Vận dụng phương pháp tính giá trên cơ sở hoạt động (ABC) phục vụ cho việc ra quyết định chiến lược tại công ty TNHH ý chí việt

B GIÁO DCăVÀăÀOăTO
TRNGăI HC KINH T TP H CHÍ MINH
KHOA K TOÁN ậ KIM TOÁN
oo0oo



BÙI MINH NGUYT


VN DNGăPHNGăPHÁPăTệNHăGIÁăTRểNă
CăS HOTăNGă(ABC)ă PHC V CHO VIC
RA QUYTăNH CHINăLC TI CÔNG TY
TNHH Ý CHÍ VIT






LUNăVNăTHCăSăKINHăT

Thành ph H Chí Minh nm 2014


B GIÁO DCăVÀăÀOăTO
TRNGăI HC KINH T TP H CHÍ MINH
KHOA K TOÁN ậ KIM TOÁN
oo0oo



BÙI MINH NGUYT


VN DNGăPHNGăPHÁPăTệNHăGIÁ TRÊN
CăS HOTăNGă(ABC)ă PHC V CHO VIC
RA QUYTăNH CHINăLC TI CÔNG TY
TNHH Ý CHÍ VIT



Chuyên ngành : K toán
Mã s: 60340301



NGIăHNG DN KHOA HC
TS.ăLểăỊNHăTRC

Thành ph H Chí Minh nm 2014

LIăCAMăOAN
Tôi xin cam đoan bn lun vn Vn dng phng pháp tính giá trên c s
hot đng (ABC) đ phc v cho vic ra quyt đnh chin lc ti công ty TNHH
Ý Chí Vit là công trình nghiên cu khoa hc đc lp ca tôi. Các s liu, bng biu
đu có ngun gc rõ ràng và đc trích dn đy đ. Ni dung, kt qu nghiên cu
trong lun vn này là trung thc và hoàn toàn da theo tài liu thu thp đc. Các
tài liu s dng trong lun vn đu đc trích ngun đy đ.

Tác gi lunăvn


Bùi Minh Nguyt

MC LC
TRANG PH BÌA
LIăCAMăOAN
MC LC
DANH MC CÁC CH VIT TT.
DANH MC CÁC BNG, BIU
DANH MCăCÁCăSă
PHN M U 1
CHNGă1.ăTNG QUAN V PHNG PHÁPăTệNHăGIÁăTRểNăCăS
HOTăNG (ABC) 4
1.1. Tng quan v ABC 4
1.1.1. Lch s hình thành và khái nim ABC 4
1.1.2. c đim ca phng pháp ABC 5
1.1.3. Các yu t cn thit cho vic thc hin thành công ca ABC 7
1.2. Quy trình k toán trên c s hot đng (ABC) 8
1.2.1. Xác đnh các hot đng 9
1.2.2. Phân b chi phí gián tip cho các hot đng 12
1.2.3. Xác đnh h s phân b chi phí hot đng 12
1.2.4. Phân b chi phí ca tng hot đng cho tng đi tng chu chi phí. . 13
1.2.5. Lp báo cáo qun tr 13
1.2.6. ABC là công c h tr ra quyt đnh chin lc. 14
1.3. So sánh phng pháp ABC và phng pháp tính giá thành truyn thng 14
1.3.1. u đim ca ABC 17
1.3.2. Hn ch ca ABC 18
1.4. Lp báo cáo cho bên ngoài da trên ABC. 19
CHNGă2.ăTHC TRNG V K TOÁN CHI PHÍ TI CÔNG TY TNHH
Ý CHÍ VIT 22
2.1. Gii thiu v công ty TNHH Ý Chí Vit 22

2.1.1. S lc v công ty 22
2.1.2. T chc b máy qun lý ca công ty 22
2.1.3. c đim hot đng kinh doanh ca công ty 23
2.2. Thc trng k toán tp hp chi phí và tính giá thành ti công ty TNHH Ý
Chí Vit 24
2.2.1. Quy trình sn xut sn phm 24
2.2.2. i tng tp hp chi phí 26
2.2.3. i tng tính giá thành và đi tng chu chi phí ti Ý Chí Vit 27
2.2.4. K toán chi phí sn xut và tính giá thành sn phm ti Ý Chí Vit 27
2.2.5. Tng hp chi phí sn xut và tính giá thành sn phm. 34
2.2.6. K toán chi phí bán hàng và chi phí qun lý doanh nghip 36
2.3. ánh giá v công tác k toán chi phí ti công ty TNHH Ý Chí Vit 38
2.3.1. u đim 38
2.3.2. Nhng vn đ tn ti 38
2.3.3. Nguyên nhân phát sinh nhng vn đ tn ti  công ty Ý Chí Vit 40
CHNGă3.ăVN DNGăPHNGăPHÁPăTệNHăGIÁăTRểNăCăS HOT
NGă(ABC)ă PHC V CHO VIC RA QUYTăNH CHINăLC
TI CÔNG TY TNHH Ý CHÍ VIT. 43
3.1. Quan đim v vn đ ng dng ABC vào công ty Ý Chí Vit. 43
3.1.1. Phù hp vi xu hng th gii 43
3.1.2. Phù hp vi Lut hin hành  Vit Nam 44
3.1.3. Quan đim k tha 44
3.1.4. Quan đim li ích và chi phí 44
3.2. Quy trình k toán chi phí trên c s hot đng (ABC) ti công ty TNHH Ý
Chí Vit 45
3.2.1. Xác đnh các hot đng 45
3.2.2. Phân b chi phí gián tip cho tng hot đng. 47
3.2.3. Xây dng h s phân b chi phí hot đng cho tng đi tng chu chi
phí. 51
3.2.4. Phân b chi phí hot đng cho tng đi tng chu chi phí 54

