP Trung tâm chi phí
TTDT Trung tâm doanh thu
TTT Trung tâm đu t
TTLN Trung tâm li nhun


DANH MC CÁC BNG

Bng 1.1. Báo cáo trách nhim ca trung tâm chi phí ph lc
Bng 1.2. Báo cáo trách nhim trung tâm doanh thu ph lc
Bng 1.3. Báo cáo trách nhim ti trung tâm li nhun ph lc
Bng 1.4. Báo cáo trách nhim ca trung tâm đu t da trên ROI ph lc
Bng 1.5. Báo cáo trách nhim ca trung tâm đu t da trên RI ph lc
Bng 2.1. Danh sách các công ty con ph lc
Bng 2.2. Danh sách các công ty liên kt ph lc
Bng 2.3. Báo cáo đánh giá thành qu hot đng Công ty TNHH MTV SX-DV TÂN
BÌNH TANIMEX (TANISERVICE) - QUÝ 02 – 2012 45
Bng 2.4. Báo cáo đánh giá thành qu hot đng 6 tháng đu nm 2013 ca Công ty
TNHH MTV Khai Thác SX VLXD Tân Bình (Tanima) 46
Bng 2.5. Báo cáo chi phí bán hàng 6 tháng đu nm ca Phòng qun lỦ u t – D án . 47
Bng 2.6. Báo cáo kt qu hot đng kinh doanh hp nht Công ty CP SX KD XNK Dch
v và u t Tân Bình (Tanimex) t 01/10/2012 đn 30/09/2013 50
Bng 3.1. Báo cáo trách nhim trung tâm chi phí đnh mc 67
Bng 3.2. Báo cáo trách nhim ca trung tâm chi phí tùy ý 68
Bng 3.3. Báo cáo thành qu qun lý trung tâm li nhun 69

Bng 3.4. Báo cáo thành qu trung tâm đu t da trên ROI 71
Bng 3.5. Báo cáo thành qu da trên RI 72
Bng 3.6. Bng lu đ quy trình lp BSC hàng nm 75
Bng3.7. Tng quan các bc lp BSC trong công ty 76
Bng 3.8. Mu Bng đánh giá thành qu qun lý theo BSC 81


DANH MCăCỄCăSă
S đ 2.1. C cu t chc công ty 34
S đ 2.2. T chc b máy k toán Công ty Tanimex 41
S đ 3.1. S đ t chc li b máy k toán 82













PHN M U
1. Tính cp thităđ tài
Vit Nam gia nhp WTO vào ngày 7-11-2006, tr thành thành viên chính thc ca
t chc này vào ngày 11-1-2007. Vic gia nhp WTO đã m ra c hi ln cho hàng hóa
và dch v ca Vit Nam vi th trng rng ln, chim 97% GDP toàn cu. Bên cnh
nhng c hi ln còn có nhng thách thc. Thách thc ln nht đó chính là sc ép cnh

