Xây dựng mô hình tổ chức công tác kế toán tại các doanh nghiệp nhỏ và vừa ở tỉnh phú yên

1

B GIÁO DCăVĨăĨOăTO
TRNGăI HC KINH T TP.H CHÍ MINH
*****

HUNHăTHUăMINHăTH

XÂY DNG MÔ HÌNH T CHC CÔNG TÁC
K TOÁN TI CÁC DOANH NGHIP NH VÀ
VA  TNH PHÚ YÊN


LUNăVNăTHCăSăKINHăT






TP.H Chí Minh - Nm 2012

2


B GIÁO DCăVĨăĨOăTO
TRNGăI HC KINH T TP.H CHÍ MINH
*****

HUNHăTHUăMINHăTH

XÂY DNG MÔ HÌNH T CHC CÔNG TÁC
K TOÁN TI CÁC DOANH NGHIP NH VÀ
VA  TNH PHÚ YÊN

Chuyên ngành: K toán ậ Kim toán
Mã s:60.34.30

LUNăVNăTHC SăKINHăT

Ngiăhng dn khoa hc: TS. TRNăVNăTHO


TP.H Chí Minh - Nm 2012
3

MC LC
PHN M U
Chngă1:ăCăS LÝ LUN V T CHC CÔNG TÁC K TOÁN TRONG
DOANH NGHIP NH VÀ VA
1.1 Khái quát v k toán 1
1.1.1 nh ngha k toán 1
1.1.2 i tng s dng thông tin k toán 1
1.1.3 K toán tài chính và k toán qun tr 2
1.2 Nhng vnăđ chung v t chc công tác k toán 4
1.2.1 Khái quát v t chc công tác k toán 4
1.2.2 Nguyên tc t chc công tác k toán 5
1.2.3 Các nhân t nh hng đn t chc công tác k toán 6
1.2.3.1 nh hng ca môi trng kinh doanh 6
1.2.3.2 nh hng ca môi trng pháp lý 7
1.3 Niădungăcăbn ca t chc công tác k toán 7

1.3.1 T chc h thng chng t k toán 7
1.3.2 T chc h thng tài khon k toán 9
1.3.3 T chc h thng s k toán 9
1.3.4 T chc cung cp thông tin qua h thng báo cáo k toán 10
1.3.5 T chc b máy k toán 11
1.3.6 T chc kim tra k toán 13
1.3.7 T chc phân tích hot đng kinh t trong doanh nghip 14
1.3.8 T chc trang b c s vt cht k thut phc v cho vic thu thp, x lý và
cung cp thông tin 15
1.4 Tiêu chunăxácăđnh doanh nghip va và nh 16
1.4.1 Vai trò ca doanh nghip va và nh trong nn kinh t 16
1.4.2 Tiêu chun xác đnh 17
1.4.2.1 Ti Vit Nam 17
1.4.2.2 Ti mt s nc trên th gii 19
4

KT LUNăCHNG 1 22
Chngă2:ăTHC TRNG T CHC CÔNG TÁC K TOÁN TI CÁC
DOANH NGHIP NH VÀ VA  TNH PHÚ YÊN
2.1 căđim hotăđng và tình hình kinh doanh ca các doanh nghip nh và
va ti Phú Yên trong thi gian qua 23
2.1.1 S lc Phú Yên 23
2.1.2 c đim hot đng và tình hình kinh doanh ca các doanh nghip nh và
va ti Phú Yên trong thi gian qua 23
2.1.3 Các t chc ngh nghip 25
2.2 Ch đ k toán ban hành theo quytăđnh s 48/2006/Q-BTC 26
2.3 Mcăđích,ăđiătng,ăphngăphápăkho sát 28
2.3.1 Mc đích kho sát 28
2.3.2 i tng kho sát 28
2.3.3 Phng pháp kho sát 28

2.4 Thc trng t chc công tác k toán ti các doanh nghip nh và va 
tnh Phú Yên 28
2.4.1 T chc h thng chng t k toán 28
2.4.2 T chc h thng tài khon k toán 30
2.4.3 T chc h thng s k toán 33
2.4.4 T chc cung cp thông tin qua h thng báo cáo k toán 35
2.4.5 T chc b máy k toán 37
2.4.6 T chc kim tra k toán 40
2.4.7 T chc phân tích hot đng kinh t trong doanh nghip 41
2.4.8 T chc trang b c s vt cht k thut phc v cho vic thu thp, x lý và
cung cp thông tin 42
2.5 Nhn xét thc trng t chc công tác k toán ti các doanh nghip nh và
va  tnh Phú Yên trong thi gian qua 44
KT LUNăCHNGă2 47
5

Chngă3:ăXÂYăDNG MÔ HÌNH T CHC CÔNG TÁC K TOÁN CHO
CÁC DOANH NGHIP NH VÀ VA  TNH PHÚ YÊN
3.1 Quanăđim v xây dng mô hình 48
3.1.1 Xây dng mô hình t chc công tác k toán  DNNVV phi phù hp vi môi
trng k toán ca DNNVV ti Vit Nam và ca Phú Yên 48
3.1.2 Xây dng mô hình t chc công tác k toán phi hng đn mc đích tng đ
tin cy ca thông tin cung cp cho các đi tng s dng 48
3.1.3 Xây dng mô hình t chc công tác k toán phù hp vi nguyên tc chi phí và
li ích 49
3.2 Các gii pháp c th 49
3.2.1 Mô hình t chc công tác k toán dành cho doanh nghip nh 49
3.2.2 Mô hình t chc công tác k toán dành cho doanh nghip va 52
3.3 Kin ngh 61
3.3.1 Kin ngh vi Nhà nc 61