3.2.5. Lp báo cáo qun tr 61
3.3. Vn dng ABC đ h tr ra quyt đnh chin lc 64
3.4. Vn dng ABC đ lp báo cáo ra bên ngoài 66
3.5. Mt s kin ngh h tr nhm thc hin mô hình ABC ti công ty TNHH Ý
Chí Vit 71
TÀI LIU THAM KHO
PH LC

DANH MC CÁC CH VIT TT
- ABC: (Activity – Based Costing): h thng chi phí da trên mc đ hot đng.
- BP: B phn
- MMTB PX: Máy móc thit b phân xng.
- NVLTT: Nguyên vt liu trc tip
- NCTT: Nhân công trc tip
- PX: Phân xng
- QC: Phòng kim tra cht lng
- SXC: Sn xut chung

DANH MC CÁC BNG, BIU
Bng 2.1- Xut nguyên vt liu cho phân xng ép tháng 10/2013
Bng 2.2- Xut nguyên vt liu cho phân xng xi tháng 10/2013
Bng 2.3- Xut nguyên vt liu cho phân xng sn tháng 10/2013
Bng 2.4- Chi phí lng nhân công trc tip tháng 10/2013
Bng 2.5- Phân b chi phí sn xut chung vào các trung tâm chi phí tháng 10/2013
Bng 2.6- Chi phí sn xut d dang tháng 10/2013
Bng 2.7- Tng hp chi phí sn xut tháng 10/2013
Bng 2.8- Trung tâm chi phí bán hàng tháng 10/2013
Bng 2.9- Trung tâm chi phí qun lý doanh nghip tháng 10/2013
Bng 3.1- Tiêu thc phân b cho tng hot đng
Bng 3.2- Chi phí sn xut và phi sn xut theo phng pháp truyn thng

Bng 3.3- Tp hp và phân b ngun lc vào các trung tâm chi phí theo ABC.
Bng 3.4- Tính toán các h s phân b
Bng 3.5- Mô hình phân b ABC ti công ty Ý Chí Vit
Bng 3.6- H s phân b cho đi tng chu chi phí là sn phm
Bng 3.7 – H s phân b cho đi tng chu chi phí là khách hàng
Bng 3.8- Phân b chi phí cho đi tng chu chi phí là sn phm
Bng 3.9- Phân b chi phí cho đi tng chu chi phí là khách hàng
Bng 3.10- Báo cáo doanh thu, li nhun ca Ganish Protector 18319-VBA theo
truyn thng
Bng 3.11- Báo cáo doanh thu, li nhun ca Ganish Protector 18319-VBA theo
ABC
Bng 3.12- Báo cáo doanh thu, li nhun ca Broad Bright theo ABC
Bng 3.13- Tp hp chi phí sn xut theo ABC điu chnh.
Bng 3.14- Tính toán li h s phân b theo ABC điu chnh
Bng 3.15: Tính chi phí sn xut cho sn phm Ganish Protector 38139-VBZ theo
ABC điu chnh
Bng 3.16- Tính chi phí sn xut cho sn phm Emblem Honda 80mm-86102 KYZ-
V000 theo ABC điu chnh
Bng 3.17- So sánh giá thành sn phm gia hai phng pháp truyn thng và ABC
điu chnh.





DANH MCăCÁCăSă
S đ 1.1: Phân b ngun lc theo ABC
S đ 1.2: Quy trình thc hin ABC
S đ 1.3: Mô hình ABC
S đ 1.4: Mô hình truyn thng

S đ 2.1: C cu t chc ca công ty Ý Chí Vit
S đ 2.2: Quy trình sn xut sn phm ca công ty TNHH Ý Chí Vit

