Vận dụng hệ thống chi phí trên cơ sở hoạt động vào công tác kế toán tại viễn thông bình dương

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM




NGUYN TH HNG CHÂU



VẬN DỤNG HỆ THỐNG CHI PHÍ
TRÊN CƠ SỞ HOẠT ĐỘNG VÀO CÔNG TÁC
KẾ TOÁN TẠI VIỄN THÔNG BÌNH DƯƠNG




LUN VN THC S KINH T






TP.H Chí Minh - Nm 2011

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM

NGUYN TH HNG CHÂU



VẬN DỤNG HỆ THỐNG CHI PHÍ
TRÊN CƠ SỞ HOẠT ĐỘNG VÀO CÔNG TÁC
KẾ TOÁN TẠI VIỄN THÔNG BÌNH DƯƠNG


Chun ngành : K TỐN
Mã s : 60.34.30


LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC :
TS. PHM TH PHNG




TP.H Chí Minh - Nm 2011
LI M U

S cn thit ca đ tài
Trong điu kin kinh doanh hin nay, khi ngun lc ngày càng b thu hp li thì
quá trình đnh hng đu t ngun lc vào các hot đng, sn phm, dch v mang li
hiu qu kinh t cao luôn là mi quan tâm trng yu đi vi tt c các t chc.
Trong nhng nm va qua, đ có th tn ti và phát trin trong giai đon cnh

tranh khc lit trên th trng Bu chính -Vin thông, cùng vi vic đi mi v c cu
t chc, đi mi v hot đng luôn đc Tp đoàn Bu chính Vin thông Vit Nam
chú trng và trin khai sâu rng đn các đn v thành viên. Vic đo lng và kim soát
chi phí luôn là mi quan tâm hàng đu. Chính vì vy, vic tìm ra mt phng pháp
khoa hc đ có th đo lng chi phí mt cách đáng tin cy cho mi hot đng, mi quy
trình là mt thách thc đi vi ngành kinh doanh dch v vin thông khi thông tin v
chi phí ca tng hot đng, tng dch v hu nh không có. Vic tính toán chi phí ca
quy trình hot đng, ca tng loi hình dch v s đa đn cách nhìn mi v chi phí đ
thu hút và gi đc khách hàng
Qun tr trên c s hot đng mà nn tng là phng pháp phân b chi phí trên
c s hot đng - ABC, s giúp các nhà qun lý nhn din đc nhng hot đng nào
mang li hiu qu kinh t cho doanh nghip, nhng hot đng nào gây hao tn ngun
lc mt cách vô ích. Nh có phân tích chi phí da trên mi quan h nhân qu gia hot
đng và s hao tn ngun lc, ABC đã cung cp nhng c s đáng tin cy cho vic
phân tích hiu qu hot đng ti đn v, góp phn tích cc vào quá trình đnh hng
đu t ngun lc làm tng li nhun và to ra giá tr gia tng cho doanh nghip.
Mc tiêu đ tài :
Tìm hiu nhng vn đ c s lý lun ca h thng ABC, phân tích thc trng
tình hình phân b chi phí ti Vin thông Bình Dng đ đnh hng cho
vic ng dng lý thuyt ABC vào vic phân b chi phí phc v cho các loi hình dch
v ti Vin thông Bình Dng.
Phm vi nghiên cu :
Lun vn nghiên cu vn dng h thng ABC vào công tác phân b chi phí
phc v ti Vin thông Bình Dng nhm cung cp thông tin giá thành mt cách thích
hp và đáng tin cy đi vi tng loi hình dch v mà đn v cung cp cho khách hàng.
Trong đ tài, lun vn ch
 trình bày cách thc phân b đi vi nhng khon mc
chi phí phc v có phát sinh cao và xác đnh nhng tiêu thc phân b c bn đ t đó
có th áp dng đ phân b cho nhng chi phí khác.
Phng pháp nghiên cu :

Lun vn s dng phng pháp duy vt bin chng kt hp vi các phng
pháp nh so sánh, tng hp, phân tích, kho sát đ h thng hóa và làm sáng t lý lun,
kh
o sát đánh giá thc trng nhm đa ra gii pháp đ đt đc mc tiêu nghiên cu.
Kt cu ca đ tài :
Lun vn gm có 3 phn theo kt cu truyn thng :
- Chng I : C s lý lun v h thng chi phí trên c s hot đng – ABC.
- Chng II : Tình hình phân b chi phí phc v ti Vin thông Bình Dng.
- Chng III : Vn dng H
thng chi phí trên c s hot đng - ABC vào công
tác k toán ti Vin thông Bình Dng.









MC LC

CHNG I : C S LÝ LUN V H THNG CHI PHÍ TRÊN C S HOT NG
1.1 Mt s vn đ chung v h thng k toán chi phí trên c s hot đng 1
1.1.1 S ra đi và phát trin 1
1.1.2 c đim ca ABC 3
1.1.2.1 nh ngha 3
1.1.2.2 Vai trò 5
1.1.2.3 So sánh ABC vi h thng chi phí truyn thng 6
1.1.3 iu kin và kh nng áp dng ABC 13