3.3.2 Kin ngh vi tnh Phú Yên 63
3.3.2.1 Phát trin các dch v t vn k toán – kim toán 63
3.3.2.2 Thng xuyên m các lp ngn hn v khi s doanh nghip, qun tr
doanh nghip, hi tho chuyên đ v k toán – kim toán 64
3.3.2.3 Hi Doanh nghip Phú Yên 64
3.3.3 Kin ngh vi doanh nghip quy mô va 65
3.3.3.1 Cn nhn thc vai trò ca thông tin k toán qun tr trong t chc công tác
k toán 65
3.3.3.2 T chc công tác k toán đi kèm vi vic xây dng mt h thng kim soát
ni b hu hiu 66
KT LUNăCHNGă3 68
KT LUN 69
TÀI LIU THAM KHO
PH LC

6

DANH MC CÁC T VIT TT

1. CKTM: Chit khu thng mi
2. DNNVV: Doanh nghip nh và va
3. DNSX: Doanh nghip sn xut
4. DNTM: Doanh nghip thng mi
5. DT: Doanh thu
6. HH: Hàng hóa
7. KH: Khách hàng
8. KQKD: Kt qu kinh doanh
9. NCC: Nhà cung cp
10. SP: Sn phm
11. SXKDDD: Sn xut kinh doanh d dang

12. TK: Tài khon
13. TP: Thành phm
14. TSC: Tài sn c đnh






7

PH LC

1. Ph lc 1: Phiu kho sát
2. Ph lc 2: Danh sách các công ty kho sát
3. Ph lc 3a: Bn mô t công vic k toán
4. Ph lc 3b: Bn mô t phn hành k toán
5. Ph lc 4: Mu chng t t thit k
6. Ph lc 5: S đ luân chuyn chng t
7. Ph lc 6a: Danh mc tài khon k toán cho DN nh
8. Ph lc 6b: Danh mc tài khon k toán cho DN va
9. Ph lc 7: Mu s chi tit
10. Ph lc 8: Mu báo cáo k toán qun tr
11. Ph lc 9: Các t s phân tích hot đng kinh t trong doanh nghip
12. Ph lc 10: Bng so sánh các phn mm theo các tiêu chí

8

M U
1. Lý do chnăđ tài
Trong công cuc công nghip hóa, hin đi hóa và yêu cu phát trin
nn kinh t th trng theo đnh hng xã hi ch ngha, các doanh nghip nh
và va (DNNVV) đóng mt vai trò ht sc quan trng. iu đó đã đc c th
hóa trong vn kin i hi ng toàn quc ln th VIII. DNNVV có nhng đc
đim mà các loi hình doanh nghip khác không có đc nh sc nng đng,
kh nng thích nghi, hiu qu đu t, d qun lỦ. Trc xu th toàn cu hóa nh
hin nay, đ đng vng và đ sc cnh tranh  sân chi ln này, bên cnh s
h tr t phía Nhà nc, các DNNVV cn đc t chc tt v mi mt, trong
đó yêu cu thông tin k toán cung cp đáng tin cy là không th thiu. iu đó
đòi hi phi có s nhn thc đúng đn v k toán ca ngi ch doanh nghip
và ngi làm công tác k toán. T đó, t chc công tác k toán phù hp vi đc
đim hot đng ca doanh nghip nhm phát huy hiu qu trong quá trình sn
xut, kinh doanh.
Phú Yên là mt tnh nm  khu vc duyên hi Nam Trung B. Hu
ht các doanh nghip hot đng ti Phú Yên hin nay là DNNVV. Nhng nm
gn đây s lng DNNVV ti Phú Yên tng nhanh v s lng. Cùng vi các
chính sách khuyn khích, h tr ca Chính ph, tnh Phú Yên đã có chng
trình hành đng h tr phát trin DNNVV. Tuy nhiên, DNNVV cha thc s
phát huy ht vai trò ca nó trong nn kinh t, nng lc cnh tranh các doanh
nghip này còn hn ch do các vn đ v vn, trình đ qun lý, xây dng và
qung bá thng hiu,…  gii quyt đc điu đó, DNNVV cn t chc tt
vic qun lý doanh nghip, trong đó t chc công tác k toán là khâu ht sc
quan trng. Nhng thi gian qua, t chc công tác k toán ti các DNNVV 
tnh Phú Yên còn nhiu vn đ gây khó khn cho công tác qun lỦ và cho ngi

s dng thông tin bên ngoài doanh nghip. ây là yu t cn tr cho s vn
mình ca doanh nghip trong điu kin hi nhp kinh t quc t nh hin nay.
9

Va qua, UBND tnh đã cho phép thành lp Hi Doanh nghip Phú
Yên nhm tp hp các doanh nghip trên đa bàn tnh, to điu kin nâng cao tri
thc qun lý, tip cn th trng, qung bá thng hiu, xúc tin thng mi,
hp tác đu t và phát trin kinh doanh, tháo g nhng khó khn. i hi Hi
Doanh nghip Phú Yên ln th nht din ra vào tháng 3 nm 2012. Hi mi
đc thành lp, qui mô nh, còn gp không ít khó khn. Vic nâng cao cht
lng t chc công tác k toán ti các doanh nghip cng thuc mt phn trách
nhim ca Hi.
Chính vì th, vic nghiên cu đ xây dng mô hình t chc công tác
k toán ti các doanh nghip nh và va  tnh Phú Yên hin nay làm công c
h tr đ Hi Doanh nghip Phú Yên thc s là t chc giúp đ, kt ni các
doanh nghip nh và va, to đà cho các doanh nghip trong tnh phát trin
nhanh hn, tt hn là điu ht sc cn thit.
2. Mc tiêu nghiên cu
Nhm khái quát hóa các vn đ lý lun c bn v t chc công tác k
toán trong doanh nghip nh và va. ánh giá thc trng t chc công tác k
toán ti các doanh nghip nh và va qua đó xây dng mô hình t chc công tác
k toán ti các doanh nghip nh và va  tnh Phú Yên.
3. iătng và phm vi nghiên cu
- Nghiên cu nhng vn đ lý lun c bn v t chc công tác k toán.
- Nghiên cu thc trng t chc công tác k toán ti các doanh nghip nh và
va.
Lun vn tp trung nghiên cu thc trng t chc công tác k toán ti
các doanh nghip nh và va trên đa bàn Phú Yên, c th v h thng chng t,
h thng tài khon, s sách, báo cáo k toán, t chc b máy k toán, kim tra,
t chc phân tích hot đng kinh t, t chc c s vt cht k thut phc v cho