1

PHNăMăU
1. Tính cn thit caăđ tài
Tình hình hot đng kinh doanh ca các doanh nghip nhìn chung nhng nm
gn đây rt khó khn, bt buc các doanh nghip mun tn ti thì phi tng sc
cnh tranh và m rng th trng hn na. Thông tin k toán qun tr ngày nay phi
càng chính xác và linh hot hn na mi đáp ng đc nhu cu ca các nhà qun
tr.
Là mt công ty chuyên v lnh vc ép nha, xi m trên các sn phm nha và
đang phi cnh tranh vi nhiu doanh nghip cùng ngành ngh khác, công ty Ý Chí
Vit đang gp nhiu khó khn trong hot đng đc bit là trong tình hình hin ti
khi doanh s st gim và mt mt s khách hàng ln. Hn na, phng pháp tính
giá thành sn phm hin nay ti doanh nghip đc tinh theo t trng doanh thu sn
phm vi giá tr sn phm d dang đu k, cui k đc xác đnh theo t l c
tính. iu này khin cho chi phí không đc xác đnh chính xác, gây khó khn cho
doanh nghip trong vic đánh giá tình hình kinh doanh.
Qua tìm hiu, k toán chi phí da trên mc đ hot đng (ABC) có kh nng
cung cp thông tin chính xác hn, giúp doanh nghip đánh giá chính xác tình hình
hình hot đng kinh doanh Vì vy, tác gi chn phng pháp này đ nghiên cu
và đnh hng vn dng vào tình hình thc t ti công ty Ý Chí Vit.
2. Mc tiêu nghiên cu
Lun vn thc hin nhm hng đn nhng mc tiêu sau:
Th nht, nghiên cu quy trình hot đng sn xut ti công ty Ý Chí Vit nhm
vn dng phng pháp k toán chi phí da trên hot đng (ABC).
Th hai, vn dng phng pháp ABC điu chnh đ có th lp báo cáo tài chính
theo quy đnh chun mc k toán Vit Nam.

Nh vy, vn dng phng pháp ABC s giúp hoàn thin h thng k toán chi phí
ti doanh nghip.
2

3. iătng và phm vi nghiên cu
i tng nghiên cu: Nhng vn đ lý lun và vn dng phng pháp ABC
vào thc tin công tác k toán chi phí và xác đnh chi phí cho các đi tng chu chi
phí ti công ty Ý Chí Vit .
Phm vi nghiên cu: Trong phm vi nghiên cu ca đ tài, tác gi dng li 
vic vn dng phng pháp tính giá ABC vào điu kin thc t ti công ty Ý Chí
Vit nhm cung cp thông tin chi phí c đi tng chu chi phí thích hp, đáng tin
cy và phng hng giúp ban lưnh đo đa ra quyt đnh chin lc chi phí ti
doanh nghip.
Thi gian nghiên cu có hn nên s liu minh ha trong lun vn ch gii hn
trong 1 tháng (tháng 10/2013) và b qua không trình bày s sách, chng t, tài
khon.
4. Phngăphápănghiênăcu
Trong quá trình nghiên cu, tác gi đư s dng mt s phng pháp nghiên cu
nh sau:
- Phng pháp nghiên cu lý thuyt nhm thu thp thông tin trên các tài liu
nghiên cu đ h thng hóa lý thuyt  chng 1 làm c s lý lun cho vic thc
hin ABC.
- Phng pháp thng kê, tng hp và phân tích nhng d liu thu thp đc đ
đa ra thc trng k toán chi phí hin ti ca công ty.
- Phng pháp quan sát quy trình sn xut và phng vn công nhân viên làm
vic ti công ty, tác gi s dng d liu thu thp đc đ xây dng quy trình thc
hin ABC ti công ty.
5. Tng quan tài liu nghiên cu
V mt lý lun thì ABC đư đc nhiu tác gi trong và ngoài nc nghiên cu.
3

Tuy nhiên ti Vit Nam, vic ng dng ABC trong các doanh nghip vn còn nhiu
hn ch. Mt s lun vn nghiên cu đ vn dng ABC vào trong mt doanh nghip
c th đư đc thc hin nh ca tác gi Trn Minh Hiên (2009) vn dng ABC
vào công ty đin t Samsung Vina lnh vc thit b đin t, tác gi Lâm Th Trúc
Linh (2010) vn dng ABC vào công ty ADC lnh vc phân bón, thuc tr sâu. C
hai tác gi đu vn dng ABC đ tính li giá thành sn phm, cho thy áp dng
ABC có u đim hn so vi phng pháp truyn thng.
Vi đ tài nghiên cu ca mình, tác gi không ch s dng phng pháp ABC đ
hoàn thin h thng k toán chi phí ti doanh nghip, cung cp thông tin chi phí
giúp cho nhà qun tr có thông tin đa ra nhng quyt đnh trong quá trình hot
đng sn xut kinh doanh ti doanh nghip. Ngoài ra, tác gi còn áp dng phng
pháp ABC điu chnh ca Garrison, et al (2012) đ có th lp báo cáo tài chính theo
chun mc k toán Vit Nam.
6. Kt cu lunăvn
Lun vn có kt cu gm 3 phn:
Chng 1: Tng quan v phng pháp tính giá trên c s hot đng (ABC)
Chng 2: Thc trng v k toán chi phí ti công ty TNHH Ý Chí Vit.
Chng 3: Vn dng phng pháp tính giá trên c s hot đng (ABC) đ phc
v cho vic ra quyt đnh chin lc.