tranh gia tng, k c trên th trng trong nc và ngoài nc do nc ta phi tng bc
m ca th trng cho các doanh nghip nc ngoài. ng thi, do đã liên thông vi th
trng quc t nên nhng bin đng ca th gii tác đng vào Vit Nam nhanh hn và
mnh hn. "T sông sui ra bin ln” thì các doanh nghip Vit Nam s không khi b
ng.  tn ti và thích ng vi nn kinh t th trng cnh tranh khc lit các doanh
nghip luôn phi tìm cách đi phó vi nhng cnh t các doanh nghip khác nhm m
rng và nâng cao v th ca mình.
K toán qun tr ngày càng đóng vai trò quan trng là mt công c qun lỦ đc lc,
phc v cho vic qun lý, kim soát và ra quyt đnh ca nhà qun tr trong các doanh
nghip, h tr cho nhà qun lý trong vic hoch đnh, t chc điu hành, kim soát và
đa ra nhng quyt đnh đúng đn, phù hp vi các mc tiêu Doanh nghip đt ra. K
toán trách nhim là mt ni dung c bn ca k toán qun tr. Nó là mt trong nhng
công c qun lý kinh t có vai trò quan trng trong vic qun lỦ, điu hành và kim soát
các hot đng kinh doanh khi quy mô doanh nghip phát trin. K toán trách nhim xut
phát t s phân quyn trách nhim ca nhà qun tr giúp nhà qun tr kim soát và đánh
giá hot đng ca nhng b phn trong doanh nghip, đng thi đánh giá trách nhim
qun lý ca nhà qun tr các cp. T khi đc hình thành đn nay, k toán trách nhim đã
đc vn dng và có nhng đóng góp đáng k vào s thành công ca nhiu doanh
nghip, các tp đoàn kinh t trong nc cng nh trên khp th gii. Vai trò ca k toán
trách nhim vô cùng quan trng trong qun lý  các doanh nghip. Hin nay, trc s
chuyn đi, đi mi các doanh nghip Vit Nam, nht là doanh nghip có gc t doanh
nghip Nhà nc, đ thích nghi vi nn kinh t th trng đang đòi hi phi xác lp đc
mt công c qun tr va đm bo và gn kt thông tin hot đng vi trách nhim ca
tng cá nhân, b phn qun tr nhm s dng có trách nhim và hiu qu các ngun lc
kinh t nh là mt vn đ chuyên môn có tính thi s, khoa hc, cp thit ca k toán. T
đó, tác gi chn đ tài “ Xây dng k toán trách nhim ti Công ty c phn SX KD XNK
dch v và đu t Tân Bình (TANIMEX)" đ nghiên cu lun vn thc s kinh t - chuyên
ngành k toán qun tr.
2. Các công trình nghiên cu có liên quan
K toán trách nhim là lnh vc đã đc nhiu tác gi trong và ngoài nc quan

tâm nghiên cu.  thun tin cho vic theo dõi, tác gi xin đc trình bày mt s công
trình nghiên cu có liên quan mà tác gi có k tha và t đó xây dng đnh hng nghiên
cu riêng.
Mt s công trình nghiên cu  nc ngoài nh:
- James. R. Martin (1994), Management Accouting, Concepts, Techniques &
Controversial Issues, 1994.
- Alkinson, A.A,R.D.Banker, R.S.Kaplan and S.M.Young (2001), charper 12,
Responsibility Accounting in Management Accounting. Third Edition.
- Edward Blocher, Kung Chen, Gary Cokins, Thomas Lin; Cost Management:A
Strategic Emphasis.
Nhng công trình này v c bn nêu lên nhng quan đim, ni dung, k thut k toán
trách nhim và mt s vn đ nh hng đn k toán trách nhim nh phân loi chi phí,
đnh giá chuyn nhng.
Mt s công trình nghiên cu trong nc nh:
- Mt s vn đ v k toán trách nhim ti các doanh nghip niêm yt ca PGS.TS
Phm Vn ng (2011), Tp chí nghiên cu khoa hc kim toán;
- Hoàn thin k toán trách nhim ti Công ty c phn vt liu xây lp Gia Lai, Lun
vn thc s ca Nguyn Th Kim Chung (2013.)
- Xây dng k toán trách nhim ti Tng công ty Vn Hóa Sài Gòn – Công ty TNHH
mt thành viên, Lun vn thc s ca Bùi Th Bích Liên (2012)
- Thit k h thng báo cáo trách nhim b phn cho các nhà qun tr doanh nghip
sn xut  Vit Nam, đ tài nghiên cu khoa hc cp b ca PGS.TS Phm Vn Dc (
2011)
Nhng công trình này đã nêu tóm tt khái nim k toán trách nhim, vai trò ca k
toán trách nhim và vic vn dng k toán trách nhim vào mt loi hình doanh nghip
c th hoc nhóm doanh nghip nh nghip niêm yt.
Da vào c s nhng công trình trên, tác gi k tha chn lc nhng quan đim, ni
dung, phng pháp k thut k toán trách nhim và nhng nh hng mt s vn đ k
thut phân loi chi phí, đnh giá chuyn nhng đn k toán trách nhim trong xây dng
c s lun, tip cn thc t và t đó hng đn xác lp đ xut quan đim, các gii pháp