vic thu thp, x lý và cung cp thông tin.
4. Phngăphápănghiênăcu
10

Tác gi s dng c phng pháp đnh tính và phng pháp đnh
lng. C th, phng pháp tng hp, so sánh đ tìm hiu v c s lý lun cho
công tác t chc k toán trong doanh nghip nh và va. Phng pháp thng kê
trên mt mu doanh nghip nh và va, phng pháp quy np đc s dng đ
phân tích v thc trng t chc công tác k toán.
5. Kt cu caăđ tài
Ngoài phn m đu, kt lun, ph lc và danh mc tài liu tham kho,
kt cu ca đ tài đc chia thành 3 chng:
Chng 1: C s lý lun v t chc công tác k toán trong doanh nghip nh và
va
Chng 2: Thc trng t chc công tác k toán ti các doanh nghip nh và va
 tnh Phú Yên
Chng 3: Xây dng mô hình t chc công tác k toán ti các doanh nghip nh
và va  tnh Phú Yên

11

DANH MC CÁC BNG
Bng 1.1: So sánh k toán tài chính và k toán qun tr 03
Bng 1.2: Phân loi DNNVV theo Quyt đnh 56/2009/N-CP 18
Bng 1.3: Tiêu chun DNNVV ca Cng đng châu Âu 19
Bng 1.4: Tiêu chun DNNVV ca Nht Bn 19
Bng 1.5: Tiêu chun DNNVV ca Thái Lan 20
Bng 2.1: Các chun mc k toán áp dng đy đ 26
Bng 2.2: Các chun mc k toán áp dng không đy đ 27
Bng 2.3: Các chun mc k toán không áp dng 27
Bng 2.4: Chng t s dng trong doanh nghip 28
Bng 2.5: Các ch tiêu trên biu mu chng t doanh nghip s dng 29
Bng 2.6: Kim soát ni b đi vi chng t 29
Bng 2.7: Các vn đ chung liên quan đn h thng tài khon 30
Bng 2.8: Tính linh hot ca h thng tài khon 31
Bng 2.9: Vic tích hp ca h thng tài khon vi h thng k toán qun tr 31
Bng 2.10: Vn dng các phng pháp k toán 32
Bng 2.11: Ghi nhn doanh thu 33
Bng 2.12: Các vn đ chung liên quan đn h thng s k toán 33
Bng 2.13: Các vn đ liên quan đn ghi chép, bo qun s k toán 34
Bng 2.14: Các vn đ liên quan đn báo cáo trong doanh nghip 35
Bng 2.15: Báo cáo k toán qun tr 36
Bng 2.16: Kim soát ni b đi vi vic cung cp thông tin 36
Bng 2.17: Hình thc t chc b máy k toán 37
Bng 2.18: Các vn đ liên quan đn nhân viên k toán 37
Bng 2.19: Vic nâng cao trình đ cho nhân viên 38
Bng 2.20: Kim soát ni b trong t chc b máy k toán 39
Bng 2.21: T chc kim tra k toán do doanh nghip thc hin 40
Bng 2.22: Phân tích hot đng kinh t 41

12

Bng 2.23: Tìm hiu bin đng ca th trng 41
Bng 2.24: Các vn đ liên quan đn thông tin phân tích 41
Bng 2.25: Vn đ trang b c s vt cht cho công tác k toán 42
Bng 2.26: Thit lp kim soát ni b đi vi phn mm k toán 43
Bng 2.27: Mc đ hài lòng ca ngi s dng 44



















13

Chngă1:ă
CăS LÝ LUN V T CHC CÔNG TÁC

K TOÁN TRONG DOANH NGHIP NH VÀ VA
1.1. Khái quát v k toán
1.1.1. nhănghaăk toán
K toán hình thành cùng vi s hình thành đi sng kinh t và xã hi ca
loài ngi. Nu nh t bui s khai, k toán ch là công c đ ghi chép li công vic
và đánh giá hiu qu công vic, thì ngày nay k toán ngày càng phát trin và hoàn
thin, phát huy các chc nng ca nó. Vy k toán là gì? Có rt nhiu đnh ngha v
k toán  các phm vi, góc đ khác nhau.
Theo y ban thc hành kim toán quc t thì: “K toán là mt khoa hc, mt
k thut ghi nhn, phân loi, tp hp và cung cp s liu v hot đng sn xut kinh
doanh, tình hình tài chính ca mt đn v kinh t, giúp các nhà qun lỦ đa ra
nhng quyt đnh thích hp”.
Theo Liên đoàn k toán quc t thì: “K toán là ngh thut ghi chép, phân
loi và tng hp theo mt cách riêng có bng nhng khon tin, các giao dch và
các s kin mà chúng có ít nht mt tính cht tài chính và trình bày kt qu ca nó”.
Lut K toán s 03/2003/QH11 ngày 17/06/2003 đnh ngha v k toán nh
sau: “K toán là vic thu thp, x lý, kim tra, phân tích và cung cp thông tin kinh
t, tài chính di hình thc giá tr, hin vt và thi gian lao đng”.
Tóm li, trong nhng điu kin kinh t xã hi khác nhau, đc s dng cho
nhng mc đích khác nhau hay  nhng thi k khác nhau thì k toán đu đc ghi
nhn là mt khoa hc đ thc hin quá trình thu thp, x lý và cung cp thông tin.
1.1.2. iătng s dng thông tin k toán
Các đi tng s dng thông tin có th chia thành 3 nhóm nh sau:
 Các nhà qun lý doanh nghip: Ch doanh nghip, Ban Giám đc, Hi đng
qun tr. Thông qua thông tin do k toán cung cp, các nhà qun lý doanh nghip
bit đc tình hình vn đng ca tài sn, ngun vn t đó có th phân tích, đánh giá
và đa ra các quyt đnh đúng đn trong tng lai.
14