4

CHNGă1. TNGăQUANăVăPHNGăPHÁPăTệNHăGIÁ TRểNăCăSă
HOTăNGă(ABC)
1.1. TngăquanăvăABC

1.1.1. LchăsăhìnhăthƠnh vƠăkháiănimăABCă
T gia nhng nm 1970 trên th gii đư din ra s đi mi v công ngh, khoa
hc k thut trên đà phát trin, toàn cu hóa kinh t đư làm cho s cnh tranh tr
nên gay gt hn. Mt môi trng kinh t mi ngày càng đòi hi phi s dng nhng
thông tin tài chính và phi tài chính liên quan đn t chc, quy trình sn xut, khách
hàng, dch v, sn phm,… Các doanh nghip không ngng ci tin quy trình sn
xut, nâng cao cht lng nhân viên nhm sn xut sn phm đáp ng đc nhu cu
khách hàng vi cht lng cao và giá bán phù hp vi chin lc kinh doanh.
Nhng đ xác đnh chính xác chi phí nhm đa ra mc giá phù hp , tng tính cnh
tranh ca sn phm li là điu không d dàng.
Trong khong thi gian trc đó, th gii có nhiu phng pháp đ h tr các
doanh nghip xác đnh chi phí, tuy nhiên chúng vn còn tn ti nhiu nhc đim
làm cho thông tin cung cp không chính xác, linh hot phù hp vi yêu cu ca các
nhà qun tr. Chính vì l đó, các nhà chuyên môn, các t chc kinh t đư nghiên cu
các tip cn mi v chi phí nh Robert S.Kaplan, Robin Cooper, H. Thomas
Johnson,…và phng pháp k toán chi phí mi da trên hot đng (ABC) đư ra đi
và đc công b rng rãi vào nhng nm 1980 nhm khc phc nhc đim ca
nhng phng pháp trc đó. Phng pháp ABC này thc s gây chú ý ln trên th
gii, tip sau đó là các bài nghiên cu trên khp th gii nhm h thng khái nim,
hoàn thin quy trình thc hin cng nh chng minh nhng u khuyt đim ca nó
so vi nhng phng pháp truyn thng khác. Có th k đn mt s bài báo nghiên
cu nh “Activity Based Costing: A tool for manufacturing excellence” ca tác gi
Turney (1989) đư cho rng ABC là mt công c xut sc trong qun tr hay mt s
tác gi khác đư nghiên cu cách thc, quy trình đ thc hin ABC cho thành công.
5

Theo Kaplan & Cooper (1998) ABC đc s dng đ đo lng nhng hot
đng ca công ty, ngun lc, ch ra mc đ tiêu hao bao nhiêu cho nhng hot đng
sn xut ra sn phm , dch v. H thng ABC cho phép phân b chi phí gián tip
trc ht đn các hot đng, sau đó mi đn các sn phm, dch v và khách hàng .

Các nhà qun tr s hiu rõ tình hình hot đng ca doanh nghip , s dng hiu
qu các ngun lc nh lao đng trc tip, máy móc,… làm gia tng kh nng cnh
tranh ca doanh nghip.
Turney (1989) cho rng ABC gi đnh các hot đng tiêu th ngun lc ca
doanh nghip và to ra sn phm, dch v. Các hot đng đó gm có quan h vi
các nhà cung cp, mua nhn hàng, hot đng máy móc, t chc quy trình sn xut,
thit k sn phm,…gn lin vi nhu cu thit k, sn xut và phân phi sn phm.
Hiu sut ca các hot đng này gây nên mc tiêu th ngun lc ca doanh nghip.
Nh vy, quan đim này ca Turney cng tng t nh quan đim ca Kaplan và
Cooper .
Tóm li, ABC có th đc hiu là mt phng pháp phân tích chi phí da trên
các hot đng và tiêu th bao nhiêu ngun lc c th ca doanh nghip. Phng
pháp ABC tp trung vào các hot đng cn thit đ sn xut mt sn phm, dch v
cui cùng. Nó tp hp và phân b chi phí da trên mc tiêu th ngun lc vào các
hot đng , sau đó phân b tip đn các đi tng chu chi phí (sn phm, dch
v, ) Các nhà qun tr s hiu rõ cách thc các ngun lc chuyn thành sn phm,
dch v,… và tp trung vào kim soát chi phí da trên các hot đng c th đ tránh
lãng phí các ngun lc.
1.1.2. căđimăcaăphngăphápăABC
Theo Hunh Tn Dng và cng s (2013) thì ABC s đc áp dng hiu qu
trong nhng doanh nghip có chi phí gián tip chim t trng ln trong sn xut;
sn phm và dch v đa dng, các loi sn phm có yêu cu k thut và mc đ
phc v khác nhau. Ngoài ra quy trình sn xut phi phc tp và có s thay đi
thng xuyên gia các loi sn phm. Nhng doanh nghip có quy mô nh, có quy
6

trình sn xut đn gin và ch sn xut mt vài sn phm thì không nên áp dng
ABC do chi phí thc hin ABC khá ln và phc tp, doanh nghip s không thu
đc li ích t ABC.
ABC xác đnh các giá tr và hot đng liên quan đn sn xut các sn phm ,