hoàn thin k toán trách nhim ti Công ty c phn SX KD XNK dch v và đu t Tân
Bình (TANIMEX).
3. Mc tiêu nghiên cu
- Nghiên cu c s lý thuyt v kim soát qun lỦ đ t đó bit đc k toán
trách nhim là mt công c đc lc ca vic kim soát qun lý ti doanh nghip và
t đó vn dng đ xây dng h thng k toán trách nhim vào doanh nghip.
- Nghiên cu thc trng công tác đánh giá trách nhim qun lý ti Công ty c
phn SX KD XNK dch v và đu t Tân Bình (TANIMEX).
- Xây dng k toán trách nhim ti Công ty c phn SX KD XNK dch v và
đu t Tân Bình (TANIMEX).
4. iătng nghiên cu và phm vi nghiên cu ca lunăvn
4.1.ăiătng nghiên cu
K toán trách nghim trong mt t chc kinh doanh nh khái nim, ni dung,
các phng pháp k thut, hình thc t chc trin khai.
4.2. Phm vi nghiên cu ca lunăvn
- V mt lý lun, phm vi nghiên cu là k toán trách nhim ti mt t chc
kinh doanh.
- V mt không gian, phm vi nghiên cu là Công ty c phn SX KD XNK
dch v và đu t Tân Bình (TANIMEX).
- V thi gian, phm vi nghiên cu ch tin hành trong nm 2014.
5. Phngăphápănghiênăcu ca lunăvn
Phng pháp nghiên cu ch yu ca tác gi trong thc hin đ tài là phng pháp
đnh tính và c th phng pháp nghiên cu này trong các chng nh sau:
- Tip cn, phân tích, chn lc, tng hp các lý lun liên quan đn k toán
trách nhim đ xác lp c s lun trong chng 1.
- Tip cn, kho sát, tng hp, mô t thc tin công tác đánh giá trách
nhim qun lý ti Công ty c phn SX KD XNK dch v và đu t Tân Bình
(TANIMEX)  chng 2.
- Phân tích, chn lc, quy np nhng quan đim tin hành xây dng k toán
trách nhim ti Công ty c phn SX KD XNK dch v và đu t Tân Bình

(TANIMEX) chng 3.
6. Nhngăđóngăgópămi ca lunăvn
- Tác gi da trên c s lun trong tip cn, nghiên cu, ng dng và hoàn thin k
toán trách nhim ti mt t chc kinh doanh đ nhm đa ra các quan đim và các
gii pháp c th v chuyên môn trong vic xây dng k toán trách nhim ti Công
ty c phn SX KD XNK dch v và đu t Tân Bình (TANIMEX).

7. Kt cu ca lunăvn
Lun vn ngoài phn m đu, kt lun, tài liu tham kho, ph lc bao gm ba
chng chính sau:
- Chng 1 - C s lun v k toán trách nhim
- Chng 2 - Thc trng công tác đánh giá trách nhim qun lý ti công ty
SX KD XNK Dch v và u t Tân Bình (Tanimex)
- Chng 3 – Xây dng k toán trách nhim ti công ty SX KD XNK Dch
v và u t Tân Bình (Tanimex)

CHNGă1
CăS LÝ LUN V K TOÁN TRÁCH NHIM
1.1. Tng quan v k toán trách nhim
1.1.1. Bn cht ca k toán trách nhim
Lut k toán Vit Nam ban hành vào ngày 17/06/2003 đnh ngha “K toán qun tr
(KTQT) đc hiu là vic thu thp, x lý, phân tích và cung cp thông tin kinh t, tài
chính theo yêu cu qun tr và quyt đnh kinh t, tài chính trong ni b đn v k toán”.
KTQT góp phn giúp nhà qun tr ra quyt đnh qun lý và hoch đnh chin lc ca
nhà qun tr. K toán qun tr doanh nghip (DN) là mt b phn cu thành quan trng
ca h công c qun lý kinh t, tài chính và có vai trò qun lỦ, điu hành và kim soát các
hot đng kinh t, tài chính trong DN, đng thi cung cp thông tin đ thc hin mc tiêu
qun tr DN nhm đt đc hiu qu cao nht, KTQT s dng h thng k toán trách
nhim (KTTN) đ phân loi cu trúc t chc thành các trung tâm trách nhim, trên c s
đó đánh giá kt qu ca tng b phn theo trách nhim đc giao cho b phn đó.
KTTN là mt ni dung c bn ca KTQT, do vy quá trình hình thành và phát trin
ca KTTN gn lin vi quá trình hình thành và phát trin ca KTQT. KTTN đc
Ailman, H.B. đ cp đu tiên trong tác phm "Basic organizational planning to tie in with
responsibility accounting"  M vào nm 1950 và đc quan tâm nhiu vi nhng quan
đim khác nhau bi nhng tác gi khác nhau  nhiu quc gia trên th gii nh Anh, Úc
Quan đim 1: K toán trách nhim đ kim soát chi phí
Nm 1952, John A Higgins nghiên cu v KTTN là công c đ kim soát chi phí và