1.1.3.1 Môi trng kinh doanh 13
1.1.3.2 So sánh li ích và chi phí 13
1.1.3.3 Qui mô doanh nghip 13
1.2 Vai trò ca k toán chi phí trên c s hot đng đi vi công tác qun tr trong
doanh nghip 14
1.2.1 Cung cp thông tin phc v chc nng hoch đnh 15
1.2.2 Cung cp thông tin phc v chc nng điu hành 16
1.2.3 Cung cp thông tin phc v chc nng kim soát 17
1.2.4 Cung cp thông tin phc v ch
c nng ra quyt đnh 17
1.3 Qui trình ng dng ABC 18
1.3.1 Ghi nhn thông tin ban đu 18
1.3.1.1 Thông tin v các hot đng chu phí 18
1.3.1.2 Các đi tng chu phí 20
1.3.1.3 Phân loi chi phí theo cách ng x ca chi phí 20
1.3.2 La chn tiêu thc phân b 22
1.3.2.1 Tiêu thc phân b chi phí ngun lc 23
1.3.2.2 Tiêu thc phân b chi phí hot đng 23
1.3.3 Phng pháp phân b chi phí trên c s hot đng 27
1.3.3.1 Các bc thc hin 27
1.3.3.2 Quan đim 29
1.3.3.3 Nguyên tc 30
1.3.4 Kim soát chi phí và đánh giá phân b chi phí theo h thng ABC 31
Kt lun chng I 32
CHNG II : TÌNH HÌNH PHÂN B CHI PHÍ PHC V TI VIN THÔNG BÌNH DNG
2.1 Gii thiu tình hình kinh doanh và qun lý ti Vin thông Bình Dng 33
2.1.1 Gii thiu tình hình hot đng 33
2.1.1.1 Quá trình thành lp 33
2.1.1.2 Chc nng nhim v và phng hng phát trin 33
2.1.1.3 Các dch v chính 34

2.1.2 C cu qun lý 34
2.1.3 Gii thiu t chc K toán 38
2.1.3.1 S đ c cu t chc 38
2.1.3.2 Chc nng nhim v 38
2.1.3.3 Ch đ, hình thc k toán 41
2.2 Tình hình phân b chi phí phc v ti Vin thông Bình Dng 41
2.2.1 Các tài khon chi phí áp dng ti Vin thông Bình Dng 41
2.2.1.1 Chi phí sn xut 42
2.2.1.2 Chi phí ngoài sn xut 44
2.2.2 Phng pháp phân b chi phí chung đang áp dng 46
2.2.2.1 Ti Khi Qun lý 46
2.2.2.2 Ti các đn v
trc thuc 46
2.3 ánh giá tình hình phân b chi phí chung hin đang áp dng ti Vin thông
Bình Dng 51
2.3.1 u đim 51
2.3.2 Nhc đim và nguyên nhân 52
Kt lun chng II 54
CHNG III : VN DNG H THNG CHI PHÍ TRÊN C S HOT NG VÀO CÔNG
TÁC K TOÁN TI VIN THÔNG BÌNH DNG
3.1 S cn thit phi vn dng lý thuyt h thng chi phí trên c s hot đng vào
công tác qun lý ti Vin thông Bình Dng 55
3.2 Gii pháp ng dng 56
3.2.1 Vn đ t chc b máy qun lý thc hin ti đn v 56
3.2.1.1 Nhóm nghiên cu 56
3.2.1.2 Xác lp li vai trò ca k toán qun tr trong doanh nghip 57
3.2.2 Gi
i pháp v k toán 58
3.2.2.1 Xác đnh đi tng cn phân b 58
3.2.2.2 Xác đnh các tiêu thc phân b 59

3.2.2.3 T chc ghi nhn thông tin phc v công tác phân b chi phí theo ABC 73
3.2.3 Gii pháp v ng dng công ngh thông tin 76
3.2.3.1 Chng trình nhp liu 76
3.2.3.2 H thng tài khon k toán 77
3.3 Phân b chi phí phc v ti đn v 77
3.3.1 Phân b chi phí khu hao 77
3.3.2 Phân b chi phí nhân công 79
3.3.3 Phân b chi phí ni b 83
Kt lun chng III 83
KT LUN 84
TÀI LIU THAM KHO


DANH MC S 
S đ 1.1 : Mô hình phân b chi phí theo ABC
S đ 1.2 : Tp hp và phân b chi phí theo phng pháp truyn thng
S đ 1.3 : Tp hp và phân b chi phí theo ABC
S đ 1.4 : Minh ha đi tng chu phí ca ABC và TCA
S đ 1.5 : Các chc nng qun tr
S đ 1.6 : Minh ha Cp đ hot đng trong ABC
S đ 1.7 : ABC-Dòng chu chuyn ca chi phí t ngun lc đn SP/DV/KH
S đ 2.1 : C cu t chc qun lý ti Vin thông Bình Dng
S đ 2.2 : S đ t chc phòng K toán
S đ 2.3 : So sánh Phng pháp phân b chi phí ti VTBD và phng pháp ABC
DANH MC BNG BIU
Bng 1,1 Phân loi chi phí theo nguyên tc ng x ca chi phí
Bng 2.1 Minh ha v phng pháp phân b chi phí ti Vin thông Bình Dng
Bng 3.1 Minh ha tiêu thc phân b chi phí khu hao vào các loi hình dch v
Bng 3.2 : Minh ha tiêu thc phân b chi phí lng nhân công vào hot đng
Bng 3.3 Minh ha tiêu thc phân b chi phí nhân công vào dch v

Bng 3.4 : Biu mu thông tin cn thu thp
Bng 3.5 : Minh ha phân b chi phí khu hao vào các loi hình dch v ca đn v.