 Nhng đi tng có li ích trc tip: ch đu t, ch n, c đông, đi tác

liên doanh. Nhóm đi tng này da vào thông tin trên báo cáo tài chính s quyt
đnh đu t, cho vay, góp vn nhiu hay ít, đu t vào lnh vc nào?
 Nhng đi tng có li ích gián tip: các c quan qun lý chc nng v thu,
tài chính, thng kê,…Da vào thông tin k toán cung cp, các c quan chc nng
kim tra, giám sát hot đng sn xut, kinh doanh ca doanh nghip, t đó kim tra
vic chp hành chính sách, ch đ v qun lý kinh t, tài chính. Cng trên c s
nhng thông tin k toán, tài chính, các c quan chc nng nghiên cu, hoàn thin
các chính sách, ch đ thích hp nhm thc hin các k hoch, đng li phát trin
nhanh chóng nn kinh t đt nc.
1.1.3. K toán tài chính và k toán qun tr
Ti Khon 1 ca iu 10 Lut K toán có qui đnh: “K toán  đn v k
toán bao gm: K toán tài chính và K toán qun tr”.
K toán tài chính là vic thu thp, x lý, kim tra, phân tích và cung cp
thông tin kinh t, tài chính bng báo cáo tài chính cho đi tng có nhu cu s dng
thông tin ca đn v k toán.
K toán qun tr là vic thu thp, x lý, phân tích và cung cp thông tin kinh
t, tài chính theo yêu cu qun tr và quyt đnh kinh t, tài chính trong ni b đn
v k toán.
 Ging nhau:
- K toán tài chính và K toán qun tr có cùng đi tng nghiên cu là các s
kin kinh t din ra trong quá trình kinh doanh ca doanh nghip.
- K toán tài chính và K toán qun tr đu da trên h thng ghi chép ban đu
ca k toán. K toán tài chính cn c h thng ghi chép ban đu này đ x lý, son
tho các báo cáo tài chính. K toán qun tr cn c h thng ghi chép ban đu đ
vn dng x lý nhm cung cp thông tin thích hp cho các cp qun tr trong doanh
nghip.
- K toán tài chính và K toán qun tr đu th hin trách nhim ca nhà qun
tr trong doanh nghip.
15

 Khác nhau:
Bng 1.1: So sánh k toán tài chính và k toán qun tr
Tiêu thc
K toán tài chính
K toán qun tr
i tng s
dng thông
tin
Nhà qun lý doanh nghip
và các đi tng bên ngoài
nh nhà đu t, ch n, c
quan thu,….
Nhng đi tng bên trong doanh
nghip: Hi đng qun tr, Ban
giám đc, Trng phòng, Qun
đc,….
c đim
thông tin
Phn ánh quá kh
Hng v tng lai
C đnh, tuân th nguyên tc
k toán
Linh hot, theo yêu cu ca nhà
qun tr
Biu hin di thc đo giá
tr
Biu hin thông qua ba loi thc
đo (giá tr, hin vt, thi gian lao
đng)
Yêu cu

thông tin
òi hi tính chính xác cao
òi hi tính kp thi, không yêu cu
thông tin phi chính xác
Phm vi cung
cp thông tin
Toàn doanh nghip
Tng b phn, toàn doanh nghip
Các loi báo
cáo
Báo cáo tài chính theo qui
đnh ca nhà nc (Bng
cân đi k toán, Báo cáo kt
qu hot đng kinh doanh,
Báo cáo lu chuyn tin t,
Thuyt minh báo cáo tài
chính)
Báo cáo theo yêu cu ca nhà qun
tr (D toán sn xut, D toán tiêu
th sn phm, Báo cáo kt qu kinh
doanh theo b phn, theo mt
hàng,…)
K báo cáo
nh k (tháng, quí, nm)
Thng xuyên khi có nhu cu
Tính pháp
lnh
Có tính pháp lnh
Không có tính pháp lnh
Quan h vi

