bước 3 phân tích vấn đề sức khỏe, đại học y tế công cộng

1
BƯỚC 3
PHÂN TÍCH VẤN ĐỀ SỨC KHOẺ
Trường Đại học Y tế Công cộng
Bộ môn Quản lý Hệ thống Y tế
Môn học: Quản lý y tế
TS. Đỗ Mai Hoa
Quy trình LKH can thiệp
1. Thu thập thông tin để đánh giá tình hình
(What happends? - Vấn đề gì đang diễn ra?)

2. Xác định vấn đề ưu tiên
(What is selected problem? - Chọn VĐề nào để giải quyết?)

3. Phân tích vấn đề tìm nguyên nhân
(What are the causes? – Nguyên nhân của vấn đề đó là gì?)

4. Xây dựng mục tiêu
(Where we want to go? Chúng ta muốn đi đến đâu?)

5. Lựa chọn giải pháp
(Which routes we take? - Chúng ta chọn đường nào)

6. Viết kế hoạch hành động
(How we will do it? - Chúng ta bước đi như thế nào?)
(Where
we are? -
Chúng ta
đang ở
đâu?)
2

MỤC TIÊU HỌC TẬP
1. Nêu được lợi ích của việc phân tích một
vấn đề sức khỏe
2. Trình bày được nguyên tắc & cách thực
hiện các phương pháp phân tích vấn đề
sức khỏe
3. Áp dụng được việc phân tích vấn đề để
tìm nguyên nhân gây ra vấn đề sức khoẻ
ưu tiên
TẠI SAO PHẢI PHÂN TÍCH VẤN ĐỀ?
• Giúp tìm ra được các nguyên nhân gây nên
vấn đề, tránh bỏ sót
• Phát hiện đúng được các nguyên nhân GỐC
RỄ để đưa ra các biện pháp giải quyết phù hợp
Nhu cầu
chăm sóc
sức khoẻ cao
Nguồn lực
có hạn
Đầu tư phù hợp, hiệu quả
3
KỸ THUẬT & PHƯƠNG PHÁP
PHÂN TÍCH VẤN ĐỀ
• Kỹ thuật:
Kỹ thuật “Nhưng tại sao” (But - Why technique)
trong phân tích vấn đề
• Các phương pháp:
– Cây vấn đề (Problem Tree)
– Sơ đồ khung xương cá (Fishbone diagram)
Cây vấn đề

(Problem tree)
4
CÁC BƯỚC THỰC HIỆN
VẼ CÂY VẤN ĐỀ
B3. Loại bỏ các nguyên nhân trùng
nhau và sắp xếp các nguyên nhân
theo nhóm.
B2. Động não tìm nguyên nhân
B1. Nêu vấn đề
B4. Sử dụng kĩ thuật “Nhưng - Tại
sao” để phân tích nguyên nhân
B5. Xác định các NN gốc rễ
Ví dụ
Bước 1: Nêu vấn đề sức khoẻ:
Tỉ lệ tiêm chủng đầy đủ cho trẻ dưới 2
tuổi của xã miền núi A chỉ đạt 72% vào
tháng 12/2011
5
Vấn đề: Tỷ lệ tiêm chủng cho TE dưới 2 tuổi thấp
Thiếu sự hưởng ứng của người dân
Thiếu sự trợ giúp của chính quyền
Cán bộ y tế khó tiếp cận được ĐTượng cần TC
Các bà mẹ chưa hiểu rõ về TC
Tập quán lạc hậu
Người dân chưa tin về hiệu quả của TC
Không có kinh phí hỗ trợ
Thiếu sự phối hợp liên ngành
Bố mẹ thiếu quan tâm đến CSSK con mình
CBYT không giải thích về những phản ứng phụ sau tiêm
Giao thông quá khó khăn

Thiếu cán bộ y tế thôn bản
Cán bộ ít được tập huấn chuyên môn
Thường xuyên thay đổi cán bộ chuyên trách
Không có phương án cho mùa lũ ở những xã vùng cao
Không có điện ở nhiều nơi để vận hành tủ bảo quản vắc xin
Các ban ngành nhận thức chưa đúng: cho rằng TC là Vụ của Y tế
Do điều kiện KT khó khăn
Một số xã chưa có CB CTrách TCMR (50%)
phương thức truyền thông không phù hợp
Tài liệu TT chưa phù hợp
Kỹ năng truyền thông yếu
Truyền thông về TC yếu kém
B2. Động não tìm nguyên nhân
Vấn đề: Tỷ lệ tiêm chủng cho TE dưới 2 tuổi thấp
Thiếu sự hưởng ứng của
người dân
Thiếu sự trợ giúp của chính
quyền
Cán bộ y tế khó tiếp cận được đối
tượng cần tiêm chủng
Các bà mẹ chưa
hiểu rõ
về tiêm chủng
Tập quán lạc hậu
Người dân chưa tin
về hiệu quả của tiêm
chủng
Không có kinh phí
hỗ trợ
Thiếu sự phối

hợp liên ngành
Bố mẹ thiếu quan
tâm đến CSSK con
mình
CBYT không giải thích
về những phản ứng
phụ sau tiêm
Giao
thông
quá
khó
khăn
Phương
thức tiếp
cận chưa
phù hợp
Nhân lực
triển khai
Chương
trình thiếu,
yếu
Trang
thiết bị
thiếu
Y tế thôn
bản mỏng
Cán bộ ít
được tập
huấn chuyên
môn