dch v, (đi tng chu chi phí). Da trên khái nim v ABC đư trình bày  phn
1.1.1 thì hai đim quan trng trong quá trình thc hin ABC đc tóm gn nh sau:
- Xác đnh các hot đng tiêu th các ngun lc gì?
- Các đi tng chu chi phí (sn phm, dch v, ) liên quan đn các hot
đng nào?
Có th hiu trong ABC các đi tng chu chi phí không trc tip s dng các
ngun lc mà thông qua các hot đng. xác đnh các hot đng đư tiêu hao ngun
lc nh th nào thì s da vào h s phân b ngun lc vì mt ngun lc có th s
dng cho nhiu hot đng khác nhau và mt hot đng có th s dng nhiu ngun
lc.Tng t nh vy, khi xác đnh chi phí các hot đng cho các đi tng chu
chi phí thì da vào h s phân b hot đng. Xem s đ 1.2-Phân b ngun lc cho
ABC



Săđ 1.1-Phân b ngun lc theo ABC
H s phân b ngun lc: Ngun lc có th là con ngi, máy móc b, nhà
xng,…nên yu t đ đo lng ngun lc là s tiêu hao ca ngun lc hot đng.
Con ngi khác vi máy móc, thit b nên các đo lng mc đ tiêu hao ngun lc
s khác nhau. Do đó, tùy theo tng loi ngun lc khác nhau trong doanh nghip mà
s có phng thc đo lng và phân b khác nhau. Ví d nu ngun lc là con
ngi thì s mt bao nhiêu thi gian cho các hot đng, hay nu ngun lc là máy
móc thit b thì thi gian thc hin tng hot đng là bao nhiêu.
Ngun lc
Hot đng
i tng
chu chi
H s phân b
ngun lc
H s phân b

hot đng
7

H s phân b hot đng: yu t đo lng s tiêu hao ca các hot đng cho các
đi tng chu chi phí. H s phân b chi phí hot đng đòi hi phi đc đnh
lng đ truy nguyên các phn chi phí tng ng liên quan ca các hot đng đn
các đi tng chu chi phí ca nó.
1.1.3. CácăyuătăcnăthităchoăvicăthcăhinăthƠnhăcôngăcaăABC
ABC đc cho là mt công c hiu qu trong vic cung cp thông tin cho các
nhà qun tr , nhng đ các doanh nghip thc hin thành công ABC là điu không
d dàng. T khi phng pháp ABC ra đi đn nay đư có rt nhiu tác gi và các bài
nghiên cu hng dn thc hin ABC sao cho hiu qu. Tác gi Zhang & Isa
(2010) s dng phng pháp nghiên cu lý thuyt t các đ tài nghiên cu liên
quan và tng hp các yu t nh hng đn s thành công ca doanh nghip khi
thc hin ABC gm có: yu t k thut, yu t hành vi t chc, yu t cu trúc t
chc và yu t vn hóa t chc.
- Tp trung vào yu t k thut là điu mà hu ht các doanh nghip đu chú
trng khi thc hin ABC nh thit k cu trúc phn mm ca h thng ABC, xác
đnh các hot đng chính, la chn tiêu thc phân b, thu thp các d liu chi
phí,… Tuy nhiên, theo các nhà nghiên cu, ch yu t k thut không thôi thì không
đ đ gii thích ti sao thc hin ABC thành công. Các yu t phi k thut sau cng
quan trng không kém.
- Yu t hành vi t chc : vai trò ca các nhà qun tr, k toán, vic liên kt
ABC vi các chin lc cnh tranh , chin lc đào to chun b ngun lc thc
hin ABC , … nh hng không nh đn quá trình thc hin ABc.
- Yu t cu trúc t chc: các kt qu nghiên cu đư ch ra c cu t chc ca
doanh nghip vi s h tr ca các nhà qun tr, cu trúc phân cp và các ngun lc
cng là nhng yu t quan trng trong vic xác đnh thc hin thành công ABC .
- Yu t vn hóa t chc: các nghiên cu cho thy nh hng ca vn hóa dân
tc và vn hóa ca doanh nghip đi vi vic thc hin ABC thành công không

đc rõ nét nh yu t t chc ca doanh nghip.
8

Tùy theo tng đc đim kinh doanh ca các quc gia, các doanh nghip mà
chng trình thc hin ABC s khác nhau. i vi đc đim môi trng kinh doanh
 Vit Nam, phng pháp ABC vn không ph bin my dù nó đư đc thc hin
trên th gii t lâu. Hunh Tn Dng và cng s (2013) đư nghiên cu so sánh
ABC vi phng pháp tính giá truyn thng và qua đó đa ra nhng gi ý đi vi
các doanh nghip Vit Nam khi thc hin ABC. Các tác gi đư tng hp, phân tích,
so sánh và cng đ ra nhng gii pháp đ thc hin ABC trong môi trng Vit
Nam nh sau: S hp tác gia các b phn, nhóm làm vic; gii pháp ngun nhân
lc; đy mnh nghiên cu; thay đi quan đim ca nhà qun tr; áp dng phng
pháp ABC phi gn lin vi ni lc doanh nghip và yêu cu thc t; đin toán hóa
k toán. ABC cung cp thông tin cho các nhà qun tr đ kim soát chi phí và lp k
hoch ngân sách tt hn nhng thc hin ABC phc tp và tn nhiu ngn lc hn
so vi phng pháp truyn thng, đòi hi phi có s phi hp cht ch gia các b
phn.
1.2. Quyătrìnhăkătoánătrênăcăsăhotăđngă(ABC)
Quy trình thc hin ABC gm 5 bc ca Garrison et al (2012) hng dn các
doanh nghip thc hin phng pháp ABC nh sau:
- Xác đnh các hot đng chính
- Phân b chi phí gián tip cho các hot đng
- Xác đnh các h s phân b chi phí hot đng
- Phân b chi phí hot đng cho tng đi tng chu chi phí
- Lp báo cáo qun tr.