1

CHNG I
C S LÝ LUN V
H THNG CHI PHÍ TRÊN C S HOT NG – ABC

1.1 Mt s vn đ chung v h thng k toán chi phí trên c s hot đng
1.1.1 S ra đi và phát trin
H thng đo lng, đánh giá hiu qu hot đng luôn gn lin vi hot đng ca
mt doanh nghip, mt t chc. Cùng v
i s phát trin v qui mô, s đa dng, phm vi
điu hành và t chc hot đng đòi hi các nhà qun lý luôn phi đi mt vi thách
thc mi là phi có nhng phng thc đo lng ci tin liên tc theo tng giai đon
tng ng đ có th đo lng chính xác hn chi phí hot đng. T đó đánh giá hiu
qu ho
t đng ca t chc đc chính xác.
H thng chi phí truyn thng (Traditional Costing Accounting – TCA) đc ra
đi vào khong nhng nm 1870 đn 1920. Vào khong thi gian này, trong nhng
ngành công nghip, lao đng là yu t quyt đnh, không có t đng hóa, sn phm ít
đa đng và chi phí chung chim t trng thp trong tng chi phí ca công ty. K toán
chi phí ch tp trung đo lng các chi phí phát sinh trc tip (nguyên vt liu, nhân
công) đ d tính toán đ
u ra mà không quan tâm đn các chi phí gián tip (chi phí qun
lý, chi phí s dng vn).
T nhng nm 1925 đn 1985, do phát sinh nhu cu thông tin chi phí sn phm
cho báo cáo tài chính, nhng th tc đánh giá hàng tn kho cho các báo cáo tài chính
đc thc hin, các khon chi phí gián tip và chi phí phc v đc tp hp theo toàn

nhà máy. Sau đó đc phân b cho sn phm bng vic s dng các tiêu thc đn gin
và d xác đnh nh s gi lao đng trc ti
p. Chi phí sn xut chung đc tp hp và
phân b theo mc trung bình và kim soát chúng bng cách tính toán các khon sai bit
hàng tháng t s cái tng hp ca k toán tài chính.
2

Trong h thng chi phí truyn thng, tng chi phí thng đc phân b cho sn
phm bng cách s dng nhng tiêu thc đo lng hot đng nh s gi lao đng trc
tip. Cách tip cn này gi đnh rng tng chi phí có mi tng quan vi s gi lao
đng trc tip. Chính vì vy, t nhng nm 1960s, đc bit là nhng nm 1980s, khi
vai trò ca lao đ
ng trc tip trong tng chi phí không còn quan trng na và lao đng
trc tip không còn mi quan h tuyn tính vi tng chi phí, khi mt s dòng sn phm
đc hin đi hóa, tit kim lao đng và li nhun thu đc t các sn phm này có xu
hng tng lên thì gi đnh trên là không hp lý, giá thành sn phm b sai lch.
Mt phng pháp tính chi phí mi đc thit k nhm khc phc các nhc
đim ca h thng chi phí truyn thng. ó là h thng tính chi phí theo hot đng.
Khái nim v k toán hot đng đã xut hin t rt sm. Ngay t nhng nm
1930, Eric Kohler - mt kim soát viên, đã xác đnh nhng hot đng ca mt t chc
và gii thiu k toán hot đng. i vi mi hot đng, ông to mt tài kho
n hot
đng. Mt tài khon hot đng là mt tài khon thu nhp hoc chi phí và thay vì xác
đnh chi phí ca mt sn phm, ông xác đnh chi phí ca mt hot đng.
Vào nm 1971, Staubus mô t mt h thng k toán hot đng khác. Ông cng
to mt tài khon cho mi hot đng. Bên trái tài khon, ông ghi chi phí đu vào ca
hot đng. Nhng đu vào này là đu ra ca nhng hot đng tr
c đó trong công ty và
đu ra ca các nhà cung cp bên ngoài. Phía bên phi ca tài khon, Staubus ghi giá tr
đu ra ca hot đng. u ra t nhng hot đng trc đó đc đo bng chi phí tiêu

chun, nu đu ra đc bán cho khách hàng bên ngoài, s đc đo lng bng giá tr
thun (giá bán – chi phí bán). K toán hot đng ca Staubus đt đn đim cao nht khi
so sánh đu ra ti mc chi phí chun hay giá tr thun v
i giá tr đu vào.
n cui nhng nm ca thp niên 80, h thng chi phí trên c s hot đng
( Activity Based Costing – ABC) đc mô t bi Robin Cooper, H Thomas Johnson và
Robert Kaplan đã thu hút đc nhiu s chú ý hn. Phng pháp này xác đnh các hot
3

đng chính trong quá trình sn xut ca c s, sau đó phân nhóm các hot đng này
thành nhng nhóm hot đng sau :
- Nhng hot đng  mc đ đn v sn phm.
- Hot đng  cp đ lô sn phm.
- Hot đng  cp đ loi sn phm.
- Hot đng duy trì hot đng  công ty.
Chi phí ca ba nhóm ho
t đng  cp đ đn v, lô, loi sn phm đc phân b
cho sn phm da trên mc đ tiêu tn hot đng ca các sn phm khác nhau. Riêng
chi phí đ duy trì hot đng ca công ty đc phân b tùy ý cho sn phm hoc đc
xem nh là chi phí thi k.
Theo Robin Cooper, h thng chi phí trên c s hot đng ABC có th đc
dùng đ giám sát vic s dng ngu
n lc ca t chc, giúp qun lý tiêu dùng và chi
tiêu trong công ty. Vi ABC, nhà qun tr có th n lc đ thc hin hot đng, đnh
giá bán sn phm hoc thay đi kt cu sn phm hiu qu hn.
Ngày nay, mc dù phng pháp ABC đc ng dng ph bin  các nc phát
trin nh Anh, M, Thái Lan, trong các doanh nghip sn xut, thng mi, dch v và
c
các t chc chính ph nhng phng pháp ABC vn còn rt l lm đi vi các
doanh nghip  nc ta hin nay mc dù đã có mt s công trình nghiên cu v

phng pháp này trong thi gian gn đây.
1.1.2 c đim ca ABC
1.1.2.1 nh ngha
H thng chi phí trên c s hot đng - ABC là phng pháp k toán chi phí
đc s dng đ phân b chi phí ngun lc vào các đi tng chu phí cn c trên mi
quan h nhân qu gia hot đng gây ra chi phí và đi tng tiêu tn hot đng đó.
Chính vì vy, s dng phng pháp phân b chi phí theo ABC s cung cp thông tin
chi phí chính xác và khoa hc hn phng pháp k toán chi phí truyn thng.
4