Thường
xuyên thay
đổi cán bộ
chuyên
trách
Chưa có
đội TCLĐ
Không có
phương án
cho mùa lũ ở
những xã
vùng cao
Không có
phương tiện cơ
giới để đi xuống
xã, bản xa
Không có điện ở
nhiều nơi để
vận hành tủ bảo
quản vắc xin
Đẻ tại nhà,
mụ vườn đỡ.
Không cho
tiếp xúc với
trẻ
Nhận thức chưa
đúng: cho rằng
TC là nhiệm của Y
tế
Ngành y tế chưa

chủ động phối
hợp công tác với
các ban ngành
đoàn thể
Do điều
kiện KT
khó khăn
Một số xã
chưa có ban
chỉ đạo và
cán bộ
chuyên
trách TCMR
(50%)
Truyền thông
yếu kém
B3. Loại bỏ các nguyên nhân trùng nhau và sắp xếp các
nguyên nhân theo nhóm.
6
Tỉ lệ tiêm chủng cho trẻ <2 tuổi chỉ đạt 72%
Thiếu sự hưởng ứng
của người dân
Thiếu sự trợ
giúp của
chính quyền
Cán bộ y tế khó tiếp cận được đối
tượng cần tiêm chủng
Các bà
mẹ chưa
hiểu rõ

về tiêm
chủng
Tập quán
lạc hậu
Người
dân chưa
tin về
hiệu quả
của tiêm
chủng
Không có
kinh phí
hỗ trợ
Thiếu sự
phối hợp
liên
ngành
Bố mẹ
thiếu
quan tâm
đến
CSSK con
mình
CBYT
không giải
thích về
những
phản ứng
phụ sau
tiêm

Giao
thông
quá
khó
khăn
Phương
thức tiếp
cận chưa
phù hợp
Nhân lực
triển khai
Chương
trình thiếu,
yếu
Trang
thiết bị
thiếu
Y tế thôn
bản mỏng
Cán bộ ít
được tập
huấn chuyên
môn
Thường
xuyên thay
đổi cán bộ
chuyên
trách
Chưa có
đội TCLĐ

Không có
phương án
cho mùa lũ ở
những xã
vùng cao
Không có
phương tiện cơ
giới để đi xuống
xã, bản xa
Không có điện ở
nhiều nơi để
vận hành tủ bảo
quản vắc xin
Đẻ tại nhà,
mụ vườn đỡ.
Không cho
tiếp xúc với
trẻ
Nhận thức chưa
đúng: cho rằng
TC là nhiệm của Y
tế
Ngành y tế chưa
chủ động phối
hợp công tác với
các ban ngành
đoàn thể
Do điều
kiện KT
khó khăn

Một số xã
chưa có ban
chỉ đạo và
cán bộ
chuyên
trách TCMR
(50%)
phương thức
truyền thông không
phù hợp
Tài liệu chưa
phù hợp
Kỹ năng truyền
thông yếu
Truyền
thông
yếu
kém
B4 & 5. SDụng KT “Nhưng-Tại sao” để PTNN & XĐịnh NNGR
Nguyên nhân gốc rễ
1.là nguyên nhân có tác động/ảnh hưởng lớn
đến VĐSK => Khi giải quyết được nguyên
nhân gốc rễ, VĐSK sẽ được cải thiện
2.là nguyên nhân có thể can thiệp được (giảm
bớt hoặc giải quyết) với nguồn lực sẵn có
hoặc huy động được
7
Nguyên tắc chung
• Có sự tham gia của các bên liên quan
• Thu thập đầy đủ các thông tin liên quan đến vấn đề

• Sử dụng kỹ năng phân tích, tổng hợp thông tin
• Kiểm tra tính logic 2 chiều của kĩ thuật “Nhưng - Tại
sao?”
• Kết quả cuối cùng là tìm được nguyên nhân gốc rễ
(NNGR)
• Xác minh lại xem NNGR tìm được có thực sự là yếu
tố gây ra vấn đề không?
Bài tập nhóm
Hãy lưa chọn một vấn đề sức khỏe, dựa
trên các thông tin, số liệu sẵn có, hãy sử
dụng các kỹ thuật cây vấn đề để phân tích
tìm ra nguyên nhân gốc rễ của vấn đề đó.