9

Săđ 1.2- Quy trình thc hin ABC
1.2.1. Xácăđnhăcácăhotăđng
ây là bc đu tiên, cng là bc quan trng, khó khn và tn nhiu thi gian
nht khi doanh nghip phi xác đnh các hot đng trong quy trình quy trình sn
xut kinh doanh ca mình. Theo Blocher, et al (2010) các hot đng có th là mt
hay nhiu công vic đc kt hp vi nhau đ to ra đi tng chu chi phí. Các
hot đng đc xác đnh thông qua phân tích ban đu, kim tra thc t khu vc làm
vic, phng vn nhân viên liên quan, yêu cu h mô t li chi tit c th tng công
vic ca h theo tính cht công vic, thi gian làm vic chi tit, hoc phng vn
nhng nhà qun tr v công vic, thi gian trong khu vc qun lý ca h,…Kt qu
ca vic phân tích ban đu, kim tra thc t và phng vn s cung cp thông tin cho
chúng ta đ xây dng mt bng danh sách các hot đng cùng vi nhng mô t chi
Ngun lc
Ngun lc gián tip
Ngun lc trc tip
Phân b chi phí ngun lc theo
h s phân b ngun lc

Hot đng
Phân b chi phí hot đng theo
h s phân b hot đng
i tng chu chi phí
Lp báo cáo qun tr
10

tit v các hot đng đó cng nh cung cp thông tin hu ích cho vic phân b các
ngun lc hay phân b chi phí hot đng cho các đi tng chu chi phí sau này.
Mt s d liu cn phi thu thp nh:
- Có bao nhiêu b phn liên quan đn sn xut?
- S ngi trong các b phn và công vic chi tit ca h (làm nhng công
vic gì? Thi gian cho các vic đó là bao nhiêu? S dng nhng máy móc thit b
nào? nhm xác đnh h s phân b hot đngvà đi tng chu chi phí )
- Ngun lc nào b tiêu hao t nhng hot đng nào? (nhm xác đnh chi phí
và h s phân b ngun lc cho các hot đng)
- Quy trình sn xut nh th nào? (nhm xác đnh các hot đng)
- …
Mt danh sách bao gm rt nhiu hot đng nhng trong đó s có nhng
hot đng mang tính cht tng t nhau hay có th kt hp li vi nhau thành
nhng hot đng chính.Ví d vic x lý sn phm gm các bc th công sau: ct
gt phn tha, chà nhám, lau bi sn phm s đc gom li thành mt hot đng
chính là x lý sn phm. Vic kt hp hay tách riêng các hot đng đc thc hin
k càng, da trên chi phí có đáng k và có xác đnh đc tiêu thc đ phân b hay
không.
Blocher, et al (2010) cng cho bit nhóm nghiên cu thu thp d liu hot
đng bng cách quan sát các công vic thc hin và thc hin mt danh sách tt c
các hot đng liên quan. Và qua đó các hot đng đc xác đnh theo nm cp đ
hot đng sau: cp đ đn v sn phm, cp đ lot sn phm, cp đ sn phm, cp
đ khách hàng, cp đ duy trì t chc.

- Hot đng cp đ đn v sn phm: loi hot đng này đc s dng cho
tng sn phm khi đc sn xut hay tiêu th. Nó bao gm chi phí nguyên vt liu
trc tip, chi phí nhân công trc tip và chi phí ngun lc tiêu hao phát sinh tng
ng. Chi phí hot đng cp đ đn v sn phm t l thun vi s lng sn phm.
11