Quan h ít
Quan h nhiu (Kinh t hc, Thng
16


K toán tài chính thu thp, x lý và cung cp thông tin v nhng s kin đã
din ra trong quá kh. Trong khi đó, bt k mt doanh nghip nào mun tn ti và
phát trin đu đt ra mc tiêu và hng v vic đt đc mc tiêu đó.  đt đc
mc tiêu, các nhà qun tr cn có nhng thông tin kp thi nhm đa ra các quyt
đnh đúng đn. K toán tài chính không đáp ng đc yêu cu đó bi các báo cáo
tài chính ch đc lp đnh k theo qui đnh, phn ánh s liu quá kh mà không
tiên liu đn tng lai. Ngc li k toán qun tr cung cp thông tin linh hot  bt
k thi đim nào khi nhà qun tr yêu cu, giúp nhà qun tr các cp trong doanh
nghip hoch đnh các chin lc, kim soát các k hoch kinh doanh, cng nh
nâng cao nng lc cnh tranh, tng v th ca doanh nghip trong ngành, trong nn
kinh t. Ngày nay, đ ra quyt đnh kinh doanh, nhà qun tr phi thu thp rt nhiu
thông tin t các lnh vc sn xut, tiêu th, đu t,….Trong đó k toán qun tr cung
cp rt nhiu thông tin hu ích và vic ra quyt đnh trên c s thông tin k toán
qun tr mang li hiu qu cao.
Nu nh chc nng ca nhà qun tr là hoch đnh, t chc – điu hành, kim
soát và ra quyt đnh thì k toán qun tr là công c h tr đc lc cho nhà qun tr
thc hin tt các chc nng đó.
Vì vy, bên cnh vic t chc các ni dung v k toán tài chính thì xây dng
h thng k toán qun tr ti doanh nghip cng ht sc cn thit. Tuy nhiên, k
toán qun tr không th tn ti đc lp mà cn kt hp vi k toán tài chính, đm
bo thông tin cung cp phù hp và đáng tin cy hn.
1.2. Nhng vnăđ chung v t chc công tác k toán
1.2.1. Khái quát v t chc công tác k toán
T chc công tác k toán trong doanh nghip là vic xác đnh nhng công
vic, nhng ni dung mà k toán phi thc hin hay phi tham mu cho các b

các ngành
khác
kê kinh t, Tài chính,…)
17

phn phòng ban khác thc hin nhm hình thành mt c cu k toán đáp ng đc
các yêu cu ca doanh nghip
1
.
 đt đc mc tiêu li nhun trong hot đng sn xut kinh doanh cn
thit phi t chc công tác qun lý trong doanh nghip. Trong đó, t chc công tác
k toán là mt b phn quan trng, là mt công c qun lý. Vi chc nng cung cp
thông tin và kim tra các hot đng kinh t, tài chính trong doanh nghip, công tác
k toán nh hng trc tip đn cht lng và hiu qu ca công tác qun lý  mt
doanh nghip. Ngoài ra, nó còn nh hng đn vic đáp ng các yêu cu qun lý
khác nhau ca các đi tng có quyn li trc tip hoc gián tip đn hot đng ca
doanh nghip, trong đó có các c quan chc nng ca Nhà nc
2
.
Ngày nay, kinh t phát trin kèm theo s phát trin ca th trng chng
khoán cng nh các đnh ch tài chính thì thông tin k toán đóng mt vai trò ht sc
quan trng. Thông tin k toán không đn thun ch phc v cho quá trình qun lý,
điu hành ca doanh nghip mà còn hu ích cho các đi tng bên ngoài nh ch
n, nhà đu t, ngân hàng, c quan thu, c đông,…….Cùng vi xu th toàn cu
hóa và hi nhp kinh t quc t, cng nh s phát trin nh v bão ca công ngh
thông tin, vn đ đ tin cy ca thông tin k toán đc đt ra. Thông tin ca k toán
tài chính và k toán qun tr hp thành h thng thông tin hu ích và vô cùng cn
thit cho các nhà qun tr. T chc tt công tác k toán có Ủ ngha to ln trong công
tác cung cp thông tin đ thc hin mc tiêu qun tr đn v nhm đt đc hiu qu
cao nht.

1.2.2. Nguyên tc t chc công tác k toán
 T chc công tác k toán phi đúng nhng qui đnh trong Lut k toán và
Chun mc k toán. Doanh nghip thc hin tt điu này tc là đã tuân th đúng
lut, góp phn thc hin thng nht trong hot đng k toán nhm cung cp thông
tin kp thi, đáp ng yêu cu t chc, qun lý ca các c quan nhà nc, doanh
nghip.
 T chc công tác k toán phi phù hp vi các ch đ, chính sách v qun lý
kinh t, tài chính nói chung và th l vn bn pháp quy v k toán do Nhà nc ban
1
Ngun: Th.S Nguyn Phc Bo n (2008), T chc công tác k toán trong điu kin tin hc hoá (H
thng thông tin k toán – Tp 3), NXB Lao đng – Xã hi.
2
Ngun: PGS.TS Võ Vn Nh (2010), K toán tài chính, NXB Tài chính.

18

hành. Vic t chc công tác k toán trong mt doanh nghip phi phù hp vi qui
đnh v hoá đn GTGT t in, v tiêu chun s dng phn mm k toán, v xác đnh
khung thi gian khu hao cho tài sn c đnh,….
 T chc công tác k toán phi phù hp vi đc đim hot đng sn xut kinh
doanh, hot đng qun lỦ, quy mô và đa bàn hot đng ca doanh nghip. Mi
doanh nghip hot đng trong nhng lnh vc, ngành ngh khác nhau s khác nhau
v qui mô, đi tng kinh doanh, k kinh doanh,….Do vy t chc công tác k toán
mt mt tuân th theo các qui đnh ca ch đ hin hành, mt khác phi da vào
nhng đc đim riêng có ca doanh nghip mình. Tu vào doanh nghip sn xut,
thng mi hay dch v mà la chn phng pháp hch toán hàng tn kho, phng
pháp khu hao tài sn c đnh thích hp.
 T chc công tác k toán phi phù hp vi yêu cu và trình đ chuyên môn
nghip v ca đi ng cán b qun lý, cán b k toán. Trình đ chuyên môn ca cán
b qun lý, cán b k toán cng là vn đ cn lu Ủ khi t chc công tác k toán.