đánh giá kt qu hot đng cho tng cá nhân, xác đnh trách nhim ca ngi đng đu
t chc. H thng kim soát này đc thit k cho tt c các cp qun lỦ trong đn v.
Nm 1997, nhóm tác gi Anthony A.Athinson, Rajiv.D.Banker, Robert S và S.mark
Young cho rng KTTN là mt b phn ca h thng k toán có chc nng thu thp, tng
hp và báo cáo các thông tin cho nhà qun lỦ các cp trong t chc đ cung cp các
thông tin v chi phí, thu nhp, kt qu hot đng ca tng b phn mà h kim soát.
Tác gi Prof. B.Venkat Rathnam và Prof. K. Raji Reddy cho rng KTTN là mt h
thng kim soát ca nhà qun lỦ đc da trên nhng nguyên tc v y quyn, phê chun
và xác đnh trách nhim. S y quyn đc giao đn tng trung tâm trách nhim, nhà
qun lỦ phi chu trách nhim theo tng phân khu, các phân khu này có th là các b
phn, chi nhánh hay phòng ban…
Mc đích chính ca KTTN là quá trình kim soát ca các nhà qun lỦ đi vi ni b
ca mình. Theo nhóm tác gi Jerry J. Weygandt, Paul D, Kimmel, Donald E. Kieso
(2008), KTTN là mt b phn ca k toán qun tr, nó liên quan đn vic tích ly, báo
cáo v thu thp và chi phí, trên c s nhà qun lỦ có quyn đa ra nhng quyt đnh hot
đng hàng ngày và các vn đ đó. Ch cn thông qua vic kim soát chi phí nhà qun lỦ
có th điu hành t chc mt cách hiu qu.
Quan đim 2: K toán trách nhim đ cao vai trò ca các trung tâm trách nhim
James R.Martin đnh ngha: “KTTN là h thng k toán cung cp thông tin và kt
qu, hiu qu hot đng ca các b phn, các đn v trong t chc. ó là công c đo
lng, đánh giá hot đng ca nhng b phn liên quan đn đu t, li nhun, doanh thu
và chi phí mà mi b phn đu có quyn và trách nhim riêng bit”. Vi quan đim này,
tác gi đã phân chia t chc thành nhng trung tâm trách nhim, các b phn đc giao
quyn đ thc hin mt phn hay toàn b công vic nào đó. Vic phân quyn trong t
chc to nên s phân cp và đòi hi cp trên phi theo dõi và đánh giá kt qu ca các
cp di.
Nhóm tác gi Clive R. Emmanuel, David T. Otley, KennethA. Merchant quan
đim: “KTTN là vic thu thp và báo cáo nhng thông tin tài chính v nhng trung tâm
khác nhau trong mt t chc”. KTTN đc xem xét t chi phí, thu nhp, li nhun đn
nhng ngi chu trách nhim v các ch tiêu đó. KTTN phù hp vi các t chc mà  đó