Ví d s lng sn phm sn xut hay tiêu th tng lên 10% thì chi phí hot đng
tiêu th ngun lc cng tng lên tng ng 10% ( gi máy hot đng tng 10%,
nguyên vt liu tng 10%,…). H s phân b thng đc s dng là s gi lao
đng, thi gian chy máy hay s lng sn phm sn xut,…
- Hot đng cp lot sn phm: nhng hot đng đc thc hin theo tng lot
sn phm bt k có bao nhiêu sn phm đang đc x lý . Ví d x lý mua nguyên
vt liu cho mt lô sn phm theo đn đt hàng, thi gian cài đt máy móc đ sn
xut mt lot sn phm,…Chi phí ngun lc theo cp đ lot sn phm thng là
chi phí c đnh, ABC cung cp k thut cho phân b ngun lc cho các hot đng
ti các sn phm dch v qua h s phân b theo s lng đn hàng, thi gian thit
lp cài đt chng trình,…
- Hot đng cp sn phm: Nhng hot đng h tr cho vic sn xut tng sn
phm hoc dch v c th Nhng hot đng này có th là thit k sn phm , qung
cáo cho mt sn phm, …
- Hot đng cp khách hàng: Nhng hot đng liên quan đn mt khách hàng
c th mà không liên quan đn bt k sn phm nào nh x lý đn hàng ca tng
khách hàng, t vn thit k sn phm cho tng khách hàng, chi phí giao hàng,…
- Hot đng cp duy trì t chc: Nhng hot đng liên quan đn vic duy trì
các hot đng ca t chc mà không quan tâm đn có bao nhiêu sn phm đc sn
xut hay tiêu th, có bao nhiêu lot sn phm hay bao nhiêu loi sn phm đc sn
xut, tiêu th. Ví d lng ca các nhà qun tr sn xut, chi phí mua hàng,…
Khi thc hin kt hp các hot đng trong h thng ABC, điu cn lu ý là
phi kt hp các hot đng trong cùng mt cp đ và có mi quan h cht ch vi
nhau. Ví d kt hp các hot đng cùng cp đ đn v sn phm vi nhau mà không

kt hp các hot đng cp đ đn v sn phm vi cp đ lot sn phm hay cp đ
sn phm.
12

1.2.2. Phơnăbăchiăphíăgiánătipăchoăcácăhotăđngă
Tp hp chi phí gián tip vào các hot đng
Sau khi xác đnh các hot đng, doanh nghip s tp hp chi phí ngun lc li .
Nhng chi phí trc tip liên quan đn đi tng chu chi phí nào (sn phm, dch
v, khách hàng,…) thì s đc tp hp trc tip vào đi tng chu chi phí đó mà
không qua giai đon phân b. Nhng chi phí gián tip đc gây ra bi hot đng
nào s đc tp hp vào các hot đng đó, nhng chi phí còn li s không đc
phân b.

Xác đnh h s đ phân b chi phí cho các hot đng
Phng vn nhân viên thc hin hot đng hay nhân viên qun lý ni chi phí
phát sinh là điu cn thit đ cung cp thêm thông tin cn thit c lng chi phí
tiêu hao ngun lc cho các hot đng khác nhau và xác đnh h s phân b ngun
lc cho các hot đng mt cách phù hp và chính xác hn. Xác đnh h s phân b chi
phí hot đng
1.2.3. Xácăđnhăhăsăphơnăbăchiăphíăhotăđng
Sau khi xác đnh tng chi phí gián tip cho tng hot đng thì công vic tip
theo là phân b chi phí đó cho tng tng s ca hot đng. Nhng thông tin mà
nhóm thc hin ABC thu thp đc thông qua điu tra quan sát làm vic thc t,
phng vn nhân viên s phng thc xác đnh tng s hot đng riêng cho tng
hot đng khác nhau. Ví d phng vn nhân viên b phn kinh doanh s xác đnh
đc có bao nhiêu đn đt hàng, chi phí cho đn đt hàng đc xác đnh trên tng
s đn đt hàng, hay chi phí bo trì máy đc tính trên tng s gi máy hot
đng,…
Có nhiu tiêu thc phân b đc dùng đ phân b chi phí nhng vic la chn
đc tiêu thc phù hp không phi là điu d dàng. Nó phi có mi quan h gia

hot đng và đi tng chu chi phí, phi đc đo lng và tính toán mt cách d
dàng.
13

1.2.4. Phơnăbăchiăphíăcaătngăhotăđng choătngăđiătngăchuăchiă
phí.
Bc th t trong quy trình ABC là phân b chi phí gián tip ca tng hot
đng cho tng đi tng chu chi phí (sn phm, khách hàng,…) theo t l hot
đng đư xác đnh  bc 3 ca quy trình này.
Ly ví d mt công ty XYZ trong mt nm đư đt tng cng 8 đn hàng cho
mt sn phm duy nht. S gi máy cn đ thc hin 8 đn hàng là 120 gi máy.
Da vào t l hot đng đư tính toán  bng 1.4 ta có bng phân b chi phí gián tip
cho khách hàng XYZ nh sau:
n hàng: $320/đn hàng x 8 đn hàng =$ 2.560
Thit k sn phm $630/thit k x 1 thit k = $630
Quy mô đn hàng $19/gi máy x 120 gi máy = $2.280
Quan h khách hàng $1.470/khách hàng x 1 khách hàng = $1.470
Tng chi phí gián tip phân b cho khách hàng XYZ = $6.940
1.2.5. Lpăbáoăcáoăqunătr
Sau khi thc hin phân b chi phí cho các đi tng chu chi phí thì s tính
đc giá thành sn phm hay chi phí phi b ra cho tng khách hàng, Bc cui
cùng là da trên thông tin chi phí do ABC cung cp đc đ lp các báo cáo qun
tr cho tng đi tng chu chi phí.
Báo cáo qun tr có vai trò quan trng trong vic cung cp thông tin tình hình
hot đng kinh doanh ca doanh nghip cho các nhà qun tr cp cao (Ban giám
đc) trong vic ct gim chi phí và gia tng hiu qu. Các báo cáo qun tr thng
đc s dng nhiu trong doanh nghip là báo cáo doanh thu, li nhun ca sn
phm hay khách hàng, Thông qua các báo cáo qun tr, các nhà qun tr có th so
sánh , phân tích, đánh giá kh nng sinh li ca sn phm, dch v, khách hàng,…và
tùy theo chin lc kinh doanh ca doanh nghip mà đa ra các quyt đnh chin