Khi b phn k toán chia thành nhiu phn hành khác nhau đòi hi phi có nhiu
nhân viên k toán đm trách, nu ch vi s lng nhân viên hin có ca doanh
nghip rõ ràng không th đáp ng tt yêu cu ca hot đng k toán.
 T chc công tác k toán phm đm bo nguyên tc phù hp gia chi phí và
li ích. T chc công tác k toán phi đm bo tính khoa hc, áp dng thành tu
ca khoa hc k thut phc v cho công tác k toán. Tuy nhiên, t chc công tác k
toán cn xem xét mi quan h li ích và chi phí.
1.2.3. Các nhân t nhăhngăđn t chc công tác k toán
1.2.3.1. nhăhng caămôiătrng kinh doanh
Môi trng kinh doanh là ni phát sinh các hot đng kinh t kèm theo
nhng vn đ liên quan đn nn kinh t, c ch qun lý kinh t, qui mô ca doanh
nghip, đc đim ca ngành sn xut kinh doanh, ngun cung cp tài chính, yêu cu
hi nhp, giá c, thu, lãi sut, t giá, c phn hoá, lm phát, tng trng, ri ro
trong kinh doanh,….Khi có s thay đi v các yu t này đòi hi k toán phi thay
19

đi theo nhm cung cp thông tin đáng tin cy, phù hp vi nhiu đi tng s
dng.
1.2.3.2. nhăhng caămôiătrng pháp lý
Môi trng pháp lý là nhng c s, hng dn đm bo cho vic thc hin
hot đng k toán phù hp vi h thng lut pháp. Nó bao gm toàn b h thng
vn bn pháp quy và vic vn hành trong thc t ca h thng này.
Xét v vic t chc công tác k toán, các yu t ca môi trng pháp lý có
nh hng là:
 Lut K toán s 03/2003/QH11 ban hành ngày 17/6/2003, có hiu lc t
ngày 1/1/2004.
 Chun mc k toán: bao gm 26 chun mc do B tài chính ban hành.
 Ch đ k toán do Nhà nc ban hành:
Quyt đnh 48/2006/Q-BTC ngày 14/9/2006 ca B tài chính v ch đ k
toán doanh nghip nh và va.

 Ngh đnh, thông t hng dn thc hin ch đ k toán.
 Vn bn pháp quy khác có liên quan đn hot đng kinh doanh, hot đng k
toán: Lut Doanh nghip, Lut thu giá tr gia tng, Lut thu thu nhp doanh
nghip, Ngh đnh qui đnh v hoá đn bán hàng hoá, cung ng dch v, Thông t
hng dn tiêu chun và điu kin ca phn mm k toán,…
1.3. Niădungăcăbn ca t chc công tác k toán
1.3.1. T chc h thng chng t k toán
Chng t k toán là c s đ ghi chép vào s k toán, đó là nhng chng
minh bng giy t v nghip v kinh t đã phát sinh và thc s hoàn thành. Chng
t k toán trong mt doanh nghip liên quan đn nhiu đi tng k toán khác nhau
nên mang tính đa dng gn lin vi đc đim hot đng, lnh vc kinh doanh, tính
cht s hu,…Chng t k toán đc Nhà nc qui đnh có tính cht chung, liên
quan đn nhiu lnh vc hot đng cng nh các thành phn kinh t khác nhau.
Ngoài nhng chng t đc qui đnh mang tính bt buc, còn có nhng chng t
hoàn toàn mang tính cht ni b liên quan đn k thut và phng pháp hch toán
20

mà doanh nghip cn phi thit lp mt cách thích ng vi yêu cu cung cp và x
lý thông tin.
Ni dung t chc h thng chng t k toán:
 Xác đnh s lng và chng loi chng t:
 kp thi theo dõi s phát sinh ca các nghip v kinh t ti doanh nghip,
cn thit phi la chn chng loi chng t k toán cn dùng trong danh mc chng
t ca ch đ k toán do B tài chính ban hành phù hp vi đc đim hot đng
kinh doanh ca doanh nghip.
i vi mt s chng t không có trong danh mc qui đnh, doanh nghip t
thit k đ s dng ni b. Khi thit k mu chng t mi cn trình bày đy đ mc
đích, ni dung ca chng t; xác đnh rõ s liên, mc đích mi liên; xác đnh rõ ni
lp, ni duyt, ni lu tr chng t; hng dn chi tit phng pháp lp chng t,
sa, hu chng t;……c bit, nu doanh nghip thay đi thit k theo biu mu

qui đnh hoc t in chng t nh đi vi hoá đn giá tr gia tng thì phi đng kỦ
mu biu vi c quan có thm quyn và đc chp thun thì mi s dng.
Cn lu Ủ đi vi nhng doanh nghip có tham gia hot đng thng mi
đin t, khi t chc chng t k toán cn qui đnh v thi đim ghi nhn nhng
nghip v kinh t có liên quan đn chng t đin t.
 T chc luân chuyn chng t:
T chc luân chuyn chng t là thit lp con đng vn đng ca chng t
nhm phát huy đy đ chng nng thông tin và kim tra chng t k toán. ây là
vic xác đnh trình t vn đng ca chng t k toán t khi xut phát đn khi kt
thúc. Khi t chc luân chuyn chng t cn mô t bng qui trình, trình bày di
dng lu đ chng t và phi đm bo yêu cu kim soát đ tt c các d liu đu
vào đu đc ghi nhn đy đ, chính xác.
 T chc bo qun, lu tr chng t:
Trong niên đ k toán, ngi s dng chng t có trách nhim bo qun, nu
có thay đi v nhân s phi có biên bn bàn giao.
21

Khi tài liu k toán đa vào lu tr cn tuân th theo qui đnh  iu 40 ca
Lut k toán và Ngh đnh 129/2004/N-CP v hng dn thc hin Lut k toán,
v ni lu tr, thi gian lu tr, tiêu hu chng t, đc bit là lu tr chng t đin
t.
1.3.2. T chc h thng tài khon k toán
H thng tài khon k toán thng nht áp dng trong doanh nghip là mt
mô hình phân loi đi tng k toán đc nhà nc qui đnh đ thc hin vic x lý
thông tin gn lin vi tng đi tng k toán nhm phc v cho vic tng hp và
kim tra, kim soát.
 La chn tài khon trong h thng tài khon qui đnh trong ch đ k toán
phù hp vi điu kin sn xut kinh doanh, yêu cu qun lý ca doanh nghip.
Xác đnh nhng tài khon cp 1, cp 2 cn s dng đng thi loi b nhng
tài khon không cn thit hay không phù hp đc đim hot đng ca doanh nghip.