nhà qun lỦ cp cao thc hin chuyn giao quyn ra quyt đnh cho các cp di.
Quan đim 3: K toán trách nhim nhn mnh kim soát chi phí và đ cao vai trò
ca các trung tâm trách nhim
Ngoài tính kim soát ca KTTN các tác gi còn đ cp đn các trung tâm trách nhim,
s phân cp trong qun lỦ và các ch tiêu chi phí, doanh thu và li nhun. Charles T
Horngreen đnh ngha: “KTTN là h thng k toán đc nhìn nhn qua các trung tâm
trách nhim khác nhau trong toàn b t chc và phn ánh các kt qu hot đng ca mi
trung tâm này bng các ch tiêu v doanh thu và chi phí". Nhóm tác gi David F.
Hawkins, Jacob Cohen, Michele Jurgens, V.G Narayanan cho rng KTTN không ch
đc đ cp đn các trung tâm trách nhim  góc đ v chi phí, thu nhp hay tính kim
soát mà KTTN còn đc là mt h thng to ra nhng thông tin tài chính và phi tài chính
v nhng hot đng thc t và lp k hoch ca nhng trung tâm trách nhim trong mt
đn v. Trung tâm trách nhim là nhng đn v thuc t chc mà ngi đng đu chu
trách nhim v kt qu hot đng ca đn v đó.
KTTN đc nhìn nhn khai thác  các khía cnh khác nhau, quan đim khác nhau.
Song s khác nhau đó không mang tính đi nghch mà chúng b tr cho nhau to mt cái
nhìn toàn din v KTTN. Theo tác gi KTTN là công c đo lng, kim soát và đánh giá
hot đng ca nhng b phn liên quan đn đu t, li nhun, doanh thu và chi phí mà
mi b phn đó có quyn kim soát và chu trách nhim trong phm vi ca mình.
Tóm li, hin có nhiu quan đim khác v KTTN, s khác nhau ca các quan đim là
 cách thc nhìn nhn ca mi tác gi v đc đim, Ủ ngha và c ch t chc KTTN 
DN, s khác nhau đó không mang tính đi nghch mà chúng cùng b sung cho nhau
nhm đem li cái nhìn toàn din hn v KTTN. Nhìn chung, KTTN bao gm ba thành t
chính là conăngi,ătráchănhimă(hayăsăphơnăquyn)ăvƠăcácăquyătrìnhăhayăhăthng
gn lin vi hot đng sn xut kinh doanh ca mt doanh nghip. S vn hành ca ba
nhân t này to ra kt qu ca k toán trách nhim là thông tin qun tr. T đó có th rút
ra nhng vn đ thuc bn cht ca KTTN nh sau:
Trc ht, KTTN là mt ni dung c bn ca KTQT và là quá trình thu thp và báo
cáo các thông tin tài chính và phi tài chính ca đn v, dùng đ kim soát các quá trình
hot đng và đánh giá hiu qu hot đng ca tng b phn trong t chc.

Tip đn, KTTN chính là quá trình phân đnh, thit lp nhng quyn hn, trách nhim
cho mi b phn, cá nhân và mt h thng ch tiêu, công c báo cáo kt qu ca mi b
phn. KTTN "cá nhân hóa" các thông tin k toán thông qua trách nhim cá nhân v các
ch tiêu doanh thu, chi phí, li nhun hay đu t.
Cui cùng, KTTN ch có th thc hin đc khi trong đn v có c cu t chc qun
lỦ đc phân quyn rõ ràng. H thng KTTN trong các t chc khác nhau đc xây dng
đa dng phù thuc vào c cu t chc qun lỦ, mc đ phân quyn và mc tiêu cng nh
quan đim, phong cách ca ngi lãnh đo…
1.1.2. ChcănngăvƠăđiătng s dng thông tin k toán trách nhim
KTTN là mt phng pháp phân chia cu trúc ca mt t chc thành nhng trung tâm
trách nhim khác nhau đ đo lng biu hin ca chúng. KTTN là mt "công c" đ đo
lng v thành qu hot đng ca mt khu vc nào đó trong t chc, giúp nhà qun tr
kim soát và đánh giá trách nhim qun tr  tng cp qun tr khác nhau. Vai trò ca
KTTN đc th hin c th. KTTN giúp xác đnh s đóng góp ca tng đn v, b phn
vào li ích ca toàn b t chc. Ngoài ra, KTTN còn cung cp mt c s cho vic đánh
giá kt qu, cht lng hot đng ca nhng nhà qun lý b phn. KTTN đc s dng
đ đo lng kt qu, hiu qu hot đng ca các nhà qun lỦ và do đó, nó nh hng đn
cách thc thc hin hành vi ca các nhà qun lý này. Cui cùng, KTTN thúc đy các nhà
qun lý b phn điu hành b phn ca mình theo phng cách phù hp vi nhng mc
tiêu c bn ca toàn b t chc.
Thông tin KTTN là mt b phn thông tin quan trng ca KTQT. i tng s dng
thông tin KTTN gm các nhà qun tr cp thp, cp trung và cp cao.
* i vi nhà qun tr cp cao
KTTN cung cp thông tin cho vic thc hin chc nng t chc và điu hành DN.
KTTN xác đnh các trung tâm trách nhim, giúp nhà qun lý có th h thng hóa các
công vic ca tng trung tâm mà thit lp các ch tiêu đánh giá. KTTN giúp nhà qun tr
đánh giá và điu chnh các b phn cho thích hp.
* i vi nhà qun tr cp trung
KTTN cung cp thông tin cho vic thc hin chc nng kim soát tài chính và kim
soát qun lý. Nhà qun tr có th phân tích, đánh giá chi phí, doanh thu và li nhun thc