Trong khi h thng k toán chi phí truyn thng phân b chi phí chung đn sn
phm thông qua các tiêu thc phân b gin đn nh thi gian lao đng trc tip, thi
gian s dng máy, hoc chi phí nguyên vt liu, ABC đa ra mt gii pháp đ to mi
quan h nguyên nhân - kt qu gia nhng khon chi phí đc xem là chi phí chung
trong h thng chi phí truyn thng. Có th thy rng, phng pháp ABC có th bin
m
t chi phí gián tip thành mt chi phí trc tip vi mt đi tng to phí xác đnh.
H thng ABC không phi là mt phát minh mi v phân b chi phí mà chính là
nhn thc mi, tái lp li phng thc ghi nhn và phân b chi phí đ nâng cao hn
na tính hu ích ca thông tin v chi phí cho nhà qun tr. ó chính là s nhn thc,
tp hp, phân b chi phí cho đi tng chu phí theo nguyên nhân gây nên chi phí.
S đ 1.1 : Mô hình phân b chi phí theo ABC

Ngun lc
Phân b chi phí
ngun lc
Hot đng
Phân b chi phí
hot đng
i tng
tính phí
Con ngi,
Vn, thit b
….
Bán hàng,
Mua hàng,
lp ráp….
Sn phm, dch
v, Khách hàng,
th trng, kênh
phân phi …
Mc đ tiêu
tn ngun lc
ca hot đng
Mc đ tiêu tn
hot đng ca

đi tng
tính phí
Tiêu thc
phân b chi phí
ngun lc
Ngun lc s
dng không
hiu qu
Tiêu thc
phân b chi phí
hot đng
Hot đng
không mang
li hiu qu

5

Gii thích mô hình :
- Chi phí ngun lc đc tp hp vào các hot đng bng các tiêu thc phân b
chi phí ngun lc. Các tiêu thc phân b này th hin mi quan h nhân qu
gia các hot đng vi s tiêu tn ngun lc mà các hot đng này gây ra.
- Sau đó chi phí tng hot đng đc phân b vào các đi tng tính phí bng các
tiêu thc phân b chi phí hot đng. Các tiêu thc này phn ánh m
c đ hot
đng đóng góp đ to ra sn phm, dch v hay đi tng chu phí c th.
- ánh giá giá thành sn phm theo nguyên nhân, phân tích nhng ngun lc,
hot đng không hiu qu và tìm cách khc phc.
1.1.2.2 Vai trò
ABC có kh nng phân b chi phí đn sn phm t nhng hot đng kinh t ca
doanh nghip. Ví d, chi phí chun b máy móc có th đc phân b trên c

 s s ln
chun b máy móc ng vi tng sn phm. Chi phí phc v có th đc tính ngc li
cho nhng công vic thc hin đ duy trì sn phm trong doanh nghip. Chi phí qun
lý khách hàng có th đc tính ngc cho tng đn đt hàng ca khách hàng, cho
nhng ln phn hi yêu cu ca khách hàng, và cho vic tip th sn phm đn nhng
khách hàng c th.
H thng ABC s dng rt nhiu c tính. Ví d, mt h thng có th s dng
nhng tiêu thc phân b đ c tính chi phí ngun lc tiêu tn cho mt hot đng hn
là tp hp chi phí mt cách chi tit cho mi ln thc hin hot đng…. Nhng c tính
này đc thc hin, không phi vì không th tính chi phí thc t cho tng hot đng,
mà b
i vì chi phí ca vic tính trc tip chi phí cho tng hot đng có th quá cao dn
đn không hiu qu v kinh t. Theo phng pháp ABC, mi s phân b chi phí ngun
lc vào hot đng hay sn phm, dch v,… đu phi gn lin vi nhng tiêu thc phân
b chi phí phù hp, th hin mi quan h nhân qu gia đi tng tp hp chi phí vi
chi phí ngun lc.
6

H thng chi phí truyn thng đã giúp nhà qun lý đo lng, đánh giá kt qu
hot đng trong quá kh nhng s ra đi ca h thng k toán chi phí da trên c s
hot đng không nhng giúp nhà qun lý đo lng, đánh giá chính xác hn hot đng
mà còn giúp nhà qun lý nhn thc và tìm ra ngun gc, nguyên nhân gây nên chi phí
trong môi trng kinh doanh luôn luôn bin đng.
1.1.2.3 So sánh ABC vi h thng chi phí truyn thng
a.
im ging nhau
- V mc đích : H thng chi phí truyn thng -TCA và h thng chi phí trên c
s hot đng - ABC đu đc s dng đ phân b chi phí chung vào sn phm
đ tính giá thành sn phm. ABC còn nhm xác đnh hiu qu kinh t ca các
hot đng đóng góp vào li ích chung ca doanh nghip.

- Hai bc tp hp chi phí : H thng chi phí truyn th
ng và ABC đu thc hin
tp hp chi phí chung vào sn phm qua hai bc.
H thng chi phí truyn thng - TCA phân b chi phí chung vào sn phm bng
cách tp hp chi phí theo tng trung tâm chi phí, sau đó phân b chi phí tng trung tâm
chi phí này vào sn phm qua nhng tiêu thc phân b đn gin nh : s gi lao đng
trc tip, s gi máy chy, s lng nguyên vt liu tiêu hao.