Chng hn, doanh nghip thng mi thì không cn s dng các tài khon v tính
giá thành hay doanh nghip hot đng đc lp, không có các đn v trc thuc thì
không s dng tài khon phi thu, phi tr ni b.
 Xây dng thêm các tài khon chi tit: tài khon cp 2, cp 3,…đáp ng yêu
cu qun lỦ các đi tng k toán.
Tu vào yêu cu qun lý tng đi tng k toán mà m các tài khon chi tit
phù hp. Chng hn đi tng khách hàng thì cn theo dõi chi tit cho khách hàng
A, khách hàng B,…hay doanh thu cn đc theo dõi doanh thu trong nc, doanh
thu t xut khu,…
 Trng hp doanh nghip m thêm tài khon cp 1 thì phi xin ý kin và
đc B tài chính chp thun thì mi đc s dng.
1.3.3. T chc h thng s k toán
T chc h thng s k toán tng hp và chi tit đ x lý thông tin t các
chng t k toán nhm phc v cho vic xác lp các báo cáo tài chính và qun tr
cng nh phc v cho vic kim tra, kim soát tng loi tài sn, tng loi ngun
22

vn cng nh tng quá trình hot đng ca doanh nghip có Ủ ngha rt quan trng
trong vic thc hin các chc nng ca k toán.
 La chn hình thc k toán theo mt trong bn mô hình:
+ Hình thc k toán Nht ký – S cái
+ Hình thc k toán Nht ký chung
+ Hình thc k toán Chng t ghi s
+ Hình thc k toán Nht ký – Chng t
 La chn s dng mu s theo hình thc k toán đã chn:
Tu vào hình thc k toán mà la chn s dng các loi s phù hp vi đc
đim kinh doanh ca doanh nghip. Vi hình thc k toán Nht ký chung thì có các
loi s nh S Nht ký chung; S Nht kỦ đc bit; S cái; S, th k toán chi tit.
Hay vi hình thc k toán Chng t ghi s thì có Chng t ghi s; S đng kỦ
chng t ghi s; S cái; S, th k toán chi tit.

 Thit k mu biu s mi theo yêu cu qun lý
Thit k mu s cha có trong ch đ k toán phc v cho k toán qun tr.
Trong điu kin doanh nghip s dng phn mm k toán, có th chnh sa mu s
hoc thit k mu biu mi ngay trên phn mm.
1.3.4. T chc cung cp thông tin qua h thng báo cáo k toán
Hch toán k toán vi mc đích cui cùng là cung cp thông tin v tình hình
kinh t, tài chính ca doanh nghip cho các đi tng s dng thông tin. Báo cáo k
toán bao gm: h thng báo cáo tài chính và h thng báo cáo qun tr.
H thng báo cáo tài chính gm: Bng cân đi k toán, Báo cáo kt qu hot
đng kinh doanh, Báo cáo lu chuyn tin t, Bng thuyt minh báo cáo tài chính.
Doanh nghip có trách nhim lp báo cáo tài chính đúng theo mu qui đnh, đúng
phng pháp và phi gi, np cho các ni theo qui đnh đúng thi hn.
Báo cáo qun tr đc lp ra đ phc v cho yêu cu qun tr ca doanh
nghip  các cp đ khác nhau. Các báo cáo này không da trên nguyên tc, chun
mc hay ch đ k toán mà tu thuc và qui mô, đc đim kinh doanh ca mi
doanh nghip, yêu cu qun lý, yêu cu thông tin và trình đ các nhà qun lý.
23

Ni dung t chc cung cp thông tin qua h thng báo cáo k toán:
 Xác đnh loi báo cáo cn s dng: Vic lp và trình bày thông tin v tình
hình tài chính, kt qu kinh doanh ca doanh nghip trên báo cáo tài chính là bt
buc do đó bt k doanh nghip nào vi qui mô ln hay nh, đu phi lp đy đ
báo cáo tài chính. Vn đ là phi xác đnh c th tng loi báo cáo qun tr cn thit
và phù hp vi nhu cu thông tin. Tu lnh vc hot đng mà xác đnh báo cáo
qun tr cho phù hp. Chng hn doanh nghip thng mi, đ đánh giá hot đng
bán hàng nhà qun lý cn xem xét các báo cáo nh Báo cáo phân tích hot đng
xut kho theo tng mt hàng hoc theo tng kho hàng; Báo cáo bán hàng theo
khách hàng, theo nhân viên bán hàng; Báo cáo phân tích tui n phi thu;…………
 Thit k mu biu báo cáo: iu này ch thc hin đi vi báo cáo qun tr,
còn h thng báo cáo tài chính đã có mu theo qui đnh ca ch đ k toán không