hin ca tng b phn. Báo cáo trách nhim giúp ngi qun lý bit các b phn thc
hin k hoch ra sao, đ điu chnh các chin lc mc tiêu nhm đt kt qu kinh doanh
tt nht. ây là ngun thông tin quan trng đ nhà qun lý nâng cao hiu qu s dng
vn, tng doanh thu, gim chi phí mt cách hp lý, và cui cùng là ti đa hóa li nhun.
* i vi nhà qun tr cp thp
KTTN khuyn khích nhà qun lý hng đn mc tiêu chung ca t chc. Mc tiêu
chin lc ca DN đc gn vi các trung tâm trách nhim, giám đc trung tâm trách
nhim đc khích l hot đng sao cho phù hp vi các mc tiêu c bn ca toàn DN.
1.2. Phân cp qun lý và vai trò ca k toán trách nhim
KTTN là mt h thng tha nhn mi b phn (thành viên, con ngi) trong mt t
chc có quyn ch đo và chu trách nhim v nhng nghip v riêng bit thuc v phm
vi qun lý ca mình, h phi xác đnh, đánh giá và báo cáo cho t chc, thông qua đó cp
qun lỦ cao hn s dng các thông tin này đ đánh giá các thành qu ca các b phn
trong t chc. H thng KTTN gn lin vi s phân cp v qun lý. Tht vy, h thng
KTTN ch tn ti, hot đng có hiu qu nht trong các t chc phân quyn,  đó quyn
ra quyt đnh và trách nhim đc tri rng trong toàn t chc. Các cp qun lý khác
nhau đc quyn ra quyt đnh và chu trách nhim vi phm vi quyn hn và trách
nhim ca h. Hot đng ca t chc gn lin vi h thng quyn hn, trách nhim ca
các b phn, thành viên. Công vic ca KTTN đc thc hin gn lin vi các trung tâm
trách nhim, các trung tâm trách nhim này đc thc hin thông qua s phân cp qun
lý. Phân cp qun lý là s phân chia quyn lc t cp trên xung cp di, quyt đnh
đc đa ra không ch t cp qun lý cao nht trong đn v mà đc tri dài trong mt t
chc  các cp qun lý khác nhau. S phân chia đc thc hin trong ni b t chc, mi
đn v, phòng ban đc phân công nhim v, trách nhim nm trong gii hn chuyên
môn và quyn hn ca đn v, b phn đó. Tt c thc hin, điu hòa phi hp cn thit
nhm đt đc mc tiêu tng th ca doanh nghip. i vi nhà qun tr trong doanh
nghip, s phân cp qun lý là mi quan tâm hàng đu đ các nhà qun tr thc hin chc
nng qun lý trong doanh nghip. Nhà qun tr các cp đc ra quyt đnh trong phm vi
trách nhim ca h.
H thng KTTN s tn ti và hot đng thc s hiu qu trong các t chc mà s