Cùng vi vic tp hp các chi phí trc tip vào sn phm ging vi TCA, ABC
s dng tiêu thc phân b chi phí ngun lc đ tp hp chi phí vào các hot đng gây
tiêu tn ngun lc ca t chc và s dng tiêu thc phân b chi phí hot đng hp lý
đ phân b chi phí hot đng vào đi tng chu phí. Tuy nhiên, thc t không phi lúc
nào cng có th tp hp tt c chi phí vào các hot đng đc xác đ
nh là gây tiêu tn
ngun lc. Có nhng trng hp không th la chn đc tiêu thc phân b phù hp.
Khi đó, tùy theo mc đích phân b mà nhà qun tr có th phân b da trên c s bt
k hoc xem nh là chi phí thi k.
7

S đ 1.2 : Tp hp và phân b chi phí theo phng pháp truyn thng

S đ 1.3 : Tp hp và phân b chi phí theo ABC












CP trc tip
CP sx chung CP qun lý, bán hàng

TRUNG TÂM CHI PHÍ
C S PHÂN B

TRUNG TÂM CHI PHÍ

SN PHM
CP trc tip
CP sx chung
CP qun lý, bán hàng

HOT NG
TIÊU TN NGUN LC

I TNG CHU PHÍ (SN PHM, DCH V, KHÁCH HÀNG…)

HOT NG
TIÊU TN NGUN LC

HOT NG
TIÊU TN NGUN LC

C S PHÂN B

C S PHÂN B

C S PHÂN B

C S PHÂN B

HOT NG
TIÊU TN NGUN LC
8

b. im khác nhau
- i tng chu phí
H thng chi phí truyn thng cho rng đi tng chu phí tiêu tn ngun lc ca
doanh nghip trong khi ABC xác đnh các đi tng chu phí tiêu tn hot đng ca
doanh nghip.
S đ 1.4 : Minh ha đi tng chu phí ca ABC và TCA

u tiên, theo chiu mi tên, ta thy : trong ABC, thông tin chi tit v chi phí
phân b cho đi tng chu phí đc thu thp qua hai giai đon và theo ngun gc phát
sinh ra chi phí. Trong khi đó,  h thng chi phí truyn thng TCA, chi phí ngun lc
đc phân b ngay vào đi tng chu phí mà không quan đn mi quan h nhân qu
gia chúng.
So sánh khái nim tiêu tn ngun lc vi tiêu tn hot đng, ta thy : ABC cho
rng t cách qun lý nhng hot đng đang thc hin sao cho có hiu qu thì h qu s
là chi phí ngun lc tiêu tn cng s đt hiu qu. Tuy nhiên, TCA không có c s đ
tìm ra cách qun lý chi phí có hiu qu. Phng pháp ABC m ra mt khía cnh rng
ln hn đ thc hin vic đo lng và dn đn vic ci thin nng sut. Bng cách điu
tra có h
 thng nhng gì đang thc hin, ABC không nhng giúp nhà qun tr xác đnh
ABC
TCA
Ngun lc
Hot đng
i tng chu phí
Ngun lc
i tng chu phí
Ti
ê
ut

n
Tiêu tn

9

đc nng lc d tha mà còn xác đnh đc vic thiu nng lc và phân b sai nng
lc. Chính vì vy, ABC s mang li hiu qu hn cho hot đng ca t chc.
Chính vì m rng nhng tiêu thc đo lng, ABC có kh nng phân b chi phí
đn nhiu đi tng chu phí nh sn phm, dch v, khách hàng, kênh phân phi…
trong khi  TCA, các đi tng chu phí ch bó hp  phm vi sn phm, dch v.
- C s phân b và cách phân loi chi phí
Do nn tng lch s ca TCA, c s phân b chi phí ch yu da vào nhng tiêu
thc khi lng nh lao đng trc tip, hoc gi hot đng ca máy… Tuy nhiên, rt
nhiu trng hp c s phân b này là tùy ý (kém thuyt phc) và không có mi liên
h gì đi vi vic s dng ngun lc, làm cho chi phí b méo mó, không đáng tin cy.
Trong ABC, chi phí đc phân b theo mi quan h nhân - qu gia nhng hot
đng (đc thc hin trong quy trình thc t) và đi tng chu chi phí thông qua
nhng tiêu thc phân b. Các tiêu thc phân b này liên quan vi quá trình thc t
đc c tính t cách ng x ca chi phí thc t. Mt trong nhng lý lun mnh m
ng h
phng pháp ABC cho rng ng x chi phí cn phi đc hiu mt cách thu
đáo đ có th thc hin tt h thng ABC. Hai tác gi Ward và Patel ng h quan đim
này khi cho rng “giá tr ln nht ca phng pháp ABC chính là s am hiu v ng x
ca chi phí chung và mi liên h ca nó vi sn phm, dch v, khách hàng và th
trng”.
Vic phân tích và am hiu cu trúc chi phí c
a t chc có ý ngha quan trng trong
vic xác đnh nhng tiêu thc phân b phù hp (cost drivers). Vì các tiêu thc phân b
liên quan đn quá trình hot đng thc t nên tng ng vi mi cp đ hot đng
trong ABC đã phân tích  trên là mi dng tiêu thc phân b tng ng.
ABC phân loi chi phí theo cách ng x ca chi phí thành chi phí c đnh và chi phí
bin đi. Chi phí c đnh là chi phí tn ti liên quan đn s tn ti hot đng ca t
10