14

lc nh gi giá bán nhng ct gim nhng chi phí nào đ tng li nhun lên, tng
giá đ tng doanh thu, li nhun hay s chm dt không sn xut sn phm, không
hp tác vi khách hàng đó na?
1.2.6. ABC lƠăcôngăcăhătrăraăquytăđnhăchinălc.
Có nhiu khái nim v quyt đnh chin lc nhng theo Phm Th Thu
Phng (2007) thì quyt đnh chin lc là sau khi phân tích các c hi và nguy c
ca môi trng bên ngoài, nhà qun tr la chn các gii pháp mang tính đnh
hng và th hin tm nhìn dài hn, và thích nghi vi đim mnh cng nh đim
yu ca t chc. Quyt đnh chin lc thng th hin s tng tác gia công ty
vi bên ngoài. Trong môi trng cnh tranh, quyt đnh chin lc tác đng đn s
hình thành và cng c v th cnh tranh ca công ty.
 đa ra đc quyt đnh chin lc thì nhà qun tr cng cn phi đc cung
cp nhng thông tin qun tr. Và Garrion, et al (2012) cho rng ABC là mt công c
h tr cho vic ra quyt đnh khi ABC là mt phng pháp chi phí đc thit k
nhm cung cp cho các nhà qun tr nhng thông tin chi phí cho chin lc và các
quyt đnh khác. Không ch Garrion, et al, vai trò h tr nhà qun tr ra quyt đnh
chin lc ca ABC thm chí còn đc khng đnh sm hn na vi các bài
nghiên cu ca Kaplan & Cooper (1998) và Blocher,et al (2010) khi có cùng quan
đim khng đnh ABC giúp nhà qun tr đa ra quyt đnh chin lc v giá c,
dòng sn phm, phân khúc th trng đ nâng cao v th cnh tranh ca doanh
nghip.
1.3. SoăsánhăphngăphápăABCăvƠăphngăphápătínhăgiáăthƠnhătruynăthngă
Phng pháp ABC và phng pháp tính giá truyn thng đu có mc đích chính
là xác đnh chi phí giá thành sn phm, dch v và cung cp thông tin chi phí cho
các nhà qun tr ra quyt đnh chin lc. Tuy nhiên ABC vn có nhng đim khác
vi phng pháp tính giá truyn thng .
Th nht là s khác bit v hoàn cnh ra đi và lý lun c bn theo Hunh
Tn Dng và cng s (2013)

15

Phng pháp truyn thng ra đi khi khoa hc k thut cha phát trin, chi phí
nguyên vt liu và chi phí nhân công trc tip chim t l rt ln trong tng chi phí
sn xut. Phng thc phân b chi phí đc thc hin đn gin trên s gi lao
đng, s sn phm,…Sau này khi khoa hc k thut ngày càng đc phát trin và
ng dng nhiu trong sn xut, móc móc thay th cho sc lao đng ca con ngi,
quy trình sn xut càng phc tp hn , chi phí nhân công trc tip ngày càng gim
và chi phí gián tip ngày càng tng lên. Phng pháp tính giá truyn thng đư
không còn đáp ng đc yêu cu cung cp thông tin chi phí chính xác cho các nhà
qun tr. ABC đư khc phc đc nhc đim này ca phng pháp truyn thng.
Lý lun c bn khác nhau gia hai phng pháp tính giá truyn thng và ABC.
Phng pháp tính giá truyn thng nhm mc đích tính giá thành phc v cho vic
lp báo cáo tài chính. ABC ngoài mc đích tính giá thành còn nhm mc đích tính
toán giá thành chính xác còn phi cung cp thông tin chính xác cho các nhà qun
tr ra quyt đnh chin lc. Chính vì vy đư dn đn phm vi tp hp chi phí và
k thut tính toán chi phí khác nhau
 hiu rõ hn s khác bit c bn gia phng pháp ABC và phng pháp tính
giá truyn thng chúng ta xem xét hai s đ hot đng 1.4 và s đ 1.5 :








Săđ 1.3- Mô hình ABC Săđ 1.4- Mô hình truyn thng
Ngun lc
Hot đng

i tng chu chi
phí
Ngun lc
i tng chu chi
phí
Tiêu th
Tiêu th
Phân b