phân quyn đc thc hin đúng mc và phù hp vi c cu t chc. Ngày nay, khi mà
quy mô, phm vi, trình đ ca các t chc, DN ngày càng phát trin thì s phân cp qun
lý có nhng tác đng tích cc và tiêu cc.
Nhà qun tr cp cao s gim bt công vic đ tp trung cho nghiên cu chin lc, k
hoch phát trin lâu dài. Nhng công vic xy ra hng ngày đã đc phân công quyn ra
quyt đnh cho mt s cp qun tr thp hn. Nhà qun tr cp cao s có th gim bt
đc khi lng công vic, tit kim thi gian hn. T đó h có thi gian tp trung vào
thc hin các mc tiêu ln hn cho doanh nghip.
To môi trng thun li phát trin nhng cp thp hn. Tp luyn cho nhà qun lý
trc khi qun lý cp cao hn. Giúp cho các nhà qun lý các cp có s đc lp tng đi
trong điu hành công vic, phát trin k nng, nâng cao kin thc chuyên môn, tng
nhanh kh nng ng x các tình hung.
Nhà qun tr đc ra quyt đnh nên h hài lòng hn, có trách nhim hn và n lc
hoàn thành công vic đc giao ca mình vi kt qu tt nht.
Nhà qun tr đc giao quyn qun lỦ các đn v, b phn trong t chc là nhng
ngi có kinh nghim, chuyên môn trong lnh vc mà h qun lý. Vì th, h s đa ra
nhng quyt đnh tt hn. Cng chính s phân quyn trong qun lý này s giúp các đn
v, b phn trong t chc ch đng hn trong tip cn và phn hi thông tin. Nh đó mà
ngun thông tin đc cung cp cho cp cao hn s đy đ và kp thi hn.
ánh giá đúng nhà qun tr các cp. S phân cp qun lỦ chính là cn c đ đánh giá
s thc hin ca nhà qun lý.
Bên cnh đó, thách thc ln nht ca vic phân cp qun lỦ là đt đc s thng nht
và hng ti mc tiêu chung ca t chc. Hn na, s phân cp giúp các nhà qun lý có
s đc lp tng đi trong vic ra quyt đnh điu hành. Do đó nhà qun lý  các b phn
không bit đc các quyt đnh ca mình nh hng nh th nào đn các b phn khác,
h thng quan tâm đn thành qu ca b phn mình hn là ca toàn b t chc.
Qua đó, chúng ta cng thy đc mi quan h gia phân cp qun lý vi KTTN. Khi
DN có s phân cp qun lý thì lúc đó mi hình thành KTTN. S phân quyn to nên mt
c cu t chc phc tp, đòi hi phi bit nhng nhà qun tr b phn đã thc hin trách
nhim nh th nào. KTTN là h thng k toán cung cp thông tin đo lng thành qu

hot đng ca các b phn – đánh giá trách nhim nhà qun tr tng b phn. KTTN ch
ra thành qu hot đng ca b phn đó nh th nào. KTTN li giúp cho DN khc phc
đc hn ch ln nht ca s phân cp là hng các cp đn mc tiêu chung ca t chc.
1.3. Các niădungăcăbn ca k toán trách nhim
1.3.1. Xác lp các trung tâm trách nhim
Trung tâm trách nhim là mt trong hai ni dung c bn ca KTTN. Trung tâm trách
nhim là mt b phn trong t chc mà các nhà qun tr ca nó chu trách nhim đi vi
thành qu hot đng ca chính b phn do mình ph trách. Trung tâm trách nhim trong
t chc có th là xng sn xut, nhà máy, phòng, ban, công ty, tng công ty.
Mt t chc kinh doanh thng đc chia thành 4 loi trung tâm trách nhim đó là trung
tâm chi phí; trung tâm doanh thu; trung tâm li nhun và trung tâm đu t.
1.3.1.1.Trung tâm chi phí (Cost Centers)
Trung tâm chi phí là trung tâm trách nhim mà nhà qun lý trung tâm ch có quyn
điu hành và chu trách nhim v chi phí.
Trung tâm chi phí (TTCP) th hin phm vi c bn ca h thng xác đnh chi phí.
TTCP gn lin vi cp qun lý mang tính cht tác nghip, trc tip to ra sn phm, dch
v, hoc gián tip phc v kinh doanh (nh phân xng sn xut, các phòng ban chc
nng). Theo đó, ngi qun lý ch chu trách nhim hoc ch có quyn kim soát đi vi
chi phí phát sinh  b phn mình, không có quyn hn đi vi vic tiêu th và đu t vn.
TTCP đc chia thành 2 dng: Trung tâm chi phí đnh mc và trung tâm chi phí tùy ý
(trung tâm chi phí đnh mc đc và trung tâm chi phí không đnh mc đc).
Trung tâm chi phí đnh mc( Standard cost center) : là TTCP mà các yu t chi
phí và mc hao phí v các ngun lc đc s dng đ sn xut mt đn v sn phm,
dch v đu đc xây dng đnh mc c th. Nhà qun tr trung tâm chi phí đnh mc có
trách nhim kim soát đnh mc chi phí, mc phí phát sinh và hiu qu chi phí. Trung
tâm chi phí đnh mc đc xác đnh trên c s có th xác đnh, đo lng chc chn đu
ra, và có th xác đnh đnh mc các đu vào cn thit đ sn xut ra mt đn v đu ra đó.
Các trung tâm chi phí thng gn vi cp qun tr c s và có th là các nhà máy sn
xut, các phân xng sn xut, các t sn xut…
Trung tâm chi phí tùy ý hay trung tâm hn mc chi phí (Discretionary expense