đc thay đi. Xut phát t nhu cu thông tin, t yêu cu qun lý ca mi doanh
nghip mà thit k mu báo cáo s bao gm nhng ni dung gì, thi gian và đi
tng thc hin cung cp báo cáo, đi tng s dng thông tin ca báo cáo.
 Xác đnh phng thc cung cp thông tin ca báo cáo: Tu thuc vào h
thng k toán th công hay trong điu kin s dng phn mm k toán; tu thuc
vào đi tng nhn báo cáo là bên trong hay bên ngoài doanh nghip mà quyt đnh
phng thc cung cp báo cáo bng vn bn hay xem trc tip trên phn mm hoc
c hai.
1.3.5. T chc b máy k toán
B máy k toán trong doanh nghip là tp hp cán b, nhân viên k toán cùng
vi các phng tin k thut đc trang b đ thc hin toàn b công tác k toán.
T chc b máy k toán là t chc v nhân s đ thc hin vic thu thp, x lý và
cung cp thông tin k toán cho các đi tng k toán khác nhau.
Ni dung t chc b máy k toán:
 Xác đnh s lng nhân viên cn phi có: Tu vào khi lng và mc đ
phc tp ca công vic k toán mà xác đnh s nhân viên k toán cn có cho mi
phn hành, mi b phn, mi đn v trc thuc,…Nu doanh nghip có qui mô nh,
24

lng nghip v phát sinh không nhiu, có th ch cn mt k toán viên đm nhn
công vic theo dõi, thu thp, ghi chép và cung cp thông tin.
 Yêu cu v trình đ ngh nghip: Nhân s là vn đ hàng đu trong bt k
hot đng nào. Khi tuyn dng nhân viên k toán cn yêu cu đáp ng đy đ v
trình đ chuyên môn, đo đc ngh nghip; phi nm vng, hiu bit đy đ và tuân
th lut pháp, chính sách ch đ k toán; k nng s dng máy tính, am hiu v
phn mm k toán; k nng làm vic theo nhóm; k nng t duy đc lp, kh nng
s dng ngoi ng,…….
 B trí và phân công nhân viên thc hin các công vic c th: phân chia công
vic cho tng nhân viên k toán thc hin, tránh s bt kiêm nhim các v trí quan
trng nh th qu kiêm k toán, k toán kiêm th kho,…….tránh phân công cho

nhân viên thc hin quá nhiu vic trong khi nhân viên khác ít vic.
 Xác lp mi quan h gia các b phn k toán vi nhau, gia b phn k
toán vi các b phn khác: Xác lp mi quan h gia các b phn k toán vi nhau
nhm phân chia công vic cho tng b phn mt cách phù hp. ng thi cn xác
đnh mi quan h gia b phn k toán vi các b phn khác trong doanh nghip đ
công vic đc thc hin mt cách nhp nhàng, đng b làm c s đ xây dng qui
trình luân chuyn chng t và đm bo yêu cu kim soát ni b.
+ Mi quan h gia các b phn k toán vi nhau: cn qui đnh rõ ràng mi
quan h gia các b phn k toán trong vic ch đo, kim tra, báo cáo; qui đnh
trách nhim mi b phn trong vic thc hin công vic k toán. Phòng k toán có
th đc phân chia thành các b phn: K toán tin, K toán thanh toán, K toán tài
sn c đnh, K toán các đn v ph thuc,….
+ Mi quan h gia b phn k toán vi các b phn khác: B phn k toán t
chc tng hp, x lý, cung cp s liu thc hin trong doanh nghip theo qui đnh
đ phc v công tác k hoch hoá, công tác qun lý; phi hp vi các b phn trong
vic lp ngân sách, kim tra, phân tích tài chính trong doanh nghip. ng thi các
b phn thu thp, ghi chép, tng hp s liu thuc trách nhim ca b phn mình
ph trách đ gi cho b phn k toán đúng hn; cung cp cho b phn k toán các
25

đnh mc tiêu chun kinh t - k thut, danh mc vt t, sn phm,…đ tin hành
hch toán và thc hin công tác kim tra.
 K hoch công tác và tình hình thc hin k hoch: Xây dng k hoch công
tác là nhim v quan trng đm bo cho các phn hành k toán đc thc hin mt
cách trôi chy, qua đó s kim tra đc tin đ thc hin và điu chnh, phi hp
kp thi đ tng cng hiu qu hot đng ca b máy k toán.
Hình thc t chc b máy k toán:
 T chc b máy k toán tp trung: toàn b công vic k toán đc thc hin
tp trung ti phòng k toán ca đn v, các đn v trc thuc (nu có) ch thc hin
lp chng t ban đu, thu thp, phân loi và chuyn v phòng k toán x lý và tng

hp thông tin. Hình thc này áp dng cho đn v có qui mô va và nh.
 T chc b máy k toán phân tán: công vic k toán đc phân công cho các
b phn và đn v trc thuc thc hin mt phn hoc toàn b nhng ni dung phát
sinh ti b phn và đn v mình. Phòng k toán ca đn v chính thc hin công tác
k toán tng hp chung cho toàn đn v. Hình thc này áp dng khi đn v có qui
mô ln, có nhiu đn v ph thuc hot đng  các đa bàn khác nhau và đc đn
v chính phân cp hot đng sn xut kinh doanh và qun lý.
 T chc b máy k toán va tp trung va phân tán: Hình thc này là s kt
hp ca hai hình thc trên. Vic t chc công tác k toán không ch tp trung ti
phòng k toán ca đn v chính, mà còn đc thc hin mt phn ti các đn v cp
di tu thuc vào mc đ phân cp qun lý và hch toán ca đn v chính cho đn
v cp di.
1.3.6. T chc kim tra k toán
Kim tra k toán nhm đm bo cho công tác k toán trong doanh nghip thc
hin đúng chính sách, ch đ đc ban hành, thông tin do k toán cung cp có đ
tin cy cao, vic t chc công tác k toán đt hiu qu và tit kim.
Vic kim tra k toán do ngi đng đu đn v chu trách nhim. Ngoài ra đn
v còn chu s kim tra k toán ca các c quan có thm quyn nh c quan ch
qun, tài chính, thu, thanh tra nhà nc, kim toán nhà nc,…