chc; Chi phí bin đi thay đi khi đu ra ca hot đng thay đi. S phân bit này rt
hu ích trong vic ci thin và nâng cao hiu qu hot đng.
- nh hng cu trúc so vi đnh hng theo quá trình (chui giá tr)
TCA quan tâm nhiu đn s đ t chc (tuyn chc nng) hn là quá trình thc t
và quan đim v quá trình hoàn toàn không xut hin. Chi phí đc tp hp vào các
trung tâm chi phí. Các trung tâm này đc thành lp theo chc nng hoc theo mc
đích ca t chc. Kt qu là nhà qun lý không th hi : “Nhng gì cn phi làm?”, bi
vì quá trình không đc tìm hiu đn và câu tr li ca TCA v nhng vic cn làm s
là : “chúng ta làm nhng vic cn làm đ x lý công vic”. Cách tip cn này không
h tr đ quyt đnh phân b ngun lc hp lý dn
đn t chc hot đng không hiu
qu, kh nng sinh li kém
.Thông thng, các doanh nghip t chc và qun lý theo
các tuyn chc nng nh sn xut, marketing, tài chính, qun tr Quá trình sn xut
và phân phi sn phm là s kt hp đan xen gia các tuyn chc nng nhm đt đc
mc tiêu ca t chc. Tuy nhiên, nu h thng xác đnh chi phí đc thit k da theo
các tuyn chc nng thì chi phí ca quá trình hot đng và sn xut sn phm có th
khó đc xác đnh rõ ràng.

Theo phng pháp ABC, t chc là mt chui hot đng liên tip nhau và to ra
sn phm cung cp cho khách hàng. Chính vì vy, kt qu đu ra ca hot đng trc
đó chính là đu vào ca hot đng k tip. ABC xem hot đng ca công ty là đi
tng phân tích và chi phí đc tính cho các hot đng này. Các hot đng vi t hp
chi phí có phm vi hp hn nhiu so vi trung tâm chi phí  TCA. Ví d, trung tâm gia
công c khí (trung tâm chi phí  TCA) ca mt nhà máy có th phân ra thành các quá
trình : khoan, tin, lp ghép…., các hot đng ng vi các quá trình này và các chi phí
liên quan là khác nhau  nhng sn phm khác nhau.
Giáo s Porter đ ngh nên vn dng phng pháp chui giá tr cho vic phân tích
chi phí ca t chc. Chui giá tr đc hiu là mt s mô t các quá trình nh đó mà
11

giá tr đc cng thêm vào nhng ngun lc đu vào đ chuyn đi thành sn phm và
dch v. Các hot đng trong chui giá tr gm nhng hot đng nh: nghiên cu phát
trin, thit k sn phm, sn xut, marketing, tiêu th, dch v khách hàng và nhng
hot đng phc v nh: k toán, tài chính, pháp lý và qun tr, nhân s (thuê mn, sa
thi, đào to và hu
n luyn), công ngh, k thut (công ngh thông tin, nghiên cu,
phát trin và thit k sn phm), mua hàng… ABC giúp đo lng chi phí tng qui trình
hot đng ca chui cùng vi đo lng v thi gian và cht lng ca quy trình đ
cung cp nhng tham s quan trng đ đánh giá quy trình kinh doanh ni b t đó giúp
nhà qun tr đ ra nhng ci tin v quy trình hot đng ca t
chc. ABC đnh hng
theo quá trình và thu thp thông tin t quá trình. ABC có th xác đnh : “cái gì cn phi
làm” và “làm nh th nào đ phân b ngun lc hiu qu nht”. ABC, vì vy, có th
cung cp cho nhà qun lý kh nng đ đáp ng phù hp nhu cu ngun lc vi ngun
lc có sn mt cách cht ch nht có th và t đó nâng cao nng sut.
- Phm vi và k báo cáo:
TCA báo cáo theo m
c tiêu chung ca toàn doanh nghip, phn ánh toàn b kt qu
hot đng sn xut kinh doanh ca các doanh nghip.
Ngc li, ABC thng phn ánh mt phn hoc mt mt ca hot đng doanh
nghip. Các báo cáo ABC thng đc thit k đc bit cho tng nhà qun tr hoc cho
tng quyt đnh c th. Khi có vn đ nào cn gii quyt thì báo cáo s nhm vào vn
đ đó. Do đó, báo cáo ABC thng gn lin vi tng b phn sn xut, tng ca hàng,
mt hàng…. Báo cáo ca ABC đc lp chung cho toàn doanh nghip là các báo cáo
d toán cho mc tiêu k hoch tng lai ngn hn và dài hn.
Báo cáo theo ABC thng xuyên hn báo cáo theo TCA. Báo cáo theo TCA đc
son tho theo đnh k quy đnh, thng là tháng, quý, nm, còn theo phng pháp
ABC, do nhu cu cung cp thông tin cho vic điu hành và qun tr hot đng s
n xut

kinh doanh hàng ngày nên đc son tho thng xuyên hn, có th hàng tun, hàng
12

tháng… đ nhà qun tr có quyt đnh kp thi hoc phát hin và chn chnh ngay
nhng ch còn yu kém khi chúng va phát sinh.
- C cu giá thành sn phm
Giá thành sn phm trong TCA gm giá thành sn xut và giá thành toàn b.
Giá thành sn xut không bao gm chi phí bán hàng và chi phí qun lý doanh nghip.
Ch khi tính giá thành toàn b thì h thng chi phí truyn thng TCA phân b chi phí
qun lý và bán hàng vào sn phm.
H thng ABC tp trung vào tt c các chi phí ch không ch là các chi phí sn
xut sn phm. Trong môi trng cnh tranh hin nay, mt bng chng kinh nghim
ch ra rng chi phí không liên quan đn sn xut sn phm t
ng nhanh hn chi phí sn
xut  nhiu t chc. Chính vì vy, khi mt h thng xác đnh chi phí ch tp trung ch
yu vào chi phí sn xut thì không th tính toán đc chi phí thc t ca t chc.
Nhng chi phí khác nh chi phí qun lý, chi phí qung cáo, chi phí tài chính…cng
nên đc tính đn mt cách phù hp cho sn phm, dch v hay khách hàng.
i tng tp hp chi phí trc đây là nhng sn phm hu hình, tuy nhiên theo
phng pháp ABC thì bao gm c nhng sn phm vô hình hoc dch v đc cung
cp bi t chc. Nhng đi tng tp hp chi phí tng thích vi hot đng kinh
doanh ca doanh nghip theo ABC có th là khách hàng, kênh phân phi, đn đt hàng
hoc bt c th gì mà t chc mun tính chi phí.
- Tính thay th
Hng ti s phù hp vi yêu cu ca báo cáo tài chính, TCA phân b chi phí da
trên các tiêu thc khi lng. Làm nh vy, TCA ít khi đáp ng các tiêu chí v mi
quan h nhân - qu. Tuy nhiên, TCA là mt phng tin không tn kém và thun tin,
phù hp vi yêu cu ca báo cáo tài chính.
Ngc li vi TCA, ABC vn đã không b ép buc bi các nguyên tc ca báo cáo
tài chính, thay vào đó, h thng ABC có s linh hot vn có đ cung cp nhng báo

13

cáo đc thù đem li s thun li cho các quyt đnh qun lý liên quan đn chi phí hot
đng đc thc hin đ thit k, sn xut, bán hàng, phân phi sn phm, dch v ca
công ty … Do tính đnh hng theo quá trình, ABC tp trung vào chi phí đc tính cho
mt s hot đng quan trng, còn TCA tp trung vào chi phí ca nhng đn v thuc t
chc vì tính cht đnh hng theo cu trúc.
Bng cách t
p trung vào nhng hot đng c th, ABC cung cp thông tin phân b
chi phí nhiu hn, đc bit là khi chi phí đc gây ra bi nhng tiêu thc phân b
không da trên khi lng. Mc dù vy, TCA vn đc s dng đ đáp ng yêu cu
ca báo cáo tài chính thông thng và ABC tip tc đc s dng đ b sung hn là
thay th TCA.
1.1.3 iu kin và kh nng áp dng ABC
1.1.3.1 Môi tr
ng kinh doanh
H thng chi phí trên c s hot đng - ABC có trc nhng nm 60 nhng
không tn ti vì các doanh nghip qun lý theo chuyên môn hóa, môi trng kinh
doanh cha tht s gây áp lc nng n cho doanh nghip. Ngày nay, khi s cnh tranh
din ra khc lit và mnh m, ngun lc ngày càng b gii hn thì vai trò ca k toán
qun tr mà đc bit là k thut phân tích chi phí, xác đnh ngun gc phát sinh chi phí
là nguyên nhân đ nhà qu
n tr dn dt doanh nghip nâng cao nng lc cnh tranh, đt
đc s thng th trong kinh doanh.
1.1.3.2 So sánh li ích và chi phí
H thng ABC có u đim là giúp nhà qun tr xác đnh ngun gc phát sinh
chi phí, nhn dng chi phí hu ích, vô ích. Tuy nhiên, vic ng dng ABC đòi hi phi
thc hin phân tích mt khi lng ln công vic cng đng ngha vi vic gia tng chi
phí. Vn đ
đt ra là chi phí gia tng này phi nh hn hiu qu mang li khi ng dng.

1.1.3.3 Qui mô doanh nghip
H thng chi phí ABC thng đc ng dng trong nhng doanh nghip có qui
mô ln. Nhng doanh nghip nh thng b ràng buc v tài chính nên gp khó khn
14

trong vic thu thp d liu và x lý d liu đ đt đc đ tin cy cao vi chi phí chp
nhn đc.
Ci tin ln nht ca ABC là xác đnh các tiêu thc phân b. Có ba phng
pháp đ xác đnh tiêu thc phân b : c đoán, đánh giá h thng và thu thp d liu
thc t.
Phng pháp c đoán đc s dng trong trng hp không th
có đc s
liu thc t, vic thu thp khá tn kém hoc mi quan h gia hot đng và các đi
tng chu phí là không rõ ràng, k toán phi la chn các tiêu thc phân b mt cách
ch quan.
Phng pháp đánh giá h thng s dng k thut h thng đ xác đnh t l phân
b chi phí chính xác hn đn đi tng chu phí.
Phng pháp thu thp d
 liu thc t là phng pháp chính xác nht nhng
cng tn kém nht.
Mi phng pháp có đ tin cy khác nhau và s tiêu tn ngun lc khác nhau.
Hn na, vic vn dng ABC đòi hi phng pháp t chc sn xut ca doanh nghip
cng phi đt ti trình đ qun lý theo hot đng. c bit, vic áp dng mô hình này
đòi hi khi lng công vi
c k toán rt ln và khá phc tp. Tuy nhiên, mt s các
doanh nghip nh đã thc hin qun lý theo hot đng vn có th ng dng ABC t
vic la chn mt phng pháp xác đnh tiêu thc phân b hp lý nht phù hp vi
điu kin thc t ti doanh nghip mình
1.2 Vai trò ca k toán chi phí trên c s hot đng đi vi công tác qun tr
trong

doanh nghip
Thông tin k toán v chi phí giá thành sn phm, dch v, khách hàng là ngun
thông tin ban đu ca quá trình hoch đnh, điu hành, kim tra và ra quyt đnh trong
t chc. Hot đng qun tr nhm đm bo s tn ti và phát trin ca t chc bng s
liên kt không ngng các mt hot đng, các lc lng và các ngun lc ca t chc.
15

Hot đng qun tr bao gm nm chc nng c bn là hoch đnh, điu hành, kim
soát, ci tin và ra quyt đnh.
ABC đã chng minh đc kh nng ng dng thc t vt ra khi nhng cuc
tho lun hc thut đn thun, đáp ng đc áp lc gia tng ca qun lý trong giai
đon hin t
i, khi mà nhu cu chi phí chung cn đc phân b chính xác hn đ phc
v cho các chc nng ca nhà qun tr. ABC đc áp dng đ thc hành k toán, tính
toán chi phí và đu t ngun lc trong doanh nghip. ABC là mt dng qui trình có th
áp dng cho mt tng th cng nh tng phn, giúp xác đnh nhng sn phm, b phn
và hot đng không hiu qu. ABC giúp qun lý chi phí  mc đ s
n phm và mc đ
b phn. ABC còn giúp nhà qun tr đnh giá cho sn phm, dch v vi bt k mc
tiêu phân tích mong mun.
S đ 1.5 : Các chc nng qun tr








1.2.1 Cung cp thông tin phc v chc nng hoch đnh

Vi chc nng hoch đnh, nhà qun lý phi xây dng các mc tiêu ca t chc
và chuyn hóa các mc tiêu này thành các phng án hành đng c th. Nói cách khác,
hoch đnh bao gm hoch đnh chin lc và hoch đnh hành đng.
Hoch đnh chin lc vch ra nhng k hoch hành đng lâu dài, thng t
 5-
10 nm, nhm đt mc tiêu.
CHC NNG QUN TR
Hoch đnh
Ra quyt đnh
Kim soát
Ci tin
iu hành
16

Hoch đnh hành đng vch ra nhng k hoch ngn hn nhm đt mc tiêu
trc mt, có tác dng b tr cho k hoch chin lc và thng đc xây dng cho
nhng thi k ngn t vài ngày cho ti vài nm. Mc đích ca hoch đnh hành đng
thng nhm nâng cao cht lng sn phm, gia tng s hài lòng ca khách hàng, gia
tng sn l
ng, li nhun.
 phc v chc nng hoch đnh ca nhà qun tr, da trên c s phân chia chi
phí theo cách ng x ca chi phí, ABC có th d dàng xây dng công thc d toán đi
vi chi phí sn xut chung cng nh thông tin v chi phí qun lý, chi phí bán hàng d
toán khi mc đ hot đng thay đi.
1.2.2 Cung cp thông tin phc v chc nng điu hành
Vi chc n
ng điu hành, ABC cung cp các báo cáo chi phí hot đng chính
xác giúp nhà qun tr điu chnh các mt hot đng kinh doanh trên c s so sánh vi
d toán đã lp ra và theo tình hình thc t ti doanh nghip.
ABC cung cp thông tin phn hi v hiu qu ca các hot đng đang thc hin

cho nhân viên và nhng ngi qun lý h giúp tng cá nhân có th nhìn li toàn b qui
trình, đánh giá công vic ca mình. T
đó, khuyn khích nhân viên s dng chi phí có
hiu qu và nhà qun tr có th điu hành hot đng chn chnh nhng yu kém đ s
dng chi phí hiu qu, nâng cao hiu qu hot đng ca t chc.
Vi phng pháp tip cn theo quy trình, ABC nhn bit các hot đng s dng
ngun lc nhng không làm tng thêm giá tr hay chc nng ca sn ph
m và giá tr
đi vi khách hàng (nh các hot đng di chuyn, lu kho, kim tra…), nh đó giúp
nhà qun tr ci tin quy trình hot đng gim chi phí s dng ngun lc đem li s
hu hiu và hiu qu trong hot đng và tng cng nng lc cnh tranh ca doanh
nghip.
i vi nhiu doanh nghip (máy tính, vin thông,…), giá tr đc to ra trong
qui trình ci tin th
m chí còn quan trng hn c giá tr đc to ra bi s u vit trong
qui trình hot đng.
17

1.2.3 Cung cp thông tin phc v chc nng kim soát
Cung cp thông tin phn hi giúp nhà qun tr xác đnh nguyên nhân to ra
nhng đim chênh lch so vi k hoch nhm tp trung chú ý và có hành đng điu
chnh kp thi.
ABC m rng khái nim “ trung tâm chi phí” đc s dng đ tp hp chi phí.
Thay vì tp trung vào các phòng ban hay nhng trung tâm trách nhim, ABC tp trung
vào các hot đng đc thc hin mà nh
ng hot đng này làm tiêu tn ngun lc ca
doanh nghip. Chính vì quan đim này, ABC làm cho chc nng kim soát ca nhà
qun tr tr nên d dàng. Nhà qun tr không nhng có th kim soát đc hot đng
ca tng nhà qun lý, tng đn v cp di mà còn có kh nng kim soát đc tng
chng trình hot đng c th trong quy trình kinh doanh, đánh giá đc hiu qu m

t
cách rõ ràng và có c s.
Ngoài vic giúp nhà qun tr có th kim soát qun lý, ABC còn có th giúp h
kim soát tt chin lc kinh doanh thông qua các thông tin cung cp v kt qu tài
chính, th hiu ca khách hàng, ci tin v mt k thut…
1.2.4 Cung cp thông tin phc v chc nng ra quyt đnh
Cung cp thông tin thích hp cho nhà qun tr làm c s quyt đnh, vn dng
k thu
t phân tích vào nhng tình hung khác nhau đ nhà qun tr có c s la chn
quyt đnh sn xut kinh doanh thích hp nht.
Nhng thông tin chính xác hn v chi phí phân b cho tng sn phm, dch v,
khách hàng… so vi h thng chi phí truyn thng s giúp nhà qun tr tránh đc
nhng quyt đnh sai lm. Ví d nh quyt đnh v giá bán trên c s chi phí (giá
chuyn giao, giá bán), đu thu, m
i quan h vi khách hàng, tip tc hay ngng sn
xut mt loi sn phm, tip tc hay ngng cung cp dch v c th, quyt đnh đu t
vào công ngh mi…
Ngoài ra, báo cáo ABC còn đc các nhà qun tr s dng đ d trù các ngun
lc có sn ca t chc nhm phân b ngun lc mt cách hiu qu.