centers) là TTCP mà các yu t chi phí khó có th xác đnh đc đnh mc nh chi phí
hành chính, qun tri,.Nhà qun tr trung tâm chi phí có trách nhim kim soát hn mc
chi phí phát sinh sao cho phù hp và có hiu qu theo tng chc nng, nhim v ca tng
b phn, đn v. Trung tâm hn mc chi phí thng bao gm: phòng k toán, phòng qun
tr nhân s - hành chính, phòng nghiên cu và phát trin,….
1.3.1.2. Trung tâm doanh thu (Revenue Centers)
Trung tâm doanh thu là mt trung tâm trách nhim mà nhà qun lý trung tâm ch có
quyn điu hành và chu trách nhim v doanh thu. Ngi qun lý ch có quyn và trách
nhim vi doanh thu cn to ra, không chu trách nhim vi li nhun và vn đu t.
Trung tâm doanh thu liên quan đn quyn quyt đnh bán hàng trong khung giá cho phép
đ to ra doanh thu cho doanh nghip. Trung tâm này thng gn lin vi bc qun lý
cp trung hoc cp c s, đó là các b phn kinh doanh trong đn v nh các chi nhánh
tiêu th, ca hàng tiêu th, khu vc tiêu th, nhóm sn phm…
1.3.1.3.Trung tâm li nhun (Profit Centers)
Trung tâm li nhun là trung tâm trách nhim mà nhà qun lý ch có quyn điu
hành và chu trách nhim v li nhun. Ngi qun lý chu trách nhim vi kt qu sn
xut và tiêu th ca trung tâm và có quyn quyt đnh la chn sn phm nào cn sn
xut, sn xut nh th nào, mc đ cht lng, giá c, h thng phân phi và bán hàng,
phi quyt đnh các ngun lc sn xut đc phân b th nào gia các sn phm đ đt
đc s cân bng trong s phi hp gia yu t giá c, sn lng, cht lng và chi phí.
1.3.1.4. Trung tâm đu t (Investment Centers)
Trung tâm đu t là mt trung tâm trách nhim mà nhà qun lý ch có quyn và chu
trách nhim v đu t và thng gn vi bc qun lý cp cao nh Hi đng qun tr công
ty, các công ty con đc lp…Thng trong trung tâm li nhun, kh nng sinh li đc
gn vi các tài sn đc s dng, vn đc đu t đ to ra li nhun đó. Trung tâm
trách nhim đc xem là trung tâm đu t khi nhà qun tr không nhng qun lý chi phí
và doanh thu, mà còn quyt đnh lng vn s dng đ tin hành quá trình đó.
Bng cách to mi liên h gia li nhun và tài sn s dng đ to ra li nhun đó,
chúng ta có th đánh giá li nhun to ra có tng xng vi đng vn b ra hay không.
Qua đó hng s chú ý ca nhà qun lỦ đn mc đ s dng hiu qu vn lu đng, đc

bit là các khon phi thu và hàng tn kho đc s dng ti trung